ميرزا محمد علي خان سروش
*ميرزا محمد علي خان سروش (شاعر)
در تبريز به مداحي حكمران [آذربايجان] و محمد خان زنگنه اي پيشكار آذربايجان مي گذرانيد تا به توسط محمد محسن ميرزا،سبط فتحعلي شاه به دربار ناصرالدّين ميرزا وليعهد دولت راه يافت.
در موقع جلوس ناصرالدّين شاه به سلطنت از مخصوصين او بود،و در ايّام اعياد تهنيت گوي بود،و اين كار تهنيت سرايي اعياد اختصاص به او يافت و ملقّب به شمس الشعراء شد،صاحب ضياع و عقار و مكنت بسيار گرديد،و تتبع طرز شعراي قديم را نمود،مانند فرخي و معزي و غير هم. و علاوه بر قصيده گويي چندي هم به گفتن مثنوي پرداخت و غزوات اوليه اسلام را منظوم نمود. در سنه هزار و دويست و هشتاد و پنج در گذشت.
از اوست:
كرده است به رخسار تو جاي نگه تنگ
من بنده آن عارض و آن لب كه تو گويي
گل داده به دو بوي و مي داده بدو رنگ
از عنبر و از مشك به ده گام رود بوي
بوي سر زلف تو رود تا به دو فرسنگ
ديوان اشعارش متضمّن مثنوي و غزل و قصايد زيادي است در مدح پادشاه و امراي وقت،كه آن را به سبك قدما سروده،و موسوم است به (زينه المدايح). ديگر از آثارش: الهي نامه و ساقي نامه است.
فوتش در 1285 روي داده است. (در مآثر و الآثار فوت را 1275 مي نويسد،و تاريخ اول را از منتظم ناصري ومجمع الفصحاء است)
پي نوشت ها:
1. در مقدمه اي به قلم استاد جلال الدّين همايي،در شرح حال سروش مي خوانيم: (ميرزا محمد علي خان متخلص به (سروش) ملقب به شمس الشعراء فرزند قنبر علي سده ي اصفهاني از مردم كلّه فروشان از (سه محل) با سه قريه ي معروف (سده) از بلوك ماربين در سه فرسنگي شهر اصفهان است،و ولادتش در قريه ي مذبور در حدود سال يك هزار و دويست و بيست و هشت و وفاتش در 57 سالگي به سال 1258 يك هزار و دويست و هشتاد و پنج قمري به طهران اتفاق افتاد و جنازه ي او را از طهران به قم نفل كردند.
سروش از دهقان زادگان سده بود،پدرانش مردمي فقير و بي نام و نشان بودند و به كاسبي و مشاغل دهقاني روزگار مي گذاشتند،اما سلسله ي نسب خود را نجم ثاني از سرداران نامدار شاه اسماعيل صفوي منتهي مي كرد و نياكان خود را (پيشكار ملوك) مي خواند و به اين انتساب افتخار مي كردبا اين كه حقيقتاً خود او بايستي مايه ي افتخار و مباهات آباء و اجدادش باشند ...
سروش در حدود 57 سال روزگار گذاشت و قسمتي از عهد سلطنت فتحعلي شاه (1212 – 1250) و تمام دوره ي محمد شاه (1250 – 1264) و حدود بيست سال از پادشاهي ناصر الدين شاه (1264 – 1313) را درك كرد. ر.ك (مقدمه ي ديوان سروش،ص 15-1) (مقدمه ي ديوان سروش،ص20- 17)
2. مجمع الفصحاء 2: 184 ، مآثر والآثار: 276.
