بیرق های عاشورایی

در ايام سوگواري سالار شهيدان حضرت امام حسين و ياران وفادار آن حضرت حال و هواي عاشورايي ، شهرها و خيابان هاي کشورمان را فرا میگیرد و شيعيان دلباخته آن حضرت در غم شهداي مظلوم کربلا عزاداري مي کنند.
اين ايام بهترين زمان براي آشنايي بيشتر با مکتب آن امام بزرگوار است. آشنايي با مکتب عاشورايي، مکتب جهاد در راه خدا، مکتب ايثار و فداکاري، مکتبي که در هشت سال دفاع مقدس، نمونه بارز اثرات آن بروي روح و جان مردم ايران باقي مانده است.
این ایام حال و هواي شهرهايمان دگرگون می شود. حزن و اندوه و ماتم شهادت فرزند پيامبر اعظم اسلام قامت و چهره مردم را می پوشاند. پرچم ها و بيرق هاي سياه و سرخ به نشانه عزاي حسيني در هر كوي و برزني برافراشته می شود تا بار ديگر عشق و ارادت ايرانيان به اسلام و اهل بيت را فرا روي هر بيننده اي قرار دهد.
هيچ دلي نيست كه بي قرار او نباشد، لب ها به زمزمه درمي آيند، دست ها بر سروسينه مي كوبند، اشك ها برگونه ها فرو مي چكد و قلب هاي شكسته حاجتمندانه او را شفيع خود مي خوانند...
مراسم عزاداري ابا عبدالله الحسين(ع) راز ماندگاري اسلام و شيعه است. قرن هاست كه شيعيان و عاشقان اهل بيت(ع) همزمان با فرارسيدن ماه محرم و صفر براي پاسداشت نهضت خونين حسين تلاش مي كنند.

ابزار و تجهيزات و نشانه هاي محرم

در ميان ملل مسلمان به ويژه مردم شيعه ايران، ابزار و وسايلي مانند انواع سنج ،تبل ، پارچه ها و پرچم هايي که با نام هاي "ياحسين" و "ياابولفضل" نوشته شده در عزاداري ها که ريشه تاريخي داشته و مقدس شمرده مي شوند و به عنوان نشانه هايي از اشخاص و حوادث کربلا در مراسم عزاداري مورد استفاده قرار مي گيرد.
از جمله علائم و وسايلي که در مراسم عزاداري ماه محرم مورد استفاده قرار مي گيرد بيرق يا پرچم است.

ظهور پرچم از زمان پيروزي اسلام

پس از ظهور اسلام رسول خدا(ص) فرمان داد تا مسلمان ها بر پرچم هاي خود کلمه "لااله الا الله" و "محمد رسول الله "را هک کنند. با آنکه چندين سال از ظهور رسول خدا مي گذرد اما هنوزمسلمانان اين فرمان را اجرا مي کنند.
در زمان هاي گذشته شيعيان براي مبارزه با ظلم يا برابري يا ترويج امر به معروف و نهي از منکر و با ممنوع سلاح شدن، از چوب ميله هايي شبيه به نيزه مي ساختند و براي آنکه خبرچينان و حکام از راز آن ها آگاه نشوند بر اين نيزه هاي بي پيکان علم، پرچم و درفش آويختند و تيغه علامت هاي خو را به تقليد از شمشير ذولفقار معروف حضرت علي (ع) از دو سو تيز مي کردند و به هنگام نبرد، هر تيغه مبدل به شمشيري بران مي شد و با افزودن پيکان بر سر چوب هاي بيرق هاي خود به هنگام ضرورت نيزه مي ساختند.

پرچم و بيرق در تاريخ گذشته ايرانيان

بيرق به عنوان نشانه و علامت در نزد بسياري از ملل قديم متداول بوده است اما در مذهب شيعه علامت ارادت، نشانه عزا و يا شادماني است. به نظر مي رسد پرچم يا درفش به عنوان سنبلي از قهرمانان گذشته (کاوه آهنگر) داراي ارزش و تقدس است که مورد احترام پادشاهان و ايرانيان قرار مي گرفته است و آن را نشاني از نيک اختري، شکوه و جلال در ميدان جنگ و همين طور عامل پيروزي و شکست مي دانستند.
پرچم و ادوات ديگر از اين قبيل اجزاي مهمي از فرهنگ حماسه عاشورا را تشکيل مي دهند. پرچم هاي مختلف با رنگ ها و نوشته هاي متفاوت که هر ساله در ايام محرم و عزاداري امام حسين و يارانش در هيات ها مورد استفاده قرار مي گيرند نماد و نشانه هايي از فرهنگ هايي از فرهنگ عظيم عاشورا را شامل مي شوند که هر يک جدا گانه در دل خود معناي ظاهري و باطني خاصي دارند.

پرچم يا بيرق در ميان ملل

پرچم يا بيرق تکه پاراچه اي با اندازه و اشکال و اندازه هاي متفاوتي است که به عنوان نماد يک مملکت يا ملت به کار مي رود و معمولا به کناره نيزه يا به ريسماني متصل مي شود به طوري که لزوما بتوان آن را برافراشت.
به کارگيري بيرق به عنوان نماد، در مصر قديم، آشور و نزد يهوديان معمول بوده است.که درکتاب هاي مقدس مکرر به آن اشاره شده است.

نقوش روي پرچم ....

ذوالجناح، خيمه گاه، کوه، لشکر ،فرات، نخل، دست بريده حضرت ابوالفضل (ع) در زير پاي اسب به رنگ سفيد که آغشته به خون و نيزه است، اذکار و احاديث مختلف و کبوتر کتيبه اي که با رنگ سفيد يا طوسي به نوکش گرفته است بيشتر در پرچم هاي مستطيلي شکل که در جلوي هيئت مورد استفاده قرار مي گيرد نقش مي شود.
از ديگر نقوش مورد استفاده بروي بيرق ها بارگاه امام حسين (ع) به همراه دو شير و خورشيد در طرفين اين حرم و گل که نشان دهنده مظلوميت امامان معصوم (ع) است. نوشته ها را معمولا با پارچه زرد، گل دوزي مي کنند که نمادي از خورشيد روز عاشورا است. اين نوشته ها معمولا با خط نستعليق و نسخ هک مي شوند که بيشتر اين نوشته ها اسامي ائمه است و در اين بين نام حضرت ابوالفضل (ع) و امام حسين (ع) بيشتر به چشم مي خورد.

اشعار مورد استفاده بر روي پرچم ها

اشعار مختلفي دور تا دور برخي پرچم هاي عزاداري مستطيل شکل هک مي شود و در گوشه هاي آن اسامي ائمه را مي نويسند.
باز اين چه شورش است که در خلق عالم است..
اگر دوزخ ميان پوست داري نسوزي گر علي را دوست داري..
اگر مهر علي در سينه ات نيست بسوزي گر هزاران پوست داري..

رنگي به نشانه مظلوميت

رنگ پارچه ها معمولا مشکي و سبز است که رنگ تيره به معني عزا و غم است و سبز نشان از خاندان پيامبر دارد. تصوير ذوالجناح به رنگ سفيد، خيمگاه: قهوه اي و طوسي ، کبوتري:به رنگ سفيد ويا طوسي همه و همه در پرچم ها مورد استفاده قرار مي گيرند و همچنين از رنگ قرمز هم که نشانه خون شهداي کربلا است در پارچه ها استفاده مي شود.

دوزندگان و باور هاي مذهبي آنها

در اين ميان افرادي هستند که با عشق به سرور و سالار شهيدان به کار دوخت و دوز پرچم مي پردازند. اين دوزندگان از اعتقادات خاصي برخوردار هستند. به طور مثال شهادت را داراي قداست و به معناي زندگي دوباره مي دانند به همين خاطر در استفاده از نخ براي دوخت بر روي پارچه هاي مشکي از رنگ هاي روشن و شاد مانند قرمز، فسفري، نارنجي و آبي استفاده مي کنند.
همچنين اين دوزندگان معتقدند که پرچم هايي که القاب امام زمان (ع) و به ويژه دو نام "يا مهدي" و يا "صاحب الزمان" بر رويشان نوشته شده بيشتر خريداري مي شود.
دوخت به صوت برجسته دوزي و بيشتر به رنگ زردکه (سنبلي از خورشيد روز عاشورا) است انجام مي شود.

شروع کار دوزندگان با وضو و ذکر صلوات

يکي از دوزندگان پرچم ايام محرم می گوید: اعتقاد قلبي دوزندگان که بيشتر آنها افراد معتقد و شيعه مذهبي هستند براي شروع کارشان وضو مي گيرند و با گفتن به نام خدا در زير لب پشت چرخ گلدوزي شان مي نشينند و تنها پرچم محرم مي دوزند.
به گفته اين دوزنده ، براي دوختن در ابتدا حاشيه را مي دوزند که طرح اين حاشيه ها از نقوش البسه زنانه، پرده ، فرش ، تذهيب و قرآن اقتباس شده است و برخي از طرح ها حاصل ذوق و فکر خود دوزندگان است اين افراد به خاطر ارادتي که به ائمه دارند ادامه روي شغل پدرشان شده اند.
تمامي دوزندگان درخانواده هاي مذهبي تربيت شده اند و ادامه دهنده راه پدر شان هستند و آموزشهاي ديني و اخلاقي را از والدين خود و از پدرانشان فرا گرفته اند. اهالي مشهد، تبريز و اراک در ميانشان بيشتر به چشم مي خورد که در حال حاضر نيز در محله هاي مذهبي شهر تهران سکونت دارند.

ارادت خاص دوزندگان به نام هاي "ياابوالفضل" و "ياحسين"

اين دوزنده معتقد است : دوزندگان ارادت خاصي به حضرت ابوالفضل (ع) و امام حسين (ع) دارند و در نذرها، ذکرها و دعاهايشان بيشتر اين دو را صدا مي زنند و در کنار اين دو به ذکر زيارت عاشورا، ندبه و تلاوت قران مي پردازند.

دوزندگان ضمن عضويت در هيات و انجام سفارشات آنها در مراسم هاي مذهبي همچون شبهاي قدر شرکت مي کنند اما در ماه محرم که اوج کارشان است کمتر فرصت حضور درمراسم هاي اين ماه را مي يابند و تنها هنگامي که دسته اي از جلو محل کارشان عبور مي کند براي لحظاتي با آن ها همراه مي شوند.
اين افراد ديدشان نسبت به پرچم نگاهي اعتقادي است به همين خاطر بدون وضو، اجازه لمس کردن پرچم را به خود نمي دهند و لمس کردن پرچم به وسيله افراد غير مسلمان و غير شيعه را مکروه مي دانند ضمن اينکه افتادن پرچم را باعث سرشکستگي صاحب آن مي دانند و استفاده شخصي از پرچم را حرام مي دانند.

خدا روزي رسان است....

بيشتر دوزندگان به سفر هاي مذهبي از قبيل مکه، کربلا، مشهد، قم و شيراز( برادر امام رضا) نيز رفته اند. شغل دوزندگي در آمد چنداني ندارد اما اين افراد اعتقاد دارند که خدا روزي رسان است.

دوزندگي و دوخت سنتي پرچم در دست فراموشي

در دنيايي که همه چيز رنگ مادي به خود گرفته است، ديد اين افراد به اين شغل، اقتصادي نيست و به باوري مذهبي مربوط مي شود. اما بايد توجه کرد که دوزندگي به طريق سنتي در حال از بين رفتن است و امروزه ماشين هاي چاپ جايگزين دوخت سنتي شده اند.
منبع: سایت برنا