منبع:راسخون
رشد اجتماعی سالم در کودکان یک اجبار برای اطمینان از رشد فیزیکی و روان شناسی سالم آنان است.
آنها می‌گویند "بشر یک موجود اجتماعی است" اما آیا می‌دانید که بذر این رفتار اجتماعی در دوران کودکی پاشیده می‌شود؟ یک کودک از همان چند ماهگی یک رفتار اجتماعی متمایز از خود نشان می‌دهد. بیشتر کودکانی که تربیت دوستانه و مراقبانه دریافت می‌کنند رشد اجتماعی خیلی سالمی از خود نشان می‌دهند. فرآیند رشد اجتماعی در کودکان، به تدریج است و در طول سالهای خیلی زیادی گسترش می‌یابد. در طول این دوران والدین، معلم‌ها و دیگر اعضای خانوادگی نزدیک، نقش حیاتی دارند. رشد اجتماعی حتی تا وقتی که کودک به دوران بلوغ، سپس جوانی و سرانجام بزرگ سالی پا می‌گذارد ادامه می‌یابد. در این مقاله، ما برخی اطلاعات راجع به رشد اجتماعی کودکان در هر مرحله از رشد همانند مراحل اریکسون برای رشد اجتماعی – عاطفی کودکان برای شما فراهم کرده‌ایم.
رشد اجتماعی در کودکان چیست؟
آن می‌تواند به سادگی به عنوان تعامل کودک با دیگران تعریف شود. در طول مراحل ابتدایی، کودک به والدین و مراقبان خود بسیار وابسته است. بنابراین، در این مرحله، تعامل کودک عمدتاً به چنین افرادی محدود می‌شود. سرانجام، کودک شروع می‌کند که با بچه‌ها و بزرگسالان دیگر تعامل داشته باشد. کودک به عشق، امنیت و توجهی که توسط والدین و مراقبانش فراهم می‌شود خیلی محتاج است. در نهایت، کودک نیز یاد می‌گیرد که عشق و توجه را منتقل کند و نشانه‌های رفتار همدردانه را از خود نشان دهد. این نشانه‌ای از رشد اجتماعی سالم کودک است. رشد اجتماعی برحسب سن در کودکان کوچک به صورت زیر طبقه بندی می‌شود :|
سن |
مرحله‌ی رشد اجتماعی |
|
0 تا 1 سال |
در این دوره، تعامل کودک فقط به والدین و مراقبان خود بسیار محدود است. نوزادانی که بزرگ‌تر از 9 ماه هستند ممکن است به بچه‌های کوچک دیگر علاقه نشان دهند. آنها هم چنین ممکن است نسبت به بیگانه‌ها، از خود نگرانی نشان دهند و اگر والدین در کنار آنها نباشند مضطرب بشوند. |
|
1 تا 2 سال |
کودکان در این مرحله اغلب وقتی در کنار کودکان دیگر باشند در "بازی موازی" شرکت می‌کنند. حتی اگر تعامل کمی در این مرحله با کودکان دیگر صورت بگیرد، می‌تواند برای رشد اجتماعی بعدی کودک حیاتی و ضروری باشد. |
|
2 تا 4 سال |
همان طور که کودکان، پیش دبستانی خود را شروع می‌کنند تعامل اجتماعی آنها با همتایان خود به معنای واقعی شروع می‌شود. اگر چه ممکن است آنها هنوز ترجیح بدهند که به تنهایی بازی کنند اما نسبت به بازی کودکان دیگر نیز ممکن است علاقه نشان دهند. کمی هل دادن، چنگ زدن، گریه کردن و تمام چیزهایی که از هم بازی شدن نتیجه می‌شود در این مرحله رایج و معمول است. در واقع آن ممکن است برخی درسهای باارزش را در مورد تعامل اجتماعی به کودک شما آموزش بدهد. |
|
4 تا 6 سال |
بازی در این مرحله، بیشتر همکاری می‌شود. کودکان برخی ارزش‌های مهم مثل تقسیم کردن را یاد می‌گیرند که ممکن است به آنها کمک کند که با همتایان خود رابطه ایجاد کنند. کودکان یاد می‌گیرند که دعواهای خود را بدون مداخله والدین حل کنند. چنین دعواهایی، مهارت‌های اجتماعی حیاتی را به کودکان القا می‌کنند. |
|
6 سال و بالاتر |
مدرسه واقعی به کودکان اجازه می‌دهد که زمان بیشتری را با همتایان خود نسبت به والدین سپری کنند. کودکان در این سن، کودکان دیگر را مشاهده می‌کنند و ممکن است سعی کنند که از آنها تقلید کنند. دوستی در این مرحله شکوفه می‌زند و کودکان ممکن است تمایل بیشتری نسبت به برخی همتایان خود نشان دهند در نتیجه مفهوم بهترین دوستان را ترویج می‌دهند. مهارت‌های اجتماعی که در این مرحله گسترش می‌یابند باارزش هستند چون آنها پایه‌ی تعامل اجتماعی در دوران بزرگ سالی را شکل می‌دهند. |
مراحل اریکسون برای رشد اجتماعی کودکان :
اریک اریکسون، تحصیل کرده و روان پزشک، تئوری هشت مرحله‌ای رشد اجتماعی را ارائه داد که به نام مراحل روان شناسی اریکسون برای رشد مشهور است. فرآیند در کودکی شروع شده و تا بزرگ سالی ادامه پیدا می‌کند. هشت مرحله‌ی رشد اجتماعی که توسط اریکسون ارائه شده به صورت زیر است:|
اعتماد بنیادی در مقابل بی‌اعتمادی بنیادی |
این اولین مرحله از رفتار اجتماعی کودک است که در کودکی شروع شده و وقتی که کودک 1 تا 2 ساله می‌شود تمام می‌شود. کودکی که به خوبی از او مراقبت شده است امنیت، اعتماد و حس عمومی خوش بینی نسبت به محیط اطراف خود را گسترش می‌دهد در حالی که کودکی که به بدی، سرپرستی شده است حس ناامنی را گسترش می‌دهد و غیر قابل اعتماد می‌شود. |
|
خود مختاری در مقابل شرم |
این دومین مرحله‌ی رشد اجتماعی کودک است که تا 4 سالگی ادامه پیدا می‌کند. در طول این دوره کودک با اعتماد به نفس می‌شود و در کشف دنیای اطراف خودش آزادی به دست می‌آورد. او به طور پیوسته از استقلال خودش آگاه است و مهم نیست که از والدین خودش در یک محیط آشنا جدا شود. کودک یک اضطراب قابل درکی را نسبت به بیگانه‌ها از خود نشان می‌دهد. هم چنین کودک ممکن است گهگاهی کج خلقی و عصبانیت از خود نشان دهد. |
|
پیش گامی در مقابل گناه |
در این مرحله کودک تعامل بیشتری با کودکان دیگر دارد. او یاد می‌گیرد که با دیگران همکاری کند. او هم چنین در بازی‌های گروهی و فعالیت‌های دیگر شرکت می‌کند. کودک یاد می‌گیرد که همانند پیروی کردن، رهبری نیز بکند. وابستگی عاطفی و فیزیکی به والدین هنوز تا وقتی که کودک با عواطف جدیدی چون ترس، گناه و غیره برخورد می‌کند وجود دارد. |
|
سعی به کار و کوشش در مقابل پستی و حقارت |
کودک با قوانین دنیا آشنا می‌شود. چون کودکان در این سن، تحصیل رسمی را شروع می‌کنند در نتیجه آنها با برنامه‌ی ثابت و معین و قوانین مشخص و مقرراتی که ما باید رعایت کنیم مأنوس می‌شوند. بازی آنها نیز بیشتر قانون مدار می‌شود چون آنها از بازی‌های انفرادی به بازی‌های گروهی تغییر می‌یابند که از چارچوب قوانین پیروی می‌کند. کودکان نرمال، بزرگ می‌شوند تا در این زمان ساعی شوند. اما کودکانی که به خوبی مراقبت نشده‌اند اغلب بی‌اعتمادی را نسبت به آینده‌شان و یا عقده‌ی حقارت را گسترش و رشد می‌دهند. |
|
هویت در مقابل بی‌هویتی |
این مرحله‌ای است که کودک وارد دوران بلوغ می‌شود. او از هویت خودش آگاه می‌شود و پاسخی برای سوال "من کی هستم؟" جستجو می‌کند. کمی رفتار شورشگرانه در این مرحله نرمال است چون کودک جریانی از صدها احساس را تجربه می‌کند. کودک از هویت جنسی خود در مراحل بعدی بلوغ آگاه می‌شود. |
|
صمیمیت در مقابل انزوا |
کودک (حالا یک بزرگسال) توانایی ایجاد روابط پایدار و طولانی مثل ازدواج یا دوستی دارد. برای اولین بار در زندگیش کودک حس صمیمیت واقعی را تجربه می‌کند. |
|
مولد بودن در مقابل خود شیفتگی |
فرد شروع می‌کند که مسئولیت‌های متعددی را در زمینه فردی همانند زمینه‌ی حرفه‌ای بپذیرد و به انجام برساند. او معمولاً در اوج کاری خود است و هم چنین لذت والدین بودن را تجربه می‌کند. |
|
درستی و راستی در مقابل یأس و ناامیدی |
فرد احساس کامل کردن، به اتمام رساندن و غرور در مورد زندگی خودش می‌کند. او یک عقل جهانی به دست می‌آورد و حس عمومی حظ و خوشی را گسترش می‌دهد. فردی که از کسب حالت رشد اجتماعی نرمال در هر یک از مراحل بالا شکست بخورد ممکن است یک حس ناامیدی و یأس در زندگیش تجربه بکند. |
/ج
