تاریخ کشف طلا

یک اقتصاددان بزرگ گفته است: «در واقع، طلا اولین فلزی است که بشر کشف کرده است».
در واقع همین‌طور هم است. قطعات طلا در حفاریهای باستان‌شناسی همراه با ابزار سنگی متعلق به دوران نوسنگی به دست آمده‌اند، ولی در آن دوران انسان از طلایی استفاده می‌کرده است که به طور تصادفی به دست می‌آورده است. تنها پس از ظهور طبقات در جوامع، بشر نخستین کوششهایش را برای استخراج طلا به کار بست. توضیح این مطلب ساده است. طلا به خاطر ویژگیهای جالبش مناسب برای ایفای نقش پول بود. این ویژگیها عبارتند از تغییرناپذیری، تقسیم‌پذیری آسان، و ارزش بالا.
طلا به عنوان یک فلز تزئینی از دورانهای اولیه برای بشر مطرح بوده است. در خلال حفاریهای اهرام سه‌گانه در مصر، باستان‌شناسان نه تنها مقادیر زیادی جواهرات زرین بلکه ظروف ساخته شده از طلا نیز یافته‌اند.
تنها مصریان نبودند که پی به وجود طلا بردند. حدود ده قرن قبل از میلاد مسیح، این فلز در چین، هند، و ایالات بین‌النهرین مورد استفاده قرار می‌گرفت. یونانیها حتی بیش از هشت تا هفت قرن قبل از میلاد مسیح از سکه‌های طلا در معاملات خود استفاده می‌کردند. در ارمنستان، سکه طلا در قرن اول پیش از میلاد مسیح ساخته شد. مشاهده می‌شود که مردم کشورهای باستانی اروپایی و آسیایی طلا را می‌شناختند. قدیمیترین معادن طلا متعلق به سرزمین هند و نوبیا (شمال شرقی افریقا) است.
فرایند خالص کردن طلا در دوران باستان منجر به تهیه‌ی طلای خالص نمی‌شد بلکه در پایان کار آلیاژی از طلا و نقره، موسوم به آزم (1)، به دست می‌آمد. در آن زمان، یک آلیاژ طبیعی از طلا و نقره (موسوم به الکتروم) نیز شناخته شده بود.
هیچ فلز دیگری نقشی بدان حد شوم، که طلا داشته، در تاریخ بشر ایفا نکرده است. به خاطر طلا، جنگها به وجود آمده، ملتها و دولتها نابود شده و جنایات فجیه به وقوع پیوسته است. تملک طلا برای بشر صلح به ارمغان نمی‌آورد، به عکس، غم و اندوه و وحشت از دست دادن این گنجینه روح او را می‌آکند.
دوران کیمیاگری بین قرون چهارم و شانزدهم، عصر تاریکی در تاریخ کاوش برای یافتن طلاست. کوششهای کیمیاگران بر روی یافتن سنگ فیلسوفان (2) یا کیمیا متمرکز بود. این سنگ، به اعتقاد کیمیاگران، می‌توانست فلزات پست را به طلا تبدیل کند. کیمیاگری تنها در کند و کاو خلاصه نمی‌شد بلکه روشهای مهمتری برای خود داشت. ترقی و جهش سریع مصریان ناشی از این مسئله بود که آنان رمز استخراج طلا را می‌دانستند. بشر در این دوره از تاریخ می‌دانست که وقتی آهن مدت زیادی در معادن مس باقی بماند ورقه‌ای از مس روی آن می‌نشیند. در این رابطه تصور می‌شد که آهن به مس تبدیل شده است. اگر این اعتقاد درست بود، پس باید انتظار داشت که فلزات دیگر به طلا نیز تبدیل شوند. تقریباً همیشه، سولفید طبیعی سرب حاوی مقداری نقره است که گاهی می‌توان آن را استخراج کرد. در این صورت آیا نقره نمی‌توانست روی سرب تشکیل شود؟ و سرانجام، پیشرفت در کیمیاگری باعث ترویج عقیده‌ی وحدت ماده شد که براساس آن گفته می‌شد تمام مواد از ترکیبات یکسان با نسبتهای مختلف تشکیل یافته‌اند.
تمام کوششها برای یافتن سنگ فیلسوفان به شکست می‌انجامید (و این دور از انتظار نبود). با وجود این، بسیاری از کیمیاگران عمرشان را در این راه صرف کردند. تمام اخباری که گذشتگان از کشف روشهایی برای تهیه‌ی طلا از دیگر فلزات داده‌اند، چیزی جز نوعی دروغپردازی نبوده است.
وقتی اولین فاتحان اسپانیایی قصد عزیمت به جنوب و مرکز قاره‌ی امریکا کردند، هنوز کیمیاگری در اروپا در حال یکه‌تازی بود. فاتحان در سرزمین اینکاها، از ذخایر عظیم طلا شگفت‌زده شدند. طلا برای اینکاها فلزی مقدس بود، و آن را فلز خدای خورشید می‌دانستند. در آن سرزمین، براساس همین اعتقاد، مقادیر زیادی طلا در معابد ذخیره شده بود. زمانی که اسپانیاییها آتائوالپا (3)، رهبر اینکاها، را دستگیر کردند، اینکاها برای آزادی وی مقدار پنجاه متر مکعب طلا به اسپانیاییها پیشنهاد کردند. اما فرانثیسکو پیشاور (4) فکر کرد که آزادی اینکای بزرگ خطرناک است و بدون اینکه منتظر دریافت این میزان باور نکردنی طلا بماند، آتائوالپا را اعدام کرد. موقعی که اینکاها از مرگ رهبر خود مطلع شدند طلاهای خود را با کاروانی شامل یکهزار و صد لاما (5) به طرف نقطه‌ی نامعلومی حرکت دادند. اینکاها طلاهای یاد شده را در کوههای آزانگارو (6)، دورترین نقطه‌ی ممکن، مخفی کردند. اما آنان نتوانستند تمام گنجینه‌ی خود را پنهان کنند. اسپانیاییها، کوسکو (7)، یکی از شهرهای ثروتمند پرو، را تسخیر و آن را غارت کردند. آنان آفریده‌های هنری و ارزشمند صنعتگران کهن را به صورت شمشهای طلا ذوب کردند و به اسپانیا فرستادند.
استخراج طلا از معادن، در روسیه، از سال 1600 میلادی آغاز شد؛ اما روسها استخراج طلا به مقیاس وسیع را در قرن نوزدهم شروع کردند.
نام لاتین طلا اوروم (8) است که از کلمه‌ی اورورا (9) به معنی سپیده دم مشتق شده است.

پی‌نوشت‌:

1. Azem
2. philosopher"s Stone، سنگ فیلسوفان، حجرالفلاسفه، گوگرد احمر و گوگرد سرخ. – م.
3. Atahualpa
4. Francisco Pizarro، سردار اسپانیایی فاتح پرو. – م.
5. Llama، شتر بی‌کوهان بومی امریکای جنوبی. م –
6. Azangaro0
7. Cuzco0
8. . Aurum
9. . Aurora

منبع مقاله :
تریفونوف، دیمیتری نیکولایویچ ، تریفونوف، ولادیمیر؛ (1390)، تاریخچه‌ی کشف عناصر شیمیایی، برگردان: عبدالله زرافشان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم