دنياي شيعه (شيعه در عربستان)
پيشينه ي تاريخي
عربستان در زمان های قدیم و پس از ظهور اسلام، همواره میان دولت های محلی و منطقه ای تقسیم شده بود و به صورت ملوک الطوایفی اداره می شد. با ظهور اسلام و استقرار آن در سراسر شبه جزیره، این منطقه برای اولین و آخرین بار، تحت لوای اسلام، به وحدت دست یافت و به نحو چشمگیری از دیدگاه سیاسی و فرهنگی دگرگون گشت تا جایی که با گذشت چند دهه، عرب ها به چنین قدرتی دست یافتند که دو قدرت بزرگ شرق و غرب آن روزگار را از پا در آوردند.
در زمان امویان، قسمت اعظم عربستان جزو قلمرو آنان بود و سپس آل عباس بر آن مسلط شدند. در اواخر قرن دوم هجری قمری، علویان در عربستان قیام کردند؛ اما کاری از پیش نبردند، پس از مرگ متوکل عباسی، قدرت عباسیان رو به زوال نهاد و عربستان هم به دنبال آن، بار دیگر دارای حکومت های محلی ضعیف و کوتاه مدتی شد که جز چندین قرن اغتشاش و درهم ریختگی، چیز دیگر را برای آن به همراه نیاوردند.
در قرن 16 میلادی (دهم هجری قمری)، پرتغالی ها حمله به مکه را قصد کردند که این فکر عملی نگردید. در همان قرن خلفای عثمانی که متوجه عربستان شده بودند، به تدریج سواحل غربی و سپس تمامی عربستان را زیر سلطه خود در آوردند.
در قرن 18 میلادی، محمدبن عبدالوهاب در نجد قیام کرد. وی خود را مصلح مذهبی دانسته و مذهب خاص خود را تبلیغ می کرد. آیین و فرقه ی جدید به وجود آمده توسط محمدبن عبدالوهاب، در آغاز با مشکلات فراوانی مواجه گردید، چرا که مخالفان افکار و عقاید وی علیه او قیام کردند و تعرضاتی انجام دادند که در نتیجه ی آنها، وی در صدد به دست آوردن حامیانی از حاکم شهر نجد برآمد؛ اما آنها هیچ یک از ترس ایجاد آشوب و بلوا، حاضر به انجام و قبول چنین کمکی نشدند. تا سرانجام، محمدبن سعود حاکم شهر (درعیه) را با خود هم داستان کرد. محمدبن عبدالوهاب و محمدبن سعود با یکدیگر عهد و پیمان بستند که در این راه، از هیچ کوشش دریغ نورزند و بر مبنای این قرارداد، عبدالوهاب بر نفوذ مذهبی خویش و محمدبن سعود نیز بر قدرت خود افزودند.
با شکست عثمانی در جنگ جهانی اول و تسلط “عبدالعزیز بن سعود“ بر سراسر خاک عربستان (به کمک جنبش وهابی)، طبق پیمانی که در سال 1927 بین بریتانیا که در عربستان نفوذ داشت و ابن سعود امضاء گردید، کشور عربستان سعودی به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت شناخته شد.
هم اكنون جمعيت عربستان 22 ميليون نفر است . زبان و خط رسمی این کشور عربی است.و واحد پول آن ريال مي باشد. عربستان دارای غنی ترین منابع نفت جهان و هم چنین حاوی بسیاری از معادن و منابع زیر زمینی است.
از شهرهای مهم آن می توان جده، مکه، مدینه، طائف، ظهران و هفوف را نام برد. پایتخت آن نیز ظهران می باشد.
طبق آخرين سرشماري ها 10 تا 15 درصد جمعيت عربستان را شيعيان تشكيل ميدهند. بیشتر شیعیان در منطقه شرقی عربستان در حاشیه خلیج فارس ـ از قطر تا نزدیک کویت ـ ساکن هستند و نواری شیعه نشین را شكل داده‌اند كه شامل استان «احساء» تا «قطیف» می‌گردد. بعضی از شیعیان نیز در «مدینه منوره» ساکن هستند و بعضی هم در شهر مهم «جده».در جنوب عربستان در منطقه نجران و در مرز یمن هم برخی شیعیان اثنی‌عشری و اسماعیلی زندگی می كنند.
فعاليت شيعيان در عربستان با مشكلاتي بسياري همراه است. برخورد دولت سعودی با فعالیت‌های شیعه دو گونه است: در مناطقی که اکثریت جمعیت با شیعیان است آزادی‌ها و فعالیت‌ها زیاد است و امور دینی و مذهبي مثل نماز جماعت و جمعه، فعالیت‌های ماه مبارک رمضان، جلسات قرآن، دوره‌های کوتاه مدت برای جوانان شیعه در رشته‌های مختلف، حلقات قرائت و تفسیر قرآن و فعالیت‌های دیگر مشمول این آزادی‌ها هستند؛ هر چند که اگر احساس شود که این فعالیت‌ها در حال گسترش است از آنها جلوگیری می‌نمایند. مثلاً اگر شهرک جدیدی در همان مناطق شيعه‌نشين ایجاد شود و شيعيان بخواهند حسینیه‌ای ایجاد نمایند، دولت سعودی اجازه نمی‌دهد.
اما در مناطقی که شیعیان در اقلیت هستند، محدودیت‌ها زیاد است و اجازه فعالیت‌های خاص دینی داده نمی‌شود؛ مثل منطقه «دمام» که اجازه برپایی عزاداری حضرت سید‌الشهداء (ع) ـ به این بهانه که این شهر شیعه‌نشین نیست و برای اهل سنت است ـ داده نمی‌شود.
در آموزش و پرورش تعاليم وهابي بر شيعيان تحميل مي‌شود. شيعيان نه تنها مجاز به تعليم تشيع [به طور رسمي] نيستند بلكه مجبورند دروس وهابي را كه در آن شيعيان را مرتد و كافر ميداند بخوانند. گرچه فرزندان شيعيان مجبورند در مدارس دولتي اسلام وهابي را فرا گيرند ولي به موازات آن خانواده و شخصيت‌هاي ديني شيعي تعاليم مذهبي را به آنان تعليم ميدهند و بدين ترتيب كودكان در مقابل آموزه‌هاي ديني وهابي كه در مدارس دولتي به آنها تدريس مي‌شود مصونيت پيدا مي‌كنند.
در عربستان به شيعيان اجازه دادشتن مسئوليت هاي مختلف داده نمي شود. شيعيان مسئوليت سياسي و حكومتي ندارند. وجود 4 هزار شاهزاده در عربستان باعث شده است كه آنها تمام مسئوليت‌ها و مراكز قدرت را در اختيار خود داشته باشند براي مثال تمام وزارتخانه‌هاي مهم از قبيل دفاع، خارجه و كشور به وسيله شاهزادگان اداره مي‌شود. همچنين رياست شوراي عالي در وزارتخانه‌هاي خدماتي نيز به عهده آنها است. شوراي عالي تبليغات سياست كلي وزارتخانه‌ها را تعيين كرده و فرماندهي عمليات در بخش‌هاي مختلف نيروهاي مسلح و پايگاه‌هاي نظامي را در اختيار دارند. اين در حالي است كه شيعيان از استخدام در نيروهاي نظامي محرومند و خلباني نيز براي آنها ممنوع است.
منطقه شرقي ( منطقه شيعه نشين) كه بيشترين منابع معدني و چاه هاي نفت عربستان را در اختيار دارد فقيرترين منطقه عربستان است. دولت در مقايسه با ديگر مناطق عربستان سعودي، هزينه بسيار اندكي را به پروژه‌هاي ساختماني، جاده‌ها، بهداشت و تعليم و تربيت در اين منطقه اختصاص داده است.
انقلاب اسلامي ايران كه تاثيرات بسياري در جهان داشت. در عربستان هم تاثيرات زيادي به بار آورد تا جايي كه شيعيان گروه هاي سياسي تشكيل دادند و در چند مورد قيام هايي به وجود آمد. انقلاب اسلامي سطح آگاهي هاي شيعيان عربستان را ارتقا داد و به آن ها روحيه و اميد بخشيد.
عربستان براي مقابله با نفوذ شيعه در منطقه در سال 1381 پنج هزار كتاب در نقد شيعه منتشر كرده است و در موسم حج همان سال بيش از يك ميليون نسخه كتاب بر ضد شيعه در بين حجاج توزيع كرد.
تاسيس اداره ويژه‌اي تحت عنوان "دائره المكافحه التبشير الشيعي"، (اداره مبارزه با گسترش تبليغات شيعه) كه بودجه هنگفتي جهت مبارزه با گسترش انقلاب اسلامي ايران به آن اختصاص يافته است، عربستان هزينه هاي بسياري براي ايجاد گروه هاي تندرو صرف كرده است كه نتيجه آن تشكيل حكومت طالبان در افغانستان بود. اين كشور تلاش دارد با به روز كردن تفكر وهابيت به عنوان رقيب ايدئولوژيك انقلاب اسلامي به صدور اسلام بنيادگرا بپردازد گر چه اين شيوه تاكنون با شكست روبرو شده است در حالي كه ايدولوژي انقلاب اسلامي تحولات بسياري را در كشورهاي مختلف جهان به وجود آورده و به گسترش شيعه در جهان منجر شده است.
منبع: ا نتظار نوجوان
/س
