در معنای نفاثات در سوره ی فلق

[وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِی الْعُقَدِ]

گفته شده «نفاثات» به معنی نفوس خبیثه و ارواح شرور است. عده‌ای گفته‌اند که به معنی گروه‌ها و یا زنان جادوگری است که در رشته‌ها و کارها گره می اندازند و آن را افسون می کنند و در آن می دمند تا در جان‌های دیگران تأثیر گذارند.
در کتاب تفسیر البحر المحیط آمده است: «نفاثات، همان زنان هستند و یا اشخاص (نفوس) و یا گروه‌های جادوگری که در کارها و رشته‌ها گره می اندازند و در آن می دمند و آن را افسون می سازند (1) ... و طلب پناه نمودن از شرّ آنها در حقیقت استعاذه از شرّی است که آنان انجام می‌دهند و خداوند آدمیان را دچار آن می‌کند.(2)
در کتاب روح المعانی در ارتباط با همین آیه می‌خوانیم: یعنی پناه بردن از شر اشخاص جادوگری که گره
در رشته‌ها و کارها ایجاد می‌کنند و در آن می‌دمند. «نفاثات» صفت است برای (نفوس) و این به خاطر آن است که صفت (نفاثات) مؤنث است و لذا موصوف این کلمه نیز حتماً چیزی مطابق آن بوده است اما تأثیر جادو به علت وجود نفوس خبیثه و ارواح شر و سیطره و تسلط آن‌ها برای نفوس است ... الف و لام در (النفاثات) یا برای عهد است به این معنی که با جادوگران آشنایی و عهدی وجود داشته و مخاطب نسبت به آنها ناآگاه نبود است و یا برای استغراق است، به این معنی که این لام و الف اشاره‌ای است به شمولیت شر و فراگیر بودن آن نسبت به تمامی افراد وسوسه گر، به این معنی که این وسوسه گران شرورند و با بدی، سرشت و طبیعت شان آغشته شده است و لذا از همگی آنها باید به خدا پناه برد.(3)
این که چرا این کلمه به صورت جمع مؤنث آمده (نفاثات) و به صورت جمع مذکر نیامده و گفته نشده «النفاثین» به خاطر آن است که در آیه قصد عمومیت شمولیت شده است، چرا که «النفاثات» می‌تواند هم شامل زنان جادوگر باشد و هم ارواح شورای شرور و گروه‌ها و جماعاتی که این کار را انجام می‌دهند. یعنی «النفاثات» هم مردان و زنان را شامل می‌شود و هم گروه‌ها دیگری که این کاره هستند، اما اگر می‌گفت: «نفاثین» تنها گروه‌ها و اشخاص مذکر را شامل می‌شد و شرها و بدی‌های دیگران در این استعاذه مطرح نمی‌شد.

پی‌نوشت‌ها:

1. البحر المحیط ج 8 ص 531.
2. این که آیا «نفاثات، را به معنی زنان جادوگر، ترجمه کنیم و یا اشخاص و گروه‌های جادوگر؛ بستگی این دارد که موصوف این کلمه را چه چیزی در نظر بگیریم: النساء النفاثات و یا الجماعه و یا النفوس النفاثات. در زبان عربی می‌توانیم برای جمع مؤنث و با جمع مکسر غیر عاقل از صفت جمع مؤنث استفاده کنیم.
3. روح المعانی ج 30 ص 282.

منبع مقاله :
سامرایی، فاضل صالح؛ (1392)، درآمدی بر تفسیر بیانی قرآن کریم، مترجم: حمیدرضا میرحاجی، تهران: انتشارات سخن، چاپ اول