نویسنده: Sally H. Dieke
مترجم: موسی اکرمی
مترجم: موسی اکرمی
[jān čārlz dānkan]
John Charles Duncan
(ت. دانکنز میل، نزدیک نایتستاون، ایندیئنا، 19 بهمن 1260 / 8 فوریه‌ی 1882؛ و. چولاویستا، کلیفارنیا [کالیفرنیا]، 19 شهریور 1346 / 10 سپتامبر 1967)، اخترشناسی.
سهم عمده‌ی دانکن در اخترشناسی همانا اثبات تصویرنگارانه‌ی انبساط در سحابی خرچنگ بود. اما شاید وی به عنوان مؤلف کتاب Astronomy («اخترشناسی»)، اثری که به مدتی بیش از سی سال کتاب دانشگاهی بنیادین بود و با بسیاری از عکسهای شگرف خود او از سحابیها و کهکشانها مصور شده بود، از شهرت بیشتری برخوردار باشد.
دانکن، پسر دَنیئل دیویدسن دانکن و نیوْمی جساپ، در ایندیئنا بزرگ شد و در آنجا از 1280 تا 1282 در مدرسه‌ای روستایی تدریس کرد و در عین حال از دانشگاه ایندیئنا در بلومینگتن فارغ‌التحصیل شد. وی در فاصله‌ی زمانی دریافت لیسانس در 1284 و فوق لیسانس در 1285، هر دو از دانشگاه ایندیئنا، عضو رصدخانه‌ی لوئل در فلگستافِ آریزونا بود. در 1285 باکثرین آرمینگتن بولارد ازدواج کرد؛ در 1286 در دانشگاه کالیفرنیا نام نوشت، و در 1288 به دریافت درجه‌ی دکتری نایل آمد؛ پایاننامه‌ی وی، درباره‌ی متغیرهای قیفاووسی، تحت‌نظر ویلیام والیس کمبل نوشته شد.
وی، با بازگشت به شرق امریکا، پیش از آن‌که استاد اخترشناسی و مدیر رصدخانه‌ی ویتین در کالج ولزلی شود، از 1288 تا 1295 به عنوان مربی اخترشناسی، در دانشگاه هاروارد خدمت کرد. او، با بازنشسته شدن در 1329 – در شصت و هشت سالگی – دوازده سال بعد را به عنوان استاد موقت در دانشگاه اریزونا و اخترشناس میهمان در رصدخانه استیوئرد گذراند.
سحابی خرچنگ، که در صورت فلکی گاو (ثور) قرار دارد، به سبب پیوستگی با تپ اختر NP 0532، امروزه نیز موضوعی پربار برای پژوهش بشمار می‌رود؛ اعتقاد بر این است که این سحابی بازمانده‌ی اَبَر نواختری است که در 433 در ژاپن و چین مشاهده شد. دانکن، از طریق مقایسه کردن عکسی که جورْج ویلیس ریچی در 1288 به کمک تلسکوپ صد و پنجاه سانتیمتری ماونت ویلسن گرفته بود، با عکسی که او خود در 1300 به کمک همان دستگاه گرفت،توانست حرکتهای برون‌سوی رشته‌های خرجنگ را ثابت کند. او بعداً وجود این حرکتها را با عکس دیگری که در 1317 گرفته شده بود تأیید کرد، و بدین‌سان نشان داد که این حرکتها در واقع حاصل از پوش در حال انبساطی مشابه چیزی است که گرداگرد دیگر نواخترها مشاهده شده است.
دانکن همچنین به پژوهش درباره‌ی ستارگان دنباله‌دار، ستارگانِ دوتاییِ طیفی، و نواخترها پرداخت. عکسهای درازمدت وی از سحابیها و کهکشانها در حین اشتغال وی به عنوان اخترشناسی در ماونت ویلسن در 1299 و در تابستانهای متوالی متعددی که در آنجا به عنوان کمک پژوهشگر داوطلب گذرانده بود، گرفته شدند.
رساله‌اش با عنوان «The Orbits of the Cepheid Variables Y Sagittarii and RT Aurigae; with a Discussion of the Possible Causess of This Type of Stellar Variation»، در LOB، 5 (1908-1910)، 82-94. کارش در زمینه‌ی سحابی خرچنگ با عنوان «Changes Observed in the Crab Nebula in Taurus»، در PNAS، 7 (1921)، 179-180؛ و با عنوان «Second Report on the Expansion of the crab Nebula»، در Ast J، 89 (1939)، 482-485، بچاپ رسید.
بازآفرینی و شرح بهترین عکسهای دانکن در شش مقاله‌ی زیر گنجانده شده است: «Bright Nebulae and Star Clusters in Sagittarius and Scutum»، در Ast J، 51 (1920)، 4-12، همراه با 4 لوحه؛ «Bright and Dark Bebulae near ζ Orionis, Photographed with the 100-inch Hooker Telescope»، همان، 53 (1921)، 392-396، همراه با 2 لوحه؛ «Photographic Studies of Nebulae, Third Paper»، همان، 57 (1923)، 137-148، همراه با 11 لوحه؛ «Photographic Studies of Nebulae,Fourth Paper»، همان، 63 (1926)، 122-126، همراه با 4 لوحه؛ «Photographic Studies of Nebulae, Fifth Paper»، همان، 86 (1937)، 496-498، همراه با 6 لوحه؛ و «Photographic Studies of Nebulae VI: The Great Nebulous Region in Cygnus Photographed in Red Light»، همان، 109 (1949)، 479، همراه با 2 لوحه.
38 مقاله از دانکن در پوگندروف، ششم، بخش 1، 615 و هفتم ب. بخش 2، 1155-1156، فهرست شده است که همه‌ی موارد یاد شده در بالا، جز مورد دوم، را دربردارد.
دوم. خواندنیهای فرعی. سوکنامه‌ی کوتاه و بی‌امضای جوزف آشبروک همراه با تصویر دانشمند، در ST، 34 (1967)، 283، بچاپ رسید. دیگر وقایع زندگی دانکن را در Who"s Who America، بیست و هفتم (شیکاگو، 1952)، 690-691، و بیست و هشتم (شیکاگو، 1954)، 746، و در American Men of Science، چاپ یازدهم، علوم فیزیک و زیست‌شناسی، D-G (نیوریوک، 1965)، 1313، می‌توان یافت.
منبع مقاله :
کولستون گیلیپسی، چارلز؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه‌ی احمد آرام... [و دیگران]؛ زیرنظر احمد بیرشک، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول
John Charles Duncan
(ت. دانکنز میل، نزدیک نایتستاون، ایندیئنا، 19 بهمن 1260 / 8 فوریه‌ی 1882؛ و. چولاویستا، کلیفارنیا [کالیفرنیا]، 19 شهریور 1346 / 10 سپتامبر 1967)، اخترشناسی.
سهم عمده‌ی دانکن در اخترشناسی همانا اثبات تصویرنگارانه‌ی انبساط در سحابی خرچنگ بود. اما شاید وی به عنوان مؤلف کتاب Astronomy («اخترشناسی»)، اثری که به مدتی بیش از سی سال کتاب دانشگاهی بنیادین بود و با بسیاری از عکسهای شگرف خود او از سحابیها و کهکشانها مصور شده بود، از شهرت بیشتری برخوردار باشد.
دانکن، پسر دَنیئل دیویدسن دانکن و نیوْمی جساپ، در ایندیئنا بزرگ شد و در آنجا از 1280 تا 1282 در مدرسه‌ای روستایی تدریس کرد و در عین حال از دانشگاه ایندیئنا در بلومینگتن فارغ‌التحصیل شد. وی در فاصله‌ی زمانی دریافت لیسانس در 1284 و فوق لیسانس در 1285، هر دو از دانشگاه ایندیئنا، عضو رصدخانه‌ی لوئل در فلگستافِ آریزونا بود. در 1285 باکثرین آرمینگتن بولارد ازدواج کرد؛ در 1286 در دانشگاه کالیفرنیا نام نوشت، و در 1288 به دریافت درجه‌ی دکتری نایل آمد؛ پایاننامه‌ی وی، درباره‌ی متغیرهای قیفاووسی، تحت‌نظر ویلیام والیس کمبل نوشته شد.
وی، با بازگشت به شرق امریکا، پیش از آن‌که استاد اخترشناسی و مدیر رصدخانه‌ی ویتین در کالج ولزلی شود، از 1288 تا 1295 به عنوان مربی اخترشناسی، در دانشگاه هاروارد خدمت کرد. او، با بازنشسته شدن در 1329 – در شصت و هشت سالگی – دوازده سال بعد را به عنوان استاد موقت در دانشگاه اریزونا و اخترشناس میهمان در رصدخانه استیوئرد گذراند.
سحابی خرچنگ، که در صورت فلکی گاو (ثور) قرار دارد، به سبب پیوستگی با تپ اختر NP 0532، امروزه نیز موضوعی پربار برای پژوهش بشمار می‌رود؛ اعتقاد بر این است که این سحابی بازمانده‌ی اَبَر نواختری است که در 433 در ژاپن و چین مشاهده شد. دانکن، از طریق مقایسه کردن عکسی که جورْج ویلیس ریچی در 1288 به کمک تلسکوپ صد و پنجاه سانتیمتری ماونت ویلسن گرفته بود، با عکسی که او خود در 1300 به کمک همان دستگاه گرفت،توانست حرکتهای برون‌سوی رشته‌های خرجنگ را ثابت کند. او بعداً وجود این حرکتها را با عکس دیگری که در 1317 گرفته شده بود تأیید کرد، و بدین‌سان نشان داد که این حرکتها در واقع حاصل از پوش در حال انبساطی مشابه چیزی است که گرداگرد دیگر نواخترها مشاهده شده است.
دانکن همچنین به پژوهش درباره‌ی ستارگان دنباله‌دار، ستارگانِ دوتاییِ طیفی، و نواخترها پرداخت. عکسهای درازمدت وی از سحابیها و کهکشانها در حین اشتغال وی به عنوان اخترشناسی در ماونت ویلسن در 1299 و در تابستانهای متوالی متعددی که در آنجا به عنوان کمک پژوهشگر داوطلب گذرانده بود، گرفته شدند.
کتابشناسی
یکم. کارهای اصلی. کتاب درسی دانکن با عنوان Astronomy (نیویورک، 1926؛ چاپ پنجم، 1955) به صورت متن خلاصه شده با عنوان Essentials of Astronomy (نیویورک، 1942)، هم بچاپ رسید.رساله‌اش با عنوان «The Orbits of the Cepheid Variables Y Sagittarii and RT Aurigae; with a Discussion of the Possible Causess of This Type of Stellar Variation»، در LOB، 5 (1908-1910)، 82-94. کارش در زمینه‌ی سحابی خرچنگ با عنوان «Changes Observed in the Crab Nebula in Taurus»، در PNAS، 7 (1921)، 179-180؛ و با عنوان «Second Report on the Expansion of the crab Nebula»، در Ast J، 89 (1939)، 482-485، بچاپ رسید.
بازآفرینی و شرح بهترین عکسهای دانکن در شش مقاله‌ی زیر گنجانده شده است: «Bright Nebulae and Star Clusters in Sagittarius and Scutum»، در Ast J، 51 (1920)، 4-12، همراه با 4 لوحه؛ «Bright and Dark Bebulae near ζ Orionis, Photographed with the 100-inch Hooker Telescope»، همان، 53 (1921)، 392-396، همراه با 2 لوحه؛ «Photographic Studies of Nebulae, Third Paper»، همان، 57 (1923)، 137-148، همراه با 11 لوحه؛ «Photographic Studies of Nebulae,Fourth Paper»، همان، 63 (1926)، 122-126، همراه با 4 لوحه؛ «Photographic Studies of Nebulae, Fifth Paper»، همان، 86 (1937)، 496-498، همراه با 6 لوحه؛ و «Photographic Studies of Nebulae VI: The Great Nebulous Region in Cygnus Photographed in Red Light»، همان، 109 (1949)، 479، همراه با 2 لوحه.
38 مقاله از دانکن در پوگندروف، ششم، بخش 1، 615 و هفتم ب. بخش 2، 1155-1156، فهرست شده است که همه‌ی موارد یاد شده در بالا، جز مورد دوم، را دربردارد.
دوم. خواندنیهای فرعی. سوکنامه‌ی کوتاه و بی‌امضای جوزف آشبروک همراه با تصویر دانشمند، در ST، 34 (1967)، 283، بچاپ رسید. دیگر وقایع زندگی دانکن را در Who"s Who America، بیست و هفتم (شیکاگو، 1952)، 690-691، و بیست و هشتم (شیکاگو، 1954)، 746، و در American Men of Science، چاپ یازدهم، علوم فیزیک و زیست‌شناسی، D-G (نیوریوک، 1965)، 1313، می‌توان یافت.
منبع مقاله :
کولستون گیلیپسی، چارلز؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه‌ی احمد آرام... [و دیگران]؛ زیرنظر احمد بیرشک، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول
