نویسنده: فرزاد سپهر
عکاس: بهرام میرزا عابدینی
عکاس: بهرام میرزا عابدینی
راهنمای زیارت امامزاده یحیی (علیه‌السلام) در همدان
تناسب درهای مشبک چوبی و تاق‌های آجری گرداگرد بنا، اولین چیزی است که در مجموعه زیبای امامزاده یحیی (علیه‌السلام) به چشم‌تان می‌آید؛ یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی شهر همدان که قدمتش دست‌کم تا دوره ایلخانی به عقب می‌رود و یکی از دنج‌ترین محلات عمومی شهر که قرن‌هاست اهالی محله امامزاده یحیی (علیه‌السلام) همدان را دور هم جمع می‌کند. بنای امامزاده از معدود آثار به جای مانده از دوره صفویه در همدان است. اما براساس شناسنامه فنی بنا، قدمت بخش‌هایی از بنا به دوره ایلخانی و تیموری هم بر می‌گردد. ساختمان بقعه از آثار قرن هشتم تا دهم هجری است که رواق آن در دوره صفویه بر اطراف افزوده شده. در عصر قاجار هم اتاق‌ها، تاق‌نماها و غرفه‌های پشت رواق به صحن الحاق شده‌اند تا بنا زیباتر شده و بر استحکام آن افزوده شود. رواق چهارتاقی زیرگنبد، آینه‌کاری، تاق‌ها و آجرکاری بسیار زیبا و کتیبه‌های گچی گرداگرد امامزاده در وسط حیاطی قرار دارد که بودن در آن را به تجربه‌‌ای به یادماندنی تبدیل می‌کند.
نسب‌نامه
از نسل امام دوم
طبق باور مردم نسب امامزاده یحیی (علیه‌السلام) با هشت واسطه به امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) می‌رسد. کارشناسان اداره اوقاف شهر همدان هم این موضوع را تایید می‌کنند.چطور برسیم؟
نزدیکی‌های بوعلی
در همدان، بعد از میدان آرامگاه بوعلی، وارد بلوار شهید مدنی شوید. پیش از رسیدن به چهارراه تختی در سمت چپ، بنای امامزاده را با سردری امروزی و نوشته‌ای بزرگ خواهید دید. از میدان آرامگاه بوعلی تا امامزاده مسیرطولانی نیست و میتوان پیاده در سمت چپ بلوار قدم زد و پس از تقریباً 10 دقیقه پیاده‌روی به مقصد می رسید.
چه می‌بینیم؟
یک اثر تماشایی
بنای امامزاده پلانی مستطیل شکل و دو طبقه است و در هر ضلع آن ایوانی کشیده شده که با یک ورودی قوس‌دار به داخل بقعه راه می‌یابد.ورودی اصلی در ایوان غربی قرار دارد، آینه‌کاری شده و در آن اشعاری از محتشم کاشانی و ذکر نام پنج تن و تاریخ 1306 به چشم می‌‌خورد.
ورودی:
در ورودی فعلی امامزاده از بلوار شهید مدنی است. پیش از این امامزاده چهار در داشت و این درها حیاط امامزاده را به کوچه‌های مجاور وصل می‌کرد، اما امروز برای کنترل بیشتر، امامزاده همین یک در را دارد. البته این درهای چوبی با کلون‌های زیبای‌شان فعلاً سرجای‌شان هستند. در پشتی امامزاده به محوطه «آقاجانی بیک» باز می‌شد. بافت شهری همدان، دارای محوطه‌هایی به عنوان مراکز تجمع مردم با دکان‌هایی مثل نانوایی، قصابی، بزازی و مسجد بوده که در اصطلاح «چمن» گفته می‌شده. برخی از این چمن‌ها هنوز به عنوان مراکز مردمی فعال هستند. چمن آقاجانی بیک و محوطه امامزاده یحیی (علیه‌السلام) از آن جمله است. اگر مسیر کوچه کناری و محوطه تقریباً باز آقاجانی‌بیک را ادامه دهید به در پشتی امامزاده می‌رسید. اینجا میتوان درب چوبی بزرگی را دید که با دو زنجیر به شکل مورب، حمایل شده، اما متأسفانه بسته است. این در پیش از این، ورودی اصلی امامزاده بوده. پیش ورودی امامزاده و دو ستون آجری دو طرف در و کتیبه‌ای گچی بالای سر در به دلیل کوتاهی و بی‌توجهی از بین رفته است.
نمای بیرونی:
بقعه امامزاده در وسط حیاط قرار دارد و پس از گذر از ورودی که سکوهای زیبای در کنارش قرار دارد، باید از پله‌ها پایین بروید. بقعه‌ای روبه‌روی شماست که درهای پنجره‌ای شکلی آن را احاطه کرده‌اند. برای ورود باید مسیر روبه‌رو را ادامه دهید و از زیر تاق زیبای آجری که بگذرید. در چهارگوشه بیرونی بنا، راه‌پله‌هایی برای دسترسی به حجره‌های طبقه دوم و پشت‌بام وجود دارد.نمای داخلی
فضای داخلی دور تا دور مدفن امامزاده با چند پله به سمت بالا از کف ورودی جدا می‌شود؛ یعنی بقعه چند پله پایین‌تر و در مرکز بنا قرار دارد. فضای بالا سربقعه فلزی امامزاده به شکل زیبایی آینه‌کاری شده است. رواق زیرگنبد به شکل «چارتاقی» است. راهروها یا رواق‌های مسقف آجری هم سطح با ورودی بقعه قرار گرفته‌‌اند. در داخل ضریح صندوقی به طول 174 سانتی‌متر قرار گرفته و در دو سوی صندوق، منبت‌کاری‌های زیبایی انجام شده که به قرن‌های هشتم و نهم هجری مربوط است.منبع مقاله : نشریه سرزمین من، شماره‌ی 70.
/ج
