قضاء و قدر

حجاج بن يوسف براي چند تن از علماي زمان خود به نامهاي حسن بصري ، عمر و بن عبيد، واصل بن عطا و عامر شعبي نامه نوشت تا آراء و نظريات خود را پيرامون قضا و قدر برايش بنويسند. حسن بصري در پاسخش نوشت : بهترين سخني كه در اين باره به ما رسيده گفتار اميرالمومنين عليه السلام است كه فرمود: تنها چيزي كه تو را تباه مي سازد اسفل و اعلاي توست (كنايه از عورت و دهان ) و خداوند از آن براي است .
عمر و بن عبيد در پاسخش نوشت : بهترين گفتاري كه درباره قضا و قدر شنيده ام سخن علي بن ابيطالب است كه فرموده : اگر انجام گناه و معصيت به اختيار خود انسان نباشد پس ‍ حكم به قصاص درباره شخص جاني بي مورد خواهد بود و او در حكم قصاص مظلوم مي باشد. واصل بن عطا نوشت : زيباترين كلامي كه در اين باره شنيده ام ، كلام اميرالمومنين عليه السلام است كه فرموده : آيا ممكن است خداوند تو را به راه راست هدايت نموده و باز خودش تو را در گمراهي قرار دهد بدون اختيار خودت .
شعبي نوشت : نيكوترين بياني كه درباره قضا و قدر شنيده ام بيان علي بن ابيطالب عليه السلام است كه فرموده : هر عملي كه از آن به سوي خدا توبه مي كني از خودت مي باشد، و هر عملي كه به شكرانه انجام آن خدا را سپاس مي گويي از سوي خداوند است .
و چون نامه هايشان به حجاج رسيد گفت : البته اين گفتار را از چشمه اي صاف و گوارا اخذ كرده اند.
منبع: قضاوتهاي اميرالمومنين علي(ع)