آرمان شهر مهدي
زندگي آرماني اي که در حکومت حضرت مهدي (عج) تحقق خواهد يافت، با زندگي تمامي جوامع و حکومت هاي موجود در جهان فرق دارد. حاکم، نوع حکومت، قوانين و سازمان ها و نهادهاي حکومت مهدي، هيچ شباهتي به حکومت هاي موجود در جهان امروز ندارد. حکومت او، بر مبناي ايمان به خداي واحد، شکل خواهد گرفت و هدف آن، يکپارچه کردن ملت ها و کشورها، برداشتن ديوار امتيازها و اعتبارهاي بيهوده، برقراري وحدت کلمه و ايجاد ارتباط و همکاري ميان مردم است. در حکومت آرماني اسلام، هر گونه اختلاف هاي نژادي، طبقاتي، جغرافيايي، مسلکي و حزبي و زباني بايد از ميان برود و اين امور، نبايد سبب امتياز و افتخار و اعتبار باشد. حتي در آن حکومت، نزاع هاي ديني هم کنار گذاشته مي شود و همه در زير پرچم رحمت اسلامي، به گفتگو و مدارا روي مي آورند و بحث هاي روشنگرانه و استدلال، جاي جنگ را مي گيرد و پيروان اديان مختلف، در عين آزادي و امنيت ( در نگه داشتن ايمان شخصي و قلبي شان )، به تدريج، هدايت مي يابند و تحت تأثير جاذبه ي شخصيت و روش و منش حکومتگر اسوه ي اسلام ( مهدي )، به اسلام مي گروند و تسليم فرمان خداوند مي گردند. اين، همان حکومت واحد جهاني است که در آن، کره ي زمين با يک حاکم، يک نوع حکومت و با يک روش عادلانه اداره مي شود.
پروفسور آلبرت انيشتين، نظريه پرداز « نسبيت » و از فيزيکدانان معروف جهان، در سخنانش چنين مي گويد: « فرا رسيدن آن روزي که در جاي جاي جهان، صلح و صفا حکومت کند و همه اعضاي جامعه ي بشري با يکديگر برادر ودوست باشند، ديري نخواهد پاييد ». (1)
برتراند راسل، فيلسوف بزرگ انگليسي مي گويد: « دنيا چشم به راه مصلحي است که همگان را در سايه ي يک پرچم و يک شعار، متحد سازد.» (2)
پروفسور آرنولد توين بي، متفکر و مورخ انگليسي، در کنفرانس صلح نيويورک، به ضرورت تشکيل حکومت واحد جهاني اشاره مي کند و چنين مي گويد: « تنها راه صلح و نجات نسل بشر، تشکيل يک حکومت جهاني، و جلوگيري از گسترش سلاح هاي اتمي است». (3)
با در نظر گرفتن گفتارهايي که بيان شد، تا حدي روشن مي شود که چگونه دنياي ما براي پذيرش حکومت جهاني حضرت مهدي (عج) آماده مي شود.
حکومت جهاني در آرمان شهرمهدي، افزون بر اين که ضامن اجرايي دارد، از پشتيباني عقيده و ايمان نيز برخوردار است، مردم را برادر مي سازد، صلح و امنيت را در سراسر جهان برقرار مي نمايد، فقر و کمبود را با ثروت و رفاه، جايگزين مي کند و درآن، معنويت، اخلاق و علم و دانش، سراسر دنيا را فرا مي گيرد و عدالت کامل و حقيقي در همه جاي عالم جاري مي شود.
حکومت اين آرمان شهر، زير نظر حکومتگر الگوي اسلام و ديگر اديان الهي، به بهترين شکل اداره مي شود و صالحان و مؤمنان واقعي، کارگزاران و مسئولان اين حکومت در نقاط مختلف جهان اند.
رفاه اقتصادي در اين آرمان شهر، از جمله مسائلي است که در روايات اسلامي، تأکيد فراواني برآن شده است. اين امر، اهميت موضوع و نقش آن، را در ساختن جامعه ي الهي مي رساند و شايد پس از اصل « عدالت »، دومين موضوعي باشد که در آن دوران و جامعه مورد توجه خواهد بود.
در دوران حکومت حضرت مهدي (عج)، از فقر، نشانه اي نخواهد ماند. ديگر برخي سير نمي خوابند که برخي ديگر شب را در کنارشان با گرسنگي بگذرانند؛ ديگر منابع اقتصادي در اختيار گروه خاصي نيست تا کالاها و فرآورده هاي جامعه را به انحصار کشند، بلکه در دوران حکومت مهدي موعود (عج) هر که بخواهد کار کند، به آساني، زمينه ي اشتغال مناسب برايش فراهم مي شود.
پيامبر اکرم(ص) فرمود: « امت من در دوران مهدي، چنان در نعمت غرق مي شود که تا آن روز، سابقه نداشته باشد. آسمان، پيوسته باران ( رحمت ) خود را برايشان فرو مي فرستد و چيزي از روييدني هاي زمين باقي نمي ماند، مگر آن که بر آنان روييده شود. ثروت در آن روز، روي هم انباشته مي شود ». (4)
شکوفايي اقتصادي در آرمان شهر مهدي به گونه اي است که در طول تاريخ، پيشينه ندارد. گويي تمام نيروهاي زميني و آسماني، دست به دست هم داده اند تا تمامي ذخيره هاي هستي را آشکار کنند و زندگي سراسر رفاه و آسايش را براي بشريت ايجاد نمايند.
آن امام موعود از حقايق گسترده براي بشريت، پرده بر مي دارد و مردمان را به دانش هاي يقيني و درست، هدايت مي کند و شناخت هاي ناب و خالص برايشان به ارمغان مي آورد، و از اين رهگذر، دو محور اساسي تحقق مي پذيرد: 1. با گسترش شناخت و کشف اسرار کائنات، پايه هاي خداشناسي، استوار مي گردد؛ 2. گسترش شناخت و دانايي، تشکيل جامعه ي انساني سالم و مرفه را ممکن مي سازد؛ زيرا در پرتو شناخت درست مسائل حيات و بخش هاي گوناگون آن، موضوعات: تربيت، رشد، تکامل معنوي و مادي، آغاز و انجام دادن کار انسان، سرنوشت اکنون و آينده او، شيوه ها و روش هاي اداره ي زندگي، تأمين وتنظيم خانواده، بهره برداري از مواهب وامکانات طبيعي و انساني و... به خوبي براي بشر، شکافته مي شود و از اين رهگذر، شايستگي هاي لازم را براي اداره ي مطلوب زندگي در ابعاد مختلف آن به دست مي آورد. آري ! در پرتو علم و آگاهي از مسائل مادي و فيزيکي جهان، زيست اين دنيايي انسان، بهبود مي يابد و با شناخت درست ابعاد معنوي حيات و سعادت حقيقي انسان، راه تکامل معنوي گشوده مي شود و در نتيجه، جامعه ي آرماني اسلام، در دو بعد مادي و معنوي، پويا و پايدار مي گردد.
اين شناخت ها، همه در روزگار رستاخيز امام مهدي (ع) تحقق مي پذيرند، و نقطه هاي ابهام و ترديد و سرگرداني محو مي شوند و انسان، در رستاخيز ظهور، هر روز به شناخت هاي اصيل و تازه اي دست مي يابد، و حقايقي نو براي او کشف مي شود، و به راه ها و روش هاي متعالي تر و بالاتري دست مي يابد و شيوه هاي بهتري را در پيش مي گيرد.
امام صادق (ع) در زمينه ي آشکار شدن دانش هاي جديد در عصر حکومت حضرت مهدي (عج) مي فرمايد: « علم و دانايي 27 حرف است. تمام آنچه پيامبران آورده اند و براي مردم آشکار ساخته اند تنها دو حرف بوده است و مردمان بيش از اين دو حرف، تا کنون نشناخته اند. آن گاه که قائم ما قيام کند، 25 حرف ديگر را آشکار مي سازد و ميان مردمان، گسترش مي دهد و آن دو حرف را نيز به آنها ضميمه مي سازد تا 27 حرف را گسترش داده باشد ». (5)
و نيز در سخني از امام باقر (ع) آمده است: « قائم ما، به هنگام ظهور خويش، نيروهاي عقلاني توده هاي مردم را متمرکز مي کند و خردها و دريافت هاي خلق را به کمال مي رساند». (6)
از سوي ديگر، در احاديث اسلامي، آرمان شهر مهدي، به عنوان شهر « امنيت » و « صلح »، معرفي شده است؛ امنيتي که از کوچک ترين وسائل فردي تا بزرگ ترين مسائل جهاني را در بر مي گيرد.
در آرمان شهر مهدي، انسان ها مي توانند آسوده خاطر و به دور از هر گونه وحشت ودغدغه در کمال آرامش زندگي کنند. بنابراين، ناملايمات و نا به ساماني هايي که به سبب روابط نادرست حاکم در اجتماع در زندگي هر انسان پديد مي آيد، در عصر ظهور جايگاهي ندارد.
با نظام دقيقي که در حکومت حضرت مهدي (عج) پياده مي شود، در مدت کوتاهي، امنيت و صلح، در دورترين سرزمين ها نيز حاکم مي شود و مردم در فضايي آرام، زندگي خواهند کرد؛ راه ها امن مي گردد؛ مردم در امنيت فضايي به سر خواهند برد؛ امنيت جاني و مالي و شخصيتي آنها تضمين مي شود و به تدريج، دزدي و دروغ و فريب و.... در جامعه رنگ مي بازند.
پيامبر گرامي اسلام (ص) فرمود: « حکومت مهدي به گونه اي است که در آن، دو زن، شبانه مسافرت مي کنند و از بي عدالتي و ستم، هراسي ندارند » (7) و نيز در حديث ديگري آمده است: « چون قائم قيام کند در زمان او جور و ستم، ريشه کن مي شود و راه ها امن مي گردند و هر حقي به صاحب حق بر مي گردد». (8)
پيامبر اکرم (ص) در توصيف شخصيت عدالتگري حضرت مهدي (ع) مي فرمايد: « او آغاز عدالت و پايان آن است ». (9)
در بسياري از رواياتي که درباره ي امام مهدي و ويژگي هاي او و عصر او هستند، به موضوع « عدالت» اشاره شده است و حتي برخي از آنها از حضرت مهدي (ع) به عنوان مظهر و تجلي کامل عدالت، ياد شده و نام « عدل» را بر آن حضرت نهاده اند. (10)
که در واقع، ترجمان کامل رسالت اوست.
در آرمان شهر مهدي، تمام حقوق پايمال شده ي ملت ها بازستانده مي شود و حق هر حقداري به او باز مي گردد، اگر چه به دست گذشتگان، غصب شده باشد و هيچ مدرک و شاهدي هم براي اثبات آن وجود نداشته باشد؛ چرا که آن حضرت، با دانش بيکران خداداي اش، حق را از ناحق مي شناسد و بدون نياز به « شاهد » و « سند » و «مدرک »، قضاوت مي نمايد (11) و نيز فرمان مي دهد که داد ستمديدگان را از ستمکران بازستانند، گرچه حق همسر نسبت به همسر يا حق پدر نسبت به فرزند باشد. امام صادق (ع) درباره ي عدالت فراگير موعود آخرالزمان مي فرمايد: « به خدا سوگند، عدالت او در خانه هاي مردم وارد مي شود، هم چنان که گرما و سرما وارد مي شود». (12)
بنابر روايات اسلامي، در دوران ظهور حضرت مهدي، جهان بيني واحدي بر قلب و انديشه ي جهانيان غلبه مي يابد و يکپارچگي و يگانگي واقعي در پرستش خداي يکتا ( توحيد ) پديد مي آيد و مردمان، همه يکدل و يک زبان، به سوي سعادت و صلاح، حرکت مي کنند و در راه و روش هاي اجتماعي نيز اختلاف و چندگانگي ديده نمي شود.
امام صادق (ع) به يکي از اصحاب خويش به نام مفصل، چنين فرمود:« اي مفضل ! قائم از ميان ملت ها و آيين ها، اختلاف را برمي دارد و يک آيين بر همه حاکم مي گردد». (13)
[ روشن است که اين يکدلي و هماهنگي، نه به اجبار و قهر و غلبه، بلکه به سنت رسول خدا و به مدد استدلال وجذب قلوب و تربيت تدريجي اجتماع، خواهد بود. ] (14)
در کلام ديگران
پروفسور آلبرت انيشتين، نظريه پرداز « نسبيت » و از فيزيکدانان معروف جهان، در سخنانش چنين مي گويد: « فرا رسيدن آن روزي که در جاي جاي جهان، صلح و صفا حکومت کند و همه اعضاي جامعه ي بشري با يکديگر برادر ودوست باشند، ديري نخواهد پاييد ». (1)
برتراند راسل، فيلسوف بزرگ انگليسي مي گويد: « دنيا چشم به راه مصلحي است که همگان را در سايه ي يک پرچم و يک شعار، متحد سازد.» (2)
پروفسور آرنولد توين بي، متفکر و مورخ انگليسي، در کنفرانس صلح نيويورک، به ضرورت تشکيل حکومت واحد جهاني اشاره مي کند و چنين مي گويد: « تنها راه صلح و نجات نسل بشر، تشکيل يک حکومت جهاني، و جلوگيري از گسترش سلاح هاي اتمي است». (3)
با در نظر گرفتن گفتارهايي که بيان شد، تا حدي روشن مي شود که چگونه دنياي ما براي پذيرش حکومت جهاني حضرت مهدي (عج) آماده مي شود.
حکومت جهاني در آرمان شهرمهدي، افزون بر اين که ضامن اجرايي دارد، از پشتيباني عقيده و ايمان نيز برخوردار است، مردم را برادر مي سازد، صلح و امنيت را در سراسر جهان برقرار مي نمايد، فقر و کمبود را با ثروت و رفاه، جايگزين مي کند و درآن، معنويت، اخلاق و علم و دانش، سراسر دنيا را فرا مي گيرد و عدالت کامل و حقيقي در همه جاي عالم جاري مي شود.
حکومت اين آرمان شهر، زير نظر حکومتگر الگوي اسلام و ديگر اديان الهي، به بهترين شکل اداره مي شود و صالحان و مؤمنان واقعي، کارگزاران و مسئولان اين حکومت در نقاط مختلف جهان اند.
رفاه عمومي
رفاه اقتصادي در اين آرمان شهر، از جمله مسائلي است که در روايات اسلامي، تأکيد فراواني برآن شده است. اين امر، اهميت موضوع و نقش آن، را در ساختن جامعه ي الهي مي رساند و شايد پس از اصل « عدالت »، دومين موضوعي باشد که در آن دوران و جامعه مورد توجه خواهد بود.
در دوران حکومت حضرت مهدي (عج)، از فقر، نشانه اي نخواهد ماند. ديگر برخي سير نمي خوابند که برخي ديگر شب را در کنارشان با گرسنگي بگذرانند؛ ديگر منابع اقتصادي در اختيار گروه خاصي نيست تا کالاها و فرآورده هاي جامعه را به انحصار کشند، بلکه در دوران حکومت مهدي موعود (عج) هر که بخواهد کار کند، به آساني، زمينه ي اشتغال مناسب برايش فراهم مي شود.
پيامبر اکرم(ص) فرمود: « امت من در دوران مهدي، چنان در نعمت غرق مي شود که تا آن روز، سابقه نداشته باشد. آسمان، پيوسته باران ( رحمت ) خود را برايشان فرو مي فرستد و چيزي از روييدني هاي زمين باقي نمي ماند، مگر آن که بر آنان روييده شود. ثروت در آن روز، روي هم انباشته مي شود ». (4)
شکوفايي اقتصادي در آرمان شهر مهدي به گونه اي است که در طول تاريخ، پيشينه ندارد. گويي تمام نيروهاي زميني و آسماني، دست به دست هم داده اند تا تمامي ذخيره هاي هستي را آشکار کنند و زندگي سراسر رفاه و آسايش را براي بشريت ايجاد نمايند.
گسترش دانش و پيشرفت تمدن
آن امام موعود از حقايق گسترده براي بشريت، پرده بر مي دارد و مردمان را به دانش هاي يقيني و درست، هدايت مي کند و شناخت هاي ناب و خالص برايشان به ارمغان مي آورد، و از اين رهگذر، دو محور اساسي تحقق مي پذيرد: 1. با گسترش شناخت و کشف اسرار کائنات، پايه هاي خداشناسي، استوار مي گردد؛ 2. گسترش شناخت و دانايي، تشکيل جامعه ي انساني سالم و مرفه را ممکن مي سازد؛ زيرا در پرتو شناخت درست مسائل حيات و بخش هاي گوناگون آن، موضوعات: تربيت، رشد، تکامل معنوي و مادي، آغاز و انجام دادن کار انسان، سرنوشت اکنون و آينده او، شيوه ها و روش هاي اداره ي زندگي، تأمين وتنظيم خانواده، بهره برداري از مواهب وامکانات طبيعي و انساني و... به خوبي براي بشر، شکافته مي شود و از اين رهگذر، شايستگي هاي لازم را براي اداره ي مطلوب زندگي در ابعاد مختلف آن به دست مي آورد. آري ! در پرتو علم و آگاهي از مسائل مادي و فيزيکي جهان، زيست اين دنيايي انسان، بهبود مي يابد و با شناخت درست ابعاد معنوي حيات و سعادت حقيقي انسان، راه تکامل معنوي گشوده مي شود و در نتيجه، جامعه ي آرماني اسلام، در دو بعد مادي و معنوي، پويا و پايدار مي گردد.
اين شناخت ها، همه در روزگار رستاخيز امام مهدي (ع) تحقق مي پذيرند، و نقطه هاي ابهام و ترديد و سرگرداني محو مي شوند و انسان، در رستاخيز ظهور، هر روز به شناخت هاي اصيل و تازه اي دست مي يابد، و حقايقي نو براي او کشف مي شود، و به راه ها و روش هاي متعالي تر و بالاتري دست مي يابد و شيوه هاي بهتري را در پيش مي گيرد.
امام صادق (ع) در زمينه ي آشکار شدن دانش هاي جديد در عصر حکومت حضرت مهدي (عج) مي فرمايد: « علم و دانايي 27 حرف است. تمام آنچه پيامبران آورده اند و براي مردم آشکار ساخته اند تنها دو حرف بوده است و مردمان بيش از اين دو حرف، تا کنون نشناخته اند. آن گاه که قائم ما قيام کند، 25 حرف ديگر را آشکار مي سازد و ميان مردمان، گسترش مي دهد و آن دو حرف را نيز به آنها ضميمه مي سازد تا 27 حرف را گسترش داده باشد ». (5)
و نيز در سخني از امام باقر (ع) آمده است: « قائم ما، به هنگام ظهور خويش، نيروهاي عقلاني توده هاي مردم را متمرکز مي کند و خردها و دريافت هاي خلق را به کمال مي رساند». (6)
برقراري امنيت و آسايش
از سوي ديگر، در احاديث اسلامي، آرمان شهر مهدي، به عنوان شهر « امنيت » و « صلح »، معرفي شده است؛ امنيتي که از کوچک ترين وسائل فردي تا بزرگ ترين مسائل جهاني را در بر مي گيرد.
در آرمان شهر مهدي، انسان ها مي توانند آسوده خاطر و به دور از هر گونه وحشت ودغدغه در کمال آرامش زندگي کنند. بنابراين، ناملايمات و نا به ساماني هايي که به سبب روابط نادرست حاکم در اجتماع در زندگي هر انسان پديد مي آيد، در عصر ظهور جايگاهي ندارد.
با نظام دقيقي که در حکومت حضرت مهدي (عج) پياده مي شود، در مدت کوتاهي، امنيت و صلح، در دورترين سرزمين ها نيز حاکم مي شود و مردم در فضايي آرام، زندگي خواهند کرد؛ راه ها امن مي گردد؛ مردم در امنيت فضايي به سر خواهند برد؛ امنيت جاني و مالي و شخصيتي آنها تضمين مي شود و به تدريج، دزدي و دروغ و فريب و.... در جامعه رنگ مي بازند.
پيامبر گرامي اسلام (ص) فرمود: « حکومت مهدي به گونه اي است که در آن، دو زن، شبانه مسافرت مي کنند و از بي عدالتي و ستم، هراسي ندارند » (7) و نيز در حديث ديگري آمده است: « چون قائم قيام کند در زمان او جور و ستم، ريشه کن مي شود و راه ها امن مي گردند و هر حقي به صاحب حق بر مي گردد». (8)
تحقق عدالت حقيقي
پيامبر اکرم (ص) در توصيف شخصيت عدالتگري حضرت مهدي (ع) مي فرمايد: « او آغاز عدالت و پايان آن است ». (9)
در بسياري از رواياتي که درباره ي امام مهدي و ويژگي هاي او و عصر او هستند، به موضوع « عدالت» اشاره شده است و حتي برخي از آنها از حضرت مهدي (ع) به عنوان مظهر و تجلي کامل عدالت، ياد شده و نام « عدل» را بر آن حضرت نهاده اند. (10)
که در واقع، ترجمان کامل رسالت اوست.
در آرمان شهر مهدي، تمام حقوق پايمال شده ي ملت ها بازستانده مي شود و حق هر حقداري به او باز مي گردد، اگر چه به دست گذشتگان، غصب شده باشد و هيچ مدرک و شاهدي هم براي اثبات آن وجود نداشته باشد؛ چرا که آن حضرت، با دانش بيکران خداداي اش، حق را از ناحق مي شناسد و بدون نياز به « شاهد » و « سند » و «مدرک »، قضاوت مي نمايد (11) و نيز فرمان مي دهد که داد ستمديدگان را از ستمکران بازستانند، گرچه حق همسر نسبت به همسر يا حق پدر نسبت به فرزند باشد. امام صادق (ع) درباره ي عدالت فراگير موعود آخرالزمان مي فرمايد: « به خدا سوگند، عدالت او در خانه هاي مردم وارد مي شود، هم چنان که گرما و سرما وارد مي شود». (12)
برقراري وحدت معنوي
بنابر روايات اسلامي، در دوران ظهور حضرت مهدي، جهان بيني واحدي بر قلب و انديشه ي جهانيان غلبه مي يابد و يکپارچگي و يگانگي واقعي در پرستش خداي يکتا ( توحيد ) پديد مي آيد و مردمان، همه يکدل و يک زبان، به سوي سعادت و صلاح، حرکت مي کنند و در راه و روش هاي اجتماعي نيز اختلاف و چندگانگي ديده نمي شود.
امام صادق (ع) به يکي از اصحاب خويش به نام مفصل، چنين فرمود:« اي مفضل ! قائم از ميان ملت ها و آيين ها، اختلاف را برمي دارد و يک آيين بر همه حاکم مي گردد». (13)
[ روشن است که اين يکدلي و هماهنگي، نه به اجبار و قهر و غلبه، بلکه به سنت رسول خدا و به مدد استدلال وجذب قلوب و تربيت تدريجي اجتماع، خواهد بود. ] (14)
پي نوشت :
1.مفهوم نسبيت، ترجمه: اکبر تبريزي، تهران: انتشارات پيک، 1363، ص 35.
2. در انتظار ققنوس، ص 45.
3. مشکلات مذهبي روز، ص 20.
4. عقدالدرر، ص 170.
5. بحارالأنوار، ج 52، ص 332.
6. منتخب الأثر، ص 483.
7. المعجم الکبير، ج 8، ص 179.
8. الارشاد، ج 2، ص 384.
9. کمال الدين و تمام النعمة، ج 1، ص 118.
10. مکيال المکارم، ص 118.
11. ظهور حضرت مهدي (ع) از ديدگاه اسلام و مذاهب مختلف جهان، ص 312.
12. بحارالأنوار، ج 52، ص 316.
13. همان، ج 53، ص 4.
14. در اين باره، ر.ک: جهاني شدن، [ آيه الله ] سيد محمد شيرازي، ترجمه: عبدالحسين هراتي، قم، 1384؛ اسلام و جهاني شدن ( مجموعه مقالات )،
قم: دانشگاه مفيد، 1384. ( بخش علمي )
منابع:
1. آينده جهان، رحيم کارگر، قم: بنياد فرهنگي مهدي موعود، اول، 1383.
2. ظهور حضرت مهدي (ع) از ديدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان، سيد اسدالله هاشمي شهيدي، قم: انتشارات مسجد جمکران، اول، 1380.
3. عصر زندگي، محمد حکيمي، قم: بوستان کتاب، پنجم، 1381.
4. آينده از نظر ما و ديگران، علي قائمي، تهران: انتشارات اميري، 1380.
