چه زماني سريعتر به دور خورشيد مي‌گرديم؟

هر مساله در فيزيك هر چند ساده ، مي‌تواند پيچيده جاو كند و سوالهاي عجيبي مطرح شود كه همگان را به فكر وا دارد مثل همين سوال: كي ما سريعتر به دور خورشيد مي‌گرديم شب يا روز؟
زمين به دور خود مي‌چرخد (حركت وضعي زمين) و اين عامل باعث ايجاد شب و روز مي‌گردد. بخشي از زمين كه رو به خورشيد است روز و بخشي ديگر كه پشت به خورشيد است، شب مي‌باشد. پس هميشه يك طرف زمين روز و طرف ديگر شب است. پس اين سوال به چه معناست؟ ظاهرا بي‌معني است.

نكته جالب

نكته در اينجاست كه از ما سوال نمي‌شود كه كي تمام كره زمين سريعتر تغيير مكان مي‌دهد، بلكه سوال مي‌شود كه ما ساكنان كره زمين ، سريعتر در ميان ستارگان حركت مي‌كنيم و اين سوال كاملا با معناست.

حقيقت چيست؟

ما در منظومه شمسي دو نوع حركت داريم: زمين به دور خورشيد مي‌گردد (حركت انتقالي زمين) و در عين حال به دور محور زمين مي‌چرخيم (حركت وضعي زمين). اين دو حركت با هم تركيب مي‌شوند، اما نتيجه‌اي كه بدست مي‌آيد، بسته به اين كه ما در نيمه روز يا نيمه شب زمين باشيم متفاوت خواهد بود.حركت زمين به دور خورشيد از غرب به شرق است. از طرفي زمين هم در همين جهت به دور خود مي‌چرخد (يك كره كه حول يك محور خود مي‌چرخد را در نظر بگيريد وقتي نيمي از كره از غرب به شرق مي‌چرخد، بديهي است كه نيمه ديگر از شرق به غرب مي‌چرخد).
چون در نيمه شب زمين جهت حركت وضعي از غرب به شرق است پس اين دو سرعت ، يعني سرعت چرخش زمين به دور محورش بر سرعت گردش زمين به دور خورشيد ، افزوده مي‌شود. برعكس در نيمه روز كه زمين از شرق به غرب حركت مي‌كند، اين دو سرعت از هم كم مي‌شوند. بنابراين ما نصف شب سريعتر از ظهر در منظومه شمسي حركت مي‌كنيم.

چقدر سريعتر

از آنجا كه نقاط اطراف خط استوا در هر ثانيه در حدود نيم كيلومتر حركت مي‌كنند، تفاوت ميان سرعت ظهر و سرعت شب در حدود يك كيلومتر است. براي تهران كه در مدار 35 درجه قرار دارد، اين تفاوت در حدود 800 متر است، يعني اهالي تهران نصف شب هر ثانيه 800 متر بيشتر از ظهر در منظومه شمسي حركت مي‌كنند!