سوالاتي در مورد روشهاي اصلي تربيت
آيا تحسين کردن کودکم نتايج بهتري در تربيت او خواهد داشت؟
• چگونه تحسين کنم ؟
• رفتار کودک را تحسين کنيد نه شخصيت او را
• از تحسين هاي ويژه استفاده کنيد .
• هر پيشرفتي را تحسين کنيد .
• به طور مناسب و مقتضي تحسين کنيد .
• بلافاصله تحسين کنيد .
• تحسين را با علاقه بي قيد و شرط بياميزيد .
آيا با ناديده گرفتن بعضي از رفتارهاي آزاردهنده کودکان٬ اين گونه رفتارها ترک مي شود؟
• روشهاي صحيح ناديده گرفتن کدامند ؟
آيا از طريق پاداش دادن مي توانم رفتارهاي مطلوب در فرزندم ايجاد کنم ؟
• شيوه هاي صحيح پاداش کدامند ؟
• پاداشها تنوع ببخشيد .
• هميشه به قولتان عمل کنيد
آيا مي توانم از تنبيه به عنوان يک روش مناسب براي تغيير رفتار فرزندم استفاده کنم ؟
• روش درست تنبيه کردن کدام است ؟
• تنبيهي را انتخاب کنيد که رفتار ناخواسته را کاهش دهد .
• در تنبيه زياده روي نکنيد .
• تنبيه را به تعويق نيندازيد .
• هميشه پيامد ها را تشريح کنيد .
• براي اصلاح رفتار به کودک فرصت دهيد .
• تنبيه بدني بايد کنترل شده و مختصر باشد .
* آيا تحسين کردن کودکم نتايج بهتري در تربيت او خواهد داشت ؟
چگونه تحسين کنم ؟
براي والدين آسان است که فقط به رفتارهاي نادرست کودکان خود توجه کنند و اعمال درست آنها را در نظر نگيرند براي مثال احمد و ليلا بدون سر و صدا در اتاق مشغول بازي کردن هستند و هيچ کس به خاطر آن که بسيار دوستانه اسباب بازيها را تقسيم کرده اند آنها را تحسين نمي کند . اما چند دقيقه بعد که بين بچه دعوا مي شود پدر عصباني شده سر آنها فرياد مي زد .
انتقاد همراه با کمي ستايش ٬ نتايج بهتري به باور مي آورد . کودک شما مي خواهد که به او توجه کنيد و مي خواهد اين توجه را از هر طريقي که مي تواند به دست اورد اگر ديدگاه شما منفي باشد او از راههاي منفي به هدف خود مي رسد اما اگر شما روي نکات مثبت تمرکز کنيد در مقابل رفتارهاي خوب بيشتري دريافت خواهيد کرد زيرا در اين حالت کودک با رفتارهاي مثبت خود سعي در جلب توجه شما خواهد داشت اگر در هنگام تحسين کردن راهنمايي هاي زير رابه کار ببنديد به زودي خواهيد ديد که اين کار به عنوان يک روش تربيتي و انضباطي بسيار موثر است .
مؤثرترين راه براي آموزش رفتار خوب شکل دادن رفتار با تحسين است اين روش تربيتي ٬ بايد به طور مداوم مورد استفاده قرار گيرد تا رضايت شما را از رفتارهاي جديد فرزندتان نشان دهد .
وقتي والدين براي يافتن نکته مثبتي در رفتار کودکانشان دچار مشکل مي شوند ما از آنان مي خواهيم که از رفتارهاي پسنديده کودکان خود يادداشتي تهيه کنند .
*آيا با ناديده گرفتن بعضي از رفتارهاي آزاردهنده کودکان٬ اين گونه رفتارها ترک مي شود؟
روشهاي صحيح ناديده گرفتن کدامند ؟
ناديده گرفتن سنجيده ٬هنر ناديده گرفتن رفتارهايي است که دوستشان نداريد و تعريف کردن از آنهايي است که دوستشان داريد . به ياد داشته باشيد که هيچ کدام نبايد بدون ديگري انجام داده شوند . بايد رفتارها را طبقه بندي کنيد و سپس ببينيد کدام يک را مي توانيد ناديده بگيريد . روشن است نمي توانيد اعمال خطرناکي مثل دويدن به سمت خيابان يا بالا رفتن از يخچال را ناديده بگيريد .
اگر فکر مي کنيد که قادر به ناديده گرفتن يک رفتار براي مدت طولاني نيستيد ٬ پس هيچ گاه شروع نکنيد .
ناديده گرفتن رفتارهايي که قبلاً به سبب توجه شما تقويت شده اند موثرتر است تا آنهايي که در برخي سنين و يا مراحل رشد طبيعي محسوب مي شوند براي مثال : بداخلاقي در مورد اغلب کودکان دو يا سه ساله طبيعي است و اين در نتيجه مهم نيست . چقدر و چطور آنها را ناديده مي گيريد با اين حال ناديده گرفتن بدخلقي هاي اوليه مي تواند از ميزان آنها در مراحل بعدي بکاهد .
وقتي از روش ناديده گرفتن استفاده مي کنيد به هيچ وجه به آن رفتار واکنش نشان ندهيد چه زباني چه غيرزباني وانمود کنيد مشغول انجام کاري هستيد و اتاق را ترک کنيد و يا رويتان را به سمت ديگري برگردانيد و تا وقتي کودک به عملش ادامه مي دهد شما نيز اين روش را ادامه دهيد.
يک پسر کوچک هنگامي که مقدار بيشتري از غذاي مورد علاقه اش را مي خواهد عادت دارد که سرش را داخل بشقابش فروکند و جيغ بکشد . والدينش آموخته اند که با يکديگر حرف بزنند و مثلاً در مورد گرد و خاک روي شمعدانها يا روميزي صحبت کنند و به اين ترتيب گريه کردنش را ناديده بگيرند . در نهايت وقتي کودک مي فهمد که ممکن نيست بتواند از آن غذاي بخصوص بيشتر بخورد ٬ قاشقش را بر مي دارد و به خوردن چيز ديگري مشغول مي شود .
وقتي براي اولين بار اقدام به ناديده گرفتن يک رفتار ناشايست مي کنيد کودک شما تمام سعي اش را مي کند تا توجهي را که قبلاً جلب مي کرد ٬ دوباره به دست آورد او از هر نظر بر شدت رفتارش مي افزايد تا آنجا که مطمئن شود از شما پاسخ دريافت خواهد کرد ولي شما نبايد تسليم شويد . به محض آنکه کودک گريه اش را قطع کرد و مشغول برداشتن اسباب بازي هايش شد بدون معطلي به خاطر اين رفتارش او را تحسين کنيد (رفتارهاي مطلوب را تقويت کنيد) اگر گريه و بهانه گيري دوباره شروع شد به آن توجهي نکنيد تا دوباره قطع شود . آيا از طريق پاداش دادن مي توانم رفتارهاي مطلوب در فرزندم ايجاد کنم ؟
شيوه هاي صحيح پاداش کدامند ؟
پاداش براي رفتار مطلوب ٬ يک تقويت کننده محسوب مي شود کودک نسبت به کاري که انجام داده احساس خوبي پيدا مي کند و در نتيجه اين ميل در او ايجاد مي شود که آن را تکرار کند . يک تقويت کننده مي تواند هر چيزي باشد و خاصيت آن اين است که درپي يک رفتار به کودک عرضه مي شود و او را بر مي انگيزد تا آن رفتار را تکرار کند در واقع پاداش يک تحريک کننده است .
اولين باري که بچه کوچکتان مي گويد : مامان يا بابا ٬ شما با لبخندزدن يا در آغوش گرفتن او ٬حرف زدنش را تقويت مي کنيد و کودک شما اين را به خوبي حس مي کند . انتخاب يک پاداش مناسب براي رفتار شايسته کودک هميشه آسان نيست براي کمک کردن به تصميم گيري در مورد پاداش ٬ خواسته هاي کودکتان را بررسي کنيد . از آنجايي که تمايلات کودکان دائماً تغيير مي کند ٬ بررسي را هر چند وقت يکبار تکرار کنيد از فرزندان خود بپرسيد :
۱- اگر بتوانيد سه آرزو بکنيد آنها چه هستند ؟
۲-
۳-
۴- اگر به اندازه مقادير زير پول داشته باشيد با آنها چه کار مي کنيد؟
۱- ۵۰ تومان
۲- ۱۰۰ تومان
۳- ۲۵۰ تومان
۴- ..........
۵- اگر بنا باشد که فقط يک چيز از بابا بخواهيد آن چيست ؟
۶- چه حق تازه اي را ميخواهي بدست بياوري (بيشتر تلويزيون تماشاکني ٬ ديرتر براي خواب
به اتاقت بروي٬ و يا .....)
۷- چه برنامه اي را مي خواهي با دوستانت انجام دهي (به سينما بروي ٬ بازي کني ٬ بستني
بخوري؟
اين بررسيها يک فهرست کلي از پاداشهاي ممکن را در اختيار شما مي گذارد
پاداشهاي روزانه آدامس بستني
پاداشهاي هفتگي کتاب فيلم سينمايي
پاداشهاي ماهيانه عروسک اسباب بازي
• به
• پاداشها تنوع ببخشيد .
مثلاً براي کودکي که صبح براي رفتن به مدرسه سرموقع حاضر مي شود و با خوشحالي از خانه به مدرسه مي رود ٬ يک پاداش خوب آن است که اجازه دهيد شب نيم ساعت ديرتر بخوابد .
• هميشه به قولتان عمل کنيد
هميشه به سرعت به قولتان عمل کنيد يک کودک بخصوص اگر خيلي کوچک باشد به تکميل نشدن يابه تاخير افتادن يک پاداش وعده داده شده بسيار حساس است کاري که از عهده انجامش برنمي آييد تعهد نکنيد و در عين حال چيزي را جايگزين پاداشي که قولش را داده ايد نکنيد وقتي قول چيزي را داديد پاي آن بيايستيد .
پس از آن که رفتار جديد تثبيت شده به تدريج دفعات پاداش روزانه را کاهش دهيد اين موضوع را با چنين عبارت مثبتي توضيح دهيد : «رفتار تو خيلي خوبه و تو نيازي به جايزه هاي کوچک نداري . حالا مي توني يک جايزه بزرگتر در آخر هفته بگيري » براي کاستن دفعات بدين صورت عمل کنيد .
ابتدا يک روز در ميان پاداش دهيد ٬ سپس هر سه روز يکبار و رفته رفته فقط به طور تصادفي و اتفاقي
کم کم فاصله بين پاداش هاي بزرگ را نيز طولاني تر کنيد . يک رفتار تثبيت شده براي برقرار ماندن به تقويت کمتري نياز دارد .
وقتي مطمئن شديد که رفتار جديد به صورت يک عادت مثبت در آمده است ٬ پاداشها را قطع کنيد و پيامدهاي طبيعي آن عادت را جايگزين کنيد . پي آمد طبيعي اينکه کودکي مودبانه پشت ميز شام بنشيند آن است که به او اجازه دهيم رستوران مورد علاقه اش را انتخاب کند و به او بگوييم علت اين حق انتخاب آن است که رفتارش پشت ميز غذا خوب بوده است . درباره رفتار خوب او نظر بدهيد و ديگران را نيز به انجام اين کار تشويق کنيد .
*آيا مي توانم از تنبيه به عنوان يک روش مناسب براي تغيير رفتار فرزندم استفاده کنم ؟
روش درست تنبيه کردن کدام است ؟
وقتي که کودکتان را به اتاقش مي فرستيد زمان تماشا کردن تلويزيون را محدود کنيد و به او اجازه بازي کردن با اسباب بازي مورد علاقه اش را نمي دهيد ٬ يا وقتي که به دنبال نزديک شدن کودک به اجاق گاز ٬ فرياد مي کشيد : «نکن»
در واقع براي اصلاح رفتارها از اصول تنبيه استفاده کرده ايد .
تنبيه به تنهايي نمي تواند نتايج دلخواه را فراهم کند . زيرا به طور کلي روشي منفي است . اين روش به کودک مي آموزد که چه کاري را نبايد انجام دهد . اما نمي آموزد که چگونه بايد رفتار کند . وقتي تنبيه را بدون تقويت رفتار شايسته به کار مي بريم ٬ کودک نمي داند رفتار ناپسندش را با چه رفتاري جايگزين کند . به علاوه تنبيه وقتي موثر است که موقتي باشد چون وقتي از يک تنبيه به دفعات زياد استفاده شود تاثيرش را از دست دهد . والدين مکرراً چيزهايي شبيه اين را به ما مي گويند . اولين باري که فرهاد را تنبيه بدني کردم خيلي گريه کرد و پس از آن براي مدت طولاني رفتارش تصحيح شد اما حالا که مرتبا به خاطر رفتارهاي نادرستش تنبيه بدني مي شود ٬ هيچ تاثيري ندارد و به نظر هم نمي رسد که به هيچ وجه اهميتي بدهد .
از آنجايي که تنبيه به عنوان يک روش مديريت لازم مي شود اين پرسش شکل مي گيرد که : پس چه وقت و چگونه مي توانيم از آن استفاده کنيم ؟
اين اصول پيشنهاد مي شود :
براي نمونه علي نه ساله را به خاطر کتک زدن خواهرش به اتاقش فرستاند .
او در آنجا با کامپيوتر و اسباب بازيهايش مشغول بازي شد . وقتي مادرش به او گفت که مي تواند از اتاق بيرون بيايد ٬ در حال تماشاي کارتون مورد علاقه اش بود او حتي فراموش کرده بود که تنبيه شده است . به علاوه وقتي از اتاق خارج شد خواهرش را دوباره کتک زد تا باز به اتاقش فرستاده شود . پس نصيحت ما اين است که نخست نتايج تنبيه را بررسي کنيد . اگر رفتار هدف کاهش يافته بود ٬ مي توانيد دوباره از آن نوع تنبيه استفاده کنيد . در غير اين صورت تکرار آن تنبيه سودي ندارد و بايد روش ديگري را بيازماييد .
کودک را به تنبيهي که آن را انجام نمي دهيد تهديد نکنيد . پيش از واکنش نشان دادن ٬ دومين ٬ سومين يا دوازدهمين فرصت را به او ندهيد . تجديدهاي پوچ و ناپايدار به رفتارهاي نادرستي مي انجامند که تثبيت شده در برابر تغيير مقاومتر مي شوند .
هرگز براي تنبيه از ترکه ٬ کمربند ٬ خط کش يا امثال آن استفاده نکنيد .
سعي کنيد به جاي تنبيه بدني از روشهاي ديگر نظير محروم کرن موقتي ٬ تصحيح بيش از حد و اشکال ديگر تنبيه نظير محدود کردن و گرفتن برخي امتيازات استفاده کنيد
• چگونه تحسين کنم ؟
• رفتار کودک را تحسين کنيد نه شخصيت او را
• از تحسين هاي ويژه استفاده کنيد .
• هر پيشرفتي را تحسين کنيد .
• به طور مناسب و مقتضي تحسين کنيد .
• بلافاصله تحسين کنيد .
• تحسين را با علاقه بي قيد و شرط بياميزيد .
آيا با ناديده گرفتن بعضي از رفتارهاي آزاردهنده کودکان٬ اين گونه رفتارها ترک مي شود؟
• روشهاي صحيح ناديده گرفتن کدامند ؟
آيا از طريق پاداش دادن مي توانم رفتارهاي مطلوب در فرزندم ايجاد کنم ؟
• شيوه هاي صحيح پاداش کدامند ؟
• پاداشها تنوع ببخشيد .
• هميشه به قولتان عمل کنيد
آيا مي توانم از تنبيه به عنوان يک روش مناسب براي تغيير رفتار فرزندم استفاده کنم ؟
• روش درست تنبيه کردن کدام است ؟
• تنبيهي را انتخاب کنيد که رفتار ناخواسته را کاهش دهد .
• در تنبيه زياده روي نکنيد .
• تنبيه را به تعويق نيندازيد .
• هميشه پيامد ها را تشريح کنيد .
• براي اصلاح رفتار به کودک فرصت دهيد .
• تنبيه بدني بايد کنترل شده و مختصر باشد .
* آيا تحسين کردن کودکم نتايج بهتري در تربيت او خواهد داشت ؟
چگونه تحسين کنم ؟
براي والدين آسان است که فقط به رفتارهاي نادرست کودکان خود توجه کنند و اعمال درست آنها را در نظر نگيرند براي مثال احمد و ليلا بدون سر و صدا در اتاق مشغول بازي کردن هستند و هيچ کس به خاطر آن که بسيار دوستانه اسباب بازيها را تقسيم کرده اند آنها را تحسين نمي کند . اما چند دقيقه بعد که بين بچه دعوا مي شود پدر عصباني شده سر آنها فرياد مي زد .
انتقاد همراه با کمي ستايش ٬ نتايج بهتري به باور مي آورد . کودک شما مي خواهد که به او توجه کنيد و مي خواهد اين توجه را از هر طريقي که مي تواند به دست اورد اگر ديدگاه شما منفي باشد او از راههاي منفي به هدف خود مي رسد اما اگر شما روي نکات مثبت تمرکز کنيد در مقابل رفتارهاي خوب بيشتري دريافت خواهيد کرد زيرا در اين حالت کودک با رفتارهاي مثبت خود سعي در جلب توجه شما خواهد داشت اگر در هنگام تحسين کردن راهنمايي هاي زير رابه کار ببنديد به زودي خواهيد ديد که اين کار به عنوان يک روش تربيتي و انضباطي بسيار موثر است .
• رفتار کودک را تحسين کنيد نه شخصيت او را
مؤثرترين راه براي آموزش رفتار خوب شکل دادن رفتار با تحسين است اين روش تربيتي ٬ بايد به طور مداوم مورد استفاده قرار گيرد تا رضايت شما را از رفتارهاي جديد فرزندتان نشان دهد .
• از تحسين هاي ويژه استفاده کنيد .
وقتي والدين براي يافتن نکته مثبتي در رفتار کودکانشان دچار مشکل مي شوند ما از آنان مي خواهيم که از رفتارهاي پسنديده کودکان خود يادداشتي تهيه کنند .
• هر پيشرفتي را تحسين کنيد .
• به طور مناسب و مقتضي تحسين کنيد .
• بلافاصله تحسين کنيد .
• تحسين را با علاقه بي قيد و شرط بياميزيد .
*آيا با ناديده گرفتن بعضي از رفتارهاي آزاردهنده کودکان٬ اين گونه رفتارها ترک مي شود؟
روشهاي صحيح ناديده گرفتن کدامند ؟
ناديده گرفتن سنجيده ٬هنر ناديده گرفتن رفتارهايي است که دوستشان نداريد و تعريف کردن از آنهايي است که دوستشان داريد . به ياد داشته باشيد که هيچ کدام نبايد بدون ديگري انجام داده شوند . بايد رفتارها را طبقه بندي کنيد و سپس ببينيد کدام يک را مي توانيد ناديده بگيريد . روشن است نمي توانيد اعمال خطرناکي مثل دويدن به سمت خيابان يا بالا رفتن از يخچال را ناديده بگيريد .
اگر فکر مي کنيد که قادر به ناديده گرفتن يک رفتار براي مدت طولاني نيستيد ٬ پس هيچ گاه شروع نکنيد .
ناديده گرفتن رفتارهايي که قبلاً به سبب توجه شما تقويت شده اند موثرتر است تا آنهايي که در برخي سنين و يا مراحل رشد طبيعي محسوب مي شوند براي مثال : بداخلاقي در مورد اغلب کودکان دو يا سه ساله طبيعي است و اين در نتيجه مهم نيست . چقدر و چطور آنها را ناديده مي گيريد با اين حال ناديده گرفتن بدخلقي هاي اوليه مي تواند از ميزان آنها در مراحل بعدي بکاهد .
وقتي از روش ناديده گرفتن استفاده مي کنيد به هيچ وجه به آن رفتار واکنش نشان ندهيد چه زباني چه غيرزباني وانمود کنيد مشغول انجام کاري هستيد و اتاق را ترک کنيد و يا رويتان را به سمت ديگري برگردانيد و تا وقتي کودک به عملش ادامه مي دهد شما نيز اين روش را ادامه دهيد.
يک پسر کوچک هنگامي که مقدار بيشتري از غذاي مورد علاقه اش را مي خواهد عادت دارد که سرش را داخل بشقابش فروکند و جيغ بکشد . والدينش آموخته اند که با يکديگر حرف بزنند و مثلاً در مورد گرد و خاک روي شمعدانها يا روميزي صحبت کنند و به اين ترتيب گريه کردنش را ناديده بگيرند . در نهايت وقتي کودک مي فهمد که ممکن نيست بتواند از آن غذاي بخصوص بيشتر بخورد ٬ قاشقش را بر مي دارد و به خوردن چيز ديگري مشغول مي شود .
وقتي براي اولين بار اقدام به ناديده گرفتن يک رفتار ناشايست مي کنيد کودک شما تمام سعي اش را مي کند تا توجهي را که قبلاً جلب مي کرد ٬ دوباره به دست آورد او از هر نظر بر شدت رفتارش مي افزايد تا آنجا که مطمئن شود از شما پاسخ دريافت خواهد کرد ولي شما نبايد تسليم شويد . به محض آنکه کودک گريه اش را قطع کرد و مشغول برداشتن اسباب بازي هايش شد بدون معطلي به خاطر اين رفتارش او را تحسين کنيد (رفتارهاي مطلوب را تقويت کنيد) اگر گريه و بهانه گيري دوباره شروع شد به آن توجهي نکنيد تا دوباره قطع شود . آيا از طريق پاداش دادن مي توانم رفتارهاي مطلوب در فرزندم ايجاد کنم ؟
شيوه هاي صحيح پاداش کدامند ؟
پاداش براي رفتار مطلوب ٬ يک تقويت کننده محسوب مي شود کودک نسبت به کاري که انجام داده احساس خوبي پيدا مي کند و در نتيجه اين ميل در او ايجاد مي شود که آن را تکرار کند . يک تقويت کننده مي تواند هر چيزي باشد و خاصيت آن اين است که درپي يک رفتار به کودک عرضه مي شود و او را بر مي انگيزد تا آن رفتار را تکرار کند در واقع پاداش يک تحريک کننده است .
اولين باري که بچه کوچکتان مي گويد : مامان يا بابا ٬ شما با لبخندزدن يا در آغوش گرفتن او ٬حرف زدنش را تقويت مي کنيد و کودک شما اين را به خوبي حس مي کند . انتخاب يک پاداش مناسب براي رفتار شايسته کودک هميشه آسان نيست براي کمک کردن به تصميم گيري در مورد پاداش ٬ خواسته هاي کودکتان را بررسي کنيد . از آنجايي که تمايلات کودکان دائماً تغيير مي کند ٬ بررسي را هر چند وقت يکبار تکرار کنيد از فرزندان خود بپرسيد :
۱- اگر بتوانيد سه آرزو بکنيد آنها چه هستند ؟
۲-
۳-
۴- اگر به اندازه مقادير زير پول داشته باشيد با آنها چه کار مي کنيد؟
۱- ۵۰ تومان
۲- ۱۰۰ تومان
۳- ۲۵۰ تومان
۴- ..........
۵- اگر بنا باشد که فقط يک چيز از بابا بخواهيد آن چيست ؟
۶- چه حق تازه اي را ميخواهي بدست بياوري (بيشتر تلويزيون تماشاکني ٬ ديرتر براي خواب
به اتاقت بروي٬ و يا .....)
۷- چه برنامه اي را مي خواهي با دوستانت انجام دهي (به سينما بروي ٬ بازي کني ٬ بستني
بخوري؟
اين بررسيها يک فهرست کلي از پاداشهاي ممکن را در اختيار شما مي گذارد
پاداشهاي روزانه آدامس بستني
پاداشهاي هفتگي کتاب فيلم سينمايي
پاداشهاي ماهيانه عروسک اسباب بازي
• به
• پاداشها تنوع ببخشيد .
مثلاً براي کودکي که صبح براي رفتن به مدرسه سرموقع حاضر مي شود و با خوشحالي از خانه به مدرسه مي رود ٬ يک پاداش خوب آن است که اجازه دهيد شب نيم ساعت ديرتر بخوابد .
• هميشه به قولتان عمل کنيد
هميشه به سرعت به قولتان عمل کنيد يک کودک بخصوص اگر خيلي کوچک باشد به تکميل نشدن يابه تاخير افتادن يک پاداش وعده داده شده بسيار حساس است کاري که از عهده انجامش برنمي آييد تعهد نکنيد و در عين حال چيزي را جايگزين پاداشي که قولش را داده ايد نکنيد وقتي قول چيزي را داديد پاي آن بيايستيد .
پس از آن که رفتار جديد تثبيت شده به تدريج دفعات پاداش روزانه را کاهش دهيد اين موضوع را با چنين عبارت مثبتي توضيح دهيد : «رفتار تو خيلي خوبه و تو نيازي به جايزه هاي کوچک نداري . حالا مي توني يک جايزه بزرگتر در آخر هفته بگيري » براي کاستن دفعات بدين صورت عمل کنيد .
ابتدا يک روز در ميان پاداش دهيد ٬ سپس هر سه روز يکبار و رفته رفته فقط به طور تصادفي و اتفاقي
کم کم فاصله بين پاداش هاي بزرگ را نيز طولاني تر کنيد . يک رفتار تثبيت شده براي برقرار ماندن به تقويت کمتري نياز دارد .
وقتي مطمئن شديد که رفتار جديد به صورت يک عادت مثبت در آمده است ٬ پاداشها را قطع کنيد و پيامدهاي طبيعي آن عادت را جايگزين کنيد . پي آمد طبيعي اينکه کودکي مودبانه پشت ميز شام بنشيند آن است که به او اجازه دهيم رستوران مورد علاقه اش را انتخاب کند و به او بگوييم علت اين حق انتخاب آن است که رفتارش پشت ميز غذا خوب بوده است . درباره رفتار خوب او نظر بدهيد و ديگران را نيز به انجام اين کار تشويق کنيد .
*آيا مي توانم از تنبيه به عنوان يک روش مناسب براي تغيير رفتار فرزندم استفاده کنم ؟
روش درست تنبيه کردن کدام است ؟
وقتي که کودکتان را به اتاقش مي فرستيد زمان تماشا کردن تلويزيون را محدود کنيد و به او اجازه بازي کردن با اسباب بازي مورد علاقه اش را نمي دهيد ٬ يا وقتي که به دنبال نزديک شدن کودک به اجاق گاز ٬ فرياد مي کشيد : «نکن»
در واقع براي اصلاح رفتارها از اصول تنبيه استفاده کرده ايد .
تنبيه به تنهايي نمي تواند نتايج دلخواه را فراهم کند . زيرا به طور کلي روشي منفي است . اين روش به کودک مي آموزد که چه کاري را نبايد انجام دهد . اما نمي آموزد که چگونه بايد رفتار کند . وقتي تنبيه را بدون تقويت رفتار شايسته به کار مي بريم ٬ کودک نمي داند رفتار ناپسندش را با چه رفتاري جايگزين کند . به علاوه تنبيه وقتي موثر است که موقتي باشد چون وقتي از يک تنبيه به دفعات زياد استفاده شود تاثيرش را از دست دهد . والدين مکرراً چيزهايي شبيه اين را به ما مي گويند . اولين باري که فرهاد را تنبيه بدني کردم خيلي گريه کرد و پس از آن براي مدت طولاني رفتارش تصحيح شد اما حالا که مرتبا به خاطر رفتارهاي نادرستش تنبيه بدني مي شود ٬ هيچ تاثيري ندارد و به نظر هم نمي رسد که به هيچ وجه اهميتي بدهد .
از آنجايي که تنبيه به عنوان يک روش مديريت لازم مي شود اين پرسش شکل مي گيرد که : پس چه وقت و چگونه مي توانيم از آن استفاده کنيم ؟
اين اصول پيشنهاد مي شود :
• تنبيهي را انتخاب کنيد که رفتار ناخواسته را کاهش دهد .
براي نمونه علي نه ساله را به خاطر کتک زدن خواهرش به اتاقش فرستاند .
او در آنجا با کامپيوتر و اسباب بازيهايش مشغول بازي شد . وقتي مادرش به او گفت که مي تواند از اتاق بيرون بيايد ٬ در حال تماشاي کارتون مورد علاقه اش بود او حتي فراموش کرده بود که تنبيه شده است . به علاوه وقتي از اتاق خارج شد خواهرش را دوباره کتک زد تا باز به اتاقش فرستاده شود . پس نصيحت ما اين است که نخست نتايج تنبيه را بررسي کنيد . اگر رفتار هدف کاهش يافته بود ٬ مي توانيد دوباره از آن نوع تنبيه استفاده کنيد . در غير اين صورت تکرار آن تنبيه سودي ندارد و بايد روش ديگري را بيازماييد .
• در تنبيه زياده روي نکنيد .
• تنبيه را به تعويق نيندازيد .
• هميشه پيامد ها را تشريح کنيد .
کودک را به تنبيهي که آن را انجام نمي دهيد تهديد نکنيد . پيش از واکنش نشان دادن ٬ دومين ٬ سومين يا دوازدهمين فرصت را به او ندهيد . تجديدهاي پوچ و ناپايدار به رفتارهاي نادرستي مي انجامند که تثبيت شده در برابر تغيير مقاومتر مي شوند .
• براي اصلاح رفتار به کودک فرصت دهيد .
• تنبيه بدني بايد کنترل شده و مختصر باشد .
هرگز براي تنبيه از ترکه ٬ کمربند ٬ خط کش يا امثال آن استفاده نکنيد .
سعي کنيد به جاي تنبيه بدني از روشهاي ديگر نظير محروم کرن موقتي ٬ تصحيح بيش از حد و اشکال ديگر تنبيه نظير محدود کردن و گرفتن برخي امتيازات استفاده کنيد
