ميگو و خواص آن
تهیه کننده : مجید مکاری
منبع : راسخون
منبع : راسخون
سخت پوستان Shell fish شامل نرم تنان ، Mollusks و کروستاسه آ Crustaceans میباشد . نرم تنان خود شامل صدف خوراکی Oyster، حلزون های دوکفه ای و صدف های باریک که در داخل یک لاک یا صدف سخت از کربنات کلسیم زندکی کرده و اغلب در یک نقطعه ثابت و بیحرکت می باشند . کروستاسه ها شامل میگو Shrimp لابستر Labster( شاه میگو ) و خرچنگ (crabs) است وسطح خارجی بدن آنها از پوست کتینی سخت پوشیده شده که در سراسر بدن ادامه داشته و بوسیله تعدادی از حلقه های سخت که از طریق یک لایه خارجی نازک و قابل انعطاف که به یکدیگر متصلند ،شکل گرفته است .
این لایه خارجی سخت ومحکم از نظررشد ظاهرا”یک مانع اساسی محسوب شده ،ولی با جدا شدن و افتادن تمام لایه خارجی سخت بدن در دوره های منظم این مشکل برطرف گردیده ، بنحوی که زمانی که پوسته کاملا”جدا میگردد ، بلافاصله بدن با جذب آب از پوسته سریعا”رشد کرده و پس از متورم شدن ، با اناشتن و ذخیره سازی کلسیم درمدت کوتاهی و توسط باز جذب از پوسته که از چندین ساعت تجاوز نمیکند ،مجددا پوسته سخت تشکیل میگردد و لذا افزایش دفعات پوست اندازی Moulting رشد تامین میگردد.
میگوها جانورانی خونسرد هستند که مجموعه فعالیتهای فیزیولوژیکی آنها مطابقت با محیط آبزی دارد . درجه حرارات داخلی بدن با درجه حرارات محیط یکی است . بطور کلی میگوها در آب های کم عمق دریاها بین ۲۷ تا ۱۸۰ متری ودر خلیج فارس بین ۱۵ تا ۲۲ متری ودرمناطقی که از نظر طبقات تحت الارضی سست ونرم باشند . زندگی می کنند . طول بدن میگو از ۷ تا ۱۵ سانتی متر بوده که از دو طرف بهم فشرده شده و از دو قسمت سر و سینه (Cephlothorox)که بهم چسبیده و متصل می باشد و قسمت شکمی یا دم تشکیل شده است قسمت سرو سینه شامل کاراپاس ، روستروم یا خار،چشم مرکب ، آنتن و آنتنک های کوچک ،پاهای حرکتی یا پریوپودها و دهان که بین مائدیبولها قرار دارد،که بلافاصله به مری ومعده ختم میشود . قسمت سرو سینه از نظر غذائی فاقد ارزش است ومعمولاً پس از صید از بخش شکمی جدا میگردد . قسمت شکمی یا دمی شامل شش بند است که شامل قسمت عضلانی ، گوشتی و خوراکی میگو است وسطح خارجی آن از قطعات کتینی پوشیده شده و درقسمت تحتانی وزیرین هرکدام پاهای شناگر یا باله های شنا بصورت برگ مانند وجود دارد . ضمنا” انتهای دم به دم بادبزنی یا باله پره ای ختم میشود که شامل تلسون یا خاردمی است . روده در سطح پشتی در داخل گوشت و زیر پوسته کتینی امتداد می یابد .
از نظر جنسی میگوها دارای دوجنس نر وماده و از صفات جنسی خاریج متمایز برخوردارند. درزمان تخم ریزی میگوهای ماده ، کیسه اسپرم را ازمیگوی نر دریافت کرده و دراندام ماده خود ذخیره می کند .و وقتی که آماده تخم ریزی شد ، از کف دریا به سمت بالا شروع به شنای حلقوی کرده و با حرکات شدید پاهای شناگر ،تخمک ها و کیسه های اسپرم را رها کرده و به لقاح خارجی کمک می کنند . البته تخم ریزی در ۲ تا ۷ دقیقه معمولا”بین ساعت ۸شب و ۶ صبح انجام میگردد . هر میگو قادر است بین ۲۰۰۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰۰۰ تخم را در دریا رها سازد. معمولا”میگوها در طول سال تقریبا” همیشه تخم ریزی داشته ، ولی بیشترین مقدار آن در اوائل بهار و اواخر تابستان انجام میگیرد .
تخم پس از خارج شدن وطی لقاح خارجی با تقسیم سلولی مراحل مختلفی از قبیل : مرحله ناپلیوس ،مرحله زوآ، مرحله مایسیس و مرحله post larveaرا نموده و پس از ۱۲۰ تا ۱۷۰ روز به مرحله بلوغ رسیده وروانه بازار می گردد . بطور کلی میگوها جانورانی ضعیف و کند ذهن می باشند ودرخارج از آب بسرعت و درظرف کمتر از ۴ دقیقه تلف می شوند . میگو نسبت به آب شیرین فوق العاده حساس بوده وادامه زندگی در آن برایش مقدور نیست . از نظر غذائی همه چیز خوار ornivorous است وبرحسب مراحل رشد از فیتوپلانکتون ،جلبک ها ،دیاتومه ها ،لارو نرم تنان ،صدف ها و کرم های گرد تغذیه می کند . عمر آنها معمولا”۱۲ تا ۲۵ ماه است و رنگ بدن میگو در بین اعضاء یک گونه هم ثابت نبوده و بسته به شرایط محیط از قبیل :درجه حرارت ،درجه شوری ،نوع غذای مصرفی ،رنگ محیط و ابتلاء به بیماریهای مختلف ممکن است تغییر کند.
۱- گونه های موجود در آب سرد وشور معمولا”میگوهای شمال میگویند و ارقام عمده صید این نوع میگوها عمدتا”مربوط به تولید میگوی اروپا است ودرنواحی آلاسکا ،کانادا ، شمال ژاپن ،آمریکا ،اروپا شمالی و غیر ه صید می شود .
۲- گونه های موجود در آب گرم و شور یا میگوهای حاره ای که بخش اعظم میگوهای را تشکیل می دهد که
وارد بازار تجارت جهانی می شود . این نوع میگوها در آبهای ساحلی خلیج فارس ، بخش جنوبی ایالات متحده آمریکا سواحل غربی آفریقا ،آمریکای مرکزی و نواحی شرقی وغربی سواحل آمریکای جنوبی و آسیا جنوب شرقی یافت می شوند.
۳- گونه های موجود در آب شیرین که اکثرا” از رودخانه ها و دریاچه ها به نواحی استوائی و گرمسیری می آیند ،غالبا”در همین نواحی رشد کرده و بزرگ می شوند ،ودرتجارت جهانی از اهمیت چندانی برخوردار نمی باشند.
از انواع میگوهای خلیج فارس می توان گونه های مشهور زیر را نام برد:
۱- میگوی صورتی Penaeus semisulcatus
۲- میگوی هندی Panaeus indicus
۳- میگوی موزی Penaeus merguiensis
۴- میگوی سفید Metapenaeus affinis
۵- میگوی خنجری Parapenaopsis stylifera
گونه میگوی صورتی بالغ بر ۸۰% صید صنعتی ناوگان صیادی خلیج فارس را تشکیل می دهد و گونه های میگوی هندی و موزی نیز جزء‌گونه های غالب صید در دریای عمان و تنگه هرمز به شمار می روند . بنابراین بیشتر کارهای تحقیقاتی ایران بر روی این ۳ گونه استوار است .
تاریخچه پرورش میگوی در جهان :
قدمت پرورش میگو نسبتا”طولانی است ،اما پرورش تجارتی آن به سالهای نخست دهه ۱۹۶۰ میلادی وبه کشور ژاپن برمی گردد. ودر کشور آسیای جنوب شرقی از قبیل :تایلند ،فلیپین ،اندونزی ،سنگاپور ،مالزی،هند ،کشورهای مکزیک ،پاناما،کاستاریکا،واکوادور،پرو پرورش میگو رشد سریع یافته است . درایران نیز حدود ۱۱سال است که پرورش میگو شروع شده و سایتهای بسیار بزرگی در استانهای خوزستان ،بوشهر ،هرمزگان و سیستان وبلوچستان آمده است .
شکوفائی فراوان دراین صنعت به دلائل زیر می باشد:
۱- وجود پروتئین سرشار و مواد معدنی بی نظیر در گوشت میگو.
۲- کوتاه بودن زمان تکثیر و پرورش و امکان تولید پست لارو به تعداد انبوه.
۳- تقاضای روزافزون جهانی برای مصرف مواد پروتئینی .
۴- ارز آور بودن فروش لارو زنده و میگوی بالغ.
در رده سخت پوستان راسته ای به نام ده پایان وجود دارد که از جنس های مختلفی تشکیل شده است در میان جنس های مختلف ده پایان ، میگو ار فراوانی گونه ای نسبتا خوبی برخودار است .
میگوها عمدتا دریازی بوده و در اعماق کم دریاها زندگی می کنند . بدن میگو ها از سه قسمت اصلی تشکیل شده است .
در قسمت شکم : پاهای شنا ( شکمی ) ادامه دستگاه گوارش (روده ) ، طناب عصبی و قست عضلانی میگو که قابلیت مصرف غذایی قرار دارد .
در ناحیه دم : پای داخلی ، پای خارجی ، و تلسون قرار دارد .
سیکل زندگی میگو به سه دوره کلی تقسیم می شوند
۱ـ دوران لاروی
۲ـ دوران بلوغ اولیه
۳ـ دوران بلوغ
از نظر تغذیه ای ، میگو در هر دوره از زندگی تغذیه ای متفاوت دارد . در دوران لاوری میگوها با فیلتر کردن آب دریا از موجودات زیر گیاهی و جانوری موجود در آن تغذیه می کنند. پس از گذتش دوران لاروی ، میگو قطعات بزرگتر که شامل ؛ پس مانده های غذاهای دریایی ، گیاهی و لجن بستر می باشد استفاده میکند.
تنوع گونه ای از میگو
گونه های شاخصی از میگو عبارتند از :
۱ـ میگوی موزی یا صورتی
۲ـ میگوی سبز پلنگی
۳ـ میگوی سفید هندی
۴ـ میگوی سرتیز یا میگوی سایز کوچک که از نظر اقتصادی ارزش کم تری دارد .
از نظر مقایسه ای نسبت به سایر غذاهایی که پروتئین زیادی دارند نظیر گوشت ماهی و گروه ماکیان ، میگو ، کالری کم تری دارند . پروتیئن موجود در میگو کیفیت بالایی داشته و حاوی تمام اسید آمینه های لازم جهت رشد می باشد .
پروتئین میگو همانند سایر جانوران دریایی به دلیل نداشتن بافت هم بند به راحتی هضم می شود . برای گروه هایی از مردم نظیر افراد مسن که در جویدن و هضم غذا مشکل دارند غذای حاوی میگو گزینه مناسبی برای تامین پروتئین روزانه آنها است
میگوها در کل دارای چربی کمی می باشند ، اسیدهای چرب امگا ـ ۳ که از دسته اسیدهای چرب غیر اشباع بوده و برای سلامتی مفید هستند ، در میگو ها به وفور یافت می شوند . این دسته از اسیدهای چرب می توانند در کاهش خطر بیماریهای قلبی موثر واقع شود.
اسیدهای چرب امگا ـ۳ هم چنین اجزای ضروری برای غشا سلول مغز و بافت چشم است . میگو منبع غنی از ویتامین های A، ، ۶ B ۱۲B ، C، D، E، و املاحی چون کلسیم ، آهن ، منیزیم ، پتاسیم ، سدیم ، روی ، مس ، منگنز ، و سلنیم است . علاوه بر این ؛ کلسیم ، آهن ، روی ، منیزیم ، و فسفر میگو نسبت به سایر آبریان بیش تر است .
در مرحله بعد پوست ميگو را جدا كرده و عضله تنها مي ماند. البته اين بدان معني نيست كه هر ميگوي بسته بندي شده بدون سر داراي مشكل است، چون ممكن است بر اثر بازار مصرف، ميگو را سركني و يا آن را پوست كني كرده و به فروش برسانند.
پس ميگو بايد با سر بوده و سر آن سفت و محكم به بدن چسبيده باشد. رنگ ميگو بسته به گونه، نژاد و محيط زندگي ميگو متفاوت است ولي پس از پخت تقريبا تمامي ميگوها به رنگ صورتي مايل به قرمز درمي آيند كه شدت اين رنگ نشانه سلامت ميگو است. هر چقدر ميگو پس از پخت كمتر صورتي شود، كيفيت پايين تري دارد، رنگ ميگو بايد يكنواخت بوده و لكه هاي سياه درشت به شكل خال هاي درشت نداشته باشد. خال هاي ريز پراكنده در سطح بدن طبيعي است.
ميگوي تازه بوي بد ندارد و فقط بوي خاص ميگو را دارد كه اصلا تند نيست. ولي در صورت خراب شدن، بوي شديد و تند آمونياك از آن استشمام مي شود. از اين نظر نوع پرورشي و دريايي آن هيچ فرقي ندارند، يعني ميگوي دريايي كه از لب ساحل بلافاصله بعد از صيد به فروش مي رسد بدون بو است.
در مورد نگهداري ميگو، توضيح اين كه اگر ميگو را به صورت تازه از شهرهاي جنوبي خريداري مي كنيد، بايد در همان محل فقط سر را جدا كرده و با پوست فريز كنيد. اگر ميگو به صورت بسته بندي شده و منجمد خريداري مي شود بايد به تاريخ توليد و انقضا و كد بهداشتي جعبه دقت شود.سپس آن را در فريزر خانگي و حدود ۱۸- درجه سانتيگراد نگه داري كرد.
بسته بندي بايد به صورتي باشد كه مجبور به دوباره فريز كردن ميگو نشويد. براي اين كار مي توان وقتي ميگو خريداري شد، بيش از اين كه كاملا از حالت انجماد خارج شود،بايد سر ميگو را جدا كرد وآن را در پلاستيك به اندازه مصرف هر وعده قرار داد و البته فوري آن را داخل يك جعبه و درون فريزر گذاشت.
ميگويي را كه پوست آن كنده شده به مدت زياد نمي توان در فريزر نگاه داشت، مگر در شرايط خاص و بسته بندي خاص كه حتي در آن صورت هم مدت نگهداري طولاني نيست.
همچنين ميزان كلسترول در 100گرم ميگو حدود دوسوم ميزان كلسترول در يك تخم مرغ 50گرمي است.
يعني در وزن مساوي، ميزان كلسترول ميگو يك سوم كلسترول تخم مرغ است. با اين تفاوت كه در ميگو، ميزان اسيد چرب اشباع كه براي سلامتي مضر است صفر است كه مي تواند به كاهش كلسترول خون كمك كند.
بر اساس تحقيقاتي كه در دانشگاه راكفلر آمريكا صورت گرفته و به تأييد انجمن متخصصان قلب آمريكا رسيده و در مجله نظام پزشكي ايران نيز به ثبت رسيده است. كلسترول موجود در ميگو باعث افزايش كلسترول خون نمي شود و اصولا آن چه كه علت اصلي افزايش كلسترول خون است، اسيدهاي چرب اشباع به شمار مي روند.
ميگو مقدار قابل توجهي املاح ضروري به خصوص فسفر و آهن دارد كه به ويژه براي كودكان در حال رشد و زنان باردار بسيار مفيد است.
نكته قابل توجه ديگر اين كه در غذاهاي دريايي به دليل كمتر بودن بافت پيوندي به نسبت ساير غذاهاي گوشتي، گوشت آنها نرم تر بوده و اين واقعيت به خصوص پس از پخت مشخص مي شود. به همين دليل غذاهاي دريايي و از جمله ميگو براي افراد مسن كه به دليل وضعيت دهان و دندان كمتر قادر به جويدن و هضم غذا هستند بسيار مفيد است.
در ارتباط با اندازه ميگو توضيح اين كه بر خلاف تصور عامه ميگوهاي درشت يا به اصطلاح شاه ميگو به دليل مسن بودن ميگو و سفت شدن عضلات آنها و به زبان ديگر پير شدن آنها در مقايسه با ميگوهاي كوچكتر، خوشمزه نيست و در ميگو نيز مانند ساير جانوران مثل مرغ، گاو و گوسفند نوع كوچكتر آن خوشمزه تر است، دليل اصلي تفاوت قيمت در ميگوهاي ريز و درشت درصد ضايعات آن است.
ميگو يكى از آبزيان خوشخوراك محسوب مىشود كه در تغذيه انسان به عنوان يك منبع پروتئين دريايى اهميت زيادى دارد و از لذيذترين غذاهاى دريايى است. از نظر مقايسهاى نسبت به ساير غذاهايى كه پروتئين زيادى دارند مانند گوشت ماهى و گروه ماكيان، ميگو كالرى كمترى دارد. پروتئين موجود در ميگو كيفيت بالايى داشته و حاوى تمام اسيد آمينههاى لازم جهت رشد مىباشد. پروتئين ميگو همانند ساير جانوران دريايى به دليل نداشتن بافت همبند به راحتى هضم مىشود. براى گروههايى از مردم نظير افراد مسن كه در جويدن و هضم غذا مشكل دارند، غذاى حاوى ميگو گزينه مناسبى براى تأمين پروتئين روزانه آنهاست. ميزان كلسترول در 100 گرم ميگو حدود 23 ميزان كلسترل در يك تخممرغ است، با اين تفاوت كه در ميگو، ميزان اسيد چرب اشباع كه براى سلامتى مضر است، صفر است كه مىتواند به كاهش كلسترول خون كمك كند.
ميگو مقدار قابل توجهى املاح ضرورى به خصوص فسفر و آهن دارد كه بويژه براى كودكان در حال رشد و زنان باردار بسيار مفيد است.
ميگوها در كل داراى چربى كمى مىباشند. اسيدهاى چرب امگا3 كه از دستههاى چرب غيراشباع بوده و براى سلامتى مفيد هستند در ميگوها به وفور يافت مىشود. اين دسته از اسيدهاى چرب مىتوانند در كاهش خطر بيمارىهاى قلبى مؤثر واقع شوند. اسيدهاى چرب امگا3 همچنين اجزاى ضرورى براى غشاى سلول مغز و بافت چشم است.
ميگو منبع غنى از ويتامينهاىA، B6، B21،c D،E ، و املاحى چون كلسيم، آهن، منيزيم، فسفر، پتاسيم، سديم، روى، مس، منگنز و سلنيم است. علاوه بر اين، كلسيم، روى، آهن، منيزيم و فسفر ميگو نسبت به ساير آبزيان بيشتر است.
ميگو به دليل داشتن اسيدهاى چرب امگا3 به كنترل التهاب و پيشگيرى از لخته شدن خون كمك مىكند.
در صورتی که صید میگو به طور کامل بهداشتی بوده و در حمل و نقل و نگه داری آن کلیه موارد بهداشتی رعایت شده باشد . میگو را میتوان با سر و کامل در بازار عرضه کرد. در این حالت میگوی خریداری شده دارای کیفیت بالایی بوده و هیچ تغییر شیمیایی دیگری نیز در آن ایجاد نشده است . در میگوهای پرورشی چون کاملا بهداشتی و کنترل شده انجام می گیرد لذا خرید میگوی با سرو با کیفیت بالاتر ساده تر خواهد بود.
۲ـ میگوی بی سر
در صید دریا به دلیل نحوه صید و خطر افزایش آلودگی و فساد در میگو بلافاصله پس از صید و یا پس از انتقال به کارخانه عمل آوری ، میگو بی سر شده و به صورت معلق در محلول نگه دارنده منجمد می شود . بی سر کردن میگو و عمل آوری آن باید کاملا در مراکز عمل آوری میگو و زیر نظر دامپزشک متخصص انجام شود تا سلامت میگوی مورد استفاده جهت بسته بندی تایید شده باشد .
۳ـ میگوی بدون سرو پوسته
در حالی که میگو از نظر استحکام پوسته و سر دچار مشکل باشد ، سر و پوسته میگو در جدا کرده و میگو را به صورت پاک کرده که اصطلاحا P.U.D گفته می شود در بازار عرضه می کنند.
در صورتی که به پرورش میگو علاقمند هستید ، این بخش را مطالعه کنید :
فردی می تواند به عنوان تکثیر کننده میگو این شغل را داشته باشد که بتواند از عهده تامین میگوی مولد از دریا و تکثیر آنها در مخازن و سالن های مخصوص در اثر عملیات غذایی برآید.
2. توانایی پیشگیری از حوادث و رعایت اصول ایمنی و بهداشت محیط کار
3. توانایی تشخیص میگوهای مورد تکثیر و نحوه چرخه زیستی آنها
4. توانایی تامین میگوی مولد از دریا
5. توانایی استفاده از تاسیسات و تجهیزات موجود در مراکز تکثیر میگو
6. توانایی عملیات تکثیر در مخازن و سالن ها
7. توانایی عملیات پرورش لاروهای اولیه و پیشرفته در مخازن
8. توانایی عملیات بهبود کیفیت آب در سالنهای تکثیر میگو
9. توانایی عملیات غذا دهی در مراکز تکثیر میگو
10. توانایی عملیات برداشت و یکنیگ لاروهای پیشرفته
11. توانایی تامین میگوی مولد از دریا
12. آشنایی با وسایل صید مولد میگو
• تله صید
• تور سه جداره
• تور ترال
13. آشنایی با معیارهای انتخاب مولد از دریا
• مرحله چهار تخمدان
• ضمیمه های کامل
• حامل اسپرماتوفور
• سلامت ظاهری
14. آشنایی با مولدین بومی منطقه
15. شناسایی اصول نگهداری و حمل مولدین
16. شناسایی اصول تامین میگوی مولد از دریا
17. شناخت انواع میگو
• میگوی سفید هندی
• میگوی موزی
• سفید
• ژاپنی
• ببری سیاه
18. شناسایی اصول تشخیص میگوی ماده و نر
19. آشنایی با مراحل باروری در میگو
20. آشنایی با مراحل لاروی در میگو
• تخم
• مرحله ناپلیوس
• مرحله پروتوزوآ
• مایزیس
• مرحله پست لارو
21. شناسایی اصول تشخیص مراحل لاروی
22. شناسایی اصول تشخیص مراحل لاروی
23. شناسایی اصول تشخیص میگوهای مورد تکثیر و نحوه چرخه زیستی آنها
24. آشنایی با وسال جعبه کمک های اولیه
25. شناسایی اصول بکارگیری وسایل آتش نشانی (کپسول آتش نشانی)
26. شناسایی اصول نحوه استفاده از حوضچه های حاوی فرمالین
27. شناسایی اصول پیشگیری از حوادث و رعایت اصول ایمنی و بهداشت محیط کار
28. توانایی تشخیص میگوهای مورد تکثیر و نحوه چرخه زیستی آنها
29. آشنایی با تاریخچه تکثیر میگو در دنیا و ایران
30. آشنایی با انواع میگوهای موجود در ایران
• میگوی ببری سبز
31. توانایی تشخیص عوامل موثر در کار
32. آشنایی با عوامل موثر در کار
33. آشنایی با عوامل فیزیولوژیکی محیط کار
34. آشنایی با عوامل شیمیایی و بیولوژیکی محیط کار
35. شناسایی اصول تشخیص عوامل موثر در کار
36. توانایی پیشگیری از حوادث و رعایت اصول ایمنی و بهداشت محیط کار
37. آشنایی با وسایل بهداشتی فردی در مراکز پرورش میگو
• لباس کار
• ماسک
• کفش کار (چکمه)
• دستکش
2. شیلنگ و سنگ های مربوطه
3. تانکهای نگهداری
4. کیسه پلاستیکی
5. یخ
6. لوله پلی اتیلن
7. کپسول هوا
8. دماسنج
9. لوپ (ذره بین)
10. انوع میگو
11. مرکز تکثیر
12. انواع لارو میگو
13. میکروسکوپ
14. محیط کار
15. ماسک
16. کفش کار (چکمه)
17. جعبه های کمک های اولیه
18. کپسول آتش نشانی
19. حوضچه های حاوی مواد ضدعفونی
ویژگیهای شخصیتی
در تقسیم بندی های مشاغل پرورش دهنده میگو جزء رشته های کشاورزی است. پرورش میگو گرچه سرمایه اولیه زیادی می خواهد و جای مناسب و شرایط خاص ولی آنچه تاکنون اتفاق افتاده از حجم و اندازه بالایی برخوردار است بسیاری از افراد از این راه برای خود، خود اشتغالی راه انداخته اند و توانسته اند امورات خود را بگذرانند.
همانند بسیاری از مشاغل تولیدی این کار گذشته از سرمایه اولیه اعتماد به نقش بالا، ریسک پذیری، حوصله و دقت در نگهداری میگو، آموزش های مستمر از جمله ویژگی هایی است که این شغل آن را طلب می کند.
این لایه خارجی سخت ومحکم از نظررشد ظاهرا”یک مانع اساسی محسوب شده ،ولی با جدا شدن و افتادن تمام لایه خارجی سخت بدن در دوره های منظم این مشکل برطرف گردیده ، بنحوی که زمانی که پوسته کاملا”جدا میگردد ، بلافاصله بدن با جذب آب از پوسته سریعا”رشد کرده و پس از متورم شدن ، با اناشتن و ذخیره سازی کلسیم درمدت کوتاهی و توسط باز جذب از پوسته که از چندین ساعت تجاوز نمیکند ،مجددا پوسته سخت تشکیل میگردد و لذا افزایش دفعات پوست اندازی Moulting رشد تامین میگردد.
میگوها جانورانی خونسرد هستند که مجموعه فعالیتهای فیزیولوژیکی آنها مطابقت با محیط آبزی دارد . درجه حرارات داخلی بدن با درجه حرارات محیط یکی است . بطور کلی میگوها در آب های کم عمق دریاها بین ۲۷ تا ۱۸۰ متری ودر خلیج فارس بین ۱۵ تا ۲۲ متری ودرمناطقی که از نظر طبقات تحت الارضی سست ونرم باشند . زندگی می کنند . طول بدن میگو از ۷ تا ۱۵ سانتی متر بوده که از دو طرف بهم فشرده شده و از دو قسمت سر و سینه (Cephlothorox)که بهم چسبیده و متصل می باشد و قسمت شکمی یا دم تشکیل شده است قسمت سرو سینه شامل کاراپاس ، روستروم یا خار،چشم مرکب ، آنتن و آنتنک های کوچک ،پاهای حرکتی یا پریوپودها و دهان که بین مائدیبولها قرار دارد،که بلافاصله به مری ومعده ختم میشود . قسمت سرو سینه از نظر غذائی فاقد ارزش است ومعمولاً پس از صید از بخش شکمی جدا میگردد . قسمت شکمی یا دمی شامل شش بند است که شامل قسمت عضلانی ، گوشتی و خوراکی میگو است وسطح خارجی آن از قطعات کتینی پوشیده شده و درقسمت تحتانی وزیرین هرکدام پاهای شناگر یا باله های شنا بصورت برگ مانند وجود دارد . ضمنا” انتهای دم به دم بادبزنی یا باله پره ای ختم میشود که شامل تلسون یا خاردمی است . روده در سطح پشتی در داخل گوشت و زیر پوسته کتینی امتداد می یابد .
از نظر جنسی میگوها دارای دوجنس نر وماده و از صفات جنسی خاریج متمایز برخوردارند. درزمان تخم ریزی میگوهای ماده ، کیسه اسپرم را ازمیگوی نر دریافت کرده و دراندام ماده خود ذخیره می کند .و وقتی که آماده تخم ریزی شد ، از کف دریا به سمت بالا شروع به شنای حلقوی کرده و با حرکات شدید پاهای شناگر ،تخمک ها و کیسه های اسپرم را رها کرده و به لقاح خارجی کمک می کنند . البته تخم ریزی در ۲ تا ۷ دقیقه معمولا”بین ساعت ۸شب و ۶ صبح انجام میگردد . هر میگو قادر است بین ۲۰۰۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰۰۰ تخم را در دریا رها سازد. معمولا”میگوها در طول سال تقریبا” همیشه تخم ریزی داشته ، ولی بیشترین مقدار آن در اوائل بهار و اواخر تابستان انجام میگیرد .
تخم پس از خارج شدن وطی لقاح خارجی با تقسیم سلولی مراحل مختلفی از قبیل : مرحله ناپلیوس ،مرحله زوآ، مرحله مایسیس و مرحله post larveaرا نموده و پس از ۱۲۰ تا ۱۷۰ روز به مرحله بلوغ رسیده وروانه بازار می گردد . بطور کلی میگوها جانورانی ضعیف و کند ذهن می باشند ودرخارج از آب بسرعت و درظرف کمتر از ۴ دقیقه تلف می شوند . میگو نسبت به آب شیرین فوق العاده حساس بوده وادامه زندگی در آن برایش مقدور نیست . از نظر غذائی همه چیز خوار ornivorous است وبرحسب مراحل رشد از فیتوپلانکتون ،جلبک ها ،دیاتومه ها ،لارو نرم تنان ،صدف ها و کرم های گرد تغذیه می کند . عمر آنها معمولا”۱۲ تا ۲۵ ماه است و رنگ بدن میگو در بین اعضاء یک گونه هم ثابت نبوده و بسته به شرایط محیط از قبیل :درجه حرارت ،درجه شوری ،نوع غذای مصرفی ،رنگ محیط و ابتلاء به بیماریهای مختلف ممکن است تغییر کند.
پراکندگی میگوها و مناطق زیست :
۱- گونه های موجود در آب سرد وشور معمولا”میگوهای شمال میگویند و ارقام عمده صید این نوع میگوها عمدتا”مربوط به تولید میگوی اروپا است ودرنواحی آلاسکا ،کانادا ، شمال ژاپن ،آمریکا ،اروپا شمالی و غیر ه صید می شود .
۲- گونه های موجود در آب گرم و شور یا میگوهای حاره ای که بخش اعظم میگوهای را تشکیل می دهد که
وارد بازار تجارت جهانی می شود . این نوع میگوها در آبهای ساحلی خلیج فارس ، بخش جنوبی ایالات متحده آمریکا سواحل غربی آفریقا ،آمریکای مرکزی و نواحی شرقی وغربی سواحل آمریکای جنوبی و آسیا جنوب شرقی یافت می شوند.
۳- گونه های موجود در آب شیرین که اکثرا” از رودخانه ها و دریاچه ها به نواحی استوائی و گرمسیری می آیند ،غالبا”در همین نواحی رشد کرده و بزرگ می شوند ،ودرتجارت جهانی از اهمیت چندانی برخوردار نمی باشند.
میگوهای خلیج فارس
از انواع میگوهای خلیج فارس می توان گونه های مشهور زیر را نام برد:
۱- میگوی صورتی Penaeus semisulcatus
۲- میگوی هندی Panaeus indicus
۳- میگوی موزی Penaeus merguiensis
۴- میگوی سفید Metapenaeus affinis
۵- میگوی خنجری Parapenaopsis stylifera
گونه میگوی صورتی بالغ بر ۸۰% صید صنعتی ناوگان صیادی خلیج فارس را تشکیل می دهد و گونه های میگوی هندی و موزی نیز جزء‌گونه های غالب صید در دریای عمان و تنگه هرمز به شمار می روند . بنابراین بیشتر کارهای تحقیقاتی ایران بر روی این ۳ گونه استوار است .
تاریخچه پرورش میگوی در جهان :
قدمت پرورش میگو نسبتا”طولانی است ،اما پرورش تجارتی آن به سالهای نخست دهه ۱۹۶۰ میلادی وبه کشور ژاپن برمی گردد. ودر کشور آسیای جنوب شرقی از قبیل :تایلند ،فلیپین ،اندونزی ،سنگاپور ،مالزی،هند ،کشورهای مکزیک ،پاناما،کاستاریکا،واکوادور،پرو پرورش میگو رشد سریع یافته است . درایران نیز حدود ۱۱سال است که پرورش میگو شروع شده و سایتهای بسیار بزرگی در استانهای خوزستان ،بوشهر ،هرمزگان و سیستان وبلوچستان آمده است .
شکوفائی فراوان دراین صنعت به دلائل زیر می باشد:
۱- وجود پروتئین سرشار و مواد معدنی بی نظیر در گوشت میگو.
۲- کوتاه بودن زمان تکثیر و پرورش و امکان تولید پست لارو به تعداد انبوه.
۳- تقاضای روزافزون جهانی برای مصرف مواد پروتئینی .
۴- ارز آور بودن فروش لارو زنده و میگوی بالغ.
آشنايي با خواص و ارزش غذايي ميگو
در رده سخت پوستان راسته ای به نام ده پایان وجود دارد که از جنس های مختلفی تشکیل شده است در میان جنس های مختلف ده پایان ، میگو ار فراوانی گونه ای نسبتا خوبی برخودار است .
میگوها عمدتا دریازی بوده و در اعماق کم دریاها زندگی می کنند . بدن میگو ها از سه قسمت اصلی تشکیل شده است .
سرسینه ، شکم و دم میگو
در قسمت شکم : پاهای شنا ( شکمی ) ادامه دستگاه گوارش (روده ) ، طناب عصبی و قست عضلانی میگو که قابلیت مصرف غذایی قرار دارد .
در ناحیه دم : پای داخلی ، پای خارجی ، و تلسون قرار دارد .
سیکل زندگی میگو به سه دوره کلی تقسیم می شوند
۱ـ دوران لاروی
۲ـ دوران بلوغ اولیه
۳ـ دوران بلوغ
از نظر تغذیه ای ، میگو در هر دوره از زندگی تغذیه ای متفاوت دارد . در دوران لاوری میگوها با فیلتر کردن آب دریا از موجودات زیر گیاهی و جانوری موجود در آن تغذیه می کنند. پس از گذتش دوران لاروی ، میگو قطعات بزرگتر که شامل ؛ پس مانده های غذاهای دریایی ، گیاهی و لجن بستر می باشد استفاده میکند.
تنوع گونه ای از میگو
گونه های شاخصی از میگو عبارتند از :
۱ـ میگوی موزی یا صورتی
۲ـ میگوی سبز پلنگی
۳ـ میگوی سفید هندی
۴ـ میگوی سرتیز یا میگوی سایز کوچک که از نظر اقتصادی ارزش کم تری دارد .
ارزش غذایی میگو
از نظر مقایسه ای نسبت به سایر غذاهایی که پروتئین زیادی دارند نظیر گوشت ماهی و گروه ماکیان ، میگو ، کالری کم تری دارند . پروتیئن موجود در میگو کیفیت بالایی داشته و حاوی تمام اسید آمینه های لازم جهت رشد می باشد .
پروتئین میگو همانند سایر جانوران دریایی به دلیل نداشتن بافت هم بند به راحتی هضم می شود . برای گروه هایی از مردم نظیر افراد مسن که در جویدن و هضم غذا مشکل دارند غذای حاوی میگو گزینه مناسبی برای تامین پروتئین روزانه آنها است
میگوها در کل دارای چربی کمی می باشند ، اسیدهای چرب امگا ـ ۳ که از دسته اسیدهای چرب غیر اشباع بوده و برای سلامتی مفید هستند ، در میگو ها به وفور یافت می شوند . این دسته از اسیدهای چرب می توانند در کاهش خطر بیماریهای قلبی موثر واقع شود.
اسیدهای چرب امگا ـ۳ هم چنین اجزای ضروری برای غشا سلول مغز و بافت چشم است . میگو منبع غنی از ویتامین های A، ، ۶ B ۱۲B ، C، D، E، و املاحی چون کلسیم ، آهن ، منیزیم ، پتاسیم ، سدیم ، روی ، مس ، منگنز ، و سلنیم است . علاوه بر این ؛ کلسیم ، آهن ، روی ، منیزیم ، و فسفر میگو نسبت به سایر آبریان بیش تر است .
روش هاي تشخيص ميگوي سالم و غيرسالم
در مرحله بعد پوست ميگو را جدا كرده و عضله تنها مي ماند. البته اين بدان معني نيست كه هر ميگوي بسته بندي شده بدون سر داراي مشكل است، چون ممكن است بر اثر بازار مصرف، ميگو را سركني و يا آن را پوست كني كرده و به فروش برسانند.
پس ميگو بايد با سر بوده و سر آن سفت و محكم به بدن چسبيده باشد. رنگ ميگو بسته به گونه، نژاد و محيط زندگي ميگو متفاوت است ولي پس از پخت تقريبا تمامي ميگوها به رنگ صورتي مايل به قرمز درمي آيند كه شدت اين رنگ نشانه سلامت ميگو است. هر چقدر ميگو پس از پخت كمتر صورتي شود، كيفيت پايين تري دارد، رنگ ميگو بايد يكنواخت بوده و لكه هاي سياه درشت به شكل خال هاي درشت نداشته باشد. خال هاي ريز پراكنده در سطح بدن طبيعي است.
ميگوي تازه بوي بد ندارد و فقط بوي خاص ميگو را دارد كه اصلا تند نيست. ولي در صورت خراب شدن، بوي شديد و تند آمونياك از آن استشمام مي شود. از اين نظر نوع پرورشي و دريايي آن هيچ فرقي ندارند، يعني ميگوي دريايي كه از لب ساحل بلافاصله بعد از صيد به فروش مي رسد بدون بو است.
در مورد نگهداري ميگو، توضيح اين كه اگر ميگو را به صورت تازه از شهرهاي جنوبي خريداري مي كنيد، بايد در همان محل فقط سر را جدا كرده و با پوست فريز كنيد. اگر ميگو به صورت بسته بندي شده و منجمد خريداري مي شود بايد به تاريخ توليد و انقضا و كد بهداشتي جعبه دقت شود.سپس آن را در فريزر خانگي و حدود ۱۸- درجه سانتيگراد نگه داري كرد.
بسته بندي بايد به صورتي باشد كه مجبور به دوباره فريز كردن ميگو نشويد. براي اين كار مي توان وقتي ميگو خريداري شد، بيش از اين كه كاملا از حالت انجماد خارج شود،بايد سر ميگو را جدا كرد وآن را در پلاستيك به اندازه مصرف هر وعده قرار داد و البته فوري آن را داخل يك جعبه و درون فريزر گذاشت.
ميگويي را كه پوست آن كنده شده به مدت زياد نمي توان در فريزر نگاه داشت، مگر در شرايط خاص و بسته بندي خاص كه حتي در آن صورت هم مدت نگهداري طولاني نيست.
ارزش غذايي ميگو
همچنين ميزان كلسترول در 100گرم ميگو حدود دوسوم ميزان كلسترول در يك تخم مرغ 50گرمي است.
يعني در وزن مساوي، ميزان كلسترول ميگو يك سوم كلسترول تخم مرغ است. با اين تفاوت كه در ميگو، ميزان اسيد چرب اشباع كه براي سلامتي مضر است صفر است كه مي تواند به كاهش كلسترول خون كمك كند.
بر اساس تحقيقاتي كه در دانشگاه راكفلر آمريكا صورت گرفته و به تأييد انجمن متخصصان قلب آمريكا رسيده و در مجله نظام پزشكي ايران نيز به ثبت رسيده است. كلسترول موجود در ميگو باعث افزايش كلسترول خون نمي شود و اصولا آن چه كه علت اصلي افزايش كلسترول خون است، اسيدهاي چرب اشباع به شمار مي روند.
ميگو مقدار قابل توجهي املاح ضروري به خصوص فسفر و آهن دارد كه به ويژه براي كودكان در حال رشد و زنان باردار بسيار مفيد است.
نكته قابل توجه ديگر اين كه در غذاهاي دريايي به دليل كمتر بودن بافت پيوندي به نسبت ساير غذاهاي گوشتي، گوشت آنها نرم تر بوده و اين واقعيت به خصوص پس از پخت مشخص مي شود. به همين دليل غذاهاي دريايي و از جمله ميگو براي افراد مسن كه به دليل وضعيت دهان و دندان كمتر قادر به جويدن و هضم غذا هستند بسيار مفيد است.
در ارتباط با اندازه ميگو توضيح اين كه بر خلاف تصور عامه ميگوهاي درشت يا به اصطلاح شاه ميگو به دليل مسن بودن ميگو و سفت شدن عضلات آنها و به زبان ديگر پير شدن آنها در مقايسه با ميگوهاي كوچكتر، خوشمزه نيست و در ميگو نيز مانند ساير جانوران مثل مرغ، گاو و گوسفند نوع كوچكتر آن خوشمزه تر است، دليل اصلي تفاوت قيمت در ميگوهاي ريز و درشت درصد ضايعات آن است.
ميگو يكى از آبزيان خوشخوراك محسوب مىشود كه در تغذيه انسان به عنوان يك منبع پروتئين دريايى اهميت زيادى دارد و از لذيذترين غذاهاى دريايى است. از نظر مقايسهاى نسبت به ساير غذاهايى كه پروتئين زيادى دارند مانند گوشت ماهى و گروه ماكيان، ميگو كالرى كمترى دارد. پروتئين موجود در ميگو كيفيت بالايى داشته و حاوى تمام اسيد آمينههاى لازم جهت رشد مىباشد. پروتئين ميگو همانند ساير جانوران دريايى به دليل نداشتن بافت همبند به راحتى هضم مىشود. براى گروههايى از مردم نظير افراد مسن كه در جويدن و هضم غذا مشكل دارند، غذاى حاوى ميگو گزينه مناسبى براى تأمين پروتئين روزانه آنهاست. ميزان كلسترول در 100 گرم ميگو حدود 23 ميزان كلسترل در يك تخممرغ است، با اين تفاوت كه در ميگو، ميزان اسيد چرب اشباع كه براى سلامتى مضر است، صفر است كه مىتواند به كاهش كلسترول خون كمك كند.
ميگو مقدار قابل توجهى املاح ضرورى به خصوص فسفر و آهن دارد كه بويژه براى كودكان در حال رشد و زنان باردار بسيار مفيد است.
ميگوها در كل داراى چربى كمى مىباشند. اسيدهاى چرب امگا3 كه از دستههاى چرب غيراشباع بوده و براى سلامتى مفيد هستند در ميگوها به وفور يافت مىشود. اين دسته از اسيدهاى چرب مىتوانند در كاهش خطر بيمارىهاى قلبى مؤثر واقع شوند. اسيدهاى چرب امگا3 همچنين اجزاى ضرورى براى غشاى سلول مغز و بافت چشم است.
ميگو منبع غنى از ويتامينهاىA، B6، B21،c D،E ، و املاحى چون كلسيم، آهن، منيزيم، فسفر، پتاسيم، سديم، روى، مس، منگنز و سلنيم است. علاوه بر اين، كلسيم، روى، آهن، منيزيم و فسفر ميگو نسبت به ساير آبزيان بيشتر است.
ميگو به دليل داشتن اسيدهاى چرب امگا3 به كنترل التهاب و پيشگيرى از لخته شدن خون كمك مىكند.
روشهای عرضه میگو در بازار
در صورتی که صید میگو به طور کامل بهداشتی بوده و در حمل و نقل و نگه داری آن کلیه موارد بهداشتی رعایت شده باشد . میگو را میتوان با سر و کامل در بازار عرضه کرد. در این حالت میگوی خریداری شده دارای کیفیت بالایی بوده و هیچ تغییر شیمیایی دیگری نیز در آن ایجاد نشده است . در میگوهای پرورشی چون کاملا بهداشتی و کنترل شده انجام می گیرد لذا خرید میگوی با سرو با کیفیت بالاتر ساده تر خواهد بود.
۲ـ میگوی بی سر
در صید دریا به دلیل نحوه صید و خطر افزایش آلودگی و فساد در میگو بلافاصله پس از صید و یا پس از انتقال به کارخانه عمل آوری ، میگو بی سر شده و به صورت معلق در محلول نگه دارنده منجمد می شود . بی سر کردن میگو و عمل آوری آن باید کاملا در مراکز عمل آوری میگو و زیر نظر دامپزشک متخصص انجام شود تا سلامت میگوی مورد استفاده جهت بسته بندی تایید شده باشد .
۳ـ میگوی بدون سرو پوسته
در حالی که میگو از نظر استحکام پوسته و سر دچار مشکل باشد ، سر و پوسته میگو در جدا کرده و میگو را به صورت پاک کرده که اصطلاحا P.U.D گفته می شود در بازار عرضه می کنند.
در صورتی که به پرورش میگو علاقمند هستید ، این بخش را مطالعه کنید :
فردی می تواند به عنوان تکثیر کننده میگو این شغل را داشته باشد که بتواند از عهده تامین میگوی مولد از دریا و تکثیر آنها در مخازن و سالن های مخصوص در اثر عملیات غذایی برآید.
نمونه وظایف
2. توانایی پیشگیری از حوادث و رعایت اصول ایمنی و بهداشت محیط کار
3. توانایی تشخیص میگوهای مورد تکثیر و نحوه چرخه زیستی آنها
4. توانایی تامین میگوی مولد از دریا
5. توانایی استفاده از تاسیسات و تجهیزات موجود در مراکز تکثیر میگو
6. توانایی عملیات تکثیر در مخازن و سالن ها
7. توانایی عملیات پرورش لاروهای اولیه و پیشرفته در مخازن
8. توانایی عملیات بهبود کیفیت آب در سالنهای تکثیر میگو
9. توانایی عملیات غذا دهی در مراکز تکثیر میگو
10. توانایی عملیات برداشت و یکنیگ لاروهای پیشرفته
11. توانایی تامین میگوی مولد از دریا
12. آشنایی با وسایل صید مولد میگو
• تله صید
• تور سه جداره
• تور ترال
13. آشنایی با معیارهای انتخاب مولد از دریا
• مرحله چهار تخمدان
• ضمیمه های کامل
• حامل اسپرماتوفور
• سلامت ظاهری
14. آشنایی با مولدین بومی منطقه
15. شناسایی اصول نگهداری و حمل مولدین
16. شناسایی اصول تامین میگوی مولد از دریا
17. شناخت انواع میگو
• میگوی سفید هندی
• میگوی موزی
• سفید
• ژاپنی
• ببری سیاه
18. شناسایی اصول تشخیص میگوی ماده و نر
19. آشنایی با مراحل باروری در میگو
20. آشنایی با مراحل لاروی در میگو
• تخم
• مرحله ناپلیوس
• مرحله پروتوزوآ
• مایزیس
• مرحله پست لارو
21. شناسایی اصول تشخیص مراحل لاروی
22. شناسایی اصول تشخیص مراحل لاروی
23. شناسایی اصول تشخیص میگوهای مورد تکثیر و نحوه چرخه زیستی آنها
24. آشنایی با وسال جعبه کمک های اولیه
25. شناسایی اصول بکارگیری وسایل آتش نشانی (کپسول آتش نشانی)
26. شناسایی اصول نحوه استفاده از حوضچه های حاوی فرمالین
27. شناسایی اصول پیشگیری از حوادث و رعایت اصول ایمنی و بهداشت محیط کار
28. توانایی تشخیص میگوهای مورد تکثیر و نحوه چرخه زیستی آنها
29. آشنایی با تاریخچه تکثیر میگو در دنیا و ایران
30. آشنایی با انواع میگوهای موجود در ایران
• میگوی ببری سبز
31. توانایی تشخیص عوامل موثر در کار
32. آشنایی با عوامل موثر در کار
33. آشنایی با عوامل فیزیولوژیکی محیط کار
34. آشنایی با عوامل شیمیایی و بیولوژیکی محیط کار
35. شناسایی اصول تشخیص عوامل موثر در کار
36. توانایی پیشگیری از حوادث و رعایت اصول ایمنی و بهداشت محیط کار
37. آشنایی با وسایل بهداشتی فردی در مراکز پرورش میگو
• لباس کار
• ماسک
• کفش کار (چکمه)
• دستکش
ابزار و وسایل
2. شیلنگ و سنگ های مربوطه
3. تانکهای نگهداری
4. کیسه پلاستیکی
5. یخ
6. لوله پلی اتیلن
7. کپسول هوا
8. دماسنج
9. لوپ (ذره بین)
10. انوع میگو
11. مرکز تکثیر
12. انواع لارو میگو
13. میکروسکوپ
14. محیط کار
15. ماسک
16. کفش کار (چکمه)
17. جعبه های کمک های اولیه
18. کپسول آتش نشانی
19. حوضچه های حاوی مواد ضدعفونی
شرایط ارتقاء شغل
ویژگیهای شخصیتی
در تقسیم بندی های مشاغل پرورش دهنده میگو جزء رشته های کشاورزی است. پرورش میگو گرچه سرمایه اولیه زیادی می خواهد و جای مناسب و شرایط خاص ولی آنچه تاکنون اتفاق افتاده از حجم و اندازه بالایی برخوردار است بسیاری از افراد از این راه برای خود، خود اشتغالی راه انداخته اند و توانسته اند امورات خود را بگذرانند.
همانند بسیاری از مشاغل تولیدی این کار گذشته از سرمایه اولیه اعتماد به نقش بالا، ریسک پذیری، حوصله و دقت در نگهداری میگو، آموزش های مستمر از جمله ویژگی هایی است که این شغل آن را طلب می کند.
منابع :
آشنائی با میگو و تاریخچه پرورش آن در جهان http://www.aftab.ir
تکثیرکننده میگو http://daneshnameh.roshd.ir
ارزش غذايى ميگو www.foodna.ir
خواص میگو http://www.iranmania.com
آشنايي با خواص و ارزش غذايي ميگو http://www.afghanpen.com
