بازي کردن و آموختن

اهميت اسباب بازي ها

اسباب بازي ها براي بازي و يادگيري کودک ضروري مي باشند .از حدود 3 ماهگي کودک نياز به تحريک توسط اسباب بازي هاي کوچک دارد .يک اسباب بازي که بالاي تخت آويزان است ، موجب سرگرمي کودک بوده تحريک بينايي را برايش فراهم خواهد آورد .اسباب بازي صدادار نظير زنگوله يا جغجغه به محض اينکه کودک بتواند آن را در دستش نگه دارد ،بسيار خوب است . مکعب هاي چوبي يا پلاستيکي کوچک ، قوطي حلبي هاي کهنه و قرقره مي توانند جزء بهترين اسباب بازي ها باشند .اسباب بازي هاي مکانيکي ، هدر دادن پول بوده و بيشتر از آنچه براي کودک خوشايند باشند ، والدين را سرگرم مي کنند . قوري و قابلمه کوچک پلاستيکي يا فلزي ،يا کاميون و موتور ، موجب خوشحالي بسيار زيادي براي کودک مي گردد .کيفيت رنگها اهميت دارند .رنگها نبايستي وقتي که کودک اسباب بازي را در دهانش مي کند ، پاک شوند .همچنين رنگهاي حاوي سرب براي آن ها منع شده اند ،بنابراين والدين بايد بسيار محتاط بوده و اسباب بازي هاي مطمئن را براي کودک تهيه کنند .کودک ياد مي گيرد که اندازه ها ، اشکال و رنگهاي مختلف را درک نموده و تشخيص دهد ؛ مي تواند مکعب ها را در يک رديف بچيند و قطار
درست نمايد ؛دو يا سه مکعب را روي هم گذاشته و خانه درست کند .قوه ي تخيل او هيچ حدي نداشته و مي تواند همه ي انواع وضعيت هاي بازي را متصور گشته و خلق کند .مادر مي تواند با خواهش کردن از کودک که او را به خانه اش دعوت کند و همچنين وانمود کردن به خريد چيزي ،مسافرت کردن با قطار او يا نگه داشتن قطار براي چاي خوردن ، در بازي طفل شرکت کند .
کودکان از بازي با مکعب ها لذت مي برند ، زيرا مي توانند انواع چيزها مثل کلبه ، پل ، قطار ، يا هر چيز ديگري را که شما در کودکي مي ساختيد،بسازند. اين مکعب ها مي توانند سال ها مورد استفاده قرار گرفته و با رشد کودک ، شکل و بازي بچه ها با آن ها پيچيده تر خواهد شد .
بسياري از بچه ها ،عروسک هاي نرم را دوست داشته و ساختن يک خرگوش يا سگ با لباس هاي کهنه در خانه ،به همان اندازه ي عروسک هاي گران ، شادي آفرين مي باشد کودکان دوست دارند که لباس هاي عروسکشان را در آورده و سپس بپوشانند و براي آن ها ،يک عروسک ساده با لباس هاي کم ، بهتر از يک عروسک با تزيينات زياد و لباس هاي زيبا مي باشد .برخي از مادران اصرار دارند که عروسک ها را با لباس هاي متفاوتي که جزييات متناسبي دارند ، بپوشانند .اين کار ممکن است براي مادر خوشايند بوده ولي براي کودک در سنين پايين ،معني ندارد .
اسباب بازي هاي قديمي دوباره در حال افزايش هستند .همچنين موارد مدرن تر نيز ساخته شده و کودک بايستي شادي ناشي از هر دو اين اسباب بازي ها را تجربه کند استفاده از اسباب بازي هاي خشونت بار ،مثل تفنگ ، تپانچه ، نارنجک و ...جاي بحث دارد .
کتاب هاي عکس دار و رنگي نيز براي يادگيري حيوانات ، پرندگان و ساير چيزهايي که در محيط کودک مي باشند ،مفيد هستند .قبل از يک سالگي ، کودک از شنيدن
داستان هاي کوتاه لذت مي برد .کودک ياد مي گيرد که از دست هايش استفاده کرده و از تصاويري که مي کشد يا نامه اي که مي نويسد احساس لذت کند . بعداً او شکل هاي بهتري از خانه ، قطار ، آدم و ...را کشيده و همچنين به کارگيري عضلات دست و چشم ها را بيشتر ياد گرفته و تصاويري خارج از قوه ي تخيل مي کشد .قطاري که او مي کشد ممکن است اصلاً شبيه قطار نبوده و در اين حال نبايستي او را وادار به کشيدن قطار صحيح نمود .در نتيجه بار ديگر هم ممکن است نتواند تصويري که مي خواهد ، کشيده و از شما بخواهد برايش اين تصاوير را رسم کنيد .روزنامه هاي کهنه يا کاغذهاي اضافي دفتر مشق مدرسه ،وسايل خوبي براي نقاشي او هستند .چند عدد مداد رنگي با نوک گرد و چند کاغذ باطله براي کودک بسيار شادي آفرين خواهند
بود.او بايد ياد بگيرد که خودش را سرگرم کند نه اينکه فرد ديگري ، بازي او را در همه وقت ، جهت بدهد .
بسياري از کودکان تشويق به استفاده از قلم ، کاغذ يا مداد رنگي نشده و بايد توجه نمود که اين عمل ، برهنر يادگيري او ، تأثير خواهد داشت .البته به کودک بايد گفت که روي ديوار ،وسايل خانه ، يا کف زمين خط نکشد .اگر کودک کاغذي براي نقاشي داشته باشد ، نيازي به خط کشيدن روي ديوار نخواهد داشت .
خاک رس و خمير بازي به افزايش هماهنگي دست ها و چشم ها ، جهت يادگيري اشکال و اندازه ها بسيار کمک مي کند .
برخي از بچه ها ،با دقت تر از بقيه بوده و کتابها را پاره نکرده و اسباب بازي ها را نمي شکنند .اين تفاوت کودکان همان طور که بارها ذکر شد ، طبيعي مي باشد ؛همان طور که بزرگسالان با يکديگر متفاوت هستند .
پاسخ کودکي که اسباب بازيش را مي شکند ،کتک زدن و تنبيه کردن نيست ، بلکه بايستي اسباب بازي محکم تري برايش تهيه کرد و همچنين به جاي يک ورق کاغذ يک کتابچه عکس دار مقوايي برايش خريد .او به زودي همه چيز را ياد خواهد گرفت و شما مي توانيد ملايم و مهربانانه او را کمک کنيد .گرفتن اسباب بازي محبوب او به عنوان تنبيه ، کار بسيار بدي در حق کودک ، مي باشد .
اکثر کودکان کوچک تر وانمود به بازي سوار شدن به قطار يا پياده شدن از اتوبوس ،يا تغذيه عروسک ، يا خريد کردن مي نمايند .شما مي توانيد تا حد امکان در اين بازي ها شرکت کرده و بعد او را به حال خود بگذاريد تا با خودش بازي کند .

بازي کردن با ديگر بچه ها و سهيم شدن

هرکودک درجه سخاوت و بخشندگي و ميل به سهيم شدن با ديگران را به طور متفاوتي دارد.کودک براي اين عمل بايستي آمادگي ذهني داشته و قبل از اينکه با کسي در اسباب بازي شريک شود ،اين امر را درک نمايد زيرا مناسب تر خواهد بود .اين رفتار باعث مي شود که او احساس از دست دادن آنچه را که دوست دارد ،نموده و بيشتر احساس مالکيت بنمايد .
کودکان ممکن است در مورد وسايلشان بسيار خسيس بوده و حتي به اسباب بازي خاصي حساسيت مالکيت داشته باشند .آن ها نبايستي وادار به شريک شدن اسباب بازي هاي شان بشوند .کودک بايد «مال من » و «مال تو » را ياد بگيرد .او مي خواهد اسباب بازي مورد علاقه اش را به رختخواب ببرد ،پس چگونه انتظار خواهيد داشت که آن اسباب بازي را به کودک ديگري براي بازي بدهد ؟در خانواده هاي بزرگ ،گاهي شريک شدن آسان تر بوده و حتي ميل به شريک شدن ممکن است قوي تر شود .گاهي ممکن است از پدر و مادر خواسته شود تا در اين امر مداخله کرده و شما بايد منصف بوده و سخاوت و بخشندگي کودک بزرگ تر را متوجه کودک کوچک تر بنماييد .اما نبايد براي اين
کار به علت راضي کردن کودک مهمان ،به بچه خود زور و اجبار نماييد . بعداً او ياد خواهد گرفت که اسباب بازي را با ديگران شريک شود زيرا دوست دارد با بچه هاي ديگر بازي کند .
کودک مي خواهد که بازي کرده و نمي تواند که در همه بازي بي عيب باشد . بنابراين به او روش بازي مثلاً انداختن توپ را آموزش ندهيد فقط با او بازي کنيد .کودک يک حس لذت بردن از بازي و شريک شدن در خوشحالي را خواهد داشت .هنگامي که بزرگ تر مي شود ،دوست دارد که بازي را صحيح انجام داده و شما مي توانيد به او آموزش دهيد که چکار کند .هنگام بازي با هم ، کودکان اغلب به يکديگر ضرباتي را وارد ساخته و زياد آرام نيستند .
ممکن است کودک شما ،بقيه را زده و از آن ها سوء استفاده کند و يا ديگران اين کار را با او انجام دهند .به طور طبيعي ، کودکان ياد مي گيرند که چگونه با بقيه کنار بيايند ،در صورتي که مشاهده کرديد کودک شما هميشه توسط بقيه ، مورد تحکم و يا مورد تهاجم واقع مي شود ، شايد نياز به تعويض همبازي هايش حس شده و سعي گردد همبازي هاي جديد ،هم سن و سال او باشند .
هنگامي که خطر زخمي شدن کودک در بازي ها وجود دارد ،بايد دخالت کنيد . دعوا و جنجال ،تا حدي که به کسي آسيب نرسد ،امر بدي نمي باشد . کودکان فرا مي گيرند که بين خودشان مسئله را حل کرده و دقايقي با هم شريک و سهيم شده و بازي و همچنين دعواي منصفانه اي داشته باشند .بزرگ ترها مي توانند با پيشنهادهايي دعوا را خاتمه دهند .مثلاً به کودک خود بگويد :« بگذار اول دوستت قطار را براند و تو مسئول ايستگاه باش و بعد جايتان را عوض کنيد ».

جمع کردن اسباب بازي ها

کودک در سن پايين نمي تواند نياز يا اهميت به منظم بودن را درک کند . او از بازي اش لذت برده و حالا خسته و خواب آلوده است و شايد بخواهد کار ديگري را انجام دهد .اگر شما به او بگوييد :«اسباب بازي هايت را جمع کن »،ضرورت اين امر را نمي فهمد ،او حتي ممکن است اگر به او براي کاري که دوست ندارد اجبار شود ،گريه را شروع کند .بنابراين مي توانيد به او در جمع کردن وسايلش کمک کرده و فضاي خانه را دلپذيرترنماييد. اگر زمان خواب يا غذا خوردن نزديک و بازي کودک هم رو به اتمام است، مدتي کودک را تماشا کرده و يا حتي وارد بازي او بشويد و پس از مدتي به نرمي پيشنهاد کنيد که وسايل و اسباب بازي ها بايستي جمع شوند .
در اين کار به او کمک کنيد به زودي او به به اندازه ي کافي در اين کار نقش خواهد داشت بايستي يک سبد يا يک جعبه ي مقوايي يا چوبي داشته باشيد تا اسباب بازي ها را در آن جمع کنيد .عروسک ها و حيوانات را مي توان روي قفسه يا طاقچه گذاشت .اين همکاري در انجام کارها ، به او نظم و ترتيب ، و همچنين تميزي را خواهد آموخت و به تدريج ياد مي گيرد که پس از اتمام بازي ،وسايلش را جمع کند .اين رفتار از نق زدن ، پاره کردن و سرزنش شدن جلوگيري مي کند .

يادگيري با تقليد ،انجام و اکتشاف

از شش ماهگي به بعد ،کودک شروع به تقليد کارهاي ساده اي که از او خواسته مي شود ،مي نمايد ؛ نظير دست زدن يا خواباندن عروسک .بعداً او کارهاي مادرش را تقليد مي کند ،نظير تميز کردن ، گردگيري و .. او دوست دارد که کفش هاي پدرش را پوشيده و حتي کت او را به تن کند .او دوست دارد که عينک مطالعه را به چشم زده و در حالي که يک کاغذ جلويش مي گذارد ،قلم را در دست نگه دارد .همه ي اين موارد ، فرا گرفته شده و بايستي به او اجازه ي چنين کارهايي را داد ،به شرط آنکه خودش را دچار مشکل نسازد .او دوست دارد که سبد اسباب بازي را واژگون کرده و دوباره آن ها را سرجايش بگذارد ،و اکتشاف کند چه چيزهايي در اطراف اتاق قرار دارند .او ممکن است حتي بخواهد کتابها را کاوش نموده و از روي قفسه به پايين پرت کرده و يا آن ها را پاره کند .او وسايل تزييني سراميکي را پرت کرده و ترس شما را بيشتر مي کند .حتي ممکن است پريزها و سيمهاي برق را کاوش کرده و چيزي را در سوراخ پريزها داخل نمايد . مسايل بسيار زيادي را کودک طي کاوش هاي خود فرا خواهد گرفت و شما بايد تا حد امکان ،اکتشاف بي خطر او را فراهم آورده و چشمتان هميشه به دنبال وي باشد .

کثيف شدن

کودک بايستي انجام دادن کارهاي خودش را ياد گرفته و توسعه دهد .او به زمين خورده و کثيف مي شود ،يا در حياط بازي کرده و اطراف را با قوطي هاي خالي و جعبه ها جستجو مي کند و همه ي اين کارها موجب کثيف شدن او مي شوند .او احتياج به آزادي براي بازي کردن با آب و گل و غلتيدن و معلق زدن روي زمين دارد .بنابراين مقداري کثيفي ، قسمتي از رشد و يادگيري و خوشحال بودن او مي باشد .تغذيه او نيز موجب کثيف شدنش مي شود .انتظار نداشته باشيد که هميشه تميز باقي بماند .به او لباس هايي که قابليت شستشوي زياد دارند بپوشانيد .هنگام غذا دادن ، از يک پيش بند استفاده نموده ، قبل و بعد از غذا دست هايش را بشويد .تذکرات مداوم به کودک جهت تميز نگه داشتن خود و احتمالاً تنبيه کردن او هنگامي که کثيف مي شود، قطعاً موجب ناراحتي و لجاجت او خواهد شد .
بدترين وضعيت براي کودک ، مهماني رفتن يا مهمان داشتن است .شما بهترين لباس را به او پوشانده و سپس انتظار داريد که آن ها را کثيف نکند .چگونه او مي تواند بدون بازي کردن لذت ببرد ؟ پس برخي توجهات ديگر نظير پوشاندن يک پيش بند يا شستن دست و صورت پس از غذا خوردن را اعمال نماييد ،اما بيش از حد فشار نياوريد .برخي لباس هاي ساده که به خوبي دوخته شده اند ، بهترين انتخاب بوده و شما از کثيف شدن آن ها خود را ناراحت نخواهيد کرد .
منبع:کتاب شما و فرزندانتان
/خ