نویسنده: محمد غفارنیا
در هر جامعه كودكان یتیمی وجود دارد كه در زمان طفولیت، پدر خود را از دست داده‌اند. معلوم است كه این كودكان طعم شیرین عاطفه و محبت را به قدر كافی نچشیده‌اند. از آنجا كه كمبودهای فردی سبب پیدایش خصلتهای خطرناك و زیان بار می‌گردد، اگر خلا این محبت ها در یتیمان جبران نگردد، كودكانی ناسالم، سنگدل و گاهی جانی، پرورش خواهند یافت. به همین جهت دین مقدس اسلام رفع نیازهای مالی، اخلاقی و اجتماعی یتیمان را از مهم‌ترین برنامههای تربیتی خود قرار داده است؛ به ویژه در مورد نوازش، دلجویی و رفع كمبودهای عاطفی آنان سفارشات خاصی نموده و پاداشهای معنوی ارزنده‌ای را در نظر گرفته است.
پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند:
(أَنَا وَكَافِلُ الْیَتِیمِ فِی الْجَنَّةِ هَكَذَا ، وَأَشَارَ بِالسَّبَّابَةِ وَالْوُسْطَى)
من و سرپرست یتیم، مانند این و در بهشت خواهیم بود. به شرط این كه تقوای الهی را پیشه كند. سپس اشاره به انگشت سبابه و انگشت وسط خود نمودند. (1)
یكی از یاران پیامبر به نام ابی اوفی می‌گوید: ما خدمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نشسته بودیم، پسر بچه‌ای خدمت حضرت آمد و عرض كرد: كودكی یتیم هستم، خواهری یتیم دارم و مادری بیوه زن. از آنچه خدا به شما اطعام كرده به ما نیز اطعام كنید، تا خداوند از آنچه نزد اوست، آن قدر به شما ببخشد كه خشنود شوید.
پیامبر فرمود: چه زیبا گفتی ای پسر، سپس رو به بلال كرده، فرمودند: برو از آنچه نزد ماست بیاور. بلال بیست و یك خرما با خود آورد.
پیامبر فرمود: هفت دانه برای تو، هفت دانه برای خواهرت، هفت دانه برای مادرت. معاذبن جبل برخاست دستی بر سرکودک یتیم كشید و گفت: خداوند یتیمی تو را جبرن كند و تو را جانشین صالحی برای پدرت قرار دهد. (2)
پیامبر خدا رو به معاذ كرد و فرمود: معاذ، انگیزه تو برای این كار چه بود؟
معاذ عرض كرد: محبت و رحمت.
حضرت فرمود: هر كس از شما سرپرستی یتیمی را بر عهده گیردو حق او را ادا كند و دست بر سر یتیم بكشد، خداوند به عدد هر مویی، گناهی از او محو می‌كند، و به هر مویی درجه‌ای به او می‌بخشد، و به هر مویی حسنه‌ای برای او می‌نویسد. (3)
این جاست كه خداوند متعال در قرآن كریم پس از موهبتهای خود به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، سه دستور مهم را در این رابطه به او می‌دهد و در نخستین آن می‌فرماید:
(فَأَمَّا الْیَتِیمَ فَلا تَقْهَرْ): اما یتیم را تحقیر مكن و با او با خشونت رفتار مكن. (4)
حضرت امیرالمؤمنین در وصیتنامه معروفش، توجه به یتیمان را در كنار توجه به نماز و قرآن قرار داده می‌فرماید:
(اَللَّهَ اَللَّهَ فِی اَلْأَیْتَامِ فَلاَ تُغِبُّوا أَفْوَاهَهُمْ وَ لاَ یَضِیعُوا بِحَضْرَتِكُمْ) (5)
خدا را، خدا را درباره یتیمان، آنها را گاهی سیر و گاهی گرسنه نگذارید، و نكند در حضور شما، آنها ضایع شوند!
پی‌نوشت‌ها:
1-نورالثقلین: ج5. ص 597. ح23.
2-این كودك فرزند یكی از مهاجران بود.
3-مجمع البیان: ج10. ص506.
4-ضحی/9.
5-نهج البلاغه: نامه47.
غفارنیا، محمد، (1387) 142 قصّه از قرآن: همراه با شأن نزول آیاتی از قرآن، قم: جامعه القرآن الکریم، چاپ اول
