چهار سوار سرنوشت

مروری بر سیر تکامل چهار برند نام آشنای دنیای صنعت
جنرال الکتریک، پی پل، زیراکس و ویرجین، این چهار برند پرآوازه با وجود تفاوت‌های بسیاری که در زمینه حوزه کاری دارند، یک نقطه مشترک بزرگ را در کارنامه خود به ثبت رسانده‌اند. تمامی آن‌ها در طول دوران فعالیت، نوعی بلوغ تجاری را از خود نشان داده‌اند که همین رمز موفقیت شان شد. می‌توان گفت که تبدیل مدل‌های مورد استفاده برای خرده تجارت‌ها به
یک تشکیلات سازمان یافته تر، اصلی ترین جهش این شرکت‌های بزرگ و نام دار بوده است. در ادامه به مرور فعالیت‌های هر یک از شرکت‌ها در طول دوران حیات شان می‌پردازیم و علیت محبوبیت در حوزه‌های گوناگون دنیای مدرن تجارت و فناوری اطلاعات را بررسی می‌کنیم.

جنرال الکتریک، از ادیسون تا ایملت

نام جنرال الکتریک (GeneraI EIectric) با محصولات الکتریکی گره خورده است این برند محبوب نزدیک به 123 سال پیش به وسیله چند تن از پیشگامان علم و صنعت پا به عرصه حضور نهاد. توماس ادیسون در آن سالها شرکت اختصاصی خود را برای تولید لامپ‌های الکتریکی پایه گذاری کرد و در کنار آن به تولید دیگر محصولات مشابه این لامپ‌ها نیز مشغول بود. ادیسون در ادامه روند کار خود با توماس‌هاستون آشنا شد و تصمیم گرفت تا فعالیت‌های خود را در زمینه تولید وسایل الکتریکی گسترش دهد. این تصمیم او با استقبال‌هاستون مواجه و در نهایت به پایه گذاری شرکتی تحت عنوان جنرال الکتریک منجر شد به دلیل محبوبیت بالای افراد موسن این شرکت و همچنین کیفیت مطلوب محصولات تولیدی، جنرال الکتریک و محصولاتش به سرعت نزد مصرف کنندگان به شهرت رسیدند. پس از پایان در دوره مدیریت ادیسون و‌هاستون، جنرال الکتریک تغییرات بسیاری به خود دید و از یک شرکت تولید کننده وسایل الکتریکی به یک شرکت چند ملیتی و با گستره خدمات بسیار متنوع بدل شد. در آن سال‌ها تولید ابزار نظامی و همکاری با شرکت‌های بزرگتر، یکی از راه‌های اصلی درآمد زایی شرکت‌ها به حساب می‌آمد و به همین سبب جنرال الکتریکی وارد حوزه کاری کاملا متفاوتی شد به مدت پنج دهه یکی از فعالیت‌های اصلی این شرکت تولید ادوات نظامی و سلاح‌های هسته‌ای بود. البته این تنها برنامه جنرال الکتریک برای آینده خود نبود. در سال‌های میانی قرن بیستم، این شرکت زیرمجموعه‌ای برای خود ایجاد کرد که به تولید رادیوهای ترانزیستوری مشغول بود. شرکتی که بعدها از جنرال الکتریک جدا شده و با عنوان «رادیو آمریکا» به طور مستقل به فعالیت ادامه داد.
جنرال الکتریک در حوزه تولید رایانه هم وضعیتی مشابه رادیوها داشت. سران این شرکت جزو اولین مدیرانی بودند که استفاده از رایانه‌های صنعتی و خانگی را در دستور کار خود قرار دادند و این مساله آنها را به عنوان یکی از بزرگ ترین مصرف کنندگان این محصول معرفی می‌کرد. جنرال الکتریک بیش از هر چیز به قصد خودکفایی در زمینه تامین رایانه‌های مورد نیاز خود، درست سه دهه پس از جدا شدن رادیو آمریکا، اقدام به تولید رایانه‌های خانگی کرد و از قضا در این زمینه موفق هم شد. موفقیت این برند بیش از هرچیز دیگری به کیفیت بالای محصولات و البته رضایت مصرف کنندگان ارتباط داشت. پس از پایان کار بخش رایانه‌های خانگی، به نظر می‌رسید که سران جنرال الکتریک، مقصد نهایی و البته کم فراز و نشیبی را برای ادامه برنامه‌های کاری خود برگزیده‌اند. آن‌ها تصمیم گرفتند تا ضمن تقویت هر چه بیشتر زیرمجموعه‌های محبوب خود، در شرکت مادر اقدام به تولید ابزاری کنند که دیگر شرکت‌ها یا قادر به تولید آن نباشند یا سیاست‌های شان چند قدمی از این برند چند ملیتی فراتر باشد. با توجه به این تصمیم، جنرال الکتریک تمرکز بیش از 300 هزار کارمند خود را معطوف به تولید و توسعه ابزارهای صنعتی کرد. ابزارهای تصویربرداری پزشکی، تجهیزات خاص نورپردازی، موتورهای هوایپما و... از جمله محصولاتی که برای استفاده غیرصنعتی و به نوعی مصارف خانگی بانام جنرال الکتریک عرضه می‌شوند، تماما در زیر مجموعه‌های این شرکت به تولید می‌رسند.

ویرجین؛ شوالیه‌های عصرفناوری

هنگامی که تاجر جاه طلب بریتانیایی، سر ریچارد برانسو، اقدام به تاسیس شرکت ویرجین کرد، تمامی فعالان حوزه تجارت یک صدا معتقد بودند که این شرکت به موفقیتی بزرگ خواهد رسید؛ زیرا در حدود 19 سال پیش از ثبت رسمی این برند برانسو تجارت‌های خود را با نام ویرجین انجام می‌داد. ویرجین و مدل تجاری آن همان چیزهایی هستند که از یک شرکت موفق و البته شخص ریچارد برانسو انتظار داریم. این شرکت خوشه‌ای در حال حاضر بیش از 400 زیرمجموعه رسمی دارد و تمامی آن‌ها تحت نام و برند ویرجین به فعالیت مشغولند. یکی از سیاست‌های جالب توجه برند ویرجین آن است که به مالکیت مطلق هیچ کمپانی ثالثی اصرار ندارد. در واقع اگر شرکت‌هایی که به شکل مستقیم و غیرمستقیم با ویرجین همکاری می‌کنند تمایل داشته باشند، می‌توانند حتی تا صد درصد از سهام خود را به این کمپانی بفروشند، اما اگر این تمایل از سوی شرکت‌های دیگر وجود نداشته باشد، ویرجین باز هم همکاری خود را با آن‌ها قطع نخواهد کرد. این تیم تجاری در ابتدای مسیر خود، بیش از هر مورد دیگری روی تجارت آنلاین تمرکز کرد و این حوزه برای ویرجین به پلی بدل شد تا در ادامه دوران کاری خود، خدماتی که پیش از ظهور این شرکت نیز محبوب بودند را با شکلی متفاوت به مشتری ارائه کند. برای مثال ویرجین در زمینه حمل و نقل به عنوان یکی از شرکت‌های پیشرو شناخته می‌شود خطوط ریلی، هوایی (ویرجین آتلانیک) و حتی حمل و نقل شهری ویرجین هواداران خاص خود را دارند و با توجه به خدمات آنلاین این شرکت، محبوبیت آن‌ها روز به روز هم بیشتر می‌شود.

با وجود ارائه این نوع خدمات، ویرجین همچنان میل غیرقابل وصفی به تولید و پخش محصولات دیجیتالی دارد. این محصولات از مودم‌های همراه و خانگی تا سیم کارتهای ویرجین متنوع‌اند. به این دست از خدمات فناورانه ویرجین، پایبندبودن به مشتریان کلاسیک و به نوعی بخش اعظم بازار را هم اضافه کنید تا این برند روز به روز محبوب تر از گذشته شود، ایستگاه‌های رادیویی پرتعدادی با نام و مالکیت ویرجین اداره می‌شوند و علاوه بر آن انتشارات این برند نیز کتاب‌های خاصی را در زمینه داستانی‌ها مصور به انتشار می‌رساند تمامی این محصولات تحت نام برند «ویرجین» به دست مخاطب می‌رسند و همین مساله است که ارزش چند ده میلیارد پوندی این شرکت را توجیه می‌کند.
بنیان گذاران این برند از فضا نیز غافل نمانده و از سال 2004 با تاسیس زیرمجموعه «ویرجین گلکتیک» در حال توسعه فضاپیماهای تجاری با امکان پروازهای فضایی زیرمداری و توسعه گردشگری فضایی است. هر چند در این بخش نه فقط هنوز به موفقیت چشمگیری نائل نشده بلکه سقوط فضاپیمای SpaceShipTwo
در پرواز آزمایشی آبان سال گذشته، پیشرفت گروه ویرجین را دراین حوزه به تعویق ‌انداخته است. برانسو بارها تاکید کرده که دیدگاه او برخلاف کار آفرینانی چون ایلان ماسک نسبت به آینده فناوری کاملا روشن است و به همین دلیل قصد دارد تا به واسطه برنده ویرجین، امکان استفاده از تمامی خدمات مورد نیاز یک شهروند مدرن را از طریق دریچه اینترنت فراهم کند.

زیراکس؛ پودری که دنیا را متحول کرد

زیراکس هم از جمله شرکت‌هایی است که مسیر پرفراز و نشیبی را برای رسیدن به جایگاه کنونی خود پشت سر گذاشته‌اند، زیراکس کار خود را به عنوان شرکتی بزرگ و پیشرو در زمینه چاپ عکس آغاز کرد. آنها زمانی به سراغ صنعتی کردن این فرایند رفتند که که کمتر شرکتی در این حوزه فعال بود؛ به همین سبب موفقیت زیراکس در سال‌های ابتدایی قرن بیستم قابل پیش بینی به نظر می‌رسید. این موفقیت در حدود سه دهه ادامه داشت؛ اما با ظهور «تونر» معادلات تا حدی متفاوت شد. تونرها پودرهایی هستند که از مخلوط اکسیدآهن، کربن و شکر به دست می‌آیند و از آن‌ها در چاپگرهای لیزری استفاده می‌شود. سازنده تونر، چسترکارلسون، علاقه وصف ناپذیری به صنعتی کردن ایده خود داشت و تیم زیراکس هم در آن دوره تحولات بسیاری را به خود می‌دید. جوزف ویلسون که به عنوان پدر زیراکس شناخته می‌شود، ملاقاتی با کارلسون ترتیب داد و علاقه خود را نسبت به دستگاه چاپ لیزری با استفاده از تونرها با او درمیان گذاشت. در سال‌های میانی دهه 40 میلادی بود که دو طرف به یک قرارداد واحد رسیدند و زیراکس با تولید اولین دستگاه‌های مختص چاپ لیزری با تونر، وارد دوره جدیدی از حیات و تجارت مدرن خود شد. در ادامه باز هم زیراکس تغییرات بسیاری به خود دید و مجموعا بیش از 10 مدیرعامل عوض کرد؛ اما با این حال کارشناسان دنیای چاپ معتقدند که بزرگترین ریسک فنی تاریخ زیراکس، مربوط به تولید و پخش چاپگرهای لیزری با استفاده از تونر می‌شد. در واقع سران این شرکتها با تولید و عرضه چنین محصولی نه فقط نام خود را به عنوان پیش گام در این زمینه به ثبت رساندند، بلکه سود هفتگی نیز روانه حساب‌های بانکی زیراکس کردند. این سود سرشار، شرکت را از یک کمپانی تولید چاپگر به یک امپراتوری بزرگ با چند صد شعبه در سراسر جهان بدل کرد و پایه گذار زیراکسی شد که امروزه به عنوان یک برند نام آشنا نزد فعالان دنیای چاپ شناخته می‌شود. در طول چند دهه اخیر، سران زیراکس تلاش فراوانی کردند تا برند خود را در برخی از نقاط جهان بومی سازی کنند. حاصل این بومی سازی، شکل گیری برندهایی چون «فوجی زیراکس» بود. همان طورکه از نام این شرکت می‌توان حدس زد، فوجی زیراکس حاصل همکاری بین زیراکس و فوجی بوده و تمرکز اصلی خود را روی چاپ با کیفیت عکس‌های حرفه‌ای گذاشته است. از آن پس، خرده تجارت‌های مشابه فوجی زیراکس شکل گرفتند، اما هیچ یک از آن‌ها تاثیری در روند کاری شرکت مادر نداشته و ندارند. در حقیقت سیاست‌های زیراکس به شکلی است که این اجازه را به شرکای خود نمی‌دهد تا نام آن‌ها، روی هویت برند زیراکس تاثیربگذارد. در حال حاضر با توجه به همه گیر شدن استفاده از رایانه‌های کمکی در قطعاتی چون چاپگر، زیراکس نیز محصولات مدرن تری را روانه بازار می‌کند. محصولاتی که با وجود محبوبیت بسیار بالا، همچنان چند قدمی از نظر فروش از پدران خود عقب ترند.

پی پیل، رویای آمریکایی

پی پل(PayPal) شرکت تازه نفسی در دنیای فناوری به حساب می‌آید. این برند خوشنام تنها 16 سال قدمت دارد. اما در طول این سال‌ها آنقدر در ارائه خدمات به کاربران خود دقیق بوده که کمتر کسی نسبت به سیاست‌های آن معترض بوده است. بیراه نیست اگر پی پل و سیاست‌های آن را به انقلابی درزمینه تجارت الکترونیک تشبیه کنیم. درطول این 16 سال همواره سیاست‌های جدیدی به برنامه‌های درازمدت پی پیل اضافه و موجب شده که این شرکت به یکی از پویاترین شرکت‌های فعال در این حوزه تبدیل شود. سیاست پی پل در رابطه با خدماتش مشخص است؛ ارائه سریع، کم دردسر و البته با کارمزد پایین خدمات برای قشر وسیعی از مصرف کنندگان. به طوری که مشتری این شرکت می‌تواند از کارت‌های اعتباری شارژی، با قابلیت خرید از وب سایت‌های محدود یا حتی کارت‌های اعتباری مجازی و موقت این تیم استفاده کند.
پی پل در ابتدای کار و با توجه به محدودیت‌هایی که برای استفاده از اینترنت پرسرعت در نقاط مختلف تحت پوشش این شرکت قرار داشت، خدمات محدودتری ارائه می‌کرد. اما امروزه تعداد کاربران این برند به مرز 200 میلیون رسیده و نکته جالب توجه آن است که خیلی عظیمی از این کاربران عموم فعالیت‌های مالی آنلاین خود را به واسطه پی پل انجام می‌دهند. بسیاری از کارشناسان علت این پیشرفت افسار گسیخته و غیرقابل کنترل را قراردادی می‌دانند که نزدیک به 13 سال پیش به امضا رسید. مالکان «ای بی» (eBay) در آن برهه زمانی متوجه شدند که پی پل پتانسیل‌های فراوانی برای بدل شدن به خدمات موفق و کاربرپسند دارد و به همین بهانه، به سراغ خالقان آن رفتند. سرانجام پس از مذاکرات بسیار، سران‌ای بی مالکیت پی پل را نیز به دست آوردند و این سرویس آنلاین مالی به زیرمجموعه‌ای برای این شرکت بزرگ فروش کالا بد شد. در واقع پس از امضا این قرارداد بود که یکی از مهم ترین عوامل موفقیت پی پل، یعنی استفاده از چند ارز اهمیت بیشتری دادند و با دایر کردن دفاتر متعدد در سراسر جهان، روز به روز به محبوبیت آن نزد مخاطبان افزودند. در حال حاضر پی پل توانایی انجام تراکنش‌های مالی با بیش از 24 ارز رایج دنیا را دارد. اما نکته قابل تامل مربوط به این تراکنش‌ها، امکان تبدیل ارزها به یکدیگر است. برای مثال با استفاده از پی پل، می‌توان در حساب دلار داشت و به پوند خرید کرد. خود سرویس وظیفه تبدیل موجودی حساب را برعهده می‌گیرد.

پی پل در حال حاضر نقشه‌های تجاری خاصی را به فهرست خدمات خود اضافه کرده است که به واسطه آن، تاجران می‌توانند با دریافت یک حساب ویژه پی پل، تمامی تراکنش‌های مالی خود را بدون هیچ دردسر و به صورت آنلاین انجام دهند. این شرکت در حال حاضر به اکثر نقاط جهان خدمات مالی و بانکی ارائه می‌دهد؛ اما استفاده از آن در کشورمان محدود بوده و به صورت قانونی ممکن نیست. گفته می‌شود تا کمتر از چند ماه دیگر و با توجه به تغییراتی که در روابط بین المللی به وجود آمده، این قابلیت در اختیار کاربران ایرانی نیز قرار خواهد گرفت تا خریدهای آنلاین خود را به واسطه پی پل صورت دهند.
منبع مقاله :
ماهنامه دانشمند/ سال پنجاه و دوم/ شماره 7- مهر 1394.