مصارف اکسید روی

اکسید روی دارای کاربردهای متعددی در جهان مدرن می‏باشد که شامل تولید لاستیک، بتن، رنگ‏ها و باطری‏ها، درمان جوش پوست، بریدگی‏ها یا سوختگی‏ها است. در این مقاله با برخی از مصارف مهم روی اکسید آشنا می‏شویم.
سوختن روی در هوا به منظور تولید اکسید روی یک شیوه‏ی رایج برای کیمیاگران بود. اکسید روی تولید شده بسیار نرم بوده و ظاهری سفید و پشم مانند داشته که به عنوان "پشم فیلسوف" نیز شناخته می‏شود.
اکسید روی یک ترکیب معدنی بوده که در پوسته‏ی زمین به عنوان مواد معدنی وجود داشته که زنسیت (اکسید روی قرمز) نامیده می‏شود. با این حال، اکسید روی به منظور براوردن تقاضای تجاری به صورت مصنوعی نیز سنتز می‏گردد. این ماده سفید و پودری بوده که در آب و الکل نامحلول بوده اما در اکثر اسیدها از جمله هیدروکلریک اسید محلول می‏باشد.
اکسید روی ممکن است معدنی به دلیل حضور منگنز و ناخالصی‏های دیگر کمی زرد یا مایل به قرمز به نظر برسد. اکسید روی با پودر آلومینیوم و منیزیم به شدت واکنش می‏دهد. یکی دیگر از ویژگی‏های جالب توجه این ترکیب معدنی این است که می‏تواند اشعه‏ی ماوراء بنفش را جذب کند. این ترکیب هدایت حرارتی بالا و خواص ضد باکتریایی نیز دارد.
اهمیت اکسید روی
اکسید روی برای مقاصد دارویی در زمان‏های طولانی مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع، نام این ترکیب در متون پزشکی هند باستان ذکر شده است. حتی پزشک یونانی به نام دیوسکوریدس نیز به استفاده از اکسید روی برای اهداف دارویی اشاره کرده است. امروزه، این ترکیب کاربردهای بی‏شماری در بخش‏های صنعتی و دارویی دارد.
مصارف صنعتی اکسید روی
اکسید روی به عنوان یک افزودنی در طیف وسیعی از مواد و محصولات مورد استفاده قرار می‏گیرد. این ترکیب در تولید لاستیک، عمدتا در حرارت دادن لاستیک استفاده می‏شود. حرارت‏دهی لاستیک یک فرایند شیمیایی بوده که به بهبود قدرت و خاصیت ارتجاعی لاستیک کمک می‏کند. لاستیک حرارت داده شده عمدتا در تولید تایرها و کف کفش‏ها استفاده می‏شود.
این ترکیب برای تولید بتن نیز استفاده می‏شود. این ترکیب کمک می‏کند تا بتن‏ها در برابر آب مقاوم‏تر بوده و علاوه بر این باعث بهبود زمان پردازش مورد نیاز می‏گردد.
اکسید روی یک جزء در فیلتر سیگار می‏باشد. یک فیلتر سیگار به منظور حذف ترکیبات مضر مانند گازهای هیدروژن سیانید و هیدروژن سولفید حاصل از دود تنباکو بدون تغییر طعم آن مورد استفاده قرار می‏گیرد.
این ترکیب یک جزء بسیار معمول در لعاب‏های سرامیکی از جمله کاشی‏ها می‏باشد که باعث کاهش نقطه‏ی ذوب لعاب‏ها و تغییر خواص نوری و بهبود خاصیت ارتجاعی آن‏ها می‏گردد. اکسید روی در تولید لنزهای فتوکرومیک و شیشه‏ و ظروف مقاوم به حرارت استفاده می‏شود.
دی آلکیل دی تیوفسفات های روی (ZDDP) که در روغن روان‏کننده استفاده می‏شود، از اکسید روی مشتق شده‏اند. ترکیبات ZDDP هنگامی که اکسید روی با دی آلکیل دی تیوفسفریک اسید واکنش می‏دهد، تشکیل می‏گردد. این ترکیبات به مهار خوردگی کمک می‏کنند، به همین دلیل است که در روغن‏های روان‏کننده از آن‏ها استفاده می‏شود.
این ترکیب معدنی به عنوان یک رنگدانه در رنگ‏ها به واسطه‏ی شفافیت آن کاربرد دارد. رنگدانه‏های روی فسفات در تولید رنگ‏های ضد خوردگی استفاده می‏شود. آن‏ها هنگامی که اکسید روی با فسفریک اسید واکنش می‏دهد، تشکیل می‏گردد. رنگ‏های حاوی اکسید روی به عنوان پوشش‏های ضد خوردگی برای فلزات، به خصوص برای آهن گالوانیزه استفاده می‏شود.
این ترکیب در صنعت پلاستیک دارای ارزش بالایی می‏باشد، چون خواص مقاومت به حرارت را به ترکیبات آکریلیک منتقل کرده و قدت مکانیکی آن‏ها را افزایش می‏دهد. روی بورات، که به طور گسترده در پلاستیک‏ها یافت می‏شود، هنگامی که اکسید روی با اسید بوریک واکنش می‏دهد، تشکیل می‏گردد.
این ترکیب در تشکیل رزین آپوکسید نیز استفاده می‏شود و می‏تواند خواص مقاومت به آتش را به فیبرهای نایلون منتقل کند.
اکسید روی از رشد قارچ‏ها جلوگیری می‏کند، خواص آنتی استاتیک، قارچ کشی و ثبات امولسیون پلیمرهای واینیل می‏تواند به اکسید روی نسبت داده شود. این ترکیب به منظور ایجاد اثرات بیشتر جهت جلوگیری از رشد قارچ ها، به قارچ کش‏ها اضافه می‏گردد.
جدا از این کاربردها، این ترکیب و مشتقات آن می‏توانند به عنوان ضدحریق، در باطری‏ها، سلول‏های سوخت، چسپ، درزگیرها و سیمان یافت شوند.
مصارف پزشکی اکسید روی
اکسید روی دارای خواص ضد باکتریایی می‏باشد، به همین دلیل به طور گسترده برای درمان بیماری‏های پوستی متعدد مورد استفاده قرار می‏گیرد. این ترکیب به طور معمول به منظور کمک به تسکین تحریک پوستی، سوختگی‏های جزئی و بریدگی‏ها استفاده می‏شود و همچنین برای پوست‏های خشک و ترک خورده نیز کاربرد دارد.
این ترکیب عمدتا برای درمان و پیشگیری جوش پوشک استفاده می‏شود و اساسا یک سد محافظ بین پوست و پوشک ایجاد کرده و بنابراین به جلوگیری از جوش کمک می‏کند.
این ماده به پودر بچه، شامپوهای ضد شوره‏ی سر، کرم‏های ضد عفونی کننده و نوارهای جراحی به دلیل خواص دارویی آن افزوده می‏شود. همراه با اکسید آهن به منظور ایجاد لوسیون کالامین استفاده می‏شود.
اکسید روی با اوژنول به منظور تشکیل روی اوژنول ترکیب می‏گردد، که در صنعت برای برنامه‏های ترمیمی و پروتز استفاده می‏شود.
توانایی درمان خارش و سوزش پوست با استفاده از این ترکیب یک جزء مهم در بسیاری از شیاف‏های رکتال بوده که به منظور از بین بردن سوزش و ناراحتی ایجاد شده توسط بواسیر استفاده می‏شود.
این ترکیب یک منبع روی غذایی بوده که برای انجام طیف گسترده‏ای از واکنش‏های بیوشیمیایی در بدن مورد نیاز می‏باشد. بنابراین این ترکیب به مکمل‏های غذایی یا ویتامین‏ها اضافه می‏گردد. به عنوان یک افزودنی خوراکی، اکسید روی می‏تواند در ویتامین‏ها و غلات غنی شده از مواد معدنی یافت شود. با توجه به خواص قارچ کشی آن‏ها، این ترکیب در بسته‏بندی گوشت، ماهی و محصولات سبزی نیز استفاده می‏شود.
مصارف آرایشی اکسید روی
اکسید روی مصارف متعددی در صنعت آرایشی دارد. این ترکیب می‏تواند اشعه‏ی ماوراء بنفش خورشید را جذب کند و در نتیجه از پوست در برابر نور خورشید و اثرات خسارت‏زای دیگر اشعه‏ی ماوراء بنفش محافظت می‏کند.
این ترکیب یکی از مهم‏ترین اجزای لوازم آرایشی معدنی می‏باشد. از آن‏جا که اکسید روی توسط خورشید جذب نمی‏گردد، هیچ نوع تحریکی در پوست ایجاد نمی‏کند. این ماده غیر جوش‏زا و غیر آلرژیک نیز می‏باشد.
اکسید روی در ساخت اسپری‏ها و صابون‏ها نیز کاربرد دارد، به حذف بوی بد بدن و جلوگیری از رشد باکتری‏ها کمک می‏کند، پوست را تسکین داده و از پوست در مقابل اشعه‏های مضر نیز محافظت می‏کند.
با این حال، شما باید هنگام استفاده از اکسید روی یا مواد آماده‏ی آن بر روی پوست خود، کمی مراقب باشید. این ماده نمی‏تواند برای زخم ها و سوختگی های شدید استفاده شود. همچنین باید مراقب بود که این ماده وارد دهان و چشم ها نشود. قرار گرفتن در معرض دود اکسید روی می‏تواند ریه‏ها را تحریک کند و باعث "تب بخار فلز" گردد که می‏تواند علائمی شبیه به سرماخوردگی ایجاد کند. بنابراین، استنشاق بخار اکسید روی خطرناک است، هر چند خود اکسید روی سمی نیست.