ساختار و کارکردهای سلول‌های گیاهی

سلول‌ها در گیاهان واحد‌های پایه زندگی هستند که گرد هم می‌آیند تا بخش‌های مختلف آن مانند برگ‌ها، شاخه‌ها، ریشه‌ها و غیره را تشکیل دهند. این قسمت‌ها با هماهنگی همدیگر کار می‌کنند تا فرآیند‌های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه را انجام دهند.
سلول‌های گیاهی سه نوع پایه دارند که عبارتند از پارانشیم، کلانشیم و اسکلرانشیم. این سلول‌ها ساختار متفاوتی دارند و نقش‌های مختلفی در کارکرد‌های گیاه انجام می‌دهند. سلول‌های پارانشیمی سلول‌های زنده هستند و کارکردهای مختلفی مانند ذخیره‌سازی غذا، جذب نور و تبادل گاز را انجام می‌دهند. برخی از آن‌ها این توانایی را دارند که به انواع مختلف سلول تمایز پیدا کنند. سلول‌های پارانشیمی در برگ‌ها، ساقه‌های زیرین و دانه‌ها وجود دارند. سلول‌های کلانشیم تنها طی بلوغ زنده هستند و دو دیواره اولیه و ثانویه دارند. در ابتدا، آن‌ها مشابه سلول‌های پارانشیم هستند که بعداً به سلول‌های کلانشیم خاص تمایز پیدا می‌کنند. آن‌ها در دسته‌های آوندی و ساقه وجود دارند و به پشتیبانی از گیاه طی فاز رشد فعال کمک می‌کنند. سلول‌های اسکلرانشیم هنگام بلوغ می‌میرند و دیواره‌های ثانویه ضخیمی با لیگنین دارند. این سلول‌ها به عنوان پشتیبان مکانیکی گیاه عمل می‌کنند. نمونه‌ای از سلول‌های اسکلرانشیم در گیاهان فیبر است.
اندامک‌های سلول گیاهی نقش حیاتی در انجام فعالیت‌های سلول ایفا می‌کنند. برای مثال، فتوسنتز که از خصوصیات گیاهان است در کلروپلاست انجام می‌شود درحالیکه سنتز ATP که شکلی از انرژی است در میتوکندری صورت می‌گیرد.
پوشش بیرونی سلول گیاهی لایه‌ای محافظ است که دیواره سلولی نامیده می‌شود. کارکرد اصلی آن پشتیبانی از سلول، محافظت از شکل سلول و کنترل رشد سلول است.
در کنار دیواره سلولی، غشای سلولی قرار دارد که متشکل از ساختار دو لایه پروتئینی و لیپیدی است. کارکرد اصلی غشای سلولی انتقال انتخابی مواد مغذی است که به برخی مواد اجازه عبور به داخل سلول داده می‌شود و به برخی مواد اجازه داده نمی‌شود.
واکوئل‌ها اندامک‌هایی هستند که اندازه و شکل آن‌ها با توجه به شرایط سلول تغییر پیدا می‌کند. آن‌ها با محلول آب مانندی پر شده‌اند که حاوی آنزیم‌ها و مولکول‌های ارگانیک و غیر ارگانیک است.
هسته سلول مرکز کنترل سلول گیاهی است زیرا، حاوی ماده وراثتی به همراه اجزای سلولی ضروری دیگری است. به طور کلی، هسته مسئول سنتز پروتئین، رشد و تقسیم سلولی است.
قسمتی از سلول گیاهی بدون در نظر گرفتن هسته سیتوپلاسم نامیده می‌شود که با مایعی ژله مانند پر شده است و اکثر اندامک‌های سلولی در آن قرار دارند.
این‌ها اندامک‌هایی هستند که کارکرد فتوسنتز و ذخیره‌سازی مولکول‌های نشاسته را انجام می‌دهند. پلاستید‌ها انواع مختلفی دارند و حاوی رنگدانه‌های فتوسنتزی هستند.
میتوکندری نقش حیاتی در ایجاد انرژی شیمیایی برای کارکرد سلول گیاهی ایفا می‌کند. آن‌ها تعداد زیادی دارند و حاوی ماده وراثتی هستند.
ریبوزوم‌ها دو نوع متصل و آزاد هستند. نوع اول به شبکه آندوپلاسمی متصل است در حالیکه ریبوزوم آزاد به طور آزاد از سیتوپلاسم معلق است. هر دو نوع ریبوزوم مسئول سنتز پروتئین هستند.
جسم‌های گلژی از 4-8 کیسه تشکیل شده‌اند و برای بسته‌بندی درشت مولکول‌هایی که توسط سلول سنتز می‌شوند مفید هستند. آن‌ها مسئول انتقال مواد مغذی هستند.
این اندامی است که هسته و سیتوپلاسم را متصل می‌کند. آن کارکرد سنتز و ذخیره‌سازی استروئید‌ها و گلیکوژن‌ را انجام می‌دهد. پراکسی‌زوم‌ها نقش عمده‌ هضم اسید‌های چرب پیچیده را ایفا و به فتوسنتز کمک می‌کنند.
بنابراین، یک سلول گیاهی با کمک اجزای ساختاری مختلف خود عمل می‌کند. اگرچه ممکن است شباهت‌هایی بین سلول گیاهی و سلول جانوری وجود داشته باشد ولی، ویژگی متمایز بین این دو وجود دیواره سلولی و کلروپلاست در سلول‌های گیاهی است که هیچ کدام در سلول‌های جانوری وجود ندارند.