مترجم: سهیلا حاجیزاده
منبع:راسخون
منبع:راسخون
کبالت یک عنصر شیمیایی مهم با طیف گستردهای از مصارف میباشد. علاوه بر کاربرهای صنعتی این ماده، برای درمان بیماریهای مختلف نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
کبالت یک فلز بوده که توسط نماد شیمیایی Co مشخص میشود، نام آن از کلمهی یونانی کبالت به معنی جن مشتق شده که توسط کارگران سنگ معدن باستان مورد استفاده قرار میگرفت. ترکیبات آن برای بسیاری قرنها استفاده میشد. استفاده از این عنصر در مجسمههای مصر باستان و جواهرهای فارسی نیز یافت شده است. این ماده توسط شیمیدان سوئدی به نام جورج برناد کشف شد. در سال 1735، او نشان داد که رنگ آبی در یک شیشه با دلیل حضور کبالت بوده و به خاطر بیسموت که در آن زمان معتقد بودند، نیست.
معمولا، کبالت در حالت فلزی در دسترس نیست و در قالب مواد معدنی یافت میشود. معادن واقع در جمهوری دموکراتیک کنگو و زامبیا دو منبع اصلی هستند که در آنها بیشتری مقدار از این عنصر استخراج شده است. سنگ معدنی اصلی آن شامل: کبالتیت، اسکوترودیت، اریتریت و غیره میباشد. همهی اینها دارای درخشش فلزی میباشند. به طور کلی، کبالت همراه با نیکل و کروم استخراج میشود و به عنوان یک محصول جانبی از فرایند استخراج آنها به دست میآید.
خواص
کبالت، در فرم خالص خود، مادهای با ماهیت سخت و شکننده میباشد. ظاهر فلزی خالص آن همانند آهن و نیکل میباشد. کبالت دارای نقطهی ذوب و جوش بالایی میباشد. این ماده در دو فرم آلروتوپیک رخ میدهند. عدد اتمی آن 27 بوده و جرم اتمی آن 93/58 است. ظرفیت آن بین 2 و 3 متغیر است. تاکنون، 26 ایزوتوپ از این عنصر یافت شده است. از میان اینها، کبالت – 59 تنها ایزوتوپ پایدار بوده و به طورت طبیعی یافت میشود.
22 ایزوتوپ از این عنصر وجود دارد که دارای خواص رادیواکتیو میباشند.
مصارف صنعتی
کبالت یک جزء ضروری در تعدادی از آلیاژهای مفید میباشد. استلایت یک آلیاژ از تنگستن، کبالت و کروم میباشد و این فلز در ابزار برش با سرعت بالا مورد استفاده قرار میگیرد. کبالت با آهن، نیکل و برخی فلزات دیگر در تولید آلنیکو که یک آلیاژ با قدرت مغناطیسی بالا است، استفاده میشود. این فلز به عنوان یک جزء در فولاد مغناطیسی و انواع فولاد ضد زنگ نیز استفاده میشود. در فرایند آبکاری الکتریکی، کبالت به صورت گسترده استفاده میشود، چون این فلز ماهیتی سخت داشته و نسبت به اکسیداسیون مقاوم میباشد. نمکهای این عنصر به عنوان رنگدانهها برای اهداف افزودن رنگ آبی به شیشه، لعاب، کاشی، سفال و غیره استفاده میشود. الکترودهای باتریهای لیتیوم – آهن حاوی یک مقدار قابل توجهی از کبالت میباشد. برخی از این ترکیبات به عنوان کاتالیزگرهای اکسیدانی خوب در انواع واکنشهای شیمیایی عمل میکنند. کبالت – 60 یک ایزوتوپ رادیواکتیو از کبالت بوده و به عنوان یک منبع از اشعهی گاما در پرتودرمانی مورد استفاده قرار میگیرد.
مقادیر کم این عنصر به عنوان یک نیاز ضروری برای اکثر موجودات زنده عمل میکنند. در بدن انسان، این ماده لزوما به عنوان یک مادهی غذایی کم وجود دارد. کبالت یک جزء کلیدی از ویتامین B12 میباشد. همچنین یک مادهی تغذیه ای برای میکروارگانیزمهایی مانند باکتریها جلبکها و قارچها نیز میباشند.
اگر سطح کبالت در بدن ما افزایش یابد، اثرات مضری را بر بدن خواهند گذاشت که حتی ممکن است منجر به سرطان گردند. هنگامی که کبالت در تماس مستقیم با پوست قرار میگیرد، باعث آماس پوستی میگردد. کبالت به شکل پودر به راحتی آتش میگیرد.
