با توجه به اهمیت نامگذاری سالها توسط مقام معظم رهبری و تعیین سیاستهای کلی نظام توسط ایشان در این مطلب به چرایی انتخاب نام "اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل" برای سال 1395 میپردازیم:
امام خامنهای مدظلهالعالی در پیام نوروزی امسال فرمودند:
«گزارشی که برادران ما در دولت به من دادند، نشان میدهد که کارهای وسیعی کردهاند؛ منتها این کارها کارهای مقدماتی است؛ کارهایی است در زمینهی بخشنامهها و دستورها به دستگاههای مختلف؛ اینها کارهای مقدماتی است؛ اما آنچه که لازم است ادامه پیدا کند، عبارت است از اقدام کردن و عمل کردن و روی زمین، محصول کار را به مردم نشان دادن؛ این آن چیزی است که وظیفهی ما است؛ که من انشاءالله در سخنرانی شرحش را به آحاد ملت عزیزمان عرض خواهم کرد. بنابراین آنچه که من به عنوان شعارِ امسال انتخاب میکنم، عبارت است از "اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل". این، راه و جادهی مستقیم و روشنی است به سمت آن چیزی که به آن احتیاج داریم.»1
اولین و دومین وظیفه از یازده وظیفه و اختيارات رهبر؛ در اصل 110 قانون اساسي جمهوری اسلامی ایران عبارتند از:
1- تعيين سياستهاي كلي نظام جمهوري اسلامي ايران پس از مشورت با مجمع تشخيص مصلحت نظام
2- نظارت بر حسن اجراي سياستهاي كلي نظام
بر اساس وظیفه و تکلیفی که به دوش رهبری برای تعیین و نظارت بر سیاستهای کلی نظام جمهوری اسلامی ایران نهاده شده است، ما شاهد ابلاغ این سیاستها در زمانهای لازم است که این سیاستها باید توسط مسئولین و مردم جدی گرفته و در راستای تحقق این اوامر برای بالندگی ایران اسلامی قدم گذاریم.
بر این اساس رهبر معظم انقلاب در راستای توجه همگان به اولویتدارترین مسأله سال پیش روی کشور اقدام به نامگذاری سال در سخنان پس از تحویل سال نو مینماید که از ابتدای رهبری معظم له تا کنون به شرح زیر میباشد:
۱۳۶۹: تأکید بر «تحول درونی و اصلاح امور»
۱۳۷۰: تأکید بر «صبح روشنی»
۱۳۷۱: تأکید بر «تحکیم معنویت»
۱۳۷۲: تأکید بر «عدالت اجتماعی»
۱۳۷۳: تأکید بر «صرفهجویی»
۱۳۷۴: تأکید بر «وجدان کاری، انضباط اجتماعی، انضباط اقتصادی»
۱۳۷۵: تأکید بر «ضرورت پرهیز از اسراف و حفظ ثروت و منابع عمومی کشور»
۱۳۷۶: تأکید بر «توجه به معنویات و فضایل اخلاقی»
۱۳۷۷: تأکید بر «صرفهجویی و پرهیز از اسراف، قناعت و پایداری بر مواضع اسلامی و انقلابى
۱۳۷۸: امام خمینى رحمتاللهعلیه
۱۳۷۹: امیرالمؤمنین، علی بن ابیطالب علیه السلام
۱۳۸۰: اقتدار ملی و اشتغال آفرینی
۱۳۸۱: عزّت و افتخار حسینى
۱۳۸۲: نهضت خدمترسانی به مردم
۱۳۸۳: پاسخگویى سه قوه به ملت ایران
۱۳۸۴: همبستگى ملى و مشارکت عمومى
۱۳۸۵: پیامبر اعظم صلّی الله علیه و آله
۱۳۸۶: اتحاد ملى و انسجام اسلامى
۱۳۸۷: نوآوری و شکوفایی
۱۳۸۸: اصلاح الگوی مصرف
۱۳۸۹: همت مضاعف و کار مضاعف
۱۳۹۰: جهاد اقتصادی
۱۳۹۱: تولید ملى، حمایت از کار و سرمایه ایرانى
۱۳۹۲: حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی
۱۳۹۳: اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی
۱۳۹۴: دولت و ملّت، همدلی و همزبانی
۱۳۹۵: اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل
وقتی این نامها را بررسی میکنیم درمییابیم که اقتصاد رنگ و بوی بیشتری در آنها دارد، خصوصاً در چند سال اخیر، اما چرا رهبری عزیز این نام را برای امسال تعیین کرده، نیاز به کنکاش بیشتر در بیانات ایشان دارد.
در بررسیهای سخنان امام امت در باب اقتصاد مقاومتی درمییابیم که ایشان از سال 86 این لفظ را مطرح کردهاند.
این نکته بسیار مهم این است که چرا سال 86 حضرت آقا این مطلب را مطرح میکند؟ چرا که در سال 86 اقتصاد ما در سطح بین الملل، تقریباً در بهترین وضعیت خودش به سر میبرد و مقادیر بسیار زیادی نفت را میتوانستیم با قیمت نسبتاً بالا بفروشیم و کشورهای غربی به جهت بحرانهای مالی که در سال 2008 اتفاق افتاده بود، آماده بودند نهایت همکاری را با ما داشته باشند و خیلی از کالاهایی که تحریم بودیم را به راحتی با قیمت مناسب و حتی به صورت اقساطی در اختیار ما قرار میدادند.
در این شرایط، بسیاری از شرکتهای غربی تحریم هایی را که قبلاً وجود داشت به صورت یک جانبه کنار گذاشتند. در چنین فضایی حضرت آقا هشدار دادند که جنگ بعدی ما جنگ اقتصادی است، ولی متأسفانه توجه زیادی نشد و بیشتر لطماتی که ما بعداً متحمل شدیم به خاطر این بی توجهی بود.
اما خود لفظ اقتصاد مقاومتی را حضرت آقا اولین بار سال 89 استفاده کردند و در سخنرانی که در جمع کارآفرینان داشتند، تأکید کردند که ما باید یک الگوی اقتصادی مقاومتی را اجرا کنیم.
به طور کلی تأکیدِ مقام معظم رهبری بر مقاوم سازی اقتصاد و توانمند سازی درونی اقتصاد را ما میتوانیم از اواسط دهه 80 رصد کنیم اما ادبیات اقتصاد مقاومتی را ایشان در سال های 1390 و 1391 مطرح کردند و جوانب این نظریه را در سلسله سخنرانیهایی تبیین کردند و بعد از سال 91 ما با یک نظریه نسبتاً منسجم در حوزه اقتصاد مواجه هستیم که عنوان آن را به اصطلاح اقتصاد مقاومتی گذاشتند.
اما شاید مهم ترین اتفاقات در حوزه اقتصاد مقاومتی در سال 92 افتاد. در دو ماه پایانی سال 92 ما مواجه هستیم با چند اتفاق خیلی مهم.
اولین آن مسئله ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی است. مجموعههایی به دستور مقام معظم رهبری در نهادهای تصمیمگیری مانند مجمع تشخیص مصلحت نظام و یک مجموعه در دانشگاهها، روی محتوای این نظریه بررسی کرده بودند و مطالعاتی را انجام داده بودند.
پیشنویس این سیاستها در سال 92 آماده شد و چندین رفت و برگشت بین نهادهای تصمیمگیرنده مثل مجمع تشخیص مصلحت نظام و دانشگاهها واساتید دانشگاهها اتفاق افتاد و در نهایت بعد از تصویب در مجمع تشخیص مصلحت و اصلاحاتی که خود حضرت آقا لازم می دیدند، این سیاستها در بیست و چهار بند ابلاغ شد، که از اهمیت خیلی زیادی برخوردار است و شاید مهمترین بحث در سیاستهای ابلاغی این بود که در مقدمه سیاستها به این که ما با یک جنگ تحمیلی اقتصادی مواجه هستیم و باید ساختار اقتصاد را برای این جنگ آماده و تقویت بکنیم مطرح شد.
بعد از ابلاغ سیاستهای کلی به فاصله چند هفته دو اتفاق مهم افتاد. اولین اتفاق دیدار مقام معظم رهبری با سران قوا بود که توجیهات و دستورات اختصاصی را در آن جلسه مطرح کردند.
جلسه دومی که برگزار شد یا اتفاق دوم بعد از ابلاغ سیاستها، نشستی بود که با مسئولین نظام، غیر از سران قوا برگزار شد و حول و حوش 450 نفر از مسئولین ارشد نظام، اعم از لشگری وکشوری حضور داشتند و حضرت آقا توضیحاتی را درباره ضرورت و الزامات اقتصاد مقاومتی مطرح کردند.
تا این جا میتوانیم بگوییم که در ابتدای سال 93 ما با یک نظریۀ اقتصادی مقاومتی مواجه هستیم که حضرت آقا مطرح کردند و بستر قانونی برای اجرای این الگو با ابلاغ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی فراهم شد.
اما تعریف اقتصاد مقاومتی چیست؟
سادهترین تعریفی که برای آن میتوان در نظر گرفت: اقتصادی که در شرایط دشواری، تهدید و دشمنی بتواند به اهداف خودش برسد میباشد ، اقتصادی که اهداف مبنایی و تفصیلی را برای خود ترسیم کرده است:
اهداف مبنایی:
اهداف مکتب اقتصادی اسلام
اهداف تفصیلی:
اهداف اقتصادی انقلاب اسلامی
1- استقلال اقتصادی
2- رفاه عمومی
3- پیشرفت
و هنگامی که ما به فرمان 24 مادهای سیاستهای اقتصاد مقاومتی که در اواخر سال 92 به دولت ابلاغ شد نظر میاندازیم به این نمودار می رسیم:
نموداری که این سیاستها را در غالب جهاد اقتصادی به معنای اعم و تقویت تولید و جهاد اقتصادی به معنای اخص تقسیم بندی میکند.
ریاضت اقتصادی چیست؟
ریاضت اقتصادی به طرحی گفته میشود که دولتها برای کاهش هزینهها و رفع کسری بودجه، به کاهش و یا حذف ارائه برخی خدمات و مزایای عمومی، صرفه جویی در مخارج جاری کشور، کاهش هزینههای رفاهی و تعدیل کارمندها در بخش دولتی دست میزنند که یونان و ایتالیا بهخصوص یونان در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم میکند. این طرح که به منظور مقابله با کسری بودجه توسط برخی دولتها انجام میشود گاهی اوقات به افزایش میزان مالیات و افزایش دریافت وامها و کمکهای مالی خارجی میانجامد.
با این تعریف درمیابیم که اقتصاد مقاومتی متفاوت از اقتصاد ریاضتی است که برخی به علت بیاطلاعای گاهاً آنها را با هم اشتباه میگیرند، اقتصاد مقاومتی یک اقتصاد پویا و توانمند است که کشور را بی نیاز از اجانب با اتکا به قدت درون می سازد.
«پایهى اقتصاد مقاومتى عبارت است از تقویت تولید داخلى و کاهش وارداتى که یا غیرضرورى است یا مشابه داخلى دارد.»2
«اقتصاد مقاومتی یعنی ... ساختِ اقتصادی و بنای اقتصادی جوری باشد که از نیروهای مردم استفاده بشود، کمک واقعی گرفته بشود، برنامهریزی بشود، بنای اقتصادی استحکام پیدا کند ... تکیه مسئولان کشور بر این باشد که حرکت اقتصادی کشور را اینجوری قرار بدهند.»3
جهبههای درگیر برای تحقق اقتصاد مقاومتی
برای تحقق اقتصاد مقاومتی در عمل، لازم است چهار جبهه بهطور همزمان و بهصورت مستمر فعال باشند که عبارتند از:
1- جبهه علمی (با هدف تکمیل نظریه اقتصاد مقاومتی ، بهخصوص در عرصههای کاربردی آن)
2- جبهه فرهنگی (با هدف گفتمان سازی و فرهنگسازی اقتصاد مقاومتی و نفی گفتمان اقتصادی لیبرال، غیردینی و ضددینی)
3- جبهه سیاسی (با هدف مطالبهگری و تواصی به اقتصاد مقاومتی)
4- جبهه اجرایی (با هدف برنامهریزی دقیق و هدفمند و اقدام عملی همه اهالی اقتصاد)
«خیلیها از اقتصاد مقاومتی اطّلاع ندارند؛ بله، این یکی از ضعفهای کار ما است. ما اگر میخواهیم یک خواستهای تحقّق پیدا کند، قدم اوّل این است که این خواسته را بهصورت یک گفتمان پذیرفتهشده دربیاوریم.»4
اما متأسفانه با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری از سال 86 تاکنون و ابلاغ سیاستهای مربوطه در انتهای سال 92 ما در کشور کمتر شاهد توجه به این مهم شدهایم؛ مسئولان به نوعی و مردم به نوع دیگر، به راستی هریک از ما چقدر در زندگی کاری و شخصی خود به این مسأله توجه کرد و در راستای محکم کردن اقتصاد کشور قدم برداشتهایم؟ چقدر سبک زندگی ما سبک زندگی اسلامی ایرانی است؟ چقدر از لوازم محل کار، منزل و مواد مصرفی ما از کالای ایرانی است؟
اینها و دهها سوال مشابه وجود دارد که متوجه شویم که چه مقدار به این فرمان نجات بخش کشور، صادره از مقام معظم رهبری انقلاب عمل کردیم و ضرورت نامگذاری این سال آن هم با تأکید به اقدام و عمل مشخص و روشن می گردد!
راه حل: نگاه به قدرت درون و تقویت آن
«خب، راه درست این است که ما خودمان را در درون تقویت کنیم و استغنا پیدا کنیم. دنیا به کشوری که غنی باشد و قوی باشد احترام میگذارد؛ مجبور است احترام بگذارد. اگر کشور ایران اسلامی قوی باشد و غنی باشد، همان کسانی که امروز دارند شاخوشانه میکشند، همینها میآیند پشت دروازهی ما میایستند و منّتکشی میکنند.»5
عزت در چیست؟
«تجربهی ۳۷ سالهی جمهوری اسلامی نشان میدهد که ما باید خودمان را تقویت کنیم، قوی کنیم؛ از لحاظ فکری قوی کنیم، از لحاظ سیاسی قوی کنیم، از لحاظ اقتصادی قوی کنیم، از لحاظ فرهنگی قوی کنیم، از لحاظ علمی قوی کنیم. وقتی قوی شدیم، طبعاً عزّت پیدا خواهیم کرد؛ امروز عزّت یک ملّت در دنیا به اینها است.»6
شعار به کنار، بحث منطقی باشد:
«امروز بحثهای شعاری جایگاه زیادی در ذهن مردم ما ندارد؛ مردم ما، جوانان ما، آحاد جامعهی ما فهیمند و به مسائل با چشم منطق و استدلال نگاه میکنند. آنچه عرض میکنیم مایلیم که برای افکار مردم عزیز ما بهصورت یک بحث متقن و منطقی عرضه بشود.»7
بله در مقابل تفکر مقاومتی تفکر دیگری هم هست؛ در مقابل اقتصاد مقاومتی اقتصاد مصرفگرا و وابسته هم هست اینها باید از هم جدا گشته و راه ، راه درست گردد!
«در این مقطع زمانی، سیاستهای استکبار و بهخصوص و بهطور خاص سیاستهای آمریکا اقتضا میکند که یک تفکری تزریق بشود در میان ملّت ما؛ اوّل در میان نخبگان جامعه و بعد از آن بهتدریج به افکار عمومی منتقل بشود؛ یک تفکر خاصّی تزریق بشود به افکار عمومی. آن سیاستی که مورد نظر آنها است این است که وانمود کنند ملّت ایران بر سر یک دوراهی قرار دارد و چارهای ندارد جز اینکه یکی از این دو راه را انتخاب کند. آن دوراهی عبارت است از اینکه یا باید با آمریکا کنار بیایند، یا باید بهطور دائم فشارهای آمریکا و مشکلات ناشی از آن را تحمّل کنند؛ یکی از این دو را ملّت ایران باید انتخاب کند؛ این چیزی است که آنها میخواهند.»8
«طبیعت توافق با آمریکا همین است؛ همهجا همینجور است؛ کشورهای دیگر هم که در هر مسئلهای با آمریکا توافق میکنند، معنایش این است که از مواضع خودشان بهنفع طرف مقابل عقبنشینی میکنند بدون اینکه طرف مقابل بهنفع آنها یک عقبنشینی قابلتوجّهی انجام بدهد. در همین توافق اخیر هستهای هم اگرچه این توافق را ما تأیید کردیم و برگزارکنندگان این توافق را مورد قبول اعلام کردیم و قبول داریم آنها را، لکن اینجا هم همینجور بود؛ وزیر خارجهی محترم ما در مواردی به بنده گفت که ما [مثلاً] اینجا را یا این خطّ قرمز را دیگر نتوانستیم حفظ کنیم.»9
« یا ما مشکلات دیگری داریم، اختلافات زیادی با آمریکا داریم، این اختلافات را باید حل کنیم، این اختلافات بایستی تمام بشود؛ حالا در حلّ این اختلافات، فرض بفرمایید که ملّت ایران مجبور باشد از اصول خود صرفنظر کند،از خطّ قرمزهای خود هم صرفنظر کند، بکند؛ طرف مقابل از اصول خود و ارزشهای خود تنازل نمیکند لکن اگر لازم شد، ما باید تنازل کنیم تا مشکلات را برطرف کنیم؛ تا درنتیجه کشور بتواند از ظرفیتهای خود استفاده کند و مثلاً به یک اقتصاد برجستهای مبدّل بشود. حرفشان این است. بنابراین در قضیهی هستهای توافق شد و اسم این را گذاشتیم «برجام»؛ برجام دیگری در قضایای منطقه، برجام دیگری در قضایای قانون اساسی کشور؛ برجام ۲ و ۳ و ۴ و الیغیرذلک بایستی بهوجود بیاید تا ما بتوانیم راحت زندگی کنیم. این منطقی است که سعی میکنند این منطق را در بین نخبگان جامعه و از سوی نخبگان جامعه به افکار عمومی جامعه منتقل کنند.»10
« خب، من که میگویم «دشمن»، مقصودم دولت آمریکا است؛ تعارف هم نمیکنیم.»11
بنابراین و با توجه به اهمیت اقتصاد مقاومتی و نیاز توجه بیشتر به این مسأله و انتخاب راه درست در تحقق این مهم، رهبر فرزانه انقلاب ده اقدام اساسی برای نجات اقتصاد کشور در بیانات اول سال در حرم مطهر رضوی بیان نمودند، که انشاءالله نخبگان و عموم جامعه به این فرامین بهطور کامل عمل و اقتصاد کشور را از این رکود و بحران نجات دهند.
ده پیشنهاد رهبر معظم انقلاب در باب اقدام و عمل به اقتصاد مقاومتی:
1- تمرکز بر فعالیتها و زنجیرههای اقتصادی مزیتدار کشور
بعضی از فعالیتهای اقتصادی مثل مادر میماند و از آن بابهای متعدد اقتصادی و تولیدی گشوده میشود، روی آنها بایستی تمرکز کنند و آنها را باید شناسایی کنند. نقشه راه را مشخص کنند، تکلیف همه را معلوم بکنند.
2- زنده کردن تولید داخلی
آنطور که به من گزارش کردهاند، ما امروز حدود ۶۰ درصد از امکانات تولیدمان تعطیل است. بایستی ما تولید را احیا کنیم. من به مسئولین محترم دولتی مکرر گفتهام که این منتقدینی که هستند را بخواهید و حرفهایشان را بشنوید. گاهی پیشنهادهای خوبی دارند.
3- پرهیز از واردات تضعیف کنندهی تولید داخلی
مثلاً میخواهیم هواپیما خریداری بکنیم، مسئولین دولتی خودشان میگویند که اگر درصدی از این قیمت را در صنایع داخلی هواپیما سرمایهگذاری کنیم، بیشتر از آنکه از خارج بخریم استفاده خواهیم کرد. تولید داخلی هم رشد پیدا میکند. اینکه ما همه چیز را از خارج وارد کنیم و نگاه نکنیم که این واردات ما چه بلایی سر تولیدات داخلی میآورد این خطاست.
4- پرهیز از هدردادن منابع مالیای که پس از برجام باید وارد کشور شود
ما پولهایی داریم در خارج از کشور. نفت فروختیم پولش را به ما ندادند در قضیه برجام بنا بر این شد که این پولها برگردد. البته اکثرش برنگشته است... لکن بالاخره برخواهد گشت... مواظب باشند، صرف خریدهای بیمورد صرف کارهای بی جا صرف اسراف ها؛ صرف این چیزها نشود.
5- دانشبنیان شدن بخشهای مهم و حساس اقتصادی
مثلاً بخش نفت و گاز یا بخش تولید موتور که برای خودرو، هواپیما، قطار و کشتی مورد استفاده است. این بخشهای حساس و مهم، دانشبنیان بشوند. جوانها و دانشمندان ما نشان دادند که میتوانند از آن سطحی که ما در فناوری داریم ما را بالاتر ببرند. خب آن مغزی که می تواند موشک برد بلند را جوری تنظیم کند که با انحراف پنج متر به هدف بخورد در موارد گوناگون دیگر هم میتواند.
6- احیای بخشهای اقتصادی که قبلاً در آنها سرمایهگذاری شده
بعضی از بخشها را ما در گذشته رویش سرمایهگذاری کردیم، از آنها استفاده بشود. مثلاً در زمینهی نیروگاهسازی یا در زمینه پتروشیمی سرمایهگذاری خوبی کردیم. امروز کشور به نیروگاه احتیاج دارد. کشورهای دیگر هم به نیروگاه ارزانی که ما می سازیم احتیاج دارند. ما دیگر نرویم از بیرون نیروگاه بخریم وارد کنیم یا افرادی بیاوریم برایمان نیروگاه درست کنند.
7- شرط انتقال فناوری در معاملات خارجی
یک شیء تولیدی جدیدی را می خواهند بخرند، [محصول] تولیدشده را نخرند آن شیء را با فناوری مخصوص خودش تهیه کنند و بیاورند. در قراردادها به شدت باید این را مورد توجه قرار بدهند.
8- مبارزهی جدی با فساد، ویژهخواری و قاچاق در کشور
حالا یک مجرم اقتصادی را مثلا دستگیر کردند روزنامهها دربارهاش بنویسند؛ عکس و تفصیلات و چه و چه با اهداف جناحی و سیاسی و اینها. اینها فایدهای ندارد. دو صد گفته چون نیمکردار نیست ... آن فسادی که امروز ممکن است پیش بیاید باید جلوی این را بگیرند. مانع فساد بشوند. قاچاق همینجور است. باید با قاچاق به معنای واقعی کلمه مبارزه کنند.
9- ارتقای بهرهوری انرژی
گفته میشود که اگر ما بتوانیم بهرهوری انرژی را ارتقا بدهیم و صرفهجویی کنیم، صد میلیارد دلار صرفهجویی خواهد شد. مبلغ کمی نیست مبلغ زیادی است. این را جدی بگیرند.
10- نگاه ویژه به صنایع متوسط و کوچک
آن چیزی که در متن جامعه اشتغال و تحرک ایجاد میکند، طبقات پایین را بهرهمند میکند، همین صنایع کوچک و متوسط است اینها را تقویت کنند و پیش ببرند.
«ستون فقرات اقتصاد مقاومتی که ما عرض کردیم، عبارت است از تقویت تولید داخلی.»12
«قدم بعدی در زمینه اقتصاد مقاومتی این است که یک ستاد قوی و هوشمند و نافذالکلمه تشکیل بشود.»13
«حرف زدن آسان است، برنامهریزی هم خیلی مشکل نیست، [ولی] عملکردن با اینها فرق دارد.»14
از حرف تا عمل و اقدام فاصلهای به نام همت و پشتکار وجود داردکه ایرانی میتواند آن را بپیماید.
انشاءالله شاهد اقتصاد مقاومتی به معنای واقعی، اقتصادی پویا، فعال و درونگرا که حلال مشکلات اقتصادی است را در ایران عزیز با عمل به فرامین مقام معظم رهبری گرامی داشته باشیم.
پینوشتها:
1- پیام نوروزی امام خامنهای، 1395/01/01
2- بیانات امام خامنهای در تاریخ 1393/09/06
3- بیانات امام خامنهای در تاریخ 1393/11/29
4- بیانات امام خامنهای در تاریخ 1394/04/13
5- بیانات امام خامنهای در دیدار خبرگان چهارم، 1394/12/20
6- همان
7- بیانات امام خامنهای در حرم مطهر رضوی، 1395/01/01
8- همان
9- همان
10- همان
11- همان
12- بیانات امام خامنهای در دیدار جمعى از کارگران سراسر کشور، 1394/02/09
13- بیانات امام خامنه ای در دیدار رئیسجمهور و اعضاى هیأت دولت، 1394/06/04
14- همان