نویسنده: علی غفوری
جنگ‌های صد ساله
طولانی‌ترین جنگ‌های تاریخ پس از جنگ‌های صلیبی، جنگ‌های موسوم به جنگ‌های صدساله بین فرانسه و انگلیس بود. هدف انگلیس از این جنگ‌ها تسلط بر فرانسه غربی بود و به همین دلیل عملیات جنگی از فلاندر در شمال غرب فرانسه آغاز گشت. آغاز این جنگ‌ها سال 1337 میلادی و پایان آن 1453 بود و اگرچه بالغ بر 116 سال طول کشید به نبردهای صدساله معروف شد.نبرد کرسی
نبردهای صدساله چند جنگ معروف دارد که اولین آن نبرد کرسی‌ست. در این نبرد فرانسوی‌ها با اتکا به سواره نظام خود به نیروهای انگلیس که در شمال فرانسه پیاده شده بودند حمله کردند و علی‌رغم برتری عددی، مغلوب هنرنمایی تیراندازان (کمانداران) انگلیسی شدند.این شکست سبب شد تا انگلیس جا پای محکمی در داخل خاک فرانسه به دست آورد و با تصرف کاله (بندر شمال فرانسه) زمینه ورود ده‌ها هزار سرباز انگلیسی را فراهم کند. (1350)
نبرد پواتیه
ژان لوبون، پادشاه فرانسه، پس از چند سال زحمت ارتشی بزرگ فراهم کرد و در غرب فرانسه در ناحیه پواتیه به مقابله با ارتش انگلیس به فرماندهی ادوارد رفت. نبرد پواتیه از نظر بسیاری از مورخان نقطه عطف استفاده از شوالیه بود چرا که شکست سنگین سواران زرهپوش فرانسوی در این نبرد سبب شد تا اتکا به سواران در اروپا جای خود را به پیاده نظام و کمانداران بدهد.ژان که پیروزی خود را قطعی می‌دید (ظاهراً برتری سه بر یک نیروهای فرانسوی به اضافه برخورداری از صدها شوالیه زرهپوش برای او شکی در پیروزی نگذاشته بود) به سواران خود اجازه داد که آزادانه و متهورانه به نیروهای انگلیسی حمله برند حال آن که انگلیسی‌ها در پشت سپاه خود مهیب‌ترین کمانداران اروپا را پنهان کرده بودند. تیرهای این کمانداران تا 200 متر برد داشت و تا کم‌تر از 80 متر حتا از زره عبور می‌کرد. در این نبرد هولناک که در جنوب رودخانه لوآر فرانسه روی داد صدها شوالیه فرانسوی قبل از آن که به صف انگلیسی‌ها برسند با اصابت تیر کشته شدند. کمانداران با چنان سرعتی تیرها را شلیک کردند که سواری نتوانست از مهلکه بگریزد و در ضدحمله انگلیسی‌ها نیز فرانسوی‌ها به شدت درهم شکستند و ژان را نیز اسیر کردند.
شکست دهشت‌انگیز پواتیه عملاً گارد فرانسه را باز کرد و لشکرهای انگلیس در سراسر فرانسه پراکنده شدند و چون فرانسوی‌ها برای مقابله با کمانداران انگلیسی نیرویی نداشتند عملاً از درگیری‌های بزرگ اجتناب می‌کردند.
این نبرد منجر به کنار آمدن فرانسوی‌ها با شرایط انگلیس شد و از 1360 پادشاه فرانسه نیز آزاد گشت. (یکی از نکات قابل توجه این دوره از جنگ‌ها استفاده از توپ در جنگ برای اولین بار بود).
ضد حمله‌ی فرانسوی‌ها
مرگ ژان سبب روی کار آمدن شارل پنجم شد. این فرانسوی سیاستمدار توانست در 1369 پس از سامان دادن اوضاع داخلی فرانسه و اتحاد با اسپانیا نواحی متفرقه توسط بریتانیاییها را از آن بازپس بگیرد. از این پس تا 1415 درگیری بین انگلیس و فرانسه شدت کم‌تری یافت و جنگ‌های داخلی و نبردهای دهقانی افزایش پیدا کرد.مرحله دوم نبردهای صدساله
در 1415 هانری پنجم، پادشاه انگلیس، نیروهای زیادی را در فرانسه پیاده کرد و پس از پیروزی در نبرد آزینکورت و فتح نرماندی، شارل ششم پسر شارل پنجم عهدنامه‌ای را امضا کرد که بر اساس آن هانری پنجم پس از وی به پادشاهی فرانسه می‌رسید. این معاهده ننگین را فرانسوی‌ها نپذیرفتند و در همین زمان از قضا هر دو پادشاه از دنیا رفتند. هانری ششم خود را هم پادشاه انگلیس و هم فرانسه خواند، در حالی که شارل هفتم پسر شارل ششم نیز خود را پادشاه فرانسه می‌دانست. جنگ اجتناب‌ناپذیر بود. انگلیس‌ها که دارای قدرت غالب بودند در 1422 پس از تسخیر پاریس به سرعت به دنبال تصرف اورلئان رفتند.نبرد اورلئان
اورلئان بر سر راه رود لوآر مسیر حرکت انگلیسی‌ها به سمت جنوب و غرب فرانسه قرار داشت و فتح آن اجباری بود. در این زمان که اشراف فرانسه اکثراً خود را باخته بودند، جنبش‌های مردمی در فرانسه تصمیم به دفاع از اورلئان در برابر ارتش مجهز انگلیس گرفتند. در این موقع باقی‌مانده ارتش از هم پاشیده‌ی فرانسه نیز خود را به اورلئان رساند. محاصره‌ی اورلئان 200 روز به طول انجامید اما انگلیسی‌ها نتوانستند داخل این قلعه شوند چرا که مردم اورلئان با هر چیز مشتعلی که به دستشان می‌رسید مهاجمان را به عقب می‌راندند.ظهور ژاندارک
دختری روستایی در این زمان در مرکز فرانسه ظهور کرد. نام عالمگیر او ژاندارک بود. این دختر 18 ساله از جنوب رود لوآر به سمت اورلئان حرکت کرد و در سر راه با خود ده‌ها هزار کشاورز و مردم فقیر را برای فتح اورلئان همراه کرد. اورلئان که اکنون به دلیل 7 ماه گرسنگی در آستانه‌ی سقوط بود با رسیدن قوای کمکی ژاندارک جانی تازه یافت و سپاه انگلیس از دو سو مورد حمله قرار گرفت و طی 9 روز عقب‌نشینی خود را آغاز کرد. از آن پس ورق جنگ برگشت. در 1429 نیروهای همراه ژاندارک مبدل به قدرتی بسیار مهیب شدند و اشراف فرانسه به وحشت افتاده و پس از آن که ژاندارک موفق به عقب راندن انگلیسی‌ها از شامپانی شد وی را در بیرون قلعه کومپینی در محاصره انگلیسی‌ها تنها گذاشتند. در 1431 انگلیسی‌ها این دشمن شجاع و بزرگ خود را به جرم جادوگری سوزاندند.پس از مرگ ژاندارک جنبش مردمی ضد انگلیسی او زنده ماند و انگلیسی‌ها را از نرماندی و پاریس بیرون کرد به طوری که در 1453 تنها کاله، بندری در شمال فرانسه، در دست انگلیس باقی ماند. نبردی که در 1337 آغاز شده بود پس از مرگ صدها هزار نفر و نابودی فرانسه و توان اقتصادی انگلیس در 1453 پس از 116 سال به پایان رسید.
نتیجهی نبرد صدساله
جنگ صدساله بی‌تردید از خونین‌ترین محاربات تاریخ بشر بود که سبب فقر و فلاکت 115 ساله در اروپای غربی شد اما چند اثر مهم نیز داشت. ابتدا آن که جغرافیای سیاسی غرب اروپا را تقریباً مشخص کرد و این جغرافیا هنوز پس از 6 قرن تغییر قابل توجهی نکرده است. دوم آن که اشتیاق شدید انگلیس برای دستیابی به متصرفات اروپایی را از بین برد و انگلستان پس از این تاریخ همه جا در مبارزات قاره اروپا به عنوان نیروی کمکی ظاهر می‌شود.اثر سوم این جنگ رشد قابل توجه فنون رزمی بین دو نیروی انگلیس و فرانسه است. چنان‌چه گفته شد در اثر این جنگ‌ها، دو کشور مزبور برای اولین بار در نبردهای اروپایی از توپ استفاده کردند و تفنگ‌های ابتدایی نیز به کار گرفته شد. این جنگ‌ها همچنین استفاده از سواره نظام زرهپوش را نیز کاهش داد حال آن که در قرون یازدهم و دوازدهم میلادی شوالیه‌ها قدرتی برابر با 10 سرباز داشتند و در شکافتن سپاه دشمن پیشتاز بودند.
منبع مقاله :
غفوری، علی؛ (1386)، 100 جنگ بزرگ تاریخ، تهران: هیرمند، چاپ دوم
