معماری روسی ایده‌های فرهنگ‌های زیادی را به تصویر می‌کشد. از گنبدهای پیازی شکل گرفته تا آسمان خراش‌های نئو گوتیک، سبک روسی در طول قرن‌ها به طور متمایز ظاهر شده است.
فهرست :
• قرن یازدهم• قرن دوازهم
• قرن سیزدهم
• قرن چهاردهم
• قرن پانزدهم
• قرن شانزدهم
• قرن هفدهم
• قرن هیجدهم
• قرن نوزدهم
• قرن بیستم
مذهب تأثیر بزرگی روی معماری روسی داشته است. سقف‌های با شیب تند، سازه‌های گنبدی شکل، مناره‌های خیمه‌ای شکل و غیره برخی ویژگی‌های رایج سبک معماری آنها هستند. گنبدهای پیازی شکل یکی از متمایزترین ویژگی‌های معماری روسی است. شکل آن شبیه به شعله‌ی شمع است، که معتقدند به معنای شعله‌ی ایمان است که تا به بهشت رسیده است. چنین گنبدهایی به ریختن باران کمک می‌کنند و از انباشته شدن برف جلوگیری می‌کنند. مشخصه‌ی دیگر این معماری، تماثیل کلیسا است که به سبک روحانی بر بالای محراب نصب شده‌اند.
قرن یازدهم :
معماری روسی قرن یازدهم به شدت از مدلهای بیزانتین تأثیر پذیرفته است. این دوره‌ای بود که اصول کلیسا شروع به ظهور کردند. علاوه بر الهام پذیرفتن از مدلهای بیزانتین، ساختن ساختمان نیز به طور زیادی از فرهنگ رومی اروپای غربی الهام پذیرفته است. کلیساهای الهام پذیرفته از بیزانتین معمولاً ساختار گنبدی دارند و اهمیت بیشتری به داخل داده شده است. کلیساها عمدتاً بر مبنای طرحهای مدور و یا محوری ساخته شده‌اند. سازه‌ها به بیرون طاق زده‌اند تا یک صلیب را شکل دهند.کلیسای جامع سنت سوفیا
آن برای جایگزینی با کلیسای جامع اواکن در اواسط قرن یازدهم ساخته شد و قدیمی‌ترین کلیسای جامع و ساختمانی است که تا به امروز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قرن دوازدهم :
در طول قرن دوازدهم، معماری کلیسا کمی از کلیساهای گنبدی شکل مدور منظم به کلیساهای بلند تغییر کرد. برای مثال، یک ساختار خمیده‌ی روی گنبد به نام کوکوشنیک ایجاد شد. حتی ساختارهای هرمی شکل در برخی کلیساهای مسکو دیده می‌شوند. ساخت سازه‌های با سقف خیمه‌ای در این دوران شروع شد. مصرف سنگ آهک به جای آجر نیز در طول این قرن محبوب شد.دروازه‌های طلایی در والدمیر
آن تنها دروازه‌ی شهر قدیمی و روسی بر جای مانده است. این سازه در سال 1795 بازسازی شد.
کلیسای پایمردی در نرل
این یک کلیسای اورتودوکس است که با سنگ سفید ساخته شده است. آن در محل تلاقی دو رودخانه نرل و کلیازما ساخته شده است.
کلیسای جامع دورمیسیون
معمار: ارسطو فیوراوانتی (سازه بازسازی شده)
این کلیسای جامع در مسکو به عنوان کلیسای مادر دوران قرون وسطی روسیه تلقی می‌شود. آن مساحتی به اندازه‌ی 1.178 متر مربع را پوشش می‌دهد.
کرملین قدیمی در سوزدال
این کلیسای جامع اولین کلیسا در سوزدال است. اما به خاطر پی ریزی ضعیفش، در قرن شانزدهم دوباره بعد از این که تقریباً 80 سال ویران بود، بازسازی شد.
کلیسای جامع روژدِستوِنسکی
آن به عنوان قدیمی‌ترین کلیسای جامع در سوزدال در نظر گرفته می‌شود که برای استفاده انحصاری توسط پادشاه ساخته نشده بود اما چون پی آن فقط بعد از نیم قرن از ساخت آن نشست، مجبور به بازسازی دوباره‌ی آن شدند. آن دوباره در سال 2005 تعمیر شد.
قرن سیزدهم :
قرن سیزدهم طلوع دوره‌ی نوگرود بود که در آن مفهوم سقف شیب‌دار معرفی شد. گنبدها حالا به شکل کلاه خود شدند و سازه‌ها معمولاً یک گنبد داشتند. قسمت‌های سه لای دیوارهای بیرونی و گنبدهای نوک دار در ساختمان‌های این دوران دیده می‌شوند. هم چنین هنر در دوران حکومت تاتارها رشد کرد. ظهور کلیساهای برج مانند با قرار گیری عمودی کلیساهای کوچک و رواق‌ها و هشتی‌ها معماری کلیسا را در این دوران نشان می‌دهد.متوشیون پدر شاهی کروتیتسی
این کلیسای اورتودوکس قرن سیزدهم شامل سازه‌هایی از قرن هفدهم بود اما در دهه‌ی 1780 بسته شد. بعد از جنگ جهانی دوم، آن به کلیسا برگردانده شد.
قرن چهاردهم :
در طول این قرن، معماران خارجی زیادی برای طراحی ساختمان‌ها به کار گرفته شدند که امروزه این ساختمان‌ها جزو جاذبه‌های توریستی مهم شده‌اند. در این دوران هم چنین عمارتهای چوبی نیز ساخته شدند که قیژی از برجسته‌ترین آنها است. اولین نقاشی‌ها روی گچ خشک نشده با رنگهای تازه در صومعه‌های زیادی رنگ آمیزی شدند. کلیساهای زیادی ساخته شدند که حکاکی‌های چوبی روی خود داشتند.صومعه کیریللو – بلوزرسکی
این صومعه زمانی بزرگ‌ترین کلیسا در روسیه قرون وسطی بود. اما، بعداً شکوه خود را از دست داد چون ملکه کاترین بزرگ بخش‌های مختلفی از صومعه را به زندان تبدیل کرد. دیوارها و برج‌های صومعه خیلی ضخیم بودند.
صومعه اسپاسو – یاکوولِوسکی
این صومعه یک چشمه آب مقدس در حیاط خود دارد. آن کلیسای دمیتریووسکایا، کلیسای جامع کانسپشن و کلیسای یاکوولوسکایا را در محوطه‌ی خود دارد.
قرن پانزدهم :
ساختمان‌های چند گنبدی زیادی در طول این دوران ساخته شدند. احیای آجر در ساختمان‌های زیادی در مناطقی چون نوگورد و پسکو دیده می‌شود. اولین کلیسای جامع در مجتمع کرملین مسکو در این دوران ساخته شد. هم چنین نزولی در ساختمان‌های چوبی به وجود آمد چون از آن پس تزار ایوان سوم دستور داد که تمام سازه‌های چوبی اطراف کرملین را تخریب کنند. گوشه‌هایی از تأثیر ایتالیایی می‌تواند در سازه‌های این دوران دیده شود.برج ودووز وودنایا
معمار: آنتونیو گیسلاردی
این برج به این نام است چون یک ماشین تأمین آب در خود دارد و در زبان روسی ودووز وودنایا به معنی "بالا آوردن آب" است. برج اصلی توسط ارتش فرانسه در سال 1812 منفجر شد و برج اخیر در سالهای بین 1814 تا 1819 توسط اوسیپ بوو بازسازی شده است.
برج اسپاسکایا
معمار: پیترو آنتونیو سولاری
این برج، که میدان سرخ را احاطه کرده است، گفته می‌شود که نیروهای اعجاز آمیزی دارد که از کرملین در برابر حملات دشمن حفاظت کرده است.
قرن شانزدهم :
سازه‌های با سقف خیمه‌ای معماری این دوران را مشخص می‌کنند. کلیسای کولومنسکوی اولین سازه‌ی آجری خیمه مانند است که ساخته شده است. رشد و پیشرفت طرحهای معماری در این دوران رخ داد که به عنوان "دوره‌ی رنسانس بالا" در تاریخ معماری نیز شناخته می‌شود. هم چنین، برج‌های ردیفی در کلیساها معرفی شدند و قبه‌ها جایگزین مناره‌های حبابی مانند شدند. اولین ساعت در این دوران در برج قرار داده شد.توپ تزار
ریخته گری شده توسط: آندره چخوف
توپ تزار یک توپ با طول 94ر5 متری است که در کرملین در مسکو در معرض نمایش است. اما محققان ادعا می‌کنند که آن هرگز واقعاً در جنگ به کار نرفته است.
میدان سرخ
میدان سرخ به عنوان بازارگاه اصلی ساخته شده است. تاج گذاری تزاران نیز در این محل اتفاق می‌افتاد. نام میدان به رنگ آن مربوط نیست. کلمه‌ی آن در زبان روسی از "کراسنی" گرفته شده که معنی زیبا می‌دهد اما در زبان روسی به معنی سرخ نیز هست.
کلیسای جامع سنت بیسیل
معماران: بارما و پوستنیک یاکوولِو
این کلیسای جامع به عنوان یادگاری برای نشان دادن قلعه نظامی تاتار در کازان ساخته شده است. گفته می‌شود که ایوان مخوف و هولناک معمار را کور کرد چون نمی‌خواست او دوباره کلیسای جامعی بسازد که از این زیباتر باشد.
برج ناقوس ایوان بزرگ
آن بلندترین برج در کرملین مسکو با ارتفاع 81 متر است. آن شامل بزرگ‌ترین ناقوس کرملین به نام "زنگ تعهد" همراه با زنگ‌های کوچتر دیگر است.
کلیسای صعود در کولومنسکوی
این کلیسا برای برگزاری مراسم تولد تزار ایوان هولناک ساخته شده است.
کلیسای جامع اسمولنسک
این کلیسای جامع به عنوان یادگاری برای برگزاری مراسم فتح اسمولنسک ساخته شده است.
مسجد قل شریف در کازان
این مسجد در قرن شانزدهم ساخته شده است و به افتخار قل شریف که به آن خدمت می‌کرد نام گذاری شده است. اما توسط تزار ایوان هولناک تخریب شده بود و در سال 1996 بازسازی شد و در سال 2005 افتتاح و دایر شد.
قرن هفدهم :
تا اواخر این قرن، استفاده از عناصر زینتی در معماری کلیسا افزایش یافت و ساختمان‌های آیینی در حال افزایش بودند. کلیساهای بزرگ با برج‌های ناقوس، قبه‌های چندگانه و راهروها ساخته شدند. عمارت‌ها به ویژه کلیساها ساختمان غیر متقارنی با قبه‌ها و طاق‌هایی به شکل عجیب و غریب داشتند. بسیاری از معماران غربی از آن پس توسط تزاران به کار گرفته شدند تا برخی ساختمان‌های کلیدی را طراحی کنند.
صومعه اورشلیم جدید
معماران: پی. آی. زابورسکی، یاکوو بوخوستوو، بارتولومئو راسترلی، ماتوی کازاکوو، کارل بلانک و دیگران
دلیلی که این صومعه در این منطقه ساخته شده است گفته می‌شود به خاطر شباهت چشمگیری است که آن به سرزمین مقدس دارد. عمارت در سال 1918 بسته شد و بعداً توسط ارتش آلمان منفجر شد. اخیراً آن در دست تعمیر است.
کلیسای الیجاه پیامبر
این کلیسا توسط برادران ثروتمند آنیکی و نیفانتی اسکریپین ساخته شده است. نقاشی‌های دیواری در کلیسا برای اولین بار روستاییانی را که کار می‌کردند نشان دادند. تا آن موقع، اجازه داده نمی‌شد که نقش‌های روستاییان روی دیوارهای عمارتهای ثروتمندان کشیده شوند.
کلیسای دوبروویستی
این کلیسا در قرن هفدهم ساخته شد ولی تنها در سال 1704 تخصیص داده شد. اما در دوران شوروی، کلیسا از صدمات سنگینی رنج می‌برد.
قیژی پوگوست
کلیسای تجلی با 37 متر بلندی یکی از بلندترین سازه‌های چوبی در دنیا است. گفته می‌شود که کل سازه بدون استفاده از هیچ میخی ساخته شده است!
قرن هیجدهم :
چهره معماری روسی در طول این دوران تغییر کرد. این دوران، الگوی ساختمانی مرتب‌تری را با سازه‌های متقارن و شکل‌های هندسی دید. مرحله "کتاب قانون" ساختمان در این زمان‌ها شروع شد. کلیساهای جامع به سبک باروک در بیشتر شهرهای غربی ساخته شدند. در میان دیگر معماران برجسته، ظهور فرانسیسکو بارتولومئو راسترلی نقطه‌ی عطفی در دنیای معماری بود. سازه‌های باشکوه او پررنگ کننده‌ی سنت پیترزبورگ بودند.قلعه نظامی پیتر و پائول
اولین ساختمانی که در سنت پیترزبورگ ساخته شد این عمارت بود. ساخت سازه در سال 1712 شروع شد و 21 سال بعد در سال 1733 کامل شد.
کاخ کاترین
معمار: بارتولومئو راسترلی (سازه بازسازی شده)
نام کاخ به افتخار کاترین همسر پیتر بزرگ نام گذاری شد. نماهای خارجی کاخ با استفاده از حدوداً 100 کیلوگرم طلا ساخته شده‌اند.
لژ آبشار بزرگ
معمار: بارتولومئو راسترلی
هم چنین به عنوان کاخ پیترهوف نیز شناخته می‌شود. این سازه‌ی یک آب نمای عظیم دارد؛ آب نمای سامسون در مرکز آبشار قرار گرفته است. آب نما وقتی اشک‌های سامسون آرواره‌های شیر را باز می‌کنند، حرکت می‌کند.
کلیسای جامع اسمولنی
معمار: بارتولومئو
این عمارت به عنوان خانه‌ی دختر پیتر بزرگ، الیزابت، وقتی که او انتخاب کرد که راهبه شود، ساخته شد. امروزه آن به عنوان سالن کنسرت به کار می‌رود.
کاخ زمستانه
معمار: بارتولومئو راسترلی
این کاخ مقر اصلی پادشاهان روسیه بود. کاخ در حدود 1786 در، 1954 پنجره، 1500 اتاق و 117 پلکان دارد.
کلیسای پیترهوف
معمار: بارتولومئو راسترلی
این کلیسای قدیمی تعمید دهندگی کودکان تزاران بود. اما برای بازدید مردم در سال 1900 باز بود. کلیسا در طول جنگ جهانی دوم صدمه دید و به اداره‌ی پست تغییر داده شد.
قلعه سنت میکائیل
وقتی یکی از سربازان در حال نگهبانی از محل ساختمان این قلعه بود، او دیده بود که فرشته میکائیل نیز همراه با او از قلعه حفاظت می‌کند. در نتیجه، قلعه به عنوان قلعه میخاییلووسکی (سنت میکائیل) شناخته شد.
دانشگاه ملی لومونوسوو مسکو
معمار: لِو ولادمیروویچ رودنِو
کتابخانه‌ی دانشگاه تنها جایی است که برای عموم باز است که در سال 1756 انجام شد. در سال 1941، آن به نام عضو فرهنگستان مشهور میخاییل لومونوسوو تغییر نام یافت.
قرن نوزدهم :
قرن نوزدهم عمدتاً تحت تسلط بیزانتین و احیای روسی بود. در طول ربع اول این قرن، احیای یونانی بود که تا اواسط این قرن رایج شده بود. ساخت دوباره شهرها با استفاده از طرحهای انبوه طراحی و پیشرفت‌های تکنیکی اولویت عمده در این دوران بود. در سال 1918، الکسی شچوسو و ایوان ژولتوسکی کارگاه معماری موسووت را تأسیس کردند که در آن برنامه ریزی برای ساخت دوباره مسکو به عنوان پایتخت شوروی جدید اتفاق افتاد. اما بعد از جنگ جهانی دوم، تمرکز بر روی ساخت دوباره ساختمان‌های تخریب شده و ساختن ساختمان‌های جدید بود. در سال 1945، استالین ظاهر بسیاری از شهرهای بعد از جنگ را تغییر داد. بعد از مرگ او در سال 1953، تغییرات اجتماعی و سیاسی در کشور روی داد که به معماری استالینیستی پایان داد. در نتیجه ساختمان‌ها ساده و مربعی شکل شدند.مقبره‌ی مینین و پوژارسکی
سال: 1818طراح: ایوان مارتوس
این یک مجسمه‌ی برنزی است که در مقابل کلیسای سنت بیسیل قرار دارد. آن یادآور شاهزاده دمیتری پوژارسکی و کوزما مینین است که به دوران مشکلات در روسیه خاتمه دادند.
کلیسای جامع اوسپنسکی در اومسک
معمار: ارنست ووریچ (سازه‌ی اصلی)
این کلیسای جامع در سال 1891 ساخته شد اما بعد از انقلاب روسیه بسته شد و بعداً در سال 1935 منفجر شد. بعدها در طول قرن بیست و یک بازسازی شد.
بیمارستان کنت شرمتیو
سال: 1803معمار: الیزوی نظراوف
این بیمارستان ابتدا به عنوان یک سرپناه خیریه توسط کنت نیکولای پتروویچ شرمتیو، همسر بازیگر تئاتر روسی پراسکوویا، برای افراد فقیر ساخته شد. اما بعد از فوت او، بیمارستان دوباره نوسازی شد تا به عنوان یادبودی برای او باشد.
ساختمان اداره‌ی نیروی دریایی در سنت پیترزبورگ
طراح: اندریان زاخاراوف
اخیراً به عنوان مرکز فرماندهی ارتش روسیه استفاده می‌شود. این ساختمان در قرن نوزدهم دوباره نوسازی شده است. مناره یک بادنما روی نوک خود دارد.
کلیسای جامع سنت اسحاق
معمار: آگوسته دی مونت فراند
کلیسای جامع سنت اسحاق کلیسای اصلی شهر سنت پیترزبورگ است و در سالهای بین 1818 تا 1858 ساخته شده است. آن ظرفیت منزل دادن برای 14000 عابد را به صورت هم زمان دارد.
تئاتر بولشوی
معمار: جوزف بوو
این تئاتر در مسکو مکانی است که در آن باله و اوپرا برگزار می‌شود. باله‌ی بولشوی و اوپرای بولشوی از قدیمی‌ترین و مشهورترین‌ها در دنیا هستند.
کلیسای جامع مسیح ناجی
معمار: کنستانتین تون
مأموریت کلیسای جامع بعد از شکست ناپلئون صورت گرفت ولی در سال 1839 ساخته شد. اما عمارت اصلی در سال 1931 منفجر شد و در سال 2000 کلیسای جامع جدید ساخته شد.
GUM
معمار: الکساندر پومرانتسِو
این فروشگاه بزرگ در مقابل میدان سرخ واقع شده است و در سال 1893 ساخته شده است. آن زمانی بزرگ‌ترین مرکز خرید در کل اروپا بود.
کلیسای ناجی که خونش ریخته شده
معمار: آلفرد الکساندروویچ پارلند
خون در نام کلیسا به این دلیل وجود دارد که تزار الکساندور دوم در این محل کشته شده است. قبلاً کلیسا با نام "ناجی سیب زمینی‌ها" شناخته می‌شد چون در طول جنگ جهانی دوم برای انبار کردن سبزیجات به کار می‌رفت.
کلیسای معتقدان قدیمی
کلیسای معتقدان قدیمی یکی از شگفتی‌های چوبی اصلی است که در روسیه واقع شده است.
قرن بیستم :
ساختمان قرن بیستم شاهد ترکیبی از سبک نئو کلاسیک و آسمان خراش بود. دوره‌ی معماری پیشتازان مشخص کننده‌ی سبک معماری این دوران است. برخی معماران از گستره‌ی رنگ محدودی استفاده کردند. به خاطر سقوط اتحادیه جماهیر شوروی، پروژه‌ی معماران زیادی یا لغو شد یا در حالت تعلیق ماند. موضوع یا ارتفاع ساختمان معیارهای اصلی نبودند و این امر شرایط اقتصادی و نرخ‌های معماری را در روسیه بهبود داد. در نتیجه، آسمان خراش‌ها در شهر مسکو ساخته شدند در حالی که برخی معماران به پیروی از سبک معماری استالینیستی ادامه دادند و ساختمان‌هایی مثل کاخ پیروزی را ساختند.برج شوخوف
معمار: والدمیر شوخوف
این تنها برج انتقال هندسی بسیار بلند در دنیا است. امروزه یک تیر برق 128 متری وجود دارد که با حدود 5 بخش 25 متری از شبکه‌های فلزی ایستاده است.
مسجد سالگرد
معمار: پچنیک اوف
این مسجد به عنوان یادگاری برای مشخص کردن سالگرد هزار ساله اسلام گرایی بلغارهای ولگا در سال 922، ساخته شده است.
خانه‌ی اوپرا در چلیابینسک
این خانه‌ی اوپرا به عنوان کارخانه‌ی مهمات در طول جنگ جهانی دوم به کار می‌رفت. اما بعدها به عنوان خانه‌ی اوپرا مشهور شد.
برج اوستانکینو
طراحی شده توسط: نیکولای نیکیتین
برج اوستانکینو بلندترین سازه‌ی آزاد در کل اروپا است و تاکنون به مدت 42 سال باقی مانده است. آن به رسم یادگار سالگرد 50 ساله انقلاب اکتبر ساخته شده است.
خانه‌ی سفید
خانه‌ی سفید در بحران 1993 صدمه دید و نشانه‌های سیاه سوختن روی آن وجود دارد. امروزه آن میزبان دولت روسیه است.
معماری روسی تاریخ، فرهنگ، تنوع قومی و مذهبی مردمش را پر رنگ‌تر می‌کند. این معماری می‌تواند به عنوان یکی از غنی‌ترین و باشکوه‌ترین معماری‌ها در دنیا تلقی شود.
/ج
