مشکلات گردش خون

بیماری‌های مربوط به اسنداد جریان خون در هر قسمتی از بدن می‌تواند عواقب وخیمی در پی داشته باشد. تشخیص این شرایط و تلاش برای درمان آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
خون حامل اکسیژن است. از طریق مجموعه‌ای از واکنش‌ها که در آن اکسیژن درگیر است انرژی تولید می‌شود که برای تحریک واکنش‌های متابولیکی سلول‌ها ضروری است. پس، هنگامی که خون به یک قسمت از بدن نمی‌رسد، شرایطی که از آن ناشی می‌شود نتیجه‌ی محرومیت از اکسیژن است. قلب از طریق پمپاژ فشار لازم برای رسیدن خون به همه‌ی قسمت‌های بدن را حفظ می‌کند. تحت شرایط عادی، رگ‌ها و مویرگ‌ها که خون از طریق آن‌ها جریان پیدا می‌کند کاملاً انعطاف‌پذیر است. هنگامی که آن‌ها سخت یا مسدود شوند، خون نمی‌تواند برای رسیدن به اندام‌ها جریان پیدا کند. سخت شدن یا مسدود شدن رگ‌های خونی به دلایل بسیاری رخ می‌دهد. رسوب کلسترول و چربی ، ایجاد لخته و التهاب همگی می‌تواند به تنگ شدن عروق خونی منجر شود.
اگر قلب نتواند به خوبی خون را پمپاژ کند نیز مشکلاتی در گردش خون به وجود می‌آید. این می‌تواند به چندین دلیل اتفاق بیافتد ولی عمدتاً به خاطر همان عواملی که در تنگ شدن رگ‌های خونی درگیر است اتفاق می‌افتد. در اینجا به شرایطی اشاره شده است که در آن گردش خون فرد ممکن است مختل شود.

تصلب شرایین

تصلب شرایین دلیل اصلی تنگ شدن رگ‌های خونی است که در نهایت منجر به همه‌ی انواع مشکلات در بدن می‌شود. تصلب شرایین فرآیند تدریجی سخت شدن رگ‌ها و از دست رفتن انعطاف‌پذیری در نتیجه‌ی رسوب کلسترول و چربی است. این رسوبات پلاک نامیده می‌شود. هنگامی که رسوب کردن به سطح قابل توجهی برسد، رگ‌ها به طور کامل یا جزئی مسدود می‌شود. خون نمی‌تواند همانند قبل از رگ‌ها عبور کند و اندام از ایسکمی رنج می‌برد. تصلب شرایین علت بسیاری از بیماری‌ها همانند انفارکتوس میوکارد ، سکته‌ی مغزی ، تنگ شدن کلیه‌ها و درد و گرفتگی عضلات در دست‌ها و پاها می‌باشد. نوع بیماری به رگ‌هایی که مسدود می‌شود بستگی دارد. کلسترول به طور طبیعی در بدن تولید می‌شود و از طریق مصرف مواد غذایی نیز وارد بدن می‌شود. مقدار اضافی کلسترول در بدن ذخیره می‌شود. همین اتفاق در مورد چربی نیز صادق است. به همین دلیل رژیم غذایی پر چرب یکی از دلایل اصلی ایجاد تصلب شرایین است. البته عوامل دیگری مانند ژنیتک نیز در این میان بی‌تأثیر نیست.

درمان

هیچ راه آسانی برای رهایی از پلاک‌های آترواسکلروتیک وجود ندارد. اصلاح سبک زندگی ضرورتی مطلق برای جلوگیری از آسیب دیدن رگ‌هاست. در حقیقت، هیچ چیز به اندازه‌ی اصلاح سبک زندگی در این میان مؤثر نیست. به غیر از این، راه‌های دیگری نیز برای افزایش قطر رگ‌های تنگ شده و بازگرداندن جریان خون به حالت طبیعی وجود دارد.
آنژیوپلاستی – در این روش یک لوله‌ی انعطاف‌پذیر در داخل رگ قرار داده می‌شود و آن را باد می‌کنند تا قطر خود را افزایش دهد.
عمل جراحی بای پس – هنگامی که رگ‌های تأمین کننده‌ی قلب به طور کامل مسدود می‌شود، آن‌ها با رگ‌هایی از قسمت دیگر بدن جایگزین می‌شوند. با جایگذاری رگ خونی در قلب، تأمین خون از طریق این رگ انجام می‌گیرد.
اقدامات پیشگیرانه – تغییر در سبک زندگی مثل داشتن رژیم غذایی کم چرب ، کاهش مصرف الکل و ترک سیگار برای جلوگیری از ایجاد پلاک در رگ‌ها ضروری است. از برخی داروها مانند استاتین‌ها نیز می‌توان برای کاهش کلسترول استفاده کرد ولی این دارو‌ها می‌تواند عوارض جانبی بسیاری نیز با خود به همراه داشته باشد.

بیماری رینود

این بیماری دارای دو شکل است، شکل اولیه و شکل ثانویه. شکل اولیه در ارتباط با بیماری‌های دیگر رخ نمی‌دهد ولی شکل ثانویه این چنین است. در افرادی که از این بیماری رنج می‌برند، برخی قسمت‌های بدن از جمله انگشتان ، انگشتان پاها ، دماغ ، لب‌ها و گوش‌ها تحت دمای سرد یا استرس بسیار است. این اتفاق می‌افتد زیرا، برخی رگ‌های کوچک در این قسمت‌های بدن باعث کاهش جریان خون می‌شود که باعث می‌شود اندام‌ها بی‌حس شود. در طی حمله، اعضای تحت تأثیر قرار گرفته رنگ پریده می‌شود و سپس به رنگ آبی تغییر پیدا می‌کند. هنگامی که جریان خون به آهستگی به حالت عادی بازگردانده می‌شود، رنگ اعضاء به رنگ قرمز تغییر پیدا می‌کند که با احساس سوختگی همراه است. شیوع این بیماری در میان زنان در مقایسه با مردان بیشتر است.

درمان

به افراد مبتلا به بیماری رینود توصیه می‌شود که لباس‌های گرم بپوشند و در معرض سرما قرار نگیرند. همچنین به آن‌ها توصیه می‌شود که از مصرف داروهایی که باعث تنگی عروق خونی می‌شود اجتناب کنند. اکثر روش‌های درمانی گشاد کردن عروق خونی تنگ شده را هدف قرار می‌دهد. اگر علایم بیماری بسیار شدید باشد ممکن است نیاز به جراحی باشد.

داروها

مهارکننده‌‌های کانال سدیمی – این مهارکننده‌ها باعث گشاد شدن عروق خونی می‌شود به طوری که گردش خون به حالت عادی باز گردد. برخی از داروهایی که در این دسته قرار می‌گیرد عبارت است از نیفدیپین ، نیکاردیپسین و دیلتیازم.
مهارکننده‌های گیرنده‌ی آلفا – این داروها به گیرنده‌های آلفا-1 متصل می‌شود زیرا، نور اپی‌نفرین قادر به اتصال به آن‌ها نیست. این از اثر تنگ کنندگی نور اپی‌نفرین در رگ‌های خونی جلوگیری می‌کند. برخی از داروهایی که در این دسته قرار می‌گیرد عبارت است از پرازوسین و دوکسازوسین.

روش‌های دیگر

برش اعصاب – اعصابی که رگ‌های خونی را تأمین می‌کند بریده می‌شود به طوری که دیگر نمی‌تواند مانع تنگ شدن آن‌ها شود.
قطع عضو – برخی اوقات در قسمتی از بدن که تأمین خون مسدود شده است قانقاریا ایجاد می‌شود. در این شرایط باید عضو قطع شود تا از انتشار آن به دیگر نقاط جلوگیری شود.
مسدود کردن اعصاب – اعصابی که رگ‌های خونی را تأمین می‌کند به طور موقت مسدود می‌شود تا از تنگ شدن عروق خونی جلوگیری شود.

دیابت

دیابت یک اختلال متابولیکی پیچیده است. عدم توانایی بدن برای استفاده از گلوکز تأثیرات بسیاری بر روی بدن دارد و باعث ایجاد انواع مشکلات می‌شود. یکی از چندین مشکلی که از دیابت نشأت می‌گیرد گردش خون ضعیف است. وجود مقادیر زیاد کلسترول و گلوکز در خون و همچنین فشار خون بالا می‌تواند باعث ضخیم شدن رگ‌های خونی و از دست رفتن انعطاف آن‌ها شود. این باعث ضخیم شدن رگ‌های خونی و از دست رفتن انعطاف آن‌ها و عدم تأمین خون کافی در اندام‌ها خصوصاً در پاها و دست‌ها می‌شود. کاهش تأمین خون پیامد‌های بسیاری در پی دارد مثل ایجاد عفونت ، به تأخیر افتادن ترمیم زخم‌ها ، بی‌حسی و سردی ، مور مور شدن و مشکل در راه رفتن. اگر اقدامات لازم انجام شود، زخم‌هایی در پا ایجاد می‌شود که ممکن است تبدیل به قانقاریا شود. افراد دیابتی اغلب اضافه وزن دارند و از فشار خون بالا رنج می‌برند. همه‌ی این‌ها خطر ابتلا به مشکلات قلبی را افزایش می دهد. افراد دیابتی معمولاً بعد از راه رفتن یا ورزش کردن طولانی مدت احساس درد و گرفتگی عضلات دارند.

درمان

اکثراً برای مقابله با تصلب شرایین در بیماران دیابتی اقدامات پیشگیرانه صورت می‌گیرد تا گردش خون بهبود یابد. بدون این‌ها، مصرف هیچ دارویی برای جلوگیری از ایجاد مشکلات مرتبط با گردش خون ضعیف ممکن نیست.
ترک سیگار – بسیاری از تحقیقات نشان داده است که تصلب شرایین با مصرف سیگار در ارتباط است. ترک سیگار یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که افراد دیابتی برای متوقف کردن تصلب شرایین باید انجام دهند.
ورزش کردن – فعالیت فیزیکی مثل پیاده‌روی روزانه به بهبود گردش خون کمک بسیاری می‌کند.
اقدامات پیشگیرانه‌ی دیگر عبارت است از داشتن رژیم غذایی سالم، قرار ندادن اندام‌ها در معرض سرما و بررسی منظم پاها برای وجود زخم.

بیماری برگر

بیماری برگر بیماری است که علت ایجاد آن هنوز شناخته نشده است و ارتباط قوی با مصرف دخانیات دارد. بیماری برگر با التهاب رگ‌ها در اندام‌ها همراه است. رگ‌ها ملتهب و متورم می‌شود و جریان خون در دست‌ها و پاها را محدود می‌کند. لخته‌های خونی نیز تشکیل می‌شود و رگ‌های خونی را مسدود می‌کند. اعتقاد بر این است که برخی عوامل باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به عروق خونی حمله کند و باعث ایجاد التهاب شود.

درمان

اکثر بیماران مبتلا به بیماری برگر مصرف‌ کننده‌ی دائمی تنباکو هستند. از آنجایی که تنباکو نقش مهمی در تکوین و پیشرفت بیماری ایفا می‌کند، ترک مصرف دخانیات گام مهمی در کاهش سرعت پیشرفت بیماری به حساب می‌آید. ترک مصرف دخانیات نتیجه‌ی درمان را بهبود می‌بخشد و از تشدید بیماری جلوگیری می‌کند. غیر از این، برنامه‌ی درمانی برای بیماری برگر شامل روش‌هایی است که سبب افزایش جریان خون در اندام‌ها می‌شود.
استرپتوکیناز – این یک آنزیم است که برای انحلال لخته‌های خونی به کار می‌رود. مشخص شده است که استفاده از این آنزیم در درمان بیماری برگر مفید است.
جراحی = روش‌های جراحی عبارت است از سمپاتکتومی که در آن اعصاب تأمین کننده‌ی رگ‌های خونی بریده می‌شود و در مورد قانقاریا قطع عضو صورت می‌گیرد.
از برخی روش‌های آزمایشگاهی مانند استفاده از داروها برای تحریک رشد رگ‌های خونی جدید نیز استفاده می‌شود.

لخته‌ی خون

بیماری‌های بسیاری وجود دارد که باعث تشکیل لخته‌ی خون در رگ‌ها می‌شود. وجود نقص در دریچه‌ها ، استفاده از قرص‌های ضد بارداری به مدت طولانی ، شرایط ژنتیکی خاص ، جراحت ، التهاب ، نقص‌های مادرزادی ، برخی سرطان‌ها و بسیاری عوامل دیگر می‌تواند باعث ایجاد لخته در رگ‌ها شود. اگر اقدامات لازم صورت نگیرد، لخته‌ها می‌تواند خطرناک باشد.

درمان

روش درمان بستگی به این دارد که لخته در سیاهرگ تشکیل شده باشد یا در سرخرگ.
لخته‌های سرخرگی – آسپرین و کلوپیدوگرل هر دو از چسبیدن پلاکت‌ها به یکدیگر جلوگیری می‌کند. این کار به جلوگیری از ایجاد لخته کمک می‌کند. از هپارین و برخی عوامل ترومبولیتیک نیز برای جلوگیری از تشکیل لخته استفاده می‌شود.
لخته‌های سیاهرگی – برای جلوگیری از ایجاد لخته در سیاهرگ‌ها از هپارین و وارفارین استفاده می‌شود.
اگر چه مواردی وجود دارد که مشکل در گردش خون به دلایل ژنتیکی به وجود می‌آید ولی بسیاری از مشکلات با تغییر در سبک زندگی مثل داشتن رژیم غذایی حاوی فیبر بالا ، ترک سیگار و کاهش مصرف الکل قابل پیشگیری است.