نويسندگان:
محمد نبوي، احمد حق‌دوستي
محمد نبوي، احمد حق‌دوستي
اصول و فلسفه‌ي تربيت بدني مي‌تواند اعمال فرد را هدايت کند. انجام هر کار براي يک فرد باهوش و باذکاوت نياز به اصول و فلسفه‌ي زندگي دارد تا اعمال او را هدايت کند و لازمه‌ي چنين چيزي است که قبل از طرح هر برنامه‌اي بداند که عمل صحيح کدام است. اصول و فلسفه به معلم در تصميم گيري‌اش براي آن چه مي‌خواهد در کلاس درس و يا در زمين بازي به دانش‌آموزان بياموزد ياري مي‌دهد و راه و روش را براي او مهيا مي‌سازد.
فلسفه‌ي تربيت بدني در برنامه ريزي به ما کمک شاياني مي‌کند؛ براي مثال وقتي نظر معلم بر اين باشد که اجراي برنامه‌هاي تربيت بدني به دليل اين که اگر دانش‌آموزان با يکديگر بازي کنند مي‌توانند مناسبات انساني قوي‌تري داشته باشند، بايد در برنامه منظور شده و بر اساس نظام تفکر و تعليمات منطقي و ساير خصوصيات فلسفي تنظيم شود، اصول و فلسفه‌ي تربيت بدني در پايه‌ريزي چنين برنامه‌هايي سهم بسزايي خواهد داشت. در دهه‌هاي آينده با اين حقيقت مواجه خواهد شد که دانش‌آموزاني که در فعاليت‌هاي تربيت بدني همراه با هدف‌هاي کاربردي شرکت مي‌کنند در مسابقات برد بيشتري خواهند داشت. البته اين امر مهم است ولي کافي به نظر نمي‌رسد. در اجتماع مترفي امروز مردم مي‌خواهند بدانند که تربيت بدني چگونه مي‌تواند در حل مسائلي همچون ناآرامي‌ها، ناسازگاري‌ها و يا ساير مشکلات به دانش‌آموزان کمک نمايد. يک تفکر خوب در فلسفه ي تربيت بدني در تفسير ارزش‌هاي مهم اجتماعي کمک مي‌نمايد تا بتوانيم برنامه‌هايي را براي حل مشکلاتي که گريبان گير اجتماع مي‌شود تنظيم کنيم.
اصول و فلسفه‌ي تربيت بدني، افراد اين حرفه را از نظر علمي و عملي به يکديگر نزديک‌تر مي‌سازد و به معلمان تربيت بدني کمک مي‌کند تا به راحتي تصميم بگيرند که چگونه مي‌توانند بهترين و صحيح‌ترين خدمات را به جامعه و بشريت ارائه کنند. در نهايت مي‌توان گفت اصول و فلسفه‌ي تربيت بدني ارتباط بين تربيت بدني و آموزش و پرورش را بيان مي‌کند.
فلسفه‌ي تربيت بدني با دلايل اساسي و منطقي نشان مي‌دهد که اين رشته ارتباط بسيار نزديکي با هدف‌هاي تعليم و تربيت دارد و هماهنگي بين هدف‌ها، اصول و فلسفه‌ي تربيت بدني و آموزش و پرورش را نشان مي‌دهند. در تعريف تربيت بدني بايد توجه داشت که اهميت و تأکيد بر تعليم و تربيت از طريق شناخت بدن و به کار بردن آنهاست.
هدف تربيت بدني مانند هدف آموزش و پرورش توجه به کل وجود و سلامت دانش‌آموز است. اصول و فلسفه‌ي تربيت بدني با بيان هدف‌هاي اساسي‌اش دلالت کامل بر اين دارد که هدف‌هاي اين حرفه با هدف‌هاي آموزش و پرورش همبستگي دارد و معلمان تربيت بدني بايد براي توسعه‌ي اصول و فلسفه‌ي تعليم خود به طريق منظم و منطقي تلاش کنند تا نمايانگر بهترين علائق افراد بشر باشند. بدين طريق بايد حقايق علمي و تجربي گردآوري شده و تئوري‌هايي که داراي کاربرد است به کار گرفته شود تا ارزش تربيت بدني به عنوان خدمتي لازم و مهم براي بشريت مورد حمايت قرار گيرد.
تربيت بدني؛ معني و فلسفه‌ي آن
کلمه‌ي انگليسي «فيزيکال» به معني بدني و جسماني است و به بدن نسبت داده مي‌شود. اين لغت اغلب به ويژگي‌هاي مختلف بدني از قبيل توانايي بدني، تکامل جسمي، برتري بدني، سلامت بدني و ظاهر بدني اشاره دارد و در مقابل کلمه ي روان و قواي ذهني يا روحي قرار مي‌گيرد. از اين رو اگر لغت «تربيت» را به آن بيافزاييم عبارت تربيت بدني حاصل مي‌شود که روندي از تعليم و تربيت و مشتمل بر فعاليت‌هايي است که منجر به حفظ يا نگهداري و تکامل بدن انسان مي‌شود؛ لذا هنگامي‌که فرد بازي، شنا يا راهپيمايي مي‌کند يا روي پارالل فعاليتي انجام مي‌دهد يا اسکيت بازي مي‌کند، هم زمان عمل تربيت و يا پرورش نيز تحقق مي‌يابد. اين موضوع ممکن است براي غني شدن زندگي فرد مفيد يا زيان‌آور باشد و حتي امکان دارد به تجربه‌اي دلنشين يا ناخوشايند منجر شود و يا به ساخت جامعه‌اي به هم پيوسته و قوي بيانجامد. تا نتايجي ضداجتماعي براي فرد به بار آورد. به هر حال تربيت بدني چه به کسب اهداف آموزش و پرورش منجر شود يا نه، به مقدار قابل ملاحظه‌اي بستگي به قدرت مديريت و رهبري مسئول تربيت بدني در جهت‌دهي و سازماندهي آن دارد.تربيت بدني از اجزاي مهم روند تعليم و تربيت است. تربيت بدني يک امر غيرضروري و يا تجملي نيست که سربار و ضميمه‌ي برنامه‌هاي مدارس و باعث سرگرمي و پرکردن وقت دانش‌آموزان در مدارس يا آموزشگاه‌ها شود بلکه يکي از اجزاي بسيار مهم و حياتي تعليم و تربيت است. از طريق يک برنامه تربيت بدني خوب مي‌توانند مهارت‌هايي را فراگيرند که در اوقات بي کاري مورد استفاده دارد و نيز به فعاليت‌هايي بپردازند که به هدايت يک زندگي سالم و نشاط‌آور رشد اجتماعي و معنوي و سلامت و تندرستي قواي ذهني و جسمي‌آنان منتهي شود.
مطالعه در تاريخ نشان مي‌دهد که ساير تمدن‌ها نيز به اهميت جايگاه تربيت بدني و فلسفه آن در آموزش کودکان و نوجوانان توجه داشته‌اند. به عنوان مثال در آتن باستان سه موضوع مهم در آموزش مدنظر قرار داشت که عبارت بودند از: ژيمناستيک، فرهنگ زبان و شعر و موسيقي.
در ايالات متحده‌ي آمريکا نقش تربيت بدني و فلسفه آن برنامه‌هاي تعليم و تربيت از ديرباز مورد توجه قرار گرفته است. در سال 1918 انجمن آموزش و پرورش ملي اين کشور، اصول اساسي معروف تعليم و تربيت مدارس متوسط را تنظيم نمود که مشتمل بر هفت هدف است و مي‌تواند زندگي بهتري را براي افراد فراهم سازد. اين اهداف عبارت‌اند از: 1) بهداشت و تندرستي؛ 2) تسلط بر روند و تقويت بنيان خانواده؛ 3) عضو مؤثر خانواده بودن؛ 4) کار و پيشه؛ 5) شهروند خوب بودن و مراعات قوانين مربوط به آن؛ 6) استفاده مؤثر از اوقات فراغت؛ 7) پرورش اخلاق.
آن‌چه درباره‌ي اين برنامه قابل ذکر است اين که تربيت بدني نقش بسيار مهمي در کسب اين اهداف ايفا مي‌نمايد؛ زيرا تربيت بدني در کسب سلامت و تندرستي، و در زندگي پويا و سازنده‌ي فرد و تربيت اجتماعي که به تکامل شخصيت و روابط خوب انساني منجر مي‌گردد نقش بسيار مهمي‌دارد.
تعريف تربيت بدني
در تربيت بدني مجموعه‌اي از فعاليت‌هاي جسماني است که موجب رشد و تکامل نظام‌هاي ارگانيکي مختلف بدن شده و براي افراد، با توجه به نتيجه‌اي که از آن زمان انتظار داريم برگزيده مي‌شوند. تعريف فوق متضمن اين حقيقت است که انتخاب انواع فعاليت‌هاي ورزشي با توجه به کارايي‌هايشان و نتايج حاصل از آنها مهم است و اين فعاليت‌ها از لحاظ ارزش، متنوع و بعضي بر بعض ديگر با توجه به رسيدن به نتيجه‌ي مطلوب برتري دارند. وقتي يک فعاليت از بين مجموعه فعاليت‌ها انتخاب مي‌شود بايد اصولي که لازمه‌ي آن فعاليت است رعايت شود؛ زيرا اصول منعکس کننده‌ي ايده‌هاي مهم و نيازهاي فوري افرادند. اگرچه بر نيازهاي عضلاني و مکانيکي تأکيد مي‌شود ولي بايد توجه داشت که استفاده از اصولي که فقط به يک چنين مقاصدي کمک مي‌کند صلاح نيست. برآوردن نيازهاي اخلاقي و اجتماعي روزمره، مقدم بر تمام اشکال تعليم و تربيت است و امروزه بايد قبل از توجه به فعاليت‌هاي بدني به مناسبات بشري عنايت شود تا افراد بردبار، مهربان و داراي رفتار دوستانه تربيت شوند. براي بروز اتکاي به نفس، استقلال و روحيه‌ي جوانمردي و شجاعت بايد نتيجه‌ي مطلوب در نظر گرفته شود. بنابراين بايد نتايج فيزيولوژيکي، نتايج رشد و تکامل، مهارت‌هاي عصبي و عضلاني، علائق، عواطف، عادات و گرايش‌هاي زندگي سالم و علاقه به تفريحات سودمند در اوقات فراغت براي همه ي افراد بشر مورد توجه باشد. حال بايد ببينيم اين تعريف چگونه در موقعيت‌هاي عملي به کار مي‌رود. فرض کنيد پدري با فعاليت‌هاي ورزشي فرزندش مخالفت مي‌کند زيرا معتقد است تمرينات لازم مورد احتياج فرزندش از طريق چمن زني و انجام ساير کارهاي روزانه تأمين مي‌شود. بايد قبول کرد که بعضي از اهداف تربيت بدني براي کودکان در فعاليت‌هاي حرکتي گوناگون در خارج از مدرسه به دست مي‌آيد و هر تمرين حرکتي داراي نتايجي است ولي ممکن است جزئي و کم ارزش باشد اما در برنامه‌هاي تربيت بدني انتخاب نوع فعاليت و توجه به نتايج حاصل از آن با توجه به هدف‌هاي تربيت بدني حائز اهميت است.در تربيت بدني علاوه بر مطالب ذکر شده، رشد عاطفي، تقويت قواي ادراکي، وجدان گروهي، احساس مسئوليت در کليه فعاليت‌هاي ورزشي و خصلت‌هايي مانند هم فکري، عدالت اجتماعي، راستگويي، احترام به قوانين جامعه و حفظ حقوق ديگران، وطن‌دوستي، خلاقيت، ابتکار و نوآوري در فعاليت از ديگر هدف‌هاي مهم تربيت بدني تلقي مي‌شود.
منبع مقاله :
نبوي، محمد؛ حق‌دوستي، احمد؛ (1394)، اصول و فلسفه‌ي تربيت بدني، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم
