هنر انتخاب اسباب‏بازى

در تعليم و تربيت كودكان روش‏هاى گوناگونى به كار گرفته مى‏شود كه يكى از اين روش‏ها روش غير مستقيم است. كودكان عموما به اسباب‏بازى علاقه فراوانى نشان مى‏دهند و به اين سبب مى‏توان از اسباب‏بازى‏ها به عنوان ابزارى براى تعليم و تربيت استفاده كرد.
شايد بيشتر مردم ندانند كه شيوه انتخاب و خريد اسباب‏بازى ممكن است به ايجاد دگرگونى‏هاى اساسى در زندگى عاطفى، عقلى و اجتماعى كودك منجر مى‏شود.
از آنجا كه امروزه خريد اسباب‏بازى براى كودكان عموميت يافته است، والدين بايد در
اين مورد دقت كافى مبذول دارند تا اسباب‏بازى‏اى را انتخاب نمايند كه با سن، رشد عقلى، روانى و اجتماعى كودك متناسب باشد.(1)
به طور كلى والدين را به هنگام خريد و انتخاب اسباب‏بازى مى‏توان به سه دسته تقسيم كرد:
الف) گروهى از والدين به هنگام خريد و انتخاب اسباب‏بازى براى كودكان‏شان سليقه و عقيده شخصى خود را دخالت مى‏دهند و تمايلات و خواسته‏هاى كودكان را در درجه دوم اهميت به حساب مى‏آورند. حتى بعضى از آنها گمان مى‏كنند كه مثلاً هر گاه يك اسباب‏بازى لوكس و گران‏قيمتى براى كودكان خريدارى كنند خدمت بزرگى به آنها كرده‏اند و خوشحال‏تر خواهند شد و شايد هم بدين وسيله مى‏خواهند از طريق نوعى رقابت، برترىِ وضع اقتصادى خود و كودك‏شان را به
ديگران نشان دهند و حال آنكه اين امر، خود، از دو لحاظ زيان‏آور است:
اولاً از نظر اقتصادى مقدارى از پول خود را بيهوده خرج مى‏كنند. ثانيا پس از خريد اسباب‏بازى چون به ميل كودك انجام نگرفته است كودك از آن خوشش نمى‏آيد و «دلزده» مى‏شود و پس از مدت كوتاهى آن را به گوشه‏اى مى‏اندازد.(2)
ب) گروه ديگرى از والدين فقط ذوق و خواسته كودك را مورد توجه قرار مى‏دهند و او را در خريد اسباب‏بازى آزاد مى‏گذارند. با توجه به اينكه اسباب‏بازى بر روى قواى عاطفى، روانى و اجتماعى كودك تأثير مى‏گذارد، لذا نمى‏توان در رابطه با انتخاب چنين وسايلى به كودك اختيار تام داد كه هر نوع اسباب‏بازى را كه مى‏خواهد انتخاب نمايد.
ج) گروه ديگرى از والدين متأسفانه گمان
مى‏كنند كه اسباب‏بازى‏ها فقط براى تفريح و بازى و سرگرمى كودكان درست شده است، لذا وقتى به اسباب‏بازى‏فروشى مى‏روند بيشتر از اين بُعد به اسباب‏بازى‏ها نگاه كرده و در واقع سراغ اسباب‏بازى‏هايى مى‏روند كه بتوانند كودك را ساكت نگه دارند تا به كارشان برسند. اين گروه به راحتى تسليم خواسته‏هاى كودكان شده و يا اينكه وقتى خودشان اسباب‏بازى مى‏خرند بيشتر به جنبه سرگرم‏كنندگى آن توجه دارند تا جنبه‏هاى آموزشى، فكرى، روانى و اجتماعى آن.
د) گروهى ديگر از والدين به هنگام انتخاب اسباب‏بازى ذوق و سليقه و آرزوهاى سركوب‏شده دوران كودكى خويش را ملاك قرار داده و فكر مى‏كنند كه اگر همان اسباب‏بازى‏ها را تهيه نمايند و به كودك خود هديه دهند او را غرق در خوشحالى خواهند
كرد. ولى وقتى اسباب‏بازى مورد نظر را تهيه مى‏كنند با كم‏توجهى كودك مواجه مى‏شوند.

رهنمودهايى براى والدين

ـ روزى گردش‏كنان كودك را به ديدن اسباب‏بازى‏ها از پشت ويترين ببريد، واكنش‏هايش را به خاطر بسپاريد و براى انتخاب اسباب‏بازى از عكس‏العمل‏هاى كودك كمك بگيريد.
ـ براى خريد اسباب‏بازى بهتر است كه قبلاً به اسباب‏بازى‏فروشى برويد و اسباب‏بازى‏هاى مناسب را شناسايى كنيد، سپس با فرزندتان براى خريد به اسباب‏بازى‏فروشى مراجعه كنيد تا در انتخاب آنها راهنماى خوبى باشيد.
ـ براى اينكه قدرت انتخاب و تصميم‏گيرى كودك رشد كند و به او آزادى داده باشيم بهتر است چهار يا پنج نوع اسباب‏بازى را به او معرفى كنيم و به او
بگوييم يكى از اينها را انتخاب كن.
ـ بعضى مواقع كه احساس مى‏كنيد اسباب‏بازى مناسب كمترى وجود دارد بهتر است كه از بين اسباب‏بازى‏هاى مورد نظر، كودك را در انتخاب رنگ آن آزاد بگذاريد تا از هر رنگ كه مى‏خواهد انتخاب كند.
ـ وقتى با كودك به خيابان مى‏رويد، اگر براى خريد مى‏رويد قبلاً با آگاهى و برنامه‏ريزى اين كار را انجام دهيد ولى اگر به دليل مسائل اقتصادى قصد خريدن چيزى نداريد، اگر كودك شما دست‏تان را گرفت و به سوى ويترين اسباب‏بازى برد و با اصرارو سماجت و پاكوبيدن و گريه، خواست شما را وادار كند كه برايش چيزى بخريد، تسليم خواسته كودك نشويد، زيرا براى كودك عادت مى‏شود و هميشه به همين نحو به خواسته خويش مى‏رسد.
ـ بهتر است در انتخاب اسباب‏بازى، تركيبى از اسباب‏بازى‏هاى مختلف (آموزشى، اجتماعى، عاطفى و احساسى) را براى كودك تهيه نموده و همچنين در انتخاب آن نيز، هم نظر والدين و هم نظر كودك تأمين شود.

پی نوشت:

1 ـ چراغى، على، مجله رشد تكنولوژى آموزشى.
2 ـ پيوند، مردادماه 1359، ص25.

منبع:پیام زن