کم آبی در کودکان

کم آبی در کودکان به دلیل مصرف کمتر آب، عرق کردن بیش از حد، استفراغ و اسهال ایجاد می‌شود. علائم آن، دفع کم ادرار، چشم‌های گود افتاده، سوزش، خستگی و درد شکم را شامل می‌شود. بهترین راه جلوگیری از کم آبی در کودکان، افزایش مصرف مایعات همراه با الکترولیت‌ها است.
سرعت رشد کودکان در تابستان افزایش یافته، در نتیجه به مصرف مایعات بیشتری نیاز دارند
کم شدن آب بدن یا دهیدراسیون وضعیتی است که در آن بدن دچار کمبود آب کافی مورد نیاز برای انجام فعالیتهای حیاتی می‌شود. این وضعیت بیشتر در میان کودکان و افراد مسن شایع می‌باشد. نوزادان و خردسالان بیشتر از کودکان در معرض دهیدراسیون قرار دارند. به این دلیل که خردسالان بیشتر از دیگران مایعات بدن خود را از دست می‌دهند. برخی از دلایل متداول کم شدن آب بدن در میان کودکان مصرف پایین مایعات، افزایش تعرق، ادرار مکرر، استفراغ، اسهال و یا ترکیبی از این عوارض می‌باشد.

علل و علائم

شایع‌ترین علت از دست دادن آب بدن در میان کودکان عفونت ویروسی است که منجر به تب بالا، استفراغ و اسهال می‌شود. برخی از علل دیگر از دست دادن آب بدن شامل عفونت‌های باکتریایی و انگلی بوده که می‌توانند منجر به تهوع، استفراغ و از دست دادن مایعات بدن گردند. در اغلب اوقات، زخم‌های دهانی دردناک ناشی از عفونت، دهیدراسیون را به دلیل داشتن مشکل در مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌ها بدتر می‌سازند. در موارد نادر، تعرق بیش از حد ناشی از شرایط آب و هوایی با دمای بالا همچنین ممکن است به کم آب شدن بدن کودکان بیانجامد.
نشانه‌های اولیه‌ی از دست دادن آب بدن در کودکان افزایش تشنگی، بی‌حالی، بدخلقی، بی‌قراری، کاهش دفع ادرار و خشکی دهان را شامل می‌شود. در نوزادان، ملاج (بخش نرم در قسمت جلوی سر) به علت عدم وجود مایعات در بدن فرو رفته به نظر می‌رسد. همانطور که این وضعیت پیشرفت می‌کند، کودک ممکن است علایم شدیدی از قبیل کاهش میزان ضربان، آبی شدن رنگ پوست، درد شکم، مدفوع خونی، چشم‌های گود افتاده، گریه بدون اشک، عدم دفع ادرار طی 4 ساعت و از دست دادن وزن را از خود نشان ‌دهد. طبق آمار بدست آمده از کاهش وزن، شدت کم آبی به سه نوع، خفیف (5-3 درصد کاهش وزن بدن)، متوسط (10-5 درصد کاهش وزن بدن) و شدید (بیش از 10 درصد کاهش وزن بدن) طبقه‌بندی می‌شود.

تشخیص و درمان

کم شدن آب بدن بر طبق علائم، معاینه بالینی و سابقه‌ی پزشکی کودک تشخیص داده می‌شود. آزمایش نیشگون جهت بررسی تورم پوست روشی قابل اعتماد جهت تشخیص کم آبی بدن است. به منظور تشخیص هرگونه بیماری زمینه‌ای که می‌تواند موجب کم آبی بدن شود، پزشک ممکن است آزمایشات آزمایشگاهی مانند شمارش خون، کشت خون، شیمی خون، نوار قلب (ECG)، آزمایش ادرار و تجزیه و تحلیل مدفوع را بر روی بیمار انجام دهد. گاهی اوقات، رادیوگرافی قفسه سینه به منظور بررسی وجود روتاویروس از بیمار گرفته می‌شود.
درمان کم آبی بر اساس سن کودک، علت کم شدن آب بدن و شدت بیماری قرار داده می‌شود. برای تسکین فوری، بایستی به کودک مایعات روشن و زلال، محلول الکترولیت و یا سایر نوشیدنی‌های مایع خوراکی داده شود. اگر وجود زخم‌های دهانی و درد و زخم گلو علت علت کم شدن آب بدن باشد، آنگاه درمان ممکن است شامل کاهش درد با تجویز مسکن‌های بدون نسخه باشد. کم آبی بدن در نوزادان و کودکان تازه به راه افتاده معمولاً با تجویز مایعات داخل وریدی درمان می‌شود. در کودکی که دچار تب شده است، سبک کردن لباس و پاشویه جهت پایین آوردن درجه حرارت بدن توصیه می‌شود. تشخیص به موقع کم آبی در کودکان برای جلوگیری از عوارض جدی مانند نارسایی اندام‌ها و گاهی مرگ ضرورت دارد.
با یک حساب سرانگشتی برای جلوگیری از کم آبی بدن، می‌توان به این نتیجه رسید که جبران مایعات از دست رفته‌ی بدن در طول استفراغ و اسهال با مصرف مایعات روشن یا سایر نوشیدنی‌های انرژی‌زا خواهد بود. میزان مصرف مایعات باید بیشتر از مایعات از دست رفته باشد، در این صورت است که می‌توان مانع از کم آبی بدن شد. به منظور رعایت جانب احتیاط، همواره توصیه می‌شود که مراقبت مناسب را از سلامت کودک بعمل آورده و در صورت مشاهده‌ی علائمی مانند اجابت مزاج و استفراغ مکرر، تب بسیار شدید و ادرار افزایش یافته به دنبال کمک‌های پزشکی باشید.