نویسنده: Dirk J. Struik
مترجم: خسرو نراقی
مترجم: خسرو نراقی
[žermināl pier dāndlan]
Germinal Pierre Dandelin
(ت. لوبورژه، فرانسه، 23 فروردین 1173 / 12 آوریل 1794؛ و. بروکسل، بلژیک، 26 بهمن 1226 / 15 فوریه‌ی 1847)، ریاضیات، مهندسی نظامی.
پدر داندلن فرانسوی بود؛ مادرش، آن – فرانسواز بوتمان، اهل اِنو (که اکنون بخشی از بلژیک است) بود. پدر، پس از الحاق بلژیک به فرانسه، عهده‌دار مشاغل اداری در این کشور شد. داندلن در گِنت به تحصیل پرداخت، در سال 1192 برای دفاع از والشرن در مقابل انگلیسیها داوطلب گردید، و در همان سال در پاریس وارد مدرسه‌ی پوْلی تکنیک شد. در 8 فروردین 1194 در عملیات وَنسِن زخمی شد و در 1194، در دوره‌ی حکومت صد روزه، به وزارت کشور زیر نظر کارنوْ پیوست. پس از [نبرد] واترلو به بلژیک بازگشت و در آنجا به سال 1196 تابعیت هلند را پذیرفت و با درجه‌ی ستوان سومی در قسمت مهندسان نظامی به خدمت درآمد. در 1204 به عضویت «فرهنگستان سلطنتی علوم» در بروکسل برگزیده شد، و از 1204 تا 1209 استاد مهندسی معدن در لیئژ بود. سپس تا سال 1214 در مقام افسر در ارتش بلژیک خدمت کرد، و در انقلاب 1209 / 1830 نیز شرکت جست. وی از آن پس در نامور، لیئژ، و (از 1222) در بروکسل مشاغل آموزشی و مهندسی (ساختن استحکامات) را عهده‌دار شد. به هنگام مرگ، سرهنگ مهندس در ارتش بلژیک بود.
در اوایل، کار داندلن در زمینه‌ی هندسه بود، و وی در این زمینه با همان روحیه‌ی همکار بلژیکی خود، آدوْلف کِتله، کار کرد. در قضیه‌ای که به نام او معروف است، و در هندسه‌ی ترسیمی کاربرد فراوان دارد، گفته می‌شود که هنگامی که صفحه‌ای مخروط دوّاری را در یک مقطع مخروطی قطع می‌کند، کانونهای آن (یا کانونِ آن، در مورد یک سهمی) نقاطی هستند (نقطه‌ای است) که در آنجا این صفحه با کُره‌هائی که در آن مخروط محاط شده‌اند مماس می‌شود. این قضیه در «مقاله‌ای درباره‌ی بعضی از خواص برجسته‌ی فاصله‌ی کانونیِ سهمی» منتشر شد (1201). در مقاله‌ی دیگری با عنوان «درباره‌ی هذلولی‌گون دوّار و درباره‌ی شش ضلعیهای پاسکال و بریانشون» (1205) ثابت کرد که این قضیه در مورد هذلولی‌گون دوّار نیز صادق است، و رابطه‌ی بین شش ضلعیهای پاسکال و بریانشوْن و شش ضلعی معوج را که از مولّدهای هذلولی‌گون تشکیل شده است نشان داد.
این بررسیها با نظریه‌ی داندلن درباره‌ی تصویر رسم‌الجسمی کره بر روی یک صفحه، که در «مقاله‌ای درباره‌ی کاربرد تصویرهای رسم‌الجسمی در هندسه» (1206) عرضه شد، ارتباط بسیار نزدیک داشتند. این موضوع او را به موضوع انعکاس کشانید، که در آن نقطه‌های P از خط OP، که این نقاط را به قطب ثابت O وصل می‌کند، به نقطه‌های P̕ از خط OP̕ تبدیل می‌شوند، به طوری که حاصل ضرب OP در OP̕ ثابت است. او بدین‌سان یک منحنی درجه‌ی سوم دوّار گویا به عنوان عکس یک مقطع مخروطی نسبت به قطبی واقع بر مخروط پیدا کرد.
داندلن درباره‌ی علم ایستایی (statics)، جبر، اخترشناسی و احتمالات نیز صاحب نوشته‌هائی است. در مقاله‌ای با عنوان «تحقیقات درباره‌ی حل معادلات عددی» (1202) در تکمله‌ی دوم روشی [که ادورد ورینگ در سال 1141 پیشنهاد کرده بود] درباره‌ی تقریب ریشه‌های یک معادله‌ی جبری با ریشه‌های
عرضه کرد، و آن از طریق تعیین ضرایب معادلاتی با ریشه‌های...
و و بود. این روش، که به نام داندلن و ک. ه. گرفه معروف شده است از سوی لباچفسکی نیز عرضه شد.
دوم. خواندنیهای فرعی. زندگینامه‌ای با عنوان «C. P. Dandelin»، از آ. کتله، در Biographie nationale، چهارم (بروکسل، 1873)، 663-668. در دسترس است. درباره‌ی نظریه‌ی داندلن و تعمیم آن، Aperçu hisstorique sur l"origine et le développement des méthods en géométrie، از م. شال (پاریس، 1837؛ چاپ سوم، 1889)؛ و «Entwicklung der synthetischen Geometrie von Monge bis auf von Staudt»، از ا. کوتر، در JDM، 5، بخش 2 (1901)، 60-64. درباره‌ی روش داندلن – گراف، History of Mathematics، از ف. کیجوری (نیویورک، 1938)، 364؛ و Praxis der Gleichungen، از ک. رونگه (برلین – لایپ تسیش، 1921)، 136-158.
منبع مقاله :
کولستون گیلیپسی، چارلز؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه‌ی احمد آرام... [و دیگران]؛ زیرنظر احمد بیرشک، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول
Germinal Pierre Dandelin
(ت. لوبورژه، فرانسه، 23 فروردین 1173 / 12 آوریل 1794؛ و. بروکسل، بلژیک، 26 بهمن 1226 / 15 فوریه‌ی 1847)، ریاضیات، مهندسی نظامی.
پدر داندلن فرانسوی بود؛ مادرش، آن – فرانسواز بوتمان، اهل اِنو (که اکنون بخشی از بلژیک است) بود. پدر، پس از الحاق بلژیک به فرانسه، عهده‌دار مشاغل اداری در این کشور شد. داندلن در گِنت به تحصیل پرداخت، در سال 1192 برای دفاع از والشرن در مقابل انگلیسیها داوطلب گردید، و در همان سال در پاریس وارد مدرسه‌ی پوْلی تکنیک شد. در 8 فروردین 1194 در عملیات وَنسِن زخمی شد و در 1194، در دوره‌ی حکومت صد روزه، به وزارت کشور زیر نظر کارنوْ پیوست. پس از [نبرد] واترلو به بلژیک بازگشت و در آنجا به سال 1196 تابعیت هلند را پذیرفت و با درجه‌ی ستوان سومی در قسمت مهندسان نظامی به خدمت درآمد. در 1204 به عضویت «فرهنگستان سلطنتی علوم» در بروکسل برگزیده شد، و از 1204 تا 1209 استاد مهندسی معدن در لیئژ بود. سپس تا سال 1214 در مقام افسر در ارتش بلژیک خدمت کرد، و در انقلاب 1209 / 1830 نیز شرکت جست. وی از آن پس در نامور، لیئژ، و (از 1222) در بروکسل مشاغل آموزشی و مهندسی (ساختن استحکامات) را عهده‌دار شد. به هنگام مرگ، سرهنگ مهندس در ارتش بلژیک بود.
در اوایل، کار داندلن در زمینه‌ی هندسه بود، و وی در این زمینه با همان روحیه‌ی همکار بلژیکی خود، آدوْلف کِتله، کار کرد. در قضیه‌ای که به نام او معروف است، و در هندسه‌ی ترسیمی کاربرد فراوان دارد، گفته می‌شود که هنگامی که صفحه‌ای مخروط دوّاری را در یک مقطع مخروطی قطع می‌کند، کانونهای آن (یا کانونِ آن، در مورد یک سهمی) نقاطی هستند (نقطه‌ای است) که در آنجا این صفحه با کُره‌هائی که در آن مخروط محاط شده‌اند مماس می‌شود. این قضیه در «مقاله‌ای درباره‌ی بعضی از خواص برجسته‌ی فاصله‌ی کانونیِ سهمی» منتشر شد (1201). در مقاله‌ی دیگری با عنوان «درباره‌ی هذلولی‌گون دوّار و درباره‌ی شش ضلعیهای پاسکال و بریانشون» (1205) ثابت کرد که این قضیه در مورد هذلولی‌گون دوّار نیز صادق است، و رابطه‌ی بین شش ضلعیهای پاسکال و بریانشوْن و شش ضلعی معوج را که از مولّدهای هذلولی‌گون تشکیل شده است نشان داد.
این بررسیها با نظریه‌ی داندلن درباره‌ی تصویر رسم‌الجسمی کره بر روی یک صفحه، که در «مقاله‌ای درباره‌ی کاربرد تصویرهای رسم‌الجسمی در هندسه» (1206) عرضه شد، ارتباط بسیار نزدیک داشتند. این موضوع او را به موضوع انعکاس کشانید، که در آن نقطه‌های P از خط OP، که این نقاط را به قطب ثابت O وصل می‌کند، به نقطه‌های P̕ از خط OP̕ تبدیل می‌شوند، به طوری که حاصل ضرب OP در OP̕ ثابت است. او بدین‌سان یک منحنی درجه‌ی سوم دوّار گویا به عنوان عکس یک مقطع مخروطی نسبت به قطبی واقع بر مخروط پیدا کرد.
داندلن درباره‌ی علم ایستایی (statics)، جبر، اخترشناسی و احتمالات نیز صاحب نوشته‌هائی است. در مقاله‌ای با عنوان «تحقیقات درباره‌ی حل معادلات عددی» (1202) در تکمله‌ی دوم روشی [که ادورد ورینگ در سال 1141 پیشنهاد کرده بود] درباره‌ی تقریب ریشه‌های یک معادله‌ی جبری با ریشه‌های
عرضه کرد، و آن از طریق تعیین ضرایب معادلاتی با ریشه‌های...
و
و
بود. این روش، که به نام داندلن و ک. ه. گرفه معروف شده است از سوی لباچفسکی نیز عرضه شد.کتابشناسی
یکم. کارهای اصلی. دو کتاب داندلن عبارتند از Leçons sur la mécanique et les machines (لیئژ، 1827) و Cours de statique (پاریس، 1830). از میان مقاله‌هایش به عناوین زیر می‌توان اشاره کرد: «Mémoire sur quelques propriétés remarquables de la focal parabolique»، در NMASB، 2 (1822)، 171-200؛ «Recherches sur la résolution des équations numériques»، همان 3 (1823)، 7-71؛ «Sur l"hyperboloide de révolution et sur les hexagones de Pascal et de Brianchon»، همان (1826)، 1-14؛ «Mémoire sur l"emploi des projections stéréographiques en géométrie»، همان، 4 (1827)، 13-47؛ «Sur la détermination des orbites cométaires»، همان، 13 (1841)، 1-23؛ و «Sur quelques points de métaphysique géométrique»، همان، 17 (1844)، 1-44، که فاقد هندسه‌های بولیای و لباچفسکی است. مقاله‌هائی هم در Correspondance mathématique et physique از کتله (1825-1839)، موجودند.دوم. خواندنیهای فرعی. زندگینامه‌ای با عنوان «C. P. Dandelin»، از آ. کتله، در Biographie nationale، چهارم (بروکسل، 1873)، 663-668. در دسترس است. درباره‌ی نظریه‌ی داندلن و تعمیم آن، Aperçu hisstorique sur l"origine et le développement des méthods en géométrie، از م. شال (پاریس، 1837؛ چاپ سوم، 1889)؛ و «Entwicklung der synthetischen Geometrie von Monge bis auf von Staudt»، از ا. کوتر، در JDM، 5، بخش 2 (1901)، 60-64. درباره‌ی روش داندلن – گراف، History of Mathematics، از ف. کیجوری (نیویورک، 1938)، 364؛ و Praxis der Gleichungen، از ک. رونگه (برلین – لایپ تسیش، 1921)، 136-158.
منبع مقاله :
کولستون گیلیپسی، چارلز؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه‌ی احمد آرام... [و دیگران]؛ زیرنظر احمد بیرشک، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول
