کتاب شناسی غدیر(1)
( آ )
1 آفتاب خلافت (اردو, چاپى )
سيد سجاد حسين بن محمد حسين هندى (بارهوى , لاهورى ) م حدود 1340ق .
چاپ هند.
چاپ ديگر: نول كشور گيس پرينگ وركس , لاهورمين چهپا, لاهور (پاكستان ), سال 1327ق , 1909م .
رقعى , 76ص .
الذريعة ج 1ص 36ش 176و ج 2ص 231ش 914
طبقات أعلام الشيعة (قرن چهاردهم , نقباء البشر) ج 2ص 809ش 1318
أعيان الشيعة ج 7ص 185
اين كتاب به صورت رد و جواب مولوى خليل احمد در كتاب <هدايات الرشيد و مطرقة الكرامة>است , و جوانب مختلف غدير را جمع آورى نموده و از كتب عامه نيز شواهدى آورده , و در بعضى موارد كلام آنها را تشريح و نقد وبررسى نموده است .
بخشهاى كتاب چنين است :
مقدمه , سوال و جواب , واقعهء غدير و جوانب آن از كتب عامه : كه اثبات خلافت اميرالمؤمنين (ع ) است , اسامى محدثين و علمايى از عامه كه نزول آيهء <يا ايها الرسول ...>را در غدير آورده اند: كه نام بيست و دو نفر را آورده , عبارت كتاب <مدارج >و نقد آن , عبارت غزالى در كتابش <سر و العالمين >و نقد آن : كه در آخر آن نام نوزده نفر از علماى عامه راذكر مى نمايد كه آيهء <و أنذر عشيرتك الاقربين >را در مورد اميرالمؤمنين (ع ) دانسته اند, اسامى كتب مورخين اروپايى در مورد غدير: كه چهار نفر هستند, بيان اسماعيل (ابوالفداء) كه يكى از علماى عامه است در مورد غدير, بيان مورخ اروپايى در مورد غدير در كتاب <اپالوحى فرام محمد ايندوى قرآن >از <ديوينوت >و در آخر مطالبى با عنوان <بيمارى اسلام كانسخه >كه ظاهراً كلامى از مؤلف آمده است .
نكات قابل توجه :
در الذريعة ج 2و طبقات أعلام الشيعة و أعيان الشيعة نام اين كتاب <اعجاز داودى >آمده است .
ولى در الذريعه ج 1و در چاپ كتاب همين نام <آفتاب خلافت >آمده است .
در هيچكدام از اين دو مورد الذريعة اشاره اى به ديگرى ننموده و درج 2نام مؤلف را يادآور نشده است !
( الف )
2 ارمغان غدير (چهل حديث از منابع شيعه و سنى )
(فارسى , چاپى )
عبدالله فاطمى نيا.
انتشارات سروش , تهران , چاپ اول , سال 1372ش .
رقعى , 32
3 اسرار غدير (فارسى , چاپى )
محمد باقر بن محمد اسماعيل انصارى (زنجانى , خوئينى ).
نشر مولود كعبه , قم , چاپ اول , سال 1415ق , 1374ش .
وزيرى , 244ص .
اين كتاب گزارشى تحليلى از لحظه به لحظهء واقعهء غدير خم و شامل ناگفته هايى از آن ماجراى و نيز تحقيقى درمحتواى خطبهء غدير است و همچنين جوانب اجتماعى و سياسى آن را مورد بررسى قرار داده است .
سه خصوصيت اين كتاب عبارتنداز:
الف ـ تقديم يك دورهء كامل از ماجراى غدير با تمام جزئيات و به صورت يك داستان متسلسل كه تنظيم آن باجمع بندى دهها قطعهء تاريخى و حديثى انجام شده است .
ب ـ تقديم خطبهء غدير به طور كامل و مقابلهء متن آن با هفت نسخه كه جلوه اى تازه به آن بخشيده است .
ج ـ تجزيه و تحليل قسمتهاى مختلف واقعهء غدير و نتيجه گيرى هاى اعتقادى از خطبهء غدير.
كتاب پس از پيشگفتار شامل انگيزه و اهداف تأليف و نيز تقسيم بندى كتاب و بيان مدارك آن آغاز شده و در نه بخش است :
1 زمينهء واقعهء غدير: الف ـ تصويرى از تشكل جامعهء اسلامى در دههء اول هجرى ب ـ جهات اهميت خطبهء غدير.
2 ترسيمى از صحنهء غدير: الف ـ برنامه هاى قبل از خطبه ب ـ كيفيت خطابه و جزئيات خطبه ج ـ مراسم بعد ازخطبه .
3 شياطين و منافقين در غدير: الف ـ ابليس و شياطين در غدير ب ـ منافقين در غدير .
4 چكيده اى از محتواى خطبهء غدير: الف ـ نكات شاخص در خطبه ب ـ سيرى گذرا و اجمالى در يازده بخش خطبه ج ـ تقسيم موضوعى مطالب خطبهء غدير.
5 سند و متن خطبه غدير: الف ـ سند خطبهء غدير ب ـ متن خطبهء غدير .
6 متن عربى خطبهء غدير, مقابله شده با هفت نسخه .
7 نتيجه گيرى از خطبهء غدير: الف ـ عصارهء خطبهء غدير: <من كنت مولاه فعلى مولاه >ب ـ پايه هاى اعتقادى غديردربارهء ولايت ج ـ ريشه هاى عقيدتى ـ عملى غدير در ارتباط با ولايت د ـ بررسى دقيق دربارهء بيعت غدير.
9 عيد و جشن غدير: الف ـ عيد غدير در لسان پيامبر و امامان (ع ) ب ـ جشن غدير در آسمانها ج ـ تقارن وقايعى باروز غدير د ـ عيد غدير را چگونه جشن بگيريم ؟
سماء رواة خبر غدير خم (سجستانى ) = الدراية فى حديث الولاية (عربى , خطى )
4 اسناد حديث غدير(اردو, خطى )
عل اكبر پاكستانى , غلام حيدر پاكستانى .
عجاز داودى (هندى ) = آفتاب خلافت (اردو, چاپى )
عبدالله محمدى , محمد بهره مند خراسانى , محمد محدث خراسانى .
اشراف : سيد فاضل ميلانى (حسينى ).
چاپ دوم , مؤسسة النشر الاسلامى (جامعهء مدرسين ), قم , سال 1410ق .
وزيرى , 336ص .
];ّّاين كتاب فهرست أعلام و اشخاص كتاب <الغدير فى الكتاب و السنة و الادب >علامهء امينى است , كه بطور كامل ومفصل نام اشخاص آن كتاب و همچنين كنيه ها و شهرت ها و يا به هر شكلى از كسى ياد شد. آورده و آدرس ها را عموماًدر نام معروف و مشهور اشخاص آورده است .
نكته قابل توجه :
اين كتاب ابتدا به عنوان بخش عمدهء جلد اول كتاب <على ضفاف الغدير>كه شامل فهرستهاى گوناگون الغدير است چاپ شده , ولى در چاپهاى بعدى آن كتاب بقيهء فهرستها در يك مجلد و اين بخش به طور مستقل و به صورت كتاب حاضر به چاپ رسيده است . براى توضيح بيشتر به كتاب <على ضفاف الغدير>در همين كتابنامه مراجعه شود.
محمد بن محمد مفيد (ابن المعلم , عكبرى , بغدادى ): م 413قص
تحقيق : محمد مهدى نجف .
چاپ اول : منشورات المكتبة التجارية, نجف , سال 1370ق .
چاپ سوم : مكتبة المفيد, قم , (افست از چاپ نجف ).
وزيرى , 9ص .
چاپ چهارم : دار زيد للنشر, مهرجان الامام على (ع ), لندن , سال 1410ق , 1990م .
رقعى , أقسام المولى : 26ص , رسالة فى معنى المولى : 41ص .
چاپ پنجم : كنگرهء جهانى هزارهء شيخ مفيد, قم , سال 1413ق .
وزيرى , 48ص .
رجال النجاشى ص 401
فهرست نسخه هاى خطى كتابخانهء عمومى آية الله مرعشى نجفى ج 1ص 269 مجموعهء شمارهء 243 ش 13
همان فهرست ج 1ص 89ـ 97 مجموعهء شمارهء 78
همان فهرست ج 1ص 285 مجموعهء شمارهء 255
ابتدا مقدمه اى براى اين كتاب توسط حجةالاسلام سيد محمد رضا جلالى آمده است كه توضيح مبانى شيخ مفيددربارهء <مولى >را در شش جهت بيان نموده است :
];ّّ1 جنبهء لغوى و دلالت لفظى .
2 از ميان رفتن شرايط تقيه در زمان اميرالمؤمنين (ع ).
3 شاعر فصيح نبايد مخالفت لغت صحيح شعر بگويد.
4 نسبت بعضى از اشعار به اميرالمؤمنين (ع ).
5 استناد معانى لغوى به اهل خبرهء لغت اگر چه مسلمان نباشند.
6 باب علم به لغت با اعتماد بر اهل آن هميشه باز است و هيچكس از اساتيد فن را نبايد استثنا كرد.
اصل كتاب هفده صفحه است و طى آن ثابت شده كه مراد از <مولى >معناى اولى به نفس است . مباحث مطرح شده : 1 ده معنى براى مولى در لغت .
2 تحليل واقعهء غدير و انطباق معناى <اولى به نفس >از ميان ده معنى بر كلام پيامبر (ع ).
3 شواهدى از شعر فصحا دربارهء معناى صحيح <مولى >و استفادهء امامت اميرالمؤمنين (ع ), كه پنج نفر را آورده است .
نكات قابل توجه :
1 مشخصات و مطالبى كه گفته مى شود براى كتاب <رسالة فى معنى المولى >از مؤلف نيز هست , بغير از چاپ اول و سوم و آدرس رجال النجاشى و كتابشناسى و توضيح مقدمهء اين كتاب در مطلب سوم و ابتداى مطلب چهارم و نيزمطلب ششم .
2 از اين دو كتاب مخطوطات بسيارى در كتابخانه هاى ايران و عراق و هند موجود است . براى نمونه سه مورد يادشده آورده شد, و نيز در كتابخانهء اميرالمؤمنين (ع ) (نجف ) مجموعهء شمارهء 410از مخطوطات قرن يازدهم كه تمام رساله هاى شيخ مفيد است , و در چستربيتى در مجموعهء شمارهء 3877از مخطوطات قرن هشتم , كه عكس آن دركتابخانهء آية الله مرعشى نجفى موجود است .
3 چاپ آخر اين دو كتاب (چاپ كنگرهء شيخ مفيد) با مقدمه اى از سيد محمد رضا جلالى و تحقيق محمد مهدى نجف است .
4 قبل از شروع اين كتاب (اقسام المولى فى اللبسان ) نسخه اى خطى از آن به طور كامل آورده شده , و در ابتداى هردو كتاب صفحات ابتدا و انتها از سه نسخهء خطى براى هر دو آمده است .
5 هر دو كتاب همراه با پاورقى هاى توضيحى هستند.
];ّّ6 اين كتاب (اقسام المولى فى اللسان ) در چاپ نجف , در مجموعه اى از رساله هاى شيخ مفيد كه به نام <عدةرسائل >است , با نام <رسالة فى تحقيق لفظ المولى >از ص 186ـ 193 و در كتاب الغدير فى التراث الاسلامى ص 65 16با نام <رسالة فى اقسام المولى >آمده است .
7 در آخر هر دو كتاب بخشى از نسخهء خطى كتاب <كنز الفوائد>(كراجكى ) كه مربوط به حديث غدير است ـ دركتاب <اقسام المولى فى اللسان >پنج صفحه و در كتاب <رسالة فى معنى المولى >هشت صفحه ـ آورده شده است !
8 اين دو كتاب , كتاب دوم و سوم از جلد هشتم دورهء <مصنفات الشيخ المفيد>هستند.
9 در واقع اين دو كتاب ضميمهء يكديگر هستند, چرا كه در كتاب <اقسام المولى فى اللسان >در واقع مراد پيامبر(ص ) از كملهء <مولى >ثابت شده كه امامت است ولى در كتاب <رسالة فى معنى المولى >از معانى مولى و ابحاث لغوى آن بحث شده است .
سيد محمد حسين تهرانى (حسينى ).
انتشارات حكمت , تهران , چاپ اول , سال 1407ق .
چاپ ديگر: همان ناشر, سال 1410ق , 1369ش .
وزيرى , ج 7 293ص , ج 9 293ص .
اين كتاب جلدهاى هفتم و نهم از مجلدات <امام شناسى >و قسمتى از سلسله ابحاث <علوم و معارف اسلامى >ازمؤلف است كه در غدير و به صورت دروسى از مولف بيان شده است .
جلد هفتم از درس نود يكم تا درس صدو پنجم و جلد نهم از درس صدو بيست و يكم تا درس صد و سى و پنجم است , و به شكر ابحاث علمى مطرح شده و از منابع شيعه و عامه استفاده نموده است .
توضيح اين دو جلد چنين است :
ج 7
درس نود و يكم تا نود و سوم : ابتدا مباحثى پيرامون مشخصات غدير و بعضى وقايع زمان پيامبر (ص ) در اين باره ,و رفتار منافقين از صحابه با آن حضرت و به خصوص نسبت به خلافت و ولايت . درس نود و چهارم تا نود و هفتم : بيان واقعهء غدير به طور علمى و كلامى همراه با آوردن خطبهء غدير و بحث در آيهء تبليغ و توضيح ابحاث آن . درس نود و];ّّهشتم تا صدو يكم : بيان راويان و مؤلفين و كتابهاى تأليف شده در غدير و نيز كتابهايى كه غدير در آنها آمده است ازمورخين و متكلمين و غير آنها و سپس استشهادات بعضى از معصومين (ع ) و نيز ديگر افراد به غدير در همراه بامباحث مربوط. درس صد و دوم ت صد و پنجم : شامل نامهء اميرالمؤمنين (ع ) به معاويه و نيز ابحاثى در زمينه هاى معانى <مولى >و استفادهء ولايت از اين كلمه و نيز كل خطبهء غدير همراه با ايراد اسامى بزرگان اهل لغت و نظرياتشان . درطى اين ابحاث اشعارى نيز آورده شده كه تقريباً تمام آنها در غدير هستند.
ج 9
در صدو بيست و يكم تا صد و بيست و هفتم : استشهادهاى و احتجاجات و مناشده هاى اميرالمؤمنين (ع ) در مواردمختلف از قبيل روز شورى در رحبهء كوفه , و جنگ جمل و با معاويه و موارد ديگر به غدير عمراه با مباحث علمى درهر مورد, و نيز احتجاجات بعضى معصومين (ع ) و ديگر افراد از اصحاب اميرالمؤمنين (ع ) و يا استشهاد مأمون وقضاياى امام رضا (ع ) و جريان ولايتعهدى .
درس صد و بيست و هشتم تا صد و سى ام : شرح آيهء <سأل سائل بعذاب واقع >و ايراد كلمات بزرگان عامه در اين باره و تحقيقى در مكان و زمان غدير, و نيز آيات ديگر مربوط به ابحاثى لغوى و تاريخى با بعضى از عامه .
درس صد و سى و يكم تا صد و سى و چهارم : بيان عيد بودن غدير به طور مفصل و وقايعى كه در اين روز اتفاق افتاده كه بيشتر جنبهء عيدى دارد, از بيعت و تهنيت با اميرالمؤمنين (ع ) و مراسم ديگر و استدلال و به عمل صحابهء ونيز بيان مواردى از سيرهء ائمه (ع ) در اين روز و بيان جوانب ديگر عيد غدير.
درس صد و سى و پنجم : دربارهء عامه بستن بر سر اميرالمؤمنين (ع ) توسط پيامبر (ص ) و نيز ابحاثى دربارهء عمامه گذاردن و جوانب آن .
در ضمن مطالب كتاب اشعار بسيارى آورده شده كه اكثراً در غدير است .
نكتهء قابل توجه :
اين كتاب در مواردى شبيه به كتاب <الغدير>علامهء امينى است .
8 انوار ولايت در خطبهء غدير(فارسى , چاپى )
رضا اصلانى .
9 أنيس الخطب (فارسى , چاپى )
على اصغر بن ابوالحسن (اعتماد الواعظين ) تهرانى .
تهران , سال 1365 .
فهرست كتب چاپى فارسى (خانبابا مشار) ج 1ص 591
اين كتاب شرح خطبهء پيامبر (ص ) در غدير است ; و مؤلف آن از خطباى تهران بوده است .
10 اهداء الحقير فى معنى حديث الغدير (الى اخيه البارع البصير) (عربى , چاپى )
سيد مرتضى بن احمد خسرو شاهى (تبريزى ) م 1372ق .
چاپ اول , المطبعة الحيدرية, نجف , سال 1353ق .
رقعى , 112ص .
چاپ دوم : به اهتمام سيد هادى خسرو شاهى (فرزند مؤلف ), قم , سال 1398ق , 1356ش .
رقعى , 192ص .
الذريعة ج 2ص 482ش 1894
الغدير ج 1ص 157ش 27
اين كتاب از ابتدا تا انتها كلام فخر رازى را نقل كرده و رد مى نمايد, و در ضمن بسيارى از مطالب جنبى مربوط به مطلب را بيان نموده است . در واقع مطالب بسيارى دربارهء غدير را به عنوان رد كلام فخر رازى يادآور شده و بحث نموده است , و تقسيم بندى خاصى ندارد.
توضيح ابحاث كتاب چنين است : ابتدا نقل كلام فخر رازى و سپس رد كلام او تا اواسط كتاب كه توضيح مراد پيامبر(ص ) از كلمهء <مولى >است و مفصل بحث نموده , و نيز كلام ديگرى از فخر رازى آورده و باز مفصل بحث كرده وكلامش را از تمام جوانب رد كرده است .
چنانچه علامه حاج آقا بزرگ فرموده مؤلف اين كتاب به سال 1352قمرى در تبريز در جواب شخصى به نام (شيخ محمد صديق ) كه از علماى عامه در روستاى حماميان بوده تأليف نموده و لذا جملهء <الى اخيه البارع البصير>را در آخراسم آورده است . همچنين علامهء ياد شده بسيار از اين كتاب تجليل نموده و از نظر فنى و علمى كتاب را ستوده است .
نكات قابل توجه :
];ّّ1 اين كتاب در چاپ قم با نام <معنى حديث الغدير>توسط فرزند مؤلف آقاى سيد هادى خسروشاهى , همراه بامقدمه و همچنين تقديمى از سيد موسى صدر به نام <سابقات الغدير>چاپ شده , چنانچه علامه استاد فقيد سيدعبدالعزيز طباطبائى نيز با همين نام (معنى حديق الغدير) از كتاب ياد نموده است . ولى نام اصلى كتاب <اهداءالحقير...>است , چرا كه خود مؤلف اين نام را گذارده و چاپ نجف نيز به همين نام چاپ شده است .
2 صفحات كتاب در چاپ نجف 113صفحه است , ولى چون در آن چاپ اشتباهى رخ داده و شماره صفحهء 4راموش شده 112صفحه است .
3 در آخر لازم به توضيح است كه اين كتاب با اشراف آية الله اديب شيخ محمد على اردوبادى رحمة الله تأليف شده است .
11 الايضاح و التبصير فى جواب مسألة المولى (فى حديث الغدير) (عربى , خطى )
حسين بن على (مؤيد الدين ) م قرن 6ق .
فهرست كتب اسماعيليه (مجدوع ) ص 152
فهرست كتب اسماعيليه (ايوانف ) ش 256
اين كتاب در دو باب است :
1 روايات و احتجاجات درباب ولايت اميرالمؤمنين (ع ) .
2 آنچه از امام صادق (ع ) در برترى روز غدير و نماز و روزهء آن روز وارد شده است .
به كتاب <الايضاح و التعبير فى ابانة فضل يوم الغدير>از حسين بن على مراجعه شود.
12 الايضاح و التبصير فى فضل يوم الغدير (عربى , خطى )
هبة الله بن موسى شيرازى (المؤيد فى الدين , داعى الدعاة) م 470ق .
فهرست كتب اسماعيليه (ايوانف ) ش ا 2167
نكتهء قابل توجه :
1 نسخه اى از اين كتاب در كتابخانهء الجمعية الاسماعيلية (كراچى ) موجود است .
2 مؤلف كتابى در حالات خود تأليف نموده كه در قاهره به چاپ رسيده , و نيز ديوانش با مقدمهء محمد كامل ];ّّحسين در قاهره به چاپ رسيده است , ولى اين كتاب پيدا نشد.
13 الايضاح و التعبير فى ابانة فضل يوم الغدير (عربى , خطى )
حسين بن على , م 667ق .
ميراث اسلامى ايران سال 1373ص 704
نكات قابل توجه :
1 احتمال مى رود اين كتاب با كتاب <الايضاح و التبصير فى جواب مسألة المولى (فى حديث الغدير)>از حسين بن على (مؤيد الدين ) يك كتاب باشند, به خصوص كه در آن كتاب بحث از فضل و برترى روز غدير نيز شده و چنانچه ازنام اين كتاب فهميده مى شود در همان موضوع است .
2 نسخه اى از اين كتاب در انستيتوى اسماعيليه در لندن شمارهء 31موجود است .
14 الايضاح و التفسير فى معنى يوم الغدير(عربى , خطى )
على بن محمد عبشمى (داعى , اسماعيلى ), م 612ق .
فهرست كتب اسماعيليه (مجدوع ) ص 123ـ 127
مصادر الفكر العربى الاسلامى فى اليمن ص 102
فهرست كتب اسماعيليه (ايوانف ) ش 249
فهرست كتابخانهء فيضى بمبئى ص 99ش 122
فهرست كتب اسماعيليه (پونا والا) ص 164ـ 165
( ب )
عبدالكريم نيرى (بروجردى ).
چاپ اول : چاپ حكمت , قم , حدود سال 1353ش .
رقعى , 44 .
چاپ دوم : انتشارات نور فاطمه (س ), تهران , سال 1402ق , سال 1361ش .
رقعى , 47ص .
كتاب پس از مقدمه ابتدا خلاصه اى از واقعهء غدير خم و سپس بحث غدير از نظر قرآن است كه سه آيه را مطرح مى نمايد: 1 <يا ايها الرسول ...>2 <اليوم الكملت لكم دينكم ...>3 <سئل سائل بعذاب واقع ...>, و در هر كدام به طرح اشكالات و جواب از آنها بحث در خود آيه و نيز آيات ديگرى در ضمن هر كدام از اين سه آيه پرداخته است و بيشترجنبهء كلامى دارد. در چاپ دوم كتاب شعرى را از شاعرى متخلص به <سنا>آورده است .
نكتهء قابل توجه :
چاپ دوم كتاب همراه با كتابى در مبعث از جلال الدين همائى است , كه هر دو با هم با نام <مبعث و غدير (اولين وآخرين پيام قرآن >چاپ شده اند و كتاب مبعث به عنوان بخش اول و با نام <مبحث بعثت >و كتاب غدير به عنوان بخش دوم و با نام <مبحث غدير خم >است .
در كتاب <الغدير فى التراث الاسلامى >ص 197ش 105از اين كتاب با نام <غدير خم از نظر قرآن >ياد نموده است .
سيد جمال الدين دين پرور.
انتشارات دارالفكر, قم .
جيبى , 32ص .
كتاب شامل بحثى در اسناد غدير و داستان آن است .
نكتهء قابل توجه :
];ك ك اين كتاب به ضميمهء كتاب <هزار و يك دليل >چاپ شده است .
خوان و رنگ كن (قصه هاى پيامبران ), ج 6(زمانى ) = داستان غدير(فارسى , چاپى )
سيد سعيد حسينيان (مير سعيد).
سال 1407ق , 1366ش .
وزيرى , 69ص .
چاپ ديگر: منشورات مسجد الغدير, قم , سال 1408ق .
وزيرى , 72 .
كتابشناسى ملى ايران (نيمهء دوم ) شمارهء 60ص 48.
اين كتاب ابحاثى در غدير و خطبهء آن , و گزارش از فعاليتهاى مسجد الغدير است .
18 بركهء آفتاب (فارسى , چاپى )
سيد مصطفى بن محمد على گرمارودى (موسوى , طالقانى ) ؟
بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى , مشهد, سال 1370ش .
هاريّه و غديريّه = غديريه (فارسى , چاپى )
19 بيان من كنت مولاه (عربى , خطى )
محسن بن حسين خزاعى (نيشابورى ) م قرن 5ق .
الفهرست (منتخب الدين ) ص 102ش 360
أمل الامل ج 2ص 228ش 685
جامع الرواة ج 2ص 42
];ّّرياض العلماء ج 5ص 9
تعليقة أمل الامل ش 685
مستدرك الوسائل ح 3ص 488
روضات الجنات ج 6ص 78
تنقيح المقال ج 3ص 54ش 10191
طبقات أعلام الشيعة (قرن پنجم ) ص 147
الذريعة ج 13ص 184ش 654
أعيان الشيعة ج 9ص 47
معجم رجال الحديث ج 14ص 195ش 9887
نكات قابل توجه :
1 نام اين كتاب در الذريعه <شرح حديث من كنت مولاه >است , با اينكه از الفهرست (منتجب الدين ) نقل نموده , ودر الفهرست نام <بيان من كنت مولاه >را آورده است و بقيهء موارد نيز از همين مأخذ و با همين نام نقل نموده اند.
2 شيخ منتجب الدين در كتاب ياد شده , كتابهاى مؤلف را با سند خود از او نقل نموده است كه در نتيجه يكى ازكتبش همين كتاب است .
منبع: www.balagh.net
1 آفتاب خلافت (اردو, چاپى )
سيد سجاد حسين بن محمد حسين هندى (بارهوى , لاهورى ) م حدود 1340ق .
چاپ هند.
چاپ ديگر: نول كشور گيس پرينگ وركس , لاهورمين چهپا, لاهور (پاكستان ), سال 1327ق , 1909م .
رقعى , 76ص .
الذريعة ج 1ص 36ش 176و ج 2ص 231ش 914
طبقات أعلام الشيعة (قرن چهاردهم , نقباء البشر) ج 2ص 809ش 1318
أعيان الشيعة ج 7ص 185
اين كتاب به صورت رد و جواب مولوى خليل احمد در كتاب <هدايات الرشيد و مطرقة الكرامة>است , و جوانب مختلف غدير را جمع آورى نموده و از كتب عامه نيز شواهدى آورده , و در بعضى موارد كلام آنها را تشريح و نقد وبررسى نموده است .
بخشهاى كتاب چنين است :
مقدمه , سوال و جواب , واقعهء غدير و جوانب آن از كتب عامه : كه اثبات خلافت اميرالمؤمنين (ع ) است , اسامى محدثين و علمايى از عامه كه نزول آيهء <يا ايها الرسول ...>را در غدير آورده اند: كه نام بيست و دو نفر را آورده , عبارت كتاب <مدارج >و نقد آن , عبارت غزالى در كتابش <سر و العالمين >و نقد آن : كه در آخر آن نام نوزده نفر از علماى عامه راذكر مى نمايد كه آيهء <و أنذر عشيرتك الاقربين >را در مورد اميرالمؤمنين (ع ) دانسته اند, اسامى كتب مورخين اروپايى در مورد غدير: كه چهار نفر هستند, بيان اسماعيل (ابوالفداء) كه يكى از علماى عامه است در مورد غدير, بيان مورخ اروپايى در مورد غدير در كتاب <اپالوحى فرام محمد ايندوى قرآن >از <ديوينوت >و در آخر مطالبى با عنوان <بيمارى اسلام كانسخه >كه ظاهراً كلامى از مؤلف آمده است .
نكات قابل توجه :
در الذريعة ج 2و طبقات أعلام الشيعة و أعيان الشيعة نام اين كتاب <اعجاز داودى >آمده است .
ولى در الذريعه ج 1و در چاپ كتاب همين نام <آفتاب خلافت >آمده است .
در هيچكدام از اين دو مورد الذريعة اشاره اى به ديگرى ننموده و درج 2نام مؤلف را يادآور نشده است !
( الف )
2 ارمغان غدير (چهل حديث از منابع شيعه و سنى )
(فارسى , چاپى )
عبدالله فاطمى نيا.
انتشارات سروش , تهران , چاپ اول , سال 1372ش .
رقعى , 32
3 اسرار غدير (فارسى , چاپى )
محمد باقر بن محمد اسماعيل انصارى (زنجانى , خوئينى ).
نشر مولود كعبه , قم , چاپ اول , سال 1415ق , 1374ش .
وزيرى , 244ص .
اين كتاب گزارشى تحليلى از لحظه به لحظهء واقعهء غدير خم و شامل ناگفته هايى از آن ماجراى و نيز تحقيقى درمحتواى خطبهء غدير است و همچنين جوانب اجتماعى و سياسى آن را مورد بررسى قرار داده است .
سه خصوصيت اين كتاب عبارتنداز:
الف ـ تقديم يك دورهء كامل از ماجراى غدير با تمام جزئيات و به صورت يك داستان متسلسل كه تنظيم آن باجمع بندى دهها قطعهء تاريخى و حديثى انجام شده است .
ب ـ تقديم خطبهء غدير به طور كامل و مقابلهء متن آن با هفت نسخه كه جلوه اى تازه به آن بخشيده است .
ج ـ تجزيه و تحليل قسمتهاى مختلف واقعهء غدير و نتيجه گيرى هاى اعتقادى از خطبهء غدير.
كتاب پس از پيشگفتار شامل انگيزه و اهداف تأليف و نيز تقسيم بندى كتاب و بيان مدارك آن آغاز شده و در نه بخش است :
1 زمينهء واقعهء غدير: الف ـ تصويرى از تشكل جامعهء اسلامى در دههء اول هجرى ب ـ جهات اهميت خطبهء غدير.
2 ترسيمى از صحنهء غدير: الف ـ برنامه هاى قبل از خطبه ب ـ كيفيت خطابه و جزئيات خطبه ج ـ مراسم بعد ازخطبه .
3 شياطين و منافقين در غدير: الف ـ ابليس و شياطين در غدير ب ـ منافقين در غدير .
4 چكيده اى از محتواى خطبهء غدير: الف ـ نكات شاخص در خطبه ب ـ سيرى گذرا و اجمالى در يازده بخش خطبه ج ـ تقسيم موضوعى مطالب خطبهء غدير.
5 سند و متن خطبه غدير: الف ـ سند خطبهء غدير ب ـ متن خطبهء غدير .
6 متن عربى خطبهء غدير, مقابله شده با هفت نسخه .
7 نتيجه گيرى از خطبهء غدير: الف ـ عصارهء خطبهء غدير: <من كنت مولاه فعلى مولاه >ب ـ پايه هاى اعتقادى غديردربارهء ولايت ج ـ ريشه هاى عقيدتى ـ عملى غدير در ارتباط با ولايت د ـ بررسى دقيق دربارهء بيعت غدير.
9 عيد و جشن غدير: الف ـ عيد غدير در لسان پيامبر و امامان (ع ) ب ـ جشن غدير در آسمانها ج ـ تقارن وقايعى باروز غدير د ـ عيد غدير را چگونه جشن بگيريم ؟
سماء رواة خبر غدير خم (سجستانى ) = الدراية فى حديث الولاية (عربى , خطى )
4 اسناد حديث غدير(اردو, خطى )
عل اكبر پاكستانى , غلام حيدر پاكستانى .
عجاز داودى (هندى ) = آفتاب خلافت (اردو, چاپى )
.jpg "کتاب شناسی غدیر(1)")
عبدالله محمدى , محمد بهره مند خراسانى , محمد محدث خراسانى .
اشراف : سيد فاضل ميلانى (حسينى ).
چاپ دوم , مؤسسة النشر الاسلامى (جامعهء مدرسين ), قم , سال 1410ق .
وزيرى , 336ص .
];ّّاين كتاب فهرست أعلام و اشخاص كتاب <الغدير فى الكتاب و السنة و الادب >علامهء امينى است , كه بطور كامل ومفصل نام اشخاص آن كتاب و همچنين كنيه ها و شهرت ها و يا به هر شكلى از كسى ياد شد. آورده و آدرس ها را عموماًدر نام معروف و مشهور اشخاص آورده است .
نكته قابل توجه :
اين كتاب ابتدا به عنوان بخش عمدهء جلد اول كتاب <على ضفاف الغدير>كه شامل فهرستهاى گوناگون الغدير است چاپ شده , ولى در چاپهاى بعدى آن كتاب بقيهء فهرستها در يك مجلد و اين بخش به طور مستقل و به صورت كتاب حاضر به چاپ رسيده است . براى توضيح بيشتر به كتاب <على ضفاف الغدير>در همين كتابنامه مراجعه شود.
.jpg "کتاب شناسی غدیر(1)")
محمد بن محمد مفيد (ابن المعلم , عكبرى , بغدادى ): م 413قص
تحقيق : محمد مهدى نجف .
چاپ اول : منشورات المكتبة التجارية, نجف , سال 1370ق .
چاپ سوم : مكتبة المفيد, قم , (افست از چاپ نجف ).
وزيرى , 9ص .
چاپ چهارم : دار زيد للنشر, مهرجان الامام على (ع ), لندن , سال 1410ق , 1990م .
رقعى , أقسام المولى : 26ص , رسالة فى معنى المولى : 41ص .
چاپ پنجم : كنگرهء جهانى هزارهء شيخ مفيد, قم , سال 1413ق .
وزيرى , 48ص .
رجال النجاشى ص 401
فهرست نسخه هاى خطى كتابخانهء عمومى آية الله مرعشى نجفى ج 1ص 269 مجموعهء شمارهء 243 ش 13
همان فهرست ج 1ص 89ـ 97 مجموعهء شمارهء 78
همان فهرست ج 1ص 285 مجموعهء شمارهء 255
ابتدا مقدمه اى براى اين كتاب توسط حجةالاسلام سيد محمد رضا جلالى آمده است كه توضيح مبانى شيخ مفيددربارهء <مولى >را در شش جهت بيان نموده است :
];ّّ1 جنبهء لغوى و دلالت لفظى .
2 از ميان رفتن شرايط تقيه در زمان اميرالمؤمنين (ع ).
3 شاعر فصيح نبايد مخالفت لغت صحيح شعر بگويد.
4 نسبت بعضى از اشعار به اميرالمؤمنين (ع ).
5 استناد معانى لغوى به اهل خبرهء لغت اگر چه مسلمان نباشند.
6 باب علم به لغت با اعتماد بر اهل آن هميشه باز است و هيچكس از اساتيد فن را نبايد استثنا كرد.
اصل كتاب هفده صفحه است و طى آن ثابت شده كه مراد از <مولى >معناى اولى به نفس است . مباحث مطرح شده : 1 ده معنى براى مولى در لغت .
2 تحليل واقعهء غدير و انطباق معناى <اولى به نفس >از ميان ده معنى بر كلام پيامبر (ع ).
3 شواهدى از شعر فصحا دربارهء معناى صحيح <مولى >و استفادهء امامت اميرالمؤمنين (ع ), كه پنج نفر را آورده است .
نكات قابل توجه :
1 مشخصات و مطالبى كه گفته مى شود براى كتاب <رسالة فى معنى المولى >از مؤلف نيز هست , بغير از چاپ اول و سوم و آدرس رجال النجاشى و كتابشناسى و توضيح مقدمهء اين كتاب در مطلب سوم و ابتداى مطلب چهارم و نيزمطلب ششم .
2 از اين دو كتاب مخطوطات بسيارى در كتابخانه هاى ايران و عراق و هند موجود است . براى نمونه سه مورد يادشده آورده شد, و نيز در كتابخانهء اميرالمؤمنين (ع ) (نجف ) مجموعهء شمارهء 410از مخطوطات قرن يازدهم كه تمام رساله هاى شيخ مفيد است , و در چستربيتى در مجموعهء شمارهء 3877از مخطوطات قرن هشتم , كه عكس آن دركتابخانهء آية الله مرعشى نجفى موجود است .
3 چاپ آخر اين دو كتاب (چاپ كنگرهء شيخ مفيد) با مقدمه اى از سيد محمد رضا جلالى و تحقيق محمد مهدى نجف است .
4 قبل از شروع اين كتاب (اقسام المولى فى اللبسان ) نسخه اى خطى از آن به طور كامل آورده شده , و در ابتداى هردو كتاب صفحات ابتدا و انتها از سه نسخهء خطى براى هر دو آمده است .
5 هر دو كتاب همراه با پاورقى هاى توضيحى هستند.
];ّّ6 اين كتاب (اقسام المولى فى اللسان ) در چاپ نجف , در مجموعه اى از رساله هاى شيخ مفيد كه به نام <عدةرسائل >است , با نام <رسالة فى تحقيق لفظ المولى >از ص 186ـ 193 و در كتاب الغدير فى التراث الاسلامى ص 65 16با نام <رسالة فى اقسام المولى >آمده است .
7 در آخر هر دو كتاب بخشى از نسخهء خطى كتاب <كنز الفوائد>(كراجكى ) كه مربوط به حديث غدير است ـ دركتاب <اقسام المولى فى اللسان >پنج صفحه و در كتاب <رسالة فى معنى المولى >هشت صفحه ـ آورده شده است !
8 اين دو كتاب , كتاب دوم و سوم از جلد هشتم دورهء <مصنفات الشيخ المفيد>هستند.
9 در واقع اين دو كتاب ضميمهء يكديگر هستند, چرا كه در كتاب <اقسام المولى فى اللسان >در واقع مراد پيامبر(ص ) از كملهء <مولى >ثابت شده كه امامت است ولى در كتاب <رسالة فى معنى المولى >از معانى مولى و ابحاث لغوى آن بحث شده است .
.jpg "کتاب شناسی غدیر(1)")
سيد محمد حسين تهرانى (حسينى ).
انتشارات حكمت , تهران , چاپ اول , سال 1407ق .
چاپ ديگر: همان ناشر, سال 1410ق , 1369ش .
وزيرى , ج 7 293ص , ج 9 293ص .
اين كتاب جلدهاى هفتم و نهم از مجلدات <امام شناسى >و قسمتى از سلسله ابحاث <علوم و معارف اسلامى >ازمؤلف است كه در غدير و به صورت دروسى از مولف بيان شده است .
جلد هفتم از درس نود يكم تا درس صدو پنجم و جلد نهم از درس صدو بيست و يكم تا درس صد و سى و پنجم است , و به شكر ابحاث علمى مطرح شده و از منابع شيعه و عامه استفاده نموده است .
توضيح اين دو جلد چنين است :
ج 7
درس نود و يكم تا نود و سوم : ابتدا مباحثى پيرامون مشخصات غدير و بعضى وقايع زمان پيامبر (ص ) در اين باره ,و رفتار منافقين از صحابه با آن حضرت و به خصوص نسبت به خلافت و ولايت . درس نود و چهارم تا نود و هفتم : بيان واقعهء غدير به طور علمى و كلامى همراه با آوردن خطبهء غدير و بحث در آيهء تبليغ و توضيح ابحاث آن . درس نود و];ّّهشتم تا صدو يكم : بيان راويان و مؤلفين و كتابهاى تأليف شده در غدير و نيز كتابهايى كه غدير در آنها آمده است ازمورخين و متكلمين و غير آنها و سپس استشهادات بعضى از معصومين (ع ) و نيز ديگر افراد به غدير در همراه بامباحث مربوط. درس صد و دوم ت صد و پنجم : شامل نامهء اميرالمؤمنين (ع ) به معاويه و نيز ابحاثى در زمينه هاى معانى <مولى >و استفادهء ولايت از اين كلمه و نيز كل خطبهء غدير همراه با ايراد اسامى بزرگان اهل لغت و نظرياتشان . درطى اين ابحاث اشعارى نيز آورده شده كه تقريباً تمام آنها در غدير هستند.
ج 9
در صدو بيست و يكم تا صد و بيست و هفتم : استشهادهاى و احتجاجات و مناشده هاى اميرالمؤمنين (ع ) در مواردمختلف از قبيل روز شورى در رحبهء كوفه , و جنگ جمل و با معاويه و موارد ديگر به غدير عمراه با مباحث علمى درهر مورد, و نيز احتجاجات بعضى معصومين (ع ) و ديگر افراد از اصحاب اميرالمؤمنين (ع ) و يا استشهاد مأمون وقضاياى امام رضا (ع ) و جريان ولايتعهدى .
درس صد و بيست و هشتم تا صد و سى ام : شرح آيهء <سأل سائل بعذاب واقع >و ايراد كلمات بزرگان عامه در اين باره و تحقيقى در مكان و زمان غدير, و نيز آيات ديگر مربوط به ابحاثى لغوى و تاريخى با بعضى از عامه .
درس صد و سى و يكم تا صد و سى و چهارم : بيان عيد بودن غدير به طور مفصل و وقايعى كه در اين روز اتفاق افتاده كه بيشتر جنبهء عيدى دارد, از بيعت و تهنيت با اميرالمؤمنين (ع ) و مراسم ديگر و استدلال و به عمل صحابهء ونيز بيان مواردى از سيرهء ائمه (ع ) در اين روز و بيان جوانب ديگر عيد غدير.
درس صد و سى و پنجم : دربارهء عامه بستن بر سر اميرالمؤمنين (ع ) توسط پيامبر (ص ) و نيز ابحاثى دربارهء عمامه گذاردن و جوانب آن .
در ضمن مطالب كتاب اشعار بسيارى آورده شده كه اكثراً در غدير است .
نكتهء قابل توجه :
اين كتاب در مواردى شبيه به كتاب <الغدير>علامهء امينى است .
8 انوار ولايت در خطبهء غدير(فارسى , چاپى )
رضا اصلانى .
9 أنيس الخطب (فارسى , چاپى )
على اصغر بن ابوالحسن (اعتماد الواعظين ) تهرانى .
تهران , سال 1365 .
فهرست كتب چاپى فارسى (خانبابا مشار) ج 1ص 591
اين كتاب شرح خطبهء پيامبر (ص ) در غدير است ; و مؤلف آن از خطباى تهران بوده است .
10 اهداء الحقير فى معنى حديث الغدير (الى اخيه البارع البصير) (عربى , چاپى )
سيد مرتضى بن احمد خسرو شاهى (تبريزى ) م 1372ق .
چاپ اول , المطبعة الحيدرية, نجف , سال 1353ق .
رقعى , 112ص .
چاپ دوم : به اهتمام سيد هادى خسرو شاهى (فرزند مؤلف ), قم , سال 1398ق , 1356ش .
رقعى , 192ص .
الذريعة ج 2ص 482ش 1894
الغدير ج 1ص 157ش 27
اين كتاب از ابتدا تا انتها كلام فخر رازى را نقل كرده و رد مى نمايد, و در ضمن بسيارى از مطالب جنبى مربوط به مطلب را بيان نموده است . در واقع مطالب بسيارى دربارهء غدير را به عنوان رد كلام فخر رازى يادآور شده و بحث نموده است , و تقسيم بندى خاصى ندارد.
توضيح ابحاث كتاب چنين است : ابتدا نقل كلام فخر رازى و سپس رد كلام او تا اواسط كتاب كه توضيح مراد پيامبر(ص ) از كلمهء <مولى >است و مفصل بحث نموده , و نيز كلام ديگرى از فخر رازى آورده و باز مفصل بحث كرده وكلامش را از تمام جوانب رد كرده است .
چنانچه علامه حاج آقا بزرگ فرموده مؤلف اين كتاب به سال 1352قمرى در تبريز در جواب شخصى به نام (شيخ محمد صديق ) كه از علماى عامه در روستاى حماميان بوده تأليف نموده و لذا جملهء <الى اخيه البارع البصير>را در آخراسم آورده است . همچنين علامهء ياد شده بسيار از اين كتاب تجليل نموده و از نظر فنى و علمى كتاب را ستوده است .
نكات قابل توجه :
];ّّ1 اين كتاب در چاپ قم با نام <معنى حديث الغدير>توسط فرزند مؤلف آقاى سيد هادى خسروشاهى , همراه بامقدمه و همچنين تقديمى از سيد موسى صدر به نام <سابقات الغدير>چاپ شده , چنانچه علامه استاد فقيد سيدعبدالعزيز طباطبائى نيز با همين نام (معنى حديق الغدير) از كتاب ياد نموده است . ولى نام اصلى كتاب <اهداءالحقير...>است , چرا كه خود مؤلف اين نام را گذارده و چاپ نجف نيز به همين نام چاپ شده است .
2 صفحات كتاب در چاپ نجف 113صفحه است , ولى چون در آن چاپ اشتباهى رخ داده و شماره صفحهء 4راموش شده 112صفحه است .
3 در آخر لازم به توضيح است كه اين كتاب با اشراف آية الله اديب شيخ محمد على اردوبادى رحمة الله تأليف شده است .
11 الايضاح و التبصير فى جواب مسألة المولى (فى حديث الغدير) (عربى , خطى )
حسين بن على (مؤيد الدين ) م قرن 6ق .
فهرست كتب اسماعيليه (مجدوع ) ص 152
فهرست كتب اسماعيليه (ايوانف ) ش 256
اين كتاب در دو باب است :
1 روايات و احتجاجات درباب ولايت اميرالمؤمنين (ع ) .
2 آنچه از امام صادق (ع ) در برترى روز غدير و نماز و روزهء آن روز وارد شده است .
به كتاب <الايضاح و التعبير فى ابانة فضل يوم الغدير>از حسين بن على مراجعه شود.
12 الايضاح و التبصير فى فضل يوم الغدير (عربى , خطى )
هبة الله بن موسى شيرازى (المؤيد فى الدين , داعى الدعاة) م 470ق .
فهرست كتب اسماعيليه (ايوانف ) ش ا 2167
نكتهء قابل توجه :
1 نسخه اى از اين كتاب در كتابخانهء الجمعية الاسماعيلية (كراچى ) موجود است .
2 مؤلف كتابى در حالات خود تأليف نموده كه در قاهره به چاپ رسيده , و نيز ديوانش با مقدمهء محمد كامل ];ّّحسين در قاهره به چاپ رسيده است , ولى اين كتاب پيدا نشد.
13 الايضاح و التعبير فى ابانة فضل يوم الغدير (عربى , خطى )
حسين بن على , م 667ق .
ميراث اسلامى ايران سال 1373ص 704
نكات قابل توجه :
1 احتمال مى رود اين كتاب با كتاب <الايضاح و التبصير فى جواب مسألة المولى (فى حديث الغدير)>از حسين بن على (مؤيد الدين ) يك كتاب باشند, به خصوص كه در آن كتاب بحث از فضل و برترى روز غدير نيز شده و چنانچه ازنام اين كتاب فهميده مى شود در همان موضوع است .
2 نسخه اى از اين كتاب در انستيتوى اسماعيليه در لندن شمارهء 31موجود است .
14 الايضاح و التفسير فى معنى يوم الغدير(عربى , خطى )
على بن محمد عبشمى (داعى , اسماعيلى ), م 612ق .
فهرست كتب اسماعيليه (مجدوع ) ص 123ـ 127
مصادر الفكر العربى الاسلامى فى اليمن ص 102
فهرست كتب اسماعيليه (ايوانف ) ش 249
فهرست كتابخانهء فيضى بمبئى ص 99ش 122
فهرست كتب اسماعيليه (پونا والا) ص 164ـ 165
( ب )
.jpg "کتاب شناسی غدیر(1)")
عبدالكريم نيرى (بروجردى ).
چاپ اول : چاپ حكمت , قم , حدود سال 1353ش .
رقعى , 44 .
چاپ دوم : انتشارات نور فاطمه (س ), تهران , سال 1402ق , سال 1361ش .
رقعى , 47ص .
كتاب پس از مقدمه ابتدا خلاصه اى از واقعهء غدير خم و سپس بحث غدير از نظر قرآن است كه سه آيه را مطرح مى نمايد: 1 <يا ايها الرسول ...>2 <اليوم الكملت لكم دينكم ...>3 <سئل سائل بعذاب واقع ...>, و در هر كدام به طرح اشكالات و جواب از آنها بحث در خود آيه و نيز آيات ديگرى در ضمن هر كدام از اين سه آيه پرداخته است و بيشترجنبهء كلامى دارد. در چاپ دوم كتاب شعرى را از شاعرى متخلص به <سنا>آورده است .
نكتهء قابل توجه :
چاپ دوم كتاب همراه با كتابى در مبعث از جلال الدين همائى است , كه هر دو با هم با نام <مبعث و غدير (اولين وآخرين پيام قرآن >چاپ شده اند و كتاب مبعث به عنوان بخش اول و با نام <مبحث بعثت >و كتاب غدير به عنوان بخش دوم و با نام <مبحث غدير خم >است .
در كتاب <الغدير فى التراث الاسلامى >ص 197ش 105از اين كتاب با نام <غدير خم از نظر قرآن >ياد نموده است .
سيد جمال الدين دين پرور.
انتشارات دارالفكر, قم .
جيبى , 32ص .
كتاب شامل بحثى در اسناد غدير و داستان آن است .
نكتهء قابل توجه :
];ك ك اين كتاب به ضميمهء كتاب <هزار و يك دليل >چاپ شده است .
خوان و رنگ كن (قصه هاى پيامبران ), ج 6(زمانى ) = داستان غدير(فارسى , چاپى )
.jpg "کتاب شناسی غدیر(1)")
سيد سعيد حسينيان (مير سعيد).
سال 1407ق , 1366ش .
وزيرى , 69ص .
چاپ ديگر: منشورات مسجد الغدير, قم , سال 1408ق .
وزيرى , 72 .
كتابشناسى ملى ايران (نيمهء دوم ) شمارهء 60ص 48.
اين كتاب ابحاثى در غدير و خطبهء آن , و گزارش از فعاليتهاى مسجد الغدير است .
18 بركهء آفتاب (فارسى , چاپى )
سيد مصطفى بن محمد على گرمارودى (موسوى , طالقانى ) ؟
بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى , مشهد, سال 1370ش .
هاريّه و غديريّه = غديريه (فارسى , چاپى )
19 بيان من كنت مولاه (عربى , خطى )
محسن بن حسين خزاعى (نيشابورى ) م قرن 5ق .
الفهرست (منتخب الدين ) ص 102ش 360
أمل الامل ج 2ص 228ش 685
جامع الرواة ج 2ص 42
];ّّرياض العلماء ج 5ص 9
تعليقة أمل الامل ش 685
مستدرك الوسائل ح 3ص 488
روضات الجنات ج 6ص 78
تنقيح المقال ج 3ص 54ش 10191
طبقات أعلام الشيعة (قرن پنجم ) ص 147
الذريعة ج 13ص 184ش 654
أعيان الشيعة ج 9ص 47
معجم رجال الحديث ج 14ص 195ش 9887
نكات قابل توجه :
1 نام اين كتاب در الذريعه <شرح حديث من كنت مولاه >است , با اينكه از الفهرست (منتجب الدين ) نقل نموده , ودر الفهرست نام <بيان من كنت مولاه >را آورده است و بقيهء موارد نيز از همين مأخذ و با همين نام نقل نموده اند.
2 شيخ منتجب الدين در كتاب ياد شده , كتابهاى مؤلف را با سند خود از او نقل نموده است كه در نتيجه يكى ازكتبش همين كتاب است .
منبع: www.balagh.net
