مترجم: زهرا هدایت منش
منبع:راسخون
منبع:راسخون
هسته کهکشان راه شیری، با گزارش کشفیات متعدد و جدید از طرف اختر شناسان پرتو گاما، فرو سرخ و رادیویی به طور روز افزونی در مرکز توجه قرار گرفته است. به عنوان مثال در جند سال گذشته تلسکوپ رادیویی آرایه بسیار بزرگ در نیو مکزیکو برای مشاهده پوسته رادیویی بقایای احتمالی ابر نو اختری که ظاهراً هسته کهکشانی را (که خود شامل یک چشمه رادیویی نقطه مانند و قدرتمند است) احاطه کرده است و خصوصیات حلزونی شکل کوچکتری که از این هسته خارج میشوند (یا به آن وارد میشوند) به کار رفته است.
هنگامی که یک بررسی در مقیاس بسیار بزرگتر از ناحیه مرکز کهکشانی توسط آرایه بسیار بزرگ به عمل آمد یک ساختار رادیویی کلاً از نوع جدید آشکار شد. به فاصله حدود صد سال نوری از هسته، یک دسته ده دوازده تایی (کیپ هم) از رشتههای عمود بر صفحه کهکشان که موج رادیویی گسیل میکنند قرار دارد. عرض هر رشته فقط چند سال نوری است اما طول آنها به یک صد و پنجاه سال نوری میرسد. نمود آنها به دلیل انسجام آنها در طول چنین فاصله بزرگی و هم چنین به دلیل این که روشنایی آنها در امتداد طول تغییر چندانی نمیکند خیلی جالب توجهتر است. این نظم در آشوب موجود در ملأ میان ستارهای کاملاً نابهنجار است.
شواهد کنونی حاکی از آن است که قسمتی از این گسیل رادیویی رشتهها غیر گرمایی هستند، و در نتیجه توسط الکترونهای متحرکی که سرعت نسبیتی دارند در میدان مغناطیسی تولید میشوند. این رشتههای غیر گرمایی در دورترین نقطه خود نسبت به صفخه کهکشان به مجموعه دیگری از رشتهها (با زاویه قائمه) متصل میشوند. عجیب این است که این مجموعه دوم که به صورت کمانی به سمت صفحه کهکشان بر میگردد دارای کلیه مشخصات گسیلندههای رادیویی گرمایی است.
محتملترین توضیح برای شکل و خواص این رشتهها این است که آنها یک میدان مغناطیسی قطبیوار و نسبتاً قوی تشکیل میدهند (میدانی که در آن سمت گیری خطوط میدان بر صفحه کهکشان عمود است). این تعبیر با توجه به آن چه به صورت ساختارهای رادیویی حلزونی در اطراف رشتهها دیده میشود، از اعتبار بیشتری برخوردار میشود. حلزونی، شکل طبیعی خطوط میدان در یک میدان مغناطیسی فاقد نیرو است.
اگر چه تا قبل از این بررسی هیچ میدانی که مشخصاً قطبیوار باشد مشاهده نشده است اما حضور آن نیز کاملاً غیر مترقبه نبوده است. مدتها است که از اندازه گیریهای قطبش نور ستارهها که ملأ غباری میان ستارهای را طی کرده است معلوم شده است که قرص مهکشان ما دارای یک میدان مغناطیسی با شدت متوسط در حدود یک میکرو گاوس است. در مقیاس کوچک، ظاهراً شمت گیری میدان اساساً کاتورهای است، اما هنگامی که سمت گیری میدان در مقیاسهای چند هزار سال میانگین گیری شود این میدان مغناطیسی در قرص کهکشان شکل هندسی کلیای پیدا میکند که در آن خطوط میدان به موازات صفحه کهکشان در میآیند و احتمالاً به سان یک فنر فشرده به دور هسته میپیچد. در واقع این شکل هندسی پیرو مختصه سمت همان چیزی است که با وجود چرخش تفاضلی انتظار آن میرود، و در اثر آن قسمتهای داخلی کهکشان سریعتر از قسمتهای خارجی آن میچرخند. اما علاوه بر این، هنگامی که چرخش تفاضلی و تلاطم با میدان مغناطیسی سمتی ترکیب شوند ابزار لازم برای یک دینام کهکشانی، که در آن یک میدان قطبیوار میتواند تولید شود، فراهم میشود.
در حال حاضر این موضوع که چگونه ساختاری که در معرض حرکتهای نامنظم گازهای ناحیه مرکز کهکشان قرار دارد و با احتمال زیاد حاصل تلاطم است میتواند چنین پیکر بندی یک نواخت و منظمی را حفظ کند رازی سر به مهر است.