آستانه‌ي حضرت رقيه

مدفن حضرت رقيه دختر ابي عبدالله الحسين (عليه السلام) که در سن پنج سالگي در اسارت يزيدبن معاويه در صفر 61ق در شهر شام وفات يافت. اين آستانه يکي از زيارتگاههاي شيعيان جهان در شهر دمشق، در شمال شرقي مسجد مشهور اموي، به فاصله‌ي حدود سيصد متر، واقع است. عمارت اول: اتفاق‌نظر کاملي است بين علماي عامه و خاصه که پس از واقعه‌ي کربلا در 61ق، خاندان حضرت سيد الشهداء (عليه السلام) به دست لشکريان کوفه اسير گشتند و ابن مرجانه آنها را به شهر شام گسيل داشت و يزيدبن معاويه خاندان عصمت و طهارت (عليهم السلام) را در خانه‌اي بسيار ساده واقع در نزديکي کاخ خود سکني داد. خانه‌ي مذکور از همان زمان نزد شيعيان به خرابه‌ي شام شهرت داشت و شيعيان اين خانه را تقديس کرده و يکي از زيارتگاههاي خويش قرار دادند. نقل است که حضرت رقيه يک شب بي‌تابي مي‌کرد و پدر خود را مي‌طلبيد، اين خبر به سمع يزيد رسيد و دستور داد تا سر مطهر ابي عبدالله الحسين (عليه السلام) را جهت تسکين به او نشان دهند. کودک بي‌تاب پس از ديدن سر شريف پدر خود بي‌تاب‌تر و بيمارتر شد و سرانجام جان سپرد و در همان خانه او را دفن نمودند و اين خانه عمارت اول آستانه‌ي رقيه مي‌باشد. عمارت دوم: به نقل يکي از فضلاي خاندان آل مرتضي در شام و به شرحي که در اوراق قديمه‌ي اين سلسله آمده، در سال 768ق آستانه‌ي دوم حضرت رقيه توسط علامه رئيس سيدحسين فرزند سيدموسي موسوي آل مرتضي تأسيس يافت که شامل يک حرم کوچک و گنبدي بر روي قبر مطهر بود. عمارت سوم: عمارت سوم آستانه‌ي حضرت رقيه توسط شيخ بهائي (م 1030ق) تأسيس گشته و شيخ بهائي اشعاري را که منسوب به حضرت امير المؤمنين (عليه السلام) است در داخل گنبد آستانه کتيبه نموده است. عمارت چهارم: حدود 1243ق ملا محمدصالح برغاني، از علماي مشهور قرن سيزدهم هجري در بازگشت از سفر حج وارد شهر شام گشت و پس از تحقق و مطمئن شدن از اينکه اين همان محلي است که خاندان عصمت و طهارت (عليهم السلام) به عنوان اسير در آن منزل نمودند، خانه‌هاي جنوب آستانه‌ي حضرت رقيه را خريداري نمود و مسجدي به مساحت حدود 7×14 متر که تا امروز پابرجا و باقي است بنا کرد که داراي دو در است يکي به داخل حرم مطهر آستانه و دومي داخل صحن شريف باز مي‌شود. سردار حسن خان و حسين خان قزويني که از ملتزمين ملا محمدصالح برغاني بودند تقبل نفقات بناي آستانه را نمودند و بناي آستانه‌ي حضرت رقيه تجديد گشت. عمارت پنجم: در 1323ق ميرزا علي اصغرخان امين السلطان مشهور به اتابک اعظم (م 1325ق) صدراعظم ناصرالدين شاه و مظفرالدينشاه، اين آستانه را تجديد بنا نمود که دو بيت شعر بر سر در آستانه تاريخ تجديد بنا را منعکس مي‌کند. اين آستانه درحال حاضر يک در کوتاه ورودي دارد که به صحن کوچک آستانه از سمت خيابان غربي باز مي‌گردد. در وسط صحن حوض آب کوچکي جهت وضوء زائرين به چشم مي‌خورد. از صحن مذکور يک در به داخل مسجد آستانه باز مي‌گردد و يک در به داخل حرم و بعد پله‌اي دارد که وارد حرم دوم مي‌گردد. ضريح کوچک 2 متر در 2 متر از نقره‌ي خالص اهدائي ملت ايران است. در وسط ضريح مطهر، صندوق خاتم اثر هنرمندان اصفهان جلوه‌نمايي مي‌کند. آستانه داراي گنبد گچي است و در جنوب حرم شريف مسجدي به مساحت حدود 100 متر واقع است که در شمالي آن داخل حرم آستانه‌ي مطهر و در دوم غربي آن داخل صحن آستانه باز مي‌شود. عمارت ششم: در دهه‌ي آخر قرن چهاردهم هجري نهضتي بين شيعيان جهان بويژه شيعيان ايران پديد آمد که آستانه‌ي حضرت رقيه را توسعه دهند. مبالغي عظيم نزد حجة الاسلام شيخ نصرالله خلخالي که مورد اعتماد مراجع تقليد شيعيان بود جمع گشت. تمامي خانه‌هاي اطراف آستانه‌ي مطهر خريداري شد، ولي دولت سوريه به اين بهانه که اين محله باستاني است هيچگونه تغييري را در اين محل اجازه نمي‌داد و از ايجاد بنا جلوگيري به عمل مي‌آورد. ولي با مساعي دولت جمهوري اسلامي ايران و دخالت شخص حافظ اسد رئيس جمهور دولت سوريه در تاريخ 23 ربيع الثاني 1405ق کلنگ بناي آستانه‌ي حضرت رقيه (عليه السلام) توسط دکتر محمد محمدالخطيب، وزير اوقاف دولت سوريه، به زمين زده شد و اينک تمامي پي‌ريزي عمارت ششم آستانه انجام شده است.
کتابنامه:
اعيان الشيعه، 34/7؛ رياحين الشريعة، 312/3.