مترجم: حمید وثیق زاده انصاری
منبع:راسخون
منبع:راسخون
چه رابطه‌ای میان ساختار سازمانن و عملکردهای سازمانی وجود دارد؟ برای پاسخ دادن به این سوال اجازه دهید به انواع ساختارهای سازمانی نگاهی بیاندازیم.
در ابتدا می‌خواهیم بدانیم ساختار سازمانی چیست؛ سلسله مراتبی هماهنگ از فعالیت‌ها که برای دستیابی به اهداف سازمانی طراحی شده‌اند را ساختار سازمانی گویند. یک سازمان با تقسیم فرآیندها و وظایف در قالب واحدهای سازمانی مختلف و تخصیص سطوح مختف مسئولیت میان کارکنان می‌تواند به آن سطح از هماهنگی مطلوب دست‌یابد.
نیازهای ساختاری هر سازمان به اهداف آن سازمان بستگی دارد. به همین دلیل است که انواع مختلفی از ساختارهای سازمانی برای سازمان‌های مختلف طراحی شده‌اند؛ هر یک از آنها پاسخگوی نیاز خاصی می‌باشد، به طور کلی ساختارهای سازمانی در دو قالب خطی و بلند تقسیم‌بندی می‌شوند؛ اما بر اساس نیازها و عملکردهای مختلف سازمانی، این ساختارها به زیرساخت‌های دیگری تقسیم‌بندی می‌شوند. اجازه بدهید با مثال‌هایی آنها را توضیح دهیم.
انواع ساختارهای سازمانی
همان‌طور که در بالا گفتیم، دو نوع ساختار سازمانی اصلی وجود دارد،- بلند و خطی- ساختارهای بلند توسط سلسله مراتب چندگانه و در قالب هرمی با چندین پله مشخص می‌گردند. این نوع ساختار ممکن است هم در سازمان‌های رسمی و هم غیر رسمی پیدا شود. ساختار سازمانی خطی بیشتر در شرکت‌های نو‌بنیان که ساختار سلسله مراتبی کم‌تری دارند و یا سازمان‌هایی که بودجه کافی برای تامین هزینه‌های یک ساختار سازمانی چندگانه را ندارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. غالبا یک مدیر ارشد برای تمامی واحدهای حسابداری، منابع انسانی و غیره وجود دارند که این واحدها موظفند به او گزارش کار ارائه دهند.لیست ساختارهایی که برای اداره سازمان مورد نیاز هستند
از آنجایی که آن دو ساختار کلی نمی‌توانند پاسخگوی نیاز سازمان‌ها باشند، ساختارهای متنوع دیگری از آنها استخراج گردیده‌اند، در اینجا نگاهی اجمالی به آنها می‌اندازیم:ساختار سازمانی پیش- بروکراتیک
این ساختارها درگیر استاندارسازی فعالیت‌ها نیستند و ساختار سازمانی آنها کاملا متمرکز است. این ساختار بهترین نمونه از یک ساختار مسطح خطی می‌باشد.ساختار سازمانی بروکراتیک
یک ساختار سازمانی بلند است که در آن فعالیت‌ها استانداردسازی شده و بهترین نوع ساختار برای سازمان‌های بزرگ و پیچیده به شمار می‌رود.ساختار سازمانی عملکردی
در این نوع ساختار، سازمان به واحدهای سازمانی مختلفی تقسیم می‌شود و افراد بسته به مهارت‌هایی که دارند در این واحدهای سازمانی استخدام می‌شوند. برای مثال یک فارغ‌التحصیل رشته‌ی حسابداری بیشتر از یک فارغ‌التحصیل هنر برای اتخاذ شغلی در واحد حسابداری و مالی سازمان مناسب است.ساختار بخشی
این ساختار به ساختار مبتنی بر تولید یا محصول هم شناخته می‌شود به طوری که بسته به نیازهای تولید محصولات، سازمان به بخش‌های جداگانه‌ای تقسیم می‌شود. تقسیم‌بندی بخش‌ها ممکن است تحت یک منطقه جغرافیایی خاص، محصول یا خدمت بخصوصی صورت پذیرد.ساختار ماتریسی
در این نوع ساختار، گروهبندی افراد به فعالیت‌ها و محصول تولیدی بستگی دارد. این ساختار مزایای ساختار بخشی و عملکردی را تواما داراست، برای نمونه در سازمانی که 3 نوع محصول مختلف تولید می‌کند، می‌تواند برای هر کدام از این محصولات، واحدهای حسابداری، بازاریابی و فروش و غیره به طور جداگانه داشته باشد، ساختار سازمانی ماتریسی می‌تواند به سه شکل، ضعیف، متوسط و قوی وجود داشته باشد، در ماتریس ضعیف، مدیر پروژه اختیارات محدودی نسبت به مدیر عملیاتی در مورد جنبه‌های مختلف پروژه دارد، در ماتریس متوسط، اختیارات و مسئولیت‌ها به طور مساوی میان مدیر پروژه و مذیر عملیاتی تقسیم‌بندی می‌شود و در ماتریس قوی مدیر پروژه قدرت اصلی کنترل پروژه می‌باشد و مدیر عملیاتی، وظیفه رسیدگی به امور تکنیکی و فنی را برعهده دارد.ساختار تیمی
این جدیدترین پله در نردبان تکامل ساختار سازمانی می‌باشد، امروزه ما می‌توانیم سازمان‌های بسیاری را ببینیم که به شکل تیم‌های افقی یا عمودی مشغول به کار هستند.ساختار شبکه‌ای
در این ساختار، معمولا مسئولیت هماهنگی و کنترل خارجی امور و روابط میان افراد از طریق رسانه های الکترونیکی به مدیران واگذار شده است.ساختار مجازی
این نوع ساختار نوعی فرمت از ساختار شبکه‌ای می‌باشد که مدیران را برای ایجاد و حفظ ارتباطات منظم با بخش های مختلف در سراسر جهان بدون نیاز به هزینه‌های تعمیر و نگهداری زیرساخت های فیزیکی تجهیز می‌نماید. در این نوع ساختار مرزهای محدودی وجود دارد و عمده سازو کارهای آن مبتنی بر اینترنت می‌باشد.این‌ها نمونه‌هایی از انواع ساختار سازمانی بودند با این حال ما می‌بینیم که در سازمان‌های امروزی به طور خالص از یک نوع خاص از این ساختارها استفاده نمی‌شود. بلکه سازمان‌ها ساختارهایی که متشکل از ترکیبی از ویژگی‌های انواع مختلف ساختار سازمانی می‌باشد را با توجه به نیازها و سبک کاری خود به کار می‌گیرند.
/ج
