آلودگی آب چیست؟

در بیداری وضعیت جهانی اخیر که در آن کمیابی آب به طور فزاینده یک مسئله مهم شده است، آلودگی آب قابل دسترس نیز تنها آن را بدتر کرده است. مقاله‌ی زیر در مورد آلودگی آب و عوامل منجر به آن، اطلاعاتی به شما ارائه می‌دهد.

آیا می‌دانید؟

طبق اطلاعاتی که توسط سازمان ملل متحد جمع آوری شده است از سال 1990، در حدود 7ر1 بیلیون نفر دسترسی آسان به آب آشامیدنی مفید پیدا کرده‌اند در حالی که 884 میلیون نفر هنوز به آب آشامیدنی ایمن دسترسی ندارند.
آلودگی آب یک وضعیت ناخوشایند در حالت آب است که با مواد مضر آلوده شده است. هر تغییر در ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آب که تأثیر مضری روی موجودات زنده دارند به نام آلودگی آب خوانده می‌شوند. آن بر تمام بدنه‌های اصلی و مهم آبی مثل دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، اقیانوس‌ها و آبهای زیر زمینی تأثیر می‌گذارد.
آلودگی آب با نرخ هشدار دهنده‌ای در حال افزایش است. اگر در حالت آلوده مصرف شود ممکن است هم برای انسان و هم برای محیط، کشنده و مهلک باشد. بیایید ببینیم که این آلودگی چگونه بر تعادل اکولوژیکی تأثیر می‌گذارد و یک تهدید برای زندگانی ما محسوب می‌شود.

منابع آلودگی آب :

منابع نقطه‌ای: وقتی آلودگی از یک منبع تنها ایجاد شود به آن منابع، منابع نقطه‌ای گفته می‌شود. مثال‌ها شامل تخلیه آب فاضلاب از صنایع است.
منابع غیر نقطه‌ای: اگر آلودگی‌ توسط بیش از یک منبع تولید شود به آن آلودگی منبع غیر نقطه‌ای گفته می‌شود و منابع، منابع غیر نقطه‌ای خوانده می‌شوند. حشره کش‌ها، کودها، زباله‌های خانگی و دیگر فعالیت‌های روزانه که توسط انسان انجام می‌شوند مثل دوچرخه سواری، رانندگی ماشین، دودی که از دودکش خارج می‌شود، کود دادن به باغتان و غیره، جزو منابع غیر نقطه‌ای طبقه بندی می‌شوند.

علل آلودگی آب :

o آلودگی کشاورزی: کود اضافی، آفت کش‌ها و حشره کش‌ها که برای فرآیندهای کشاورزی به کار می‌روند اغلب در بدنه‌های آبی از چشمه‌ها گرفته تا دریاچه‌ها و دریاها تخلیه می‌شوند. کنترل مهار نشده کود و گل و لای‌ها نیز منجر به آلودگی آب می‌شود.
o فعالیت‌های معدنی: در طول استخراج معدن، چینش صخره‌ای به کمک تجهیزات سنگین در مقیاس بزرگ خرد می‌شوند. این صخره‌ها اغلب از سولفیدها و فلزات سنگین تشکیل شده‌اند که وقتی با آب ترکیب می‌شوند، اسید سولفوریک و دیگر آلاینده‌های مضر را تشکیل می‌دهند.

آب فاضلاب

o آب فاضلاب: به آب اضافی یا ته مانده که بعد از انجام فعالیت‌های خانگی و صنعتی بر جای می‌ماند، آب فاضلاب گفته می‌شود. این آب از مواد شیمیایی زیادی تشکیل شده که اگر ضد عفونی نشده باقی بماند می‌تواند موجب اسهال شود. مردم داروها و دیگر مواد شیمیایی را به درون دستشویی می‌ریزند که امروزه دلیل نگرانی کشورهای پیشرفته است.
o سوزاندن سوخت‌های فسیلی: این واقعیت شناخته شده‌ای است که سوزاندن سوخت‌های فسیلی مثل زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی مقدار زیادی گازهای گلخانه‌ای آزاد می‌کند. حفر چاه دور از ساحل این سوخت‌های فسیلی یک تهدید جدی برای کیفیت آب و زندگی آبی که به آن وابسته است، تلقی می‌شود.

بحبوحه‌ی جلبکی

o انباشتی خوراکه‌ی آب: وقتی یک بدنه‌ی آبی با مواد مغذی اضافی پر می‌شود، اغلب به خاطر روان آب‌های سطحی منجر به رشد متراکم جلبک می‌شود که در مقابل، سطح اکسیژن را در آب تهی می‌کند. به این فرآیند، انباشتی خوراکه‌ی آب گفته می‌شود. وقتی با فعالیت انسان محوری همراه شود، منجر به پیری زودرس و زمینه‌ی آبی پر از آشغال، بدنه‌ی آبی می‌شود.
o بحبوحه‌ی جلبکی: مقدار زباله‌های ارگانیک که می‌توانند توسط بدنه‌های آبی تجزیه شوند با عبارت نیاز بیولوژیکی اکسیژن (BOD) اندازه گیری می‌شوند. BOD چیزی نیست اما مقدار اکسیژنی است که برای میکرو ارگانیسم‌ها نیاز است تا زباله‌های ارگانیک موجود در فاضلاب را تجزیه کنند. هر چه مقدار BOD بیشتر باشد، یعنی آب بیشتری با زباله‌های ارگانیک آلوده شده است و برعکس. مردم زیادی از این واقعیت آگاه نیستند که صابون‌ها و پاک کننده‌ها، بدنه‌های آبی را از فسفات‌ها غنی می‌کنند. این فسفات‌ها اغلب منجر به بحبوحه‌ی جلبکی مضر (HAB) می‌شوند که یک مشکل رایج در بدنه‌های آبی راکد مثل آبگیرها و دریاچه‌ها است. آن منجر به خفگی ماهی و دیگر موجودات زنده در بدنه‌ی آبی می‌شود.

گورستان زباله

o گورستان‌های زباله: به مناطقی که زباله‌های شهر در آنجا دفن می‌شوند گورستان‌های زباله گفته می‌شود. یک گورستان زباله ایده‌آل باید بر مبنای جلوگیری از ترشح به خوبی محافظت شود. اما حتی اگر یک شکاف کوچک در لایه‌ی پایینی وجود داشته باشد، آلاینده‌ها از طریق آن نفوذ می‌کنند و با آب‌های زیر زمینی موجود در پایین مخلوط می‌شوند. این اتفاق آب را برای مصرف به هر شکلی نامناسب می‌سازد.
o ریزش‌های نفتی: علل ریزش‌های نفتی هم می‌تواند طبیعی و هم انسان محور باشند. بیشتر آنها اغلب از فعالیت‌های انسانی چه به طور تصادفی و چه به طور عمدی ناشی می‌شوند. محصولات نفتی که در ظرف‌های مشخصی انبار شده‌اند اغلب در یک دوره‌ی طولانی نشت می‌کنند؛ همین اتفاق می‌تواند در طول جابجایی این ظروف و یا حمل و نقل نادرست آنها رخ دهد. گاهی اوقات، نفت و محصولات آن به طور عمدی بعد از این که استفاده شدند به آب گذر تخلیه می‌شوند و در طولانی مدت مضر می‌شوند.

نتایج آلودگی آب:

جانوران مرده

 به خاطر روان آب‌های سطحی، مواد انسانی مضر در آب حل می‌شوند. اگر این آب مصرف شود می‌تواند منجر به اسهال، استفراغ و مشکلات روده‌ای بشود.
 لایه‌ی متراکم جلبک که در نتیجه‌ی انباشتی خوراکه‌ی آب روی آب رشد می‌کند، ظرفیت حمل اکسیژن آب را کاهش می‌دهد و در نتیجه بر گیاهان و حیوانات آبی تأثیر می‌گذارد. گونه‌هایی مثل ماهی قزل آلا قادر نیست که در آب‌هایی که کمبود اکسیژن حل شده دارند زندگی کند در نتیجه منجر به مرگ آنها می‌شود.
 سفره‌های آب - ساخت‌های جغرافیایی زیر زمینی، آب را برای چاهها و دیگر اهداف فراهم می‌کنند و منبع اصلی آب آشامیدنی را در بیشتر بخش‌های دنیا شکل می‌دهند. اما با افزایش مقدار انواع مختلف آلودگی، آلاینده‌ها اغلب به درون خاک نفوذ می‌کنند و آب‌های زیر زمینی با فلزاتی چون فلوئور و آرسنیک آلوده می‌شوند. این منجر به نمونه‌هایی از مسمومیت‌های دندانی در اثر فلوئور و ضعیف شدن استخوان‌ها در انسان‌ها می‌شود.

تأثیر ریزش نفت

 ریزش نفت به آهستگی به درون خز، پر و پوست حیوانات و پرندگان نفوذ می‌کند و بر خاصیت شناوری آنها در آب تأثیر می‌گذارد. هم چنین آن به توانایی سازگاری آنها با نوسانات دمایی صدمه و ضربه می‌زند. در معرض قرار گرفتن اضافی در برابر نفت می‌تواند بر دید حیوانات و پرندگان تأثیر بگذارد. اغلب، آن وارد ریه‌ها‌ می‌شود و منجر به مرگ آنها می‌شود.
 وقتی کودهای اضافی برای محصولات کشاورزی به کار می‌روند و همان محصولات توسط انسان‌ها مصرف می‌شوند، کادمیوم موجود در کودها تأثیرات زیان آوری روی سلامتی دارند. آن بر عملکرد کبد و کلیه تأثیر می‌گذارد و موجب پیچیدگی‌های شکمی و روده‌ای می‌شود.

مطالعه‌ی موردی – بیماری میناماتا

 بیماری میناماتا یک وضعیت عصبی است و یا سندرومی است که از جذب اضافی جیوه ناشی می‌شود. این بیماری بعد از اولین گزارشی که از شهر میناماتا در ژاپن در سال 1956 اعلام شد به این نام خوانده می‌شود.
 شرکت چیسو یک کارخانه شیمیایی بود که در سال 1908 در میناماتا شروع به کار کرد و گستره‌ی وسیعی از مواد شیمیایی نظیر استالدهید، استیک اسید، وینیل کلرید، استیلن و غیره را تولید می‌کند.
 مواد زباله‌ای ناشی از تولید مواد شیمیایی به درون خلیج میناماتا در این شهر ساحلی تخلیه می‌شوند.
 در سال 1932، شرکت شروع به تولید استالدهید کرد که کاتالیستی که در آن استفاده می‌شد سولفات جیوه بود. محصولات جانبی واکنش بعد از معرفی کاتالیست مقدار کمی متیل جیوه (ترکیب ارگانیک جیوه) بود.
 تولید از 210 تن در سال 1932 به 6000 تن در سال 1951، سالانه افزایش یافت. اما شرکت به تخلیه زباله‌های خود به درون خلیج میناماتا که حالا شامل متیل جیوه است ادامه داد.
 در سال 1956، مردم ساکن اطراف خلیج میناماتا شروع کردند که علایم عجیب و غریب مشکلات راه رفتن، صحبت کردن و در کل فلج شدن اندام‌ها و اعضای بدن را نشان دهند. غش‌های ناگهانی و یا تشنج‌ها نیز در بیمارستان کارخانه‌ی شرکت چیسو گزارش شدند.
 همان علایم در گربه‌ها، خوکها، سگها، کلاغ‌ها و حیوانات دیگر نیز دیده شدند. گزارش شد که گربه‌ها شروع به تجربه‌ی حملاتی کردند که به دنبال آن، آنها سلامت عقلی خود را از دست دادند و مردند. این، یک اتفاق معمول شد و اهالی آنجا آن را بیماری "رقص گربه" نامیدند. کلاغ‌ها و سگ‌ها نیز به صورت مرده در خیابان‌ها یافت می‌شدند و ماهی‌ها نیز به صورت مرده و شناور روی سطح آب یافت شدند.
 این بیماری بدون هیچ اخطار قبلی شروع شد. بیماران از داشتن مشکل به هنگام راه رفتن، یا تغییر در صدای آنها، تجربه‌ی دید رو به زوال و مهارت‌های حرکتی ضعیف می‌نالیدند. این علایم یک یا دو روز طول می‌کشیدند و بیماران به کما می‌رفتند و در موارد شدیدتر، آن منجر به مرگ می‌شد.
 تا اکتبر سال 1956، از بین 46 بیمار که از گرفتاری‌های مشابه می‌نالیدند، 14 نفر مردند.
 میزان مرگ و میر هشدار دهنده، توجه خیلی زیادی را جلب کرد و بعد از انجام تحقیقات خیلی زیادی، گروه مطالعه از دانشگاه کوماموتو اعلام کرد که تمام علایم، مربوط به مسمومیت غذایی است که احتمالاً به خاطر ماهی‌ها و صدف‌ها که رژیم غذایی اصلی این شهر بوده، ایجاد شده است.
 در سال 1959، بعد از این که خلیج میناماتا بررسی شد، دانشمندان به طور چشمگیر سطوح بالایی از جیوه را در نمونه‌های ماهی و صدف یافتند. مطالعات بعدی خاطر نشان کرد که شرکت چیسو منبع آلودگی است که تخلیه‌ی زباله به درون رود میناماتا (دریای شیرانوی) را آغاز کرده بود. به دنبال آن، گزارشات قربانیان از مناطق نزدیک دریای شیرانوی همراه با میزان مرگ و میر ماهی‌ها در دهانه‌ی دریای شیرانوی افزایش یافت. سپس شرکت چیسو قراردادی با دولت و بیماران بست و کارخانه‌ی تصفیه‌ی آب‌های زباله‌ای را تأسیس کرد.
 در سال 1956، دوباره بیماری با نرخ هشدار دهنده‌ای شروع شد. این بار، منبع آب زباله‌ی کارخانه‌ی دیگری بود که از کاتالیست مشابه شرکت چیسو استفاده کرده بود.
 بعداً کشف شد کارخانه‌ای که شرکت چیسو تأسیس کرده، بیهوده و پوچ بوده است و شرکت به آلوده کردن آب بین سالهای 1959 تا 1969 ادامه داد. در نتیجه حکومت به شرکت چیسو دستور داد که برای خانواده‌ی بیمارانی که مرده بودند غرامت بپردازد و هزینه‌های پزشکی کسانی که تحت درمان بودند را بپردازد.
 تا مارس سال 2001، شرکت چیسو به 2265 قربانی شناخته شده به طور رسمی، غرامت مالی پرداخت کرد که از آن بین، 784ر1 نفر مرده بودند و 10000 نفر بیمار بودند.
 مقدار غرامت تا سال 2004 در حدود 86 میلیون دلار بود و شرکت دستور یافت که رودخانه‌ها و خلیج را نیز تا وقتی که آلودگی به صفر برسد، تمیز کند.

روش موثر برای جلوگیری از آلودگی آب شامل استفاده از محصولات خانگی دوست با محیط زیست نظیر پاک کننده‌های کم فسفات و دیگر لوازم آرایشی، بهبود خانه داری، بستن شیر آب وقتی که به آن نیاز ندارید، انهدام زباله‌های خانگی در محل‌های مناسب و دور از منابع آبی و غیره است. نکته‌ی آخر این که کاشتن درختان بیشتر نیز می‌تواند با کاهش فرسایش خاک و روان آب‌ها از آلودگی آب جلوگیری کند. آموزش به مردم در مورد این مشکل، یک روش مهم برای کاهش آلودگی آب است.