نویسنده: محمد غفارنیا
در ماه ذی القعده، سال ششم هجری در منطقه حدیبیه، كه در یك منزلی مكه و نزدیك مسجد شجره بود، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) با مشركان مكه پیمانی امضاء فرمود كه یكی از مفاد آن، چنین بود: هر كس از اهل مكه به مسلمانان بپیوندد، باید او را به مشركان باز گردانند، اما اگر كسی از مسلمانان اسلام را رها كرده و به مكه برگردد، مشركان می‌توانند او را باز نگردانند.
در همان هنگام پس از امضای پیمان نامه زنی به نام سبیعه اسلام را پذیرفت و در همان سرزمین حدیبیه به مسلمانان پیوست؛ لذا همسرش حضور پیامبر آمد و گفت ای محمد! همسر مرا به من بازگردان؛ زیرا این یكی از مفاد پیمان ما است و هنوز مركّب آن خشك نشده. ناگهان در این خصوص آیه‌ای از سوی خداوند نازل شد كه:
(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا جَاءكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِیمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَّهُمْ وَلَا هُمْ یَحِلُّونَ لَهُنَّ وَآتُوهُم مَّا أَنفَقُوا .... ) (1) ای كسانی كه ایمان آورده اید، هنگامی كه زنان با ایمان به عنوان هجرت نزد شما آیند، آنها را آزمایش كنید. خداوند از ایمان آنها آگاه است.
هرگاه آنان را مؤمن یافتید، آنها را به سوی كفار بازنگردانید. نه آنها برای كفار حلالند و نه كفار برای آنها حلالند؛ و آنچه را همسران آنها (برای ازدواج با این زنان) پرداخته‌اند به آنها بپردازید...
ابن عباس می‌گوید: امتحانشان به این بود كه باید سوگند یاد كنند كه هجرت آنها برای كینه با شوهر، یا علاقه به سرزمین جدید، یا هدف دنیوی نبوده؛ بلكه فقط به خاطر اسلام بوده است.
آن زن نیز سوگند یاد كرد كه فقط به خاطر اسلام هجرت كرده است. در اینجا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مهریه‌ای كه شوهرش پرداخته و هزینه‌هایی كه متحمل شده بود همه را به او پرداخت، و فرمود: طبق این ماده پیمان تنها مردان را باز می‌گردانیم نه زنان را. (2)پی‌نوشت‌ها:
1-ممتحنه/10.
2-مجمع البیان: ج9. ص273.
غفارنیا، محمد، (1387) 142 قصّه از قرآن: همراه با شأن نزول آیاتی از قرآن، قم: جامعه القرآن الکریم، چاپ اول
