خستگى و کسالت
خستگى نش``انه چيست؟
شايع‌ترين علت خستگى به نحوه زندگى فرد مربوط است. فقر غذايي، چاقي، رژيم‌هاى سخت غذايي، فقدان استراحت و تحرک، سيگار کشيدن و... همه توان بدن را مى‌گيرند. فشارهاى روانى و شغلى و افسردگى زياد مى‌شوند تا بالاخره شما را از پا بيندازند. حتى چيز ساده‌اى مثل نخوردن آب کافى مى‌تواند عامل خستگى شود.
هر بيمارى‌اى عملا باعث خستگى شديد مى‌شود، حتى هفته‌ها بعد از درمان آن. عفونت ويروسى مونونوکلئوز، التهاب کبد (هپاتيت) و آنفلوآنزا از تحليل‌برنده‌ها ى شايع هستند. علت خستگى ممکن است اختلالى هورمونى مثل بيمارى آديسون يا کم‌کارى غده تيروئيد باشد. کم‌خوني، کم‌قندخونى و پايين بودن فشار خون هم توان بدن را مى‌گيرند. مصرف دارو براى درمان اين بيمارى‌ها نيز ممکن است خستگى بياورد.
هميشه احتمال وجود نشانگان خستگى مزمن )CFS( مى‌رود. البته نبايد هر خستگى را CFS به حساب آورد. CFS اختلال ناتوان‌کننده‌اى است که فرد را براى ماه‌ها و حتى سالها بى‌تحرک مى‌کند. اين بيمارى معمولا بعد از آنفلوآنزا يا برخى عفونت‌ها خود را نشان مى‌دهد. سالها گمان مى‌رفت در اثر ويروس اپشتاين- بار به وجود مى‌آيد، اما امروزه علت آن را نامعلوم مى‌دانند. برخى معتقدند احتمالا علت واحدى ندارد و ترکيبى از بيمارى‌هاى ويروسي، تغيير در دستگاه ايمنى و عوامل ديگر، آن را به وجود مى‌آورند .
CFS ناخوشى‌اى است که خستگى مزمن مى‌آورد. اما اگر هميشه احساس خستگى مى‌کنيد، الزاما دچار CFS نشده‌ايد.
فرد دچار :CFS
- 50 درصد فعاليت خود را ظرف شش ماه از دست داده و بيمارى خستگى‌آور ديگرى هم نداشته است.
- تب خفيف، گلودرد، درد غدد لنفاوي، سردرد و درد ماهيچه‌اي، درد مفاصل و خواب ناآرام دارد.
CFS درمانى ندارد،اما سر‌انجام دوره خود را مى‌گذراند و بعضى افراد کاملا بهبود مى‌يابند. برخى ديگر علائم پايدار دارند که کم و زياد مى‌شوند.
درمان خستگي
استراحت کافى کنيد. استراحت ناکافى و نامنظم، توان بدن را تحليل مى‌برد.
ورزش کنيد. بدن عادت کرده به استراحت هميشه مى‌خواهد استراحت کند. ورزش متوسط، حتى 10 دقيقه پياده‌روي، مى‌تواند کاملا انرژى‌زا باشد. انجام برنامه ورزشى متوسط، خستگى را دور مى‌کند، يعنى 20 دقيقه پياده‌روى سريع، شنا، دويدن، يا دوچرخه‌سوارى سه بار در هفته. با بالا رفتن توان، ورزش‌هاى کششى و تقويت‌کننده را نيز اضافه کنيد.
غذاى مناسب بخوريد. نخوردن غذا شما را از دسترسى به انرژى مورد نياز محروم مى‌کند. زنان بايد روزى 1500 کالرى و مردان 2000 کالرى دريافت کنند. کمبود مواد مغذى نيز خستگى مى‌آورد.
بخش عمده غذا بايد حاوى غلات سبوس‌نگرفته، ميوه و سبزيجات باشد. برنامه غذايى زير بسيار مناسب است؛
صبحانه:غلات، ميوه تازه، نان گندم سبوس‌نگرفته و شير کم‌چربي.
ناهار:هر ترکيبى از ماهي، ماکاروني، برنج، سيب‌زمينى پخته، سالاد ميوه، سبزي، گوشت لخم يا سوپ
شام: غذاى سبکى از سوپ، غلات، سالاد و ميوه
آب بخوريد. خستگى از کمبود آب بدن نيز ناشى مى‌شود. روزى لااقل هشت ليوان آب بخوريد.
شاد باشيد. داشتن سرگرمى‌هاى نشاط‌آور مثل تماشاى فيلم براى رفع خستگى مفيد است. مسافرت کنيد و گاه‌گاه براى خود چيزى را که دوست‌داريد بخريد.
برنامه‌ريزى کنيد. زندگى بيشتر مردم پر از وظيفه و مسئوليت است. ببينيد کدام يک از کارها شما را خسته مى‌کند. کارها را تقسيم کنيد و در هر زمان به انجام يکى از آنها بپردازيد.
نزد پزشک برويد. اگر خستگى بيش از دو هفته طول بکشد، بايد به پزشک مراجعه کنيد تا او علت را بيابد. درمان ممکن است شامل داروهاى آنتى بيوتيک، ضدافسردگى و چيزهاى ديگر باشد.
داروهايتان را کنترل کنيد. خستگى از عوارض جانبى بسيارى داروهاست. فهرستى از داروهاى مصرفى خود- چه با تجويز پزشک و چه بدون نسخه- به پزشک نشان دهيد تا در صورت لزوم آنها را عوض کند.
کسالت نشانه چيست؟
حمله ناخوشى ممکن است ناشى از تنش روانى زياد يا کار زياد و استراحت کم باشد. اگر هميشه گرفته و بدون تحرک هستيد، دچار افسردگى مى‌شويد يا ممکن است غذاى مناسب نمى‌خوريد و مواد مغذى کافى به بدنتان نمى‌رسد. شايد هم به قدر کافى نخوابيده‌ايد.
عفونت‌هاى باکتريايى و ويروسى هم اغلب ايجاد کسالت مى‌کنند. يک عفونت پنهان مثل التهاب مزمن سينوس‌ها يا عفونت دندان، دير خود را آشکار مى‌کنند ولى احساس ناخوشى به شما مى‌دهند.
کم‌خونى هم مى‌تواند علت کسالت باشد، مخصوصا اگر احساس ضعف يا گيجى مى‌کنيد. زنانى که قاعدگى‌هاى شديد دارند و افراد سالمند، بيشتر مستعد اين حالت هستند.
کم‌کارى غده تيروئيد هم ايجاد کسالت مى‌کند. در اين حالت احساس ضعف مى‌کنيد، بيش از حد مى‌خوابيد، اضافه وزن پيدا مى‌کنند، نظم قاعدگى دچار اختلال مى‌شود و احساس سرما مى‌کنيد.
گرفتارى‌هاى قلبى و ريوى هم کسالت همراه با درد قفسه سينه يا تنگى نفس ايجاد مى‌کنند. ناهنجارى‌هاى روده- از ويروس‌هاى معدى گرفته تا تومورها- دفع مدفوع را مختلف کرده و کسالت مى‌آورند. عفونت‌هاى مجارى ادرار، بيمارى التهابى لگن و بدکارى پروستات نيز علاوه بر کسالت، سوزش ادرار هم دارند.
درمان کسالت
خوب غذا بخوريد. به‌طور منظم غذاهاى مناسب بخوريد. خوردن روزانه قرص مولتى‌ويتامين هم به رفع کسالت کمک مى‌کند. داشتن رژيم غذايى سالم براى احساس نشاط موثر است.
