نویسنده: محمد غفارنیا
در جنگ بدر عده سپاه دشمن را نهصد و هفتاد نفر و سپاه اسلام را سیصد وسیزده نفر نوشته‌اند. با این وصف خداوند متعال با امدادهای غیبی و نیروی پنهان فرشتگان، پیغمبر خود را پیروز گردانید كه در نتیجه هفتاد نفر از كفار كشته شده و هفتاد نفر اسیر گشتند.
پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دستور داد: هر كدام از بنی هاشم كه در صف كفار بوده‌اند و اینك اسیر شده‌اند را نكشند و همه را نگهدارند. سپس به علی بن ابی طالب (علیه السلام) فرمود: در میان اسیران بگرد و افراد بنی هاشم را شناسایی كن.
علی (علیه السلام) پس از تفحص نزد پیامبر آمد و گزارشی از اسیران بنی هاشم كه هر یك به دست فردی گرفتار شده بودند را به پیامبر داد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نزد آنان رفت و وضع ایشان را از نزدیك مشاهده فرمود. وقتی به عباس عموی خویش رسید، فرمود: ای عمو، برای خود و برادرزاده ات (عقیل) باید فدیه بدهی.
عباس گفت: یا رسول الله، دستور بده مرا رها كنند تا از قریش برای فدیه خود چیزی بستانم.
پیامبر فرمود: از همان ذخیره‌ای كه نزد همسرت ام الفضل گذاردی و گفتی اگر در میدان جنگ كشته شوم، این مال را مخارج خود و فرزندانت قرار بده، فدیه را بپرداز.
عباس در تعجب فرو رفت وگفت: چه كسی این خبر را به تو داده است؟
پیامبر: جبرئیل مرا از این امانت باخبر ساخته است.
عباس گفت: سوگند به كسی كه محمد به آن سوگند یاد می‌كند، هیچ كس جز من و همسرم از این راز آگاهی نداشت. سپس گفت من شهادت می‌دهم كه تو فرستاده خدایی (اشهد انك رسول الله) و با این گفتار به شرف اسلام نایل گردید.
آیه هفتاد سوره انفال درباره عباس و چند نفر دیگر نازل گردید:
(یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِّمَن فِی أَیْدِیكُم مِّنَ الْأَسْرَى? إِن یَعْلَمِ اللَّهُ فِی قُلُوبِكُمْ خَیْرًا یُؤْتِكُمْ خَیْرًا مِّمَّا أُخِذَ مِنكُمْ وَیَغْفِرْ لَكُمْ ? وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ)
ای پیامبر به اسیرانی كه در دست شما هستند بگو: اگر خداوند خیری را در دلهای شما بداند، بهتر از آنچه از شما گرفته شده است را به شما می‌دهد و شما را می‌بخشد و خداوند آمرزنده مهربان است. (1)
امام سجاد (علیه السلام) می‌فرمایند: روزی اموال بسیاری را نزد پیامبر آوردند. حضرت رو به عباس كرد و فرمود: عبایت را بگشا و قسمتی از این‌ها را بردار.
عباس نیز چنین كرد. پیامبر فرمود: این همان است كه خداوند درباره‌اش آن آیه را فرمود؛ سپس آیه گذشته را بر او تلاوت كرد و فهمانید كه وعده خداوند نسبت به جبران اموالی كه از شما گرفته شده، اكنون عملی شده است. (2)
پی‌نوشت‌ها:
1-انفال/70.
2-نورالثقلین: ج2. ص168.
غفارنیا، محمد، (1387) 142 قصّه از قرآن: همراه با شأن نزول آیاتی از قرآن، قم: جامعه القرآن الکریم، چاپ اول
