كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی

هرگاه دو جمله كه در كنار هم قرار گرفته‌اند، از لحاظ لفظی با هم پیوندی نداشته باشند، هریك از آنها را جمله‌ای مستقل و جدا می‌نامیم: دیروز در خانه ماندم. چند مقاله‌ی تازه خواندم.
پنجشنبه، 12 آذر 1394
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی
 كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی

 

نویسنده: غلامرضا ارژنگ




 

هرگاه دو جمله كه در كنار هم قرار گرفته‌اند، از لحاظ لفظی با هم پیوندی نداشته باشند، هریك از آنها را جمله‌ای مستقل و جدا می‌نامیم:
دیروز در خانه ماندم. چند مقاله‌ی تازه خواندم.
می توان این دو جمله را با «و» كه یكی از پیوندهای همپایگی است، همپایه كرد:
دیروز در خانه ماندم و چند مقاله‌ی تازه خواندم.
اگر مفهوم دو جمله با هم ناسازگار بود، ناگزیر بودیم كه آن‌ها را با «ولی» یا «اما» همپایه كنیم:
دیروز در خانه ماندم، ولی هیچ كاری نكردم.
پیوند وابستگی «كه» یا «تا» وقتی دو جمله را به هم پیوند دهد، یك جمله‌ی مركب ساخته می‌شود:
دیروز در خانه ماندم تا چند مقاله‌ی تازه بخوانم.
جمله‌ای كه پیوند وابستگی بر سر آن درمی آید، «پیرو» نامیده می‌شود، و جمله‌ی دیگر را «پایه» می‌نامند. ممكن است «پیرو» قبل از پایه بیاید:
اگر فردا در خانه بمانم چند مقاله‌ی تازه می‌خوانم.
اینك مواردی از كاربرد نادرست پیوندها:

1- همپایه كردن جمله‌های پی در پی:

گاهی چند جمله‌ی پی در پی را كه با هم از لحاظ همپایه شدن سازگاری ندارند، با «و» با هم همپایه می‌كنند.
بعضی‌ها می‌گویند حقیقت تلخ است و نباید آن را بی‌پروا بیان كرد، و دیگران را از خود رنجاند، و بعضی‌ها هم می‌گویند كه باید حقیقت صریح و بی‌پرده به همه گفته شود و همگان از آن آگاه شوند، و ما در این میان تكلیف خود را نمی‌دانیم.
این عبارت را می‌توان به صورت زیر بیان كرد:
بعضی‌ها می‌گویند چون حقیقت تلخ است، نباید آن را بی‌پروا بیان كرد، و دیگران را از خود رنجاند. بعضی‌ها هم می‌گویند كه باید حقیقت صریح و بی‌پرده به همه گفته شود تا همگان از آن آگاه شوند. در این میان ما تكلیف خود را نمی‌دانیم.

2- به كار بردن پیوند همپایگی «و» بین قیدها و متمم‌های قیدی ناسازگار بدون نیاز به آن:

تا تابستان 1944 متفّقین از غرب و از طریق شمال فرانسه، و از جنوب و از طریق ایتالیا حلقه‌ی محاصره‌ی آلمان را تنگ‌تر كردند. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی... متفّقین از غرب، از طریق شمال فرانسه، و از جنوب از طریق ایتالیا...
من هنوز هم در شهر كوچك خودمان و در خانه‌ی برادرم زندگی می‌كنم. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی من هنوز هم در شهر كوچك خودمان، در خانه‌ی برادرم زندگی می‌كنم.
در سیزدهم ماه جاری و پس از بركناری دولت با او ملاقات خواهم كرد. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی در سیزدهم ماه جاری، پس از بركناری دولت...
او این مطلب را دیروز در حالی بیان كرد كه سخت عصبانی بود. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی ... دیروز در حالی بیان كرد كه...
این موشك رهگیر، موشك مهاجم را در آلمان و پیش از رسیدن به هدف منهدم می‌سازد. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی ... موشك مهاجم را در آسمان پیش از رسید به هدف...
آن‌ها همیشه با شتاب و برای رفتن سرِ كار خود رانندگی می‌كردند. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی ... با شتاب برای رفتن سرِ كار خود...

3- جمله‌هایی كه از نظر توالی زمانی پیوستگی معنایی دارند، ولی بدون پیوند آمده‌اند:

امروز سرِ كار رفتم. كارهای خود را انجام دادم. برای استراحت به خانه برگشتم. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی امروز سرِ كار رفتم و كارهای خود را انجام دادم، و برای استراحت به خانه برگشتم.
امروزه تحت تأثیر زبان‌های بیگانه پیوند «و» در بین جمله‌های ماقبل آخر، به قرینه حذف می‌شود، و نشانه‌ی درنگ، جای آن را می‌گیرد:
امروز سرِ كار رفتم، كارهای خود را انجام دادم، و برای استراحت به خانه برگشتم.
اینك دو نمونه‌ی دیگر از حذف پیوند:
تلاش كنی موفق می‌شوی. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی اگر تلاش كنی موفق می شوی.
آب را می‌گذاریم در یخچال یخ بزند. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی آب را در یخچال می‌گذاریم تا یخ بزند.

4- به كار بردن «ولی» و «اما» در بین اجزای جمله‌ی دوم تحت تأثیر زبان‌های بیگانه:

روس‌ها این شكست را پذیرفتند، لهستانی‌ها، اما، این پیروزی را باور نكردند. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی روس‌ها این شكست را پذیرفتند، اما لهستانی‌ها این پیروزی را باور نكردند.

5- همپایه شدن كلمه‌هایی كه یكی از آنها مضاف الیه می‌گیرد، و دیگری متمّم اسم، كه نیاز به حرف اضافه دارد:

در این صورت برای رفع اشكال، به جای یكی از آن دو، ضمیر می‌گذاریم و حرف اضافه‌ی مناسب را همراه آن ضمیر می‌آوریم:
مردم با تقویت و تكیه بر غرور ملی، امنیت كشور را حفظ كردند. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی ... با تقویت غرور ملی و تكیه بر آن...
مردم برای حفظ و دفاع از ارزش‌های ملی تلاش كردند. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی ... برای حفظ ارزش‌های ملی و دفاع از آن...
قبل از دستگیری، برای سر این مرد جایزه‌ای تعیین شده بود. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی قبل از دستگیری این مرد برای سر او...
برای مقابله و دستگیری این مرد اقدام شد. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی برای مقابله با این مرد و دستگیری او اقدام شد.

6- همپایه كردن دو صفت ناهمگون با «و»:

این منطقه، منطقه‌ی باستانی و آسیب‌پذیری است. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی ... منطقه‌ی باستانی آسیب پذیری است.
سردی هوا باعث ایجاد یك پل یخی و طبیعی شد. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی ... باعث ایجاد یك پل یخی طبیعی شد.

7- به كار بردن «و» به جای «ولی»:

او دانش آموز پركاری است و چندان باهوش نیست. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی ... پركاری است، ولی چندان باهوش نیست.

8- به كار بردن «چه... یا...» به جای «چه... چه...»:

همه‌ی كسانی كه سكوت می‌كنند مقصّرند، چه در رده‌ی پایین باشند، یا در رده‌ی بالا. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی ... چه در رده‌ی پایین باشند، چه در رده‌ی بالا.

9- همپایه كردن دو حرف اضافه:

زندگی با یا بدون آرامش به هر حال می‌گذرد. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی زندگی با آرامش یا بدون آن...

10- به كار بردن «تا» به جای «كه»:

تصمیم گرفتم تا او را خوب بشناسم. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی تصمیم گرفتم كه او را خوب بشناسم.
او درصدد برآمد تا حقیقت را فاش كند. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی او درصدد برآمد كه حقیقت را فاش كند.

11- به كار بردن «با» به جای «و»:

او در جنگ ایران با عراق شركت داشت. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی او در جنگ ایران و عراق شركت داشت.
پرویز با برادرش به دانشگاه رفتند. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی پرویز و برادرش به دانشگاه رفتند.

12- به كار بردن «چنان كه» به جای «چنانچه»:

چنان كه او را ببینم حقیقت را به او می‌گویم. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی چنان‌چه او را ببینم، حقیقت را به او می‌گویم.

13- همپایه كردن اسم‌هایی كه از نظر مفرد و جمع همگون نیستند:

اسم‌های جنس وقتی همپایه می‌شوند از نظر مفرد و جمع بودن باید یكسان باشند:
غاز و بوقلمون‌ها را نمی‌توان در یك جا نگه داری كرد. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی غاز و بوقلمون را...
اسب و گاوها را نمی‌توان در یك چراگاه رها كرد. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی اسب و گاو را...

14- همپایه كردن اسم‌هایی كه از نظر مفهوم همگون نیستند:

گاوها و خرها و انسان‌ها از محصول چغندر برای تغذیه استفاده می‌كنند.

15- به كار بردن «تا» به جای «نه»:

من بیشتر خوش دارم كه شما را در اینجا ببینم تا در آن جا. كاربرد پیوند همپایگی و پیوند وابستگی ... شما را در این جا ببینم نه در آنجا.
منبع مقاله :
ارژنگ، غلامرضا،‌(1389)، ویرایش زبانی: برای زبان نوشتاری فارسی امروز، تهران: نشر قطره، چاپ دوم



 

 



ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.