عین الله

یکی دیگر از القاب حضرت بقیه الله (علیه السلام) عین الله است. (1)
آن لحظه که از زمین گیاهی سر زده و بروید یا برگی از درختی بر زمین افتد یا در دل خاک، خزنده‌ای بخزد یا در اعماق دریاها جنبنده‌ای به حرکت درآید یا در آسمان‌ها جنبشی صورت گیرد، از دیده خداوند بصیر پنهان و پوشیده نخواهد بود:
(وَیعْلَمُ مَا فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا یعْلَمُهَا) (2).
خدای دانا بر تمام اعمال و رفتار انسان حتی به افکاری که در اعماق وجود او نقش می‌بندد، شاهد و ناظر است. گرچه انسان چون کبکی سر در زیر برف فرو برده و پندارد که دیده‌ای او را نمی‌بیند و از محضر خدا دور و پنهان ماند، غافل از این که پیوسته در دیدگاه و اشراف حضرت حق تعالی است.
قرآن کریم در آیات بسیاری به این مطلب تصریح فرموده و به انسان هشدار می‌دهد تا شاید از خواب غفلت و بی خبری بیدار گردد و خویشتن را در پیشگاه پروردگار جهانیان حاضر بیند، مانند آیات زیر:
(اعْمَلُوا مَا شِئْتُمْ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ) (3)؛
(إِنَّ اللَّهَ بِعِبَادِهِ لَخَبِیرٌ بَصِیرٌ) (4)؛
(إِنَّهُ بِكُلِّ شَیءٍ بَصِیر) (5).
بدانید آنچه انجام می‌دهید، خداوند سبحان به آن آگاه است، حتی افکاری راکه در اعماق وجودتان می‌گذرد، می‌داند. شما در محضر خدا هستید، بلکه عالم، محضر خداست. علاوه بر آن که سراسر گیتی محضر خداست، انسان و عالم در محضر رسول خدا و اهل بیت (علیهم السلام) نیز می‌باشد و آنان همانند خدای دانا بر اعمال و رفتار انسان، بلکه بر آنچه در عالم هستی می‌گذرد، ناظر و بینا هستند و در این گستره، آیات و روایات بسیار هست که برای نمونه به برخی از آن‌ها می‌پردازیم:
(وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَیرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ) (6) در این آیه خداوند متعال می‌فرماید: رفتار و کردار شما در برابر دیدگان خدا و رسولش و برخی از مؤمنان است. آنچه در این آیه آمده، عمل و رفتار انسان‌ها است و این به جهت نشان دادن نمونه‌ای است از آنچه در برابر دید خدا و جانشینانش (علیهم السلام) هست وگرنه هیچ چیز در برابر دیدگان آنها مخفی و پنهان نماند. (7) روایات فراوانی به شرح و تفسیر این آیه شریف پرداخته و منظور از «المؤمنین» را آشکار ساخته‌اند. امام صادق (علیه السلام) فرمود: «منظور از آن، امامان معصوم (علیهم السلام) می‌باشند.» (8)
امام رضا (علیه السلام) سوگند خورد که منظور از «المؤمنون» امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) است. (9)
آری، پیشوایان آیین اسلام ناظر اعمال بلکه بیننده‌ی آنچه در ملک و ملکوت می‌گذرد، هستند.
امام باقر (علیه السلام) فرمود:
ما عین الله و دیده‌ی خداوند بین خلق او هستیم. (10)
هرچه بر خدا پوشیده نیست، بر جانشینان پاکش (علیهم السلام) نیز پوشیده و پنهان نخواهد بود و آنان هم چون خداوند به تمام خاوران بینا هستند و زمان برای آنها حجاب نیفکند.
حضرت بقیه الله الاعظم «عین الله» [دیدگان خداوندگار] است و در برخی از زیارات مربوط به آن حضرت با این لقب مبارک به او سلام می‌دهیم:
السلام علیک یا عین الله. (11)
آن حضرت دیده‌ی خداوند است و چونان خداوند و نیاکان پاکش ناظر بر چرخ گردونند. حضرت هم چون ابراهیم، عالم ملک و ملکوت را نظاره‌گر باشد و در زمین و هر جایی دیگر هیچ حرکتی از چشم او دور نماند.
انسان و عالم در محضر امام زمان (علیه السلام) است و هر کسی باید متوجه باشد که در حضور چه کسی است و به اعمال، کردار و افکار خود نظم و سامانی نو و زیبا ببخشد و در حضور چنین بزرگی حرمتی را نشکند و خوی‌اش خوش و روشش پسندیده باشد.

نکته:

با توجه به آیه‌ای که مطرح شد (توبه، 105) و آنچه از اهل بیت (علیهم السلام) در این زمینه بازگو گشته، می‌توان نتیجه گرفت که مصداق آیه‌ی شریف تنها امیرالمؤمنین، علی و فرزندان معصومش (علیهم السلام) هستند و در زمان کنونی حضرت مهدی (علیه السلام) مصداق آشکار آن آیه‌ی شریف است و آنان چون خداوند متعال ناظر و گواه بر اعمال انسان‌ها، بلکه بر تمام آفرینش‌اند و هیچ کس غیر از آن سرآمدان عالم آفرینش چنین توانی نداشته و ادعا هم نکرده است، بلکه برخلاف آن به جهل و ناآگاهی اعتراف نموده‌اند و این شرافت و مزیتی بس بزرگ برای آنان است، بدین جهت انسان خواه ناخواه به خلافت و ولایت پیشوایان آیین فرخنده‌ی اسلام معتقد می‌شود.

پی‌نوشت‌ها:

1- نجم ثاقب، باب2، ص81، لقب شماره 92؛ العبقری الحسان، ج1، باب بیان اسامی و القاب، ص 42.
2- انعام، آیه‌ی 59: «و آنچه را در خشکی و دریاست می‌داند و هیچ برگی نمی‌افتد، مگر این که از آن آگاه است.»
3- فصلت، آیه‌ی 40: «هر کاری می‌خواهید، بکنید که او به آنچه انجام می‌دهید، بیناست.»
4- فاطر، آیه‌ی 31: «خداوند نسبت به بندگانش خبیر و بیناست.»
5- ملک، آیه‌ی 19: «او به هر چیز بیناست.»
6- توبه، آیه‌ی 105: «و بگو: عمل کنید، پس خداوند و فرستاده‌ی او و مؤمنان، اعمال شما را می‌بینند.»
7- «نحن عین الله فی خلقه».
8- کافی، ج1، ص 219، ح1، کتاب الحجة، باب الاعمال علی النبی و الائمه (علیهم السلام).
9- همان، ص 220، ح4.
10- همان، ص 143، کتاب التوحید، باب نوادر، ح3.
11- مفاتیح الجنان، زیارت صاحب الزمان (علیه السلام) در روز جمعه، ص 96.

منبع مقاله :
عربان، رسول؛ (1386)، ترسیم آفتاب، قم: نشر خُلُق، چاپ دوم