زكات فطره و احکام آن

پس از پایان یافتن ماه مبارک رمضان؛ یعنى در شب عید فطر، افرادى که داراى شرایط باشند، باید زکاتى بپردازند که مقدار و موارد مصرف آن خواهد آمد. این زکات به نام زکات فطره خوانده مى شود.
افرادى که در شب عید فطر داراى این شرایط باشند زکات فطره بر آنها واجب است:
1- بالغ باشد.
2- عاقل باشد.
3- بنده کسى نباشد.
4- فقیر نباشد. (توضیح المسائل، امام خمینی، مسئله 1991)
1 ـ فطريه هر نفر يك صاع (تقريبا سه كيلو گندم يا جو يا خرما يا كشمش يا برنج يا ذرت و مانند آن است كه بايد به فرد مستحق داده شود .
2 ـ به جاي سه كيلو گرم گندم يا جو و ..... مي توان پول يكي از آنها را به فرد مستحق داد .
3 ـ دادن زكات فطره براي كسي كه مخارج خود و خانواده اش را ندارد واجب نيست .
4 ـ انسان بايد فطره كساني را كه در غروب شب عيد فطر نان خور او حساب مي شوند . بدهد اگر چه كوچك باشند يا بزرگ ، مسلمان باشد يا كافر در شهر او باشند يا در شهر ديگر .
5 ـ فطره كسي كه غروب شب عيد فطر مهمان كسي باشد به عهده ميزبان ( صاحبخانه ) مي باشد .
6 ـ فطره مهماني كه بعد از غروب شب عيد فطر وارد مي شود به عهده صاحبخانه نمي باشد اگر چه پيش از غروب او را دعوت كرده باشد .
7 ـ كسي كه ديگري با يد فطره او را بدهد واجب نيست فطره خود را بدهد اگر چه آن فرد فطره او را ندهد .
8 ـ مستحب است در دادن زكات فطره ، خويشان فقير خود را بر ديگران مقدم دارد و بعد همسايگان فقير را مگر اينكه ديگران از جهتي برتري داشته باشند .
9 ـ اگر انسان از فرد فقيري طلبي داشته باشد مي تواند به جاي دادن فطره بابت فطره از طلب خود را حساب كرده و كسر نمايد .
10 ـ اگر كسي بعد از غروب شب عيد بميرد بايد فطره او را بدهند ولي اگر قبل از غروب شب عيد بميرد فطره او واجب نيست .
11 ـ زكات فطره را به كسي كه در معصيت مصرف مي كند نبايد بدهند .
12 ـ به فقير نبايد كمتر از يك صاع (سه كيلو گرم ) فطريه بدهند .
13 ـ كسي كه نماز عيد فطر مي خواند بنابر احتياط واجب بايد فطره را پيش از نماز عيد بدهد .
14 ـ كسي كه نماز عيد نمي خواند مي تواند دادن فطره را تا ظهر تاخير بيندازد .

افرادي كه در ماه رمضان آمرزيده مي شوند :

رسول اكرم ( صلی الله علیه و اله) فرمود : هر كس در ماه مبارك رمضان شش خصوصيت داسته باشد خداوند گناهان او را مي آمرزد :
1ـ از دين خود نگهداري كند .
2 ـ خويشتن داري نمايد .(پرهيزگاري )
3 ـ روابط با نزديكان و خويشان را تجديد نمايد .
4 ـ همسايه خود را اذيت و آزار نكند .
5 ـ زبان خود را كنترل نمايد .
6 ـ حقوق ديگران را رعايت نمايد .
استفتائات مقام معظم رهبری در مورد زکات فطره :

پرداخت زكات فطره به خويشان مستحق

سؤال: آيا پدر مى‏تواند زكات فطره را به فرزند دانشجوى خود كه محتاج است، بدهد؟
جواب: اگر فرزندان فقير باشند، پدر و مادر بايد مخارج واجب آنان را بپردازند و نمى‌توان چيزى از زكات فطره را بابت مخارج زندگى به آنها داد ولى براى اداى دين و يا مايحتاجى كه تأمين آن بر پدر واجب نيست اشكال ندارد.
سؤال: آيا جايز است زكات فطره را به عنوان هديه، به خويشاوندان آبرومند و مستحق داد؟
جواب: مى‏تواند به عنوان هديه بدهد و لازم نيست به او بگويد زكات فطره است؛ ولى بايد در نيت قصد زكات كند.

زمان كنار گذاشتن فطره

س: زمان كنار گذاشتن فطره و پرداخت آن چه موقع است؟
ج) بعد از اثبات حلول ماه شوال مى‌تواند آن را كنار بگذارد اگر نماز عيد فطر مى‏خواند، بنابر احتياط واجب بايد پيش از نماز پرداخت كند يا كنار بگذارد و اگر نماز عيد نمى‏خواند ، تا ظهر روز عيد فطر مهلت دارد.

پرداخت زكات فطره پيش از ماه رمضان

س: آيا جايز است پيش از ماه رمضان، فطره را به فقير داد؟
ج) خير، كفايت نمى‏كند؛ ولى مى‏تواند آن را به عنوان قرض به او بدهد و در روز عيد فطر، طلب خود را بابت فطره حساب كند.

زكات فطره ميهمان

س: ميهمانى كه فقط شب عيد فطر به خانه انسان بيايد، تكليف فطره‏اش چه مى‏شود؟
ج) فطره او بر عهده صاحب خانه نيست.
س: اگر ميهمان فطره خودش را بدهد، آيا از عهده صاحب خانه ساقط مى‏شود؟
ج) در فرضى كه نان خور محسوب شود اگر با اجازه صاحب خانه و از طرف او فطره خودش را بدهد، از عهده ميزبان ساقط مى‏شود.
س: اگر انسان شب عيد فطر ميهمان داشته باشد و صبح متوجه شود كه عيد بوده؛ آيا فطره آنها بر او واجب است؟
ج) ناآگاهى از رؤيت هلال، تأثيرى در حكم پرداخت فطره ندارد لكن گذشت كه فطره ميهمان يك شبه بر عهده خودش مى‌باشد.

جنس زكات فطره

س: زكات فطره را بايد از قوت متعارف داد، يا قوت شرعى؟
ج) اگر از گندم، جو، خرما، برنج و مانند اينها داده شود، كفايت مى‏كند و منحصر به قوت غالب نيست.

زكات فطره زن ناشزه‏

س: زنى كه از تمكين شوهر خود دارى مى‏كند، آيا زكات فطره او از شوهرش برداشته مى‏شود؟
ج) خير، بايد شوهرش زكات فطره او را بدهد؛ مگر آنكه نان خور شخص ديگرى باشد.

زكات فطره زن

س: اگر زن به جهت نياز شوهر، در تأمين مخارج زندگى كمك كند؛ چه كسى بايد زكات فطره آنها را بدهد؟
ج) اگر زن نان‏خور شوهر محسوب شود، بايد شوهر در صورت توانايى زكات فطره خود و همسرش را بدهد و اگر زن نان‏خور شوهر و كس ديگرى نباشد، بايد خودش زكات فطره‏اش را بدهد.

كيفيت پرداخت زكات فطره

س: آيا زكات فطره را مى‏توان به خانواده فقير غير متدين داد؟
ج) در زكات فطره، عدالتِ گيرنده لازم نيست؛ ولى به كسى كه آشكارا گناه كبيره انجام مى‏دهد، بنابر احتياط نبايد زكات فطره داد.

انتقال زكات فطره‏

س: جايز است زكات فطره را در شهر ديگرى بدهيم؟
ج) اگر در محل و شهر خودش مستحق پيدا نشود، مى‏تواند آن را به شهر ديگرى ببرد.

مقدار زكات فطره

س: مقدار فطره چقدر است؟
ج) شخص بايد براى خودش و كسانى كه نان خور او محسوب مى‏شوند، براى هر نفر سه كيلو از خوراك مردم (مانند گندم، جو، خرما، كشمش، برنج، ذرت و يا مانند اينها) و يا پول يكى از آنها را به مستحق بدهد.

فطره زن و فرزند

س: پدرى كه زكات فطره نمى‏دهد، تكليف زن و فرزند او چه مى‏شود؟
ج) بر آنان تكليفى نيست و لازم نيست فطره بدهند.

زكات فطره فقير

س: آيا پرداخت زكات فطره بر كسى كه توان مالى ندارد، واجب است؟
ج) اگر فقير باشد، زكات فطره بر او واجب نيست و اگر سه كيلو گندم و مانند آن و يا قيمت آنها را دارد، مستحب است آن را به عنوان زكات فطره بدهد و چنانچه افرادى تحت تكفل دارد، مى‏تواند آن را به قصد فطره، بين نفرات خانواده دست گردان كنند و بهتر است نفر آخر، آن را به كسى بدهد كه از خودشان نباشد.

پرداخت زكات فطره به واجب النفقه

س: آيا پدر مى‏تواند زكات فطره را به فرزند دانشجوى خود كه محتاج است، بدهد؟
ج) اگر فرزندان فقير باشند، پدر و مادر بايد مخارج واجب آنان را بپردازند و نمى‌توان چيزى از زكات فطره را بابت مخارج زندگى به آنها داد ولى براى اداى دين و يا مايحتاجى كه تأمين آن بر پدر واجب نيست اشكال ندارد.

پرداخت فطره غير سيد به سيد

س: كسى كه سيد نيست، مى‏تواند فطره را به سيد بدهد؟
ج) خير، جايز نيست.

مصرف زكات فطره در امور فرهنگى

س: آيا جايز است زكات فطره را در امور فرهنگى و مذهبى كه باعث نشر معارف دين مى‏شود صرف كرد؟
ج) صرف زكات فطره در راه نشر معارف دين اشكال ندارد؛ ولى بهتر است آن را به فقير بدهند.

كنار گذاشتن فطره و تصرف در آن

س: اگر شخص فطره را كنار بگذارد، مى‏تواند از آن استفاده كند و بعد به جاى آن مال ديگرى بگذارد؟
ج) خير، بايد همان را كه كنار گذاشته، براى فطره بدهد.

زكات فطره زنى كه تأمين كننده مخارج زندگى است

س: اگر زن به جهت نياز شوهر، در تأمين مخارج زندگى كمك كند؛ چه كسى بايد زكات فطره آنها را بدهد؟
ج) اگر زن نان‏خور شوهر محسوب شود، بايد شوهر در صورت توانايى زكات فطره خود و همسرش را بدهد و اگر زن نان‏خور شوهر و كس ديگرى نباشد، بايد خودش زكات فطره‏اش را بدهد.