سمعک و انواع آن
منبع : راسخون
چگونه ميشنويم؟
امواج صوتي وارد گوش خارجي ميشود و از يك راه بسيار باريك (كانال گوش) به پرده صماخ ميرسند. پرده صماخ در اثر وارد شدن امواج صوتي دچار لرزش ميشود و اين لرزشها از طريق سه استخوان ريز به گوش مياني منتقل ميشود. اين استخوانها صدا را تقويت ميكنند و آن را به گوش داخلي ميفرستند. به اين ترتيب پالسهاي الكتريكي توليد ميشود، كه اعصاب شنوايي آنها را به سمت مغز هدايت ميكنند. مغز اين پالسها را به چيزي تبديل ميكند، كه ما به صورت تجربي آن را به عنوان صدا ميشناسيم و ميشنويم.
(پیر گوشی)Presbycusis
اكثر مردمي كه از پيرگوشي حسي رنج مي برند مي توانند به سخنان گـوش كننـد ولـي به سختي آنرا دنبال مي كنند . حساسيت شنوايي آنها رضايت بخش است اما تمايز بين سخنان در آنها كاهش يافته است.
پير گوشي در واقع اصطلاحي است كه معمولا چگونگي تفسـيـر آسـتانـه شنوايي را با افزايش سن توضيح مي دهد. تغييرات آستانه وابسته به سن از سن هاي بالا شروع مي شود و نشانه آسيب زودتر به قاعـده حلزون است.كه اين عارضه در مردان نسبت به زنان بيشتر است. ديگر موضوعي كه مي توان در مورد پيرگوشي ياد آور شد اين است كه نـوع كـاهش شـنوايي كـه ايجاد مي كند از نوع حسي – عصبي و قرينه در گوشها است. سختي در تشخيص گفتار شايعترين مشكل پيرگوشي است و درجه تشخيـص گفتار در سكوت با افزايش سن كاهش مي يابد و همينطور با افزايش سن ميزان وضوح گفتار در شرايط سخت مانـند وجود نويز درمحيط كـاهش مي يـابد.معمولا تأثيرات پيرگوشي برفهم نادرست گفتار از دهه چهارم زندگي شروع ميشود .
چهار نوع طبقه بندي پيرگوشي بر اساس مجموعه موارد بافتي و كلينيكي بوسيله Schuknecht انجـام گـرفته اسـت . البـته بـسياري از بيماران تنها يك نوع از اين تغييرات بافتي دارند كه عبارتند از :
1-Sensory presbycusis (پيرگوشي حسي): كه ناشي از تخريب سلولهاي مويي حسي و سلولهاي حفاظتي است كه مـعمـولا به سمـت قاعده حلزون هستند و همچنين مي توانند شامل آتروفي نورونهاي مرتبط بعنوان تأثير ثانويه باشند .
2- Neural presbycusis (پير گوشي عصبي): تخريب اوليه نورونهاي شنوايي است .جمعيت نورونهاي كاهش يافته به طور كلينيكي با درجه تشخيص گفتاري كه ضعيفتر از درجه تشخيص گفتار مورد انتظار از اوديوگرام است مشخص مي شود. اغلب درجه تشخيص ضعيـف گفتار در پيرگوشي Phonic regression ناميده مي شود اما اين پديده نادر است .
3- Metabolic or stria presbycusis (پير گوشي متابوليك): به علـت تـخريـب Stria vascularis كـه باعث كاهش شنوايي حسي عصبي نسبتا flat همراه با SDS كه در رديف اوديوگرام است مي شود.
4-Mechanical or cochlear presbycusis :بـر مـكـانـيـك حـلزون تأثير گذاشته و يك كاهش شنوايي حسي – عصبي توليد مي كند . اين نوع پير گوشي ممكن است فرضي باشد .
همچنين 3 شكل كلي پيرگوشي مشخص شده است:
الف -Vascular presbycusis ( پيرگوشي وريدي ) : كـه بـا تـغيـيـرات ذخـيـره خـوني در ديـواره جـانـبي مـجراي حـلزون و Spiral lamina ،ممكن است نقشي در تغييرات Striavascularis داشته باشد .
ب- Hyperostotic presbycusis : وقتي اتفاق مي افتد كـه رشـد استخواني غـيـرعـادي در Modiolus يا مجراي شنوايي داخلي ايجاد شود كه بر سلولهاي عصب شنوايي فشار آورده بطوريكه آنها تخريب شوند .
ج ـCentral presbycusis : ناشي از تغييردر سطوح مختلف سيستم شنوايي بالاتر است و شامل كرتكس شنوايي مي شود .
سمعك چيست؟
چه دلايلي باعث كاهش شنوايي ميشود؟
انواع مدارات سمعک
1- آنالوگ Analog
2- قابل برنامه ريزي Programmable
3- ديجيتال Digital
سمعك هاي آنالوگ
سمعك هاي قابل برنامه ريزي
سمعك هاي ديجيتال
مدارات ديجيتال امكان تنظيم بيشتري را براي اديولوژيست بر حسب نياز بيمار و شرايط محيطي مختلف فراهم مي كند .
انواع سمعک
1- سمعك پشت گوشي (Behind The Ear Hearing Aid (BTE
2- سمعك داخل گوشي (In The Ear Hearing Aid (ITE
3- سمعك جيبي (Body Worn Hearing Aid (BW
4- سمعك عينكی Eye Glass Hearing Aid
5- سمعک Canal Receiver Technology - CRT
1- سمعك پشت گوشي(B.T.E):
آخرين تحول سمعك هاي پشت گوشي ، سمعك هاي فيتينگ گوش باز (Open Fitting ) هستند . سمعكهايOpen Fitting سمعك هاي بسيار كوچكي هستند كه ديده نمي شوند و پشت لاله گوش قرار مي گيرند . حتي از سمعك هاي داخل گوشي نيز كمتر ديده مي شوند . صدا در اين سمعك ها از طريق لوله اي به نازكي يك تار مو به صورت امواج الكتريكي به رسيوري كه داخل گوش قرار گرفته است منتقل مي شود و سپس رسيور مستقيماً امواج صوتي را به گوش مي رساند . به دليل انتقال مستقيم صدا به گوش در سمعك هاي Open Fitting ،از كيفيت صداي بهتري برخورداند و اعوجاج ندارند . ضمناً به دليل اينكه اين سمعك ها قالب ندارند بنابراين اثر انسداد به وجود نمي آورند و از اين جهت مناسب ترين سمعك براي كم شنوائي هاي فركانس بالا هستند و به اين افراد امكان حداكثر استفاده از باقيمانده شنوايي طبيعي را مي دهد .
2- سمعك هاي داخل گوشي(I.T.E):
الف ) داخل گوش In The Ear (I.T.E)
ب ) داخل كانال In The Canal (I.T.C)
ج ) كاملا ً داخل كانال Completely In The Canal (C.I.C)
الف ) داخل گوشي (I.T.E)
در اين سمعك ها قطعات در جلد كوچكي قرار گرفته اند . اين سمعك در گوش خارجي جاي مي گيرد و بخشي از آن وارد كانال گوش مي شود. براي كم شنوائي هاي ملايم تا شديد مورد استفاده قرار مي گيرد . اصوات از طريق رسيور ( بلند گو ) به كانال گوش هدايت مي شود. كنترلها و ولوم اين سمعك نسبت مدلهاي پشت گوشي كوچكتر است ( به جز سمعك هاي Open Fitting )
ب ) داخل كانال (I.T.C):
تمامي قطعات اين سمعك ها در جلد كوچكي نصب مي شوند كه از ابتداي كانال گوش شروع مي شود و به سمت داخل كانال ادامه دارد. اصوات از طريق رسيور به سمت پرده گوش هدايت مي شوند . اين نوع سمعك از سمعك درون صدفه كوچكتر است و براي كم شنوائي هاي ملايم و متوسط و نسبتاً شديد مورد استفاده قرار مي گيرد.
ج ) سمعك كاملا ً داخل كانال (C.I.C):
تمامي قطعات در جلد كوچكي قرار دارند كه كاملا ً داخل كانال گوش جاي مي گيرد (نا مرئي) رسيور نيز در كانال گوش قرار مي گيرد . اين سمعك ها كوچكترين سايز را دارند و به دليل فضاي كمتري كه براي باطري و ساير قطعات دارند، براي افت هاي شديد و عميق مناسب نيستند زيرا اين دسته ازكم شنوايان نياز به سمعك هاي قويتر دارند.
به طور كلي استفاده از سمعك هاي داخل گوشي ( هر سه دسته آن ها ) براي اطفال توصيه نمي شود زيرا قرار گيري آنها در گوش اطفال و كودكان به راحتي استفاده از سمعك پشت گوشي نيست. ضمن اينكه مرتباً با رشد كودك لازم قالب (پوسته سمعك) مرتباً تعويض شود.
3- سمعك جيبي(BW)
رسيور آن توسط سيمي به سمعك متصل مي شود و به وسيله قالب داخل گوش فرد قرار مي گيرد.
براي كم شنوائيهاي متوسط تا عميق مورد استفاده قرار مي گيرد . امروزه استفاده از اين سمعك معمول نيست و
در مواردي براي آن دسته از كم شنوائيها ي عميق تجويز مي شود كه امكان استفاده از انواع ديگر را ندارند.
4- سمعك عينكي
بحث است . كم شنوائيهاي ملايم تا شديد را پوشش مي دهند.
5- سمعك Canal Receiver Technology - CRT
سمعک های CRT برتري هايي نسبت به ساير انواع سمعك هاي داخل گوشي و پشت گوشی دارند.
مورد اول اين است كه در سمعك هايCRT صداي صاف تر با كيفيت بهتر نسبت به انواع مرسوم پشت گوشي در اختيار بيمار قرار ميگيرد. به اين دليل كه در سمعك هاي رايج پشت گوشي سيگنال تقويت شده از طريق رسيوري كه در بدنه سمعك جاي گرفته است توليد مي شود و سيگنال (صداي) توليد شده توسط رسيور از طريق لوله اي به قالب گوش منتقل مي شود و در گوش شنيده مي شود. اما در سمعك هاي CRT رسيور خارج از بدنه سمعك و مستقيما" در كانال گوش قرار مي گيرد بنابراين سيگنال تقويت شده سمعك پس از رسيدن به رسيور بدون واسطه و به طور مستقيم وارد گوش فرد مي شود كه در نتيجه آن بيمار، صدايي بدون اعوجاج و با كيفيت بهتر دريافت مي كند.
برتري ديگر سمعك هاي CRT نسبت به ساير انواع سمعك ، سايز كوچك آنهاست. در واقع سمعك هاي پشت گوشي كوچكي هستند كه كاملا" پشت لاله گوش قرار ميگيرند پنهان مي شوند) و سيمي كه رسيور سمعك را به رسيور قرار گرفته در گوش وصل مي كند، بسيار ظريف و كاملا" ناپيدا است. از اين جهت اين گروه از سمعك ها يكي از قابل قبول ترين انواع وسايل كمك شنوايي از نظر زيبايي شناختي هستند.
سومين برتري سمعك هاي CRT اين است كه آميخته با تكنولوژي Open Fitting هستند. يعني بر خلاف سمعك هاي پشت گوشي مرسوم نياز به قالب گيري ندارند، بنابراين فرد استفاده كننده، از اثر انسداد آزرده نميشود زيرا بدون انسداد كانال رسيور در گوش قرار مي گيرد و از اين بابت بهترين گزينه براي كم شنواييهاي فركانس بالا هستند.
چهارمين برتري سمعك هاي CRT عدم امكان وقوع فيدبك به دليل فاصله زياد بين ميكروفون (كه داخل بدنه سمعك قرار گرفته است) و رسيور سمعك (در كانال گوش قرار مي گيرد) است.
لازم به ذكر است سعك هاي CRT كاملا" ديجيتال هستند و از آخرين تكنولوژي هاي سمعك هاي ديجيتال بهره مند هستند.
اهميت تربيت شنوائي در كودكان
استفاده مطلوب از باقي مانده شنوائي مستلزم برقراري چهار ركن اساسي است :
1- شناسائي بموقع كم شنوائي
2- استفاده مناسب ومنظم از سمعك
3- اعتقاد والدين به روند تربيت شنوائي
4- استفاده از برنامه تربيت شنوائي تحت نظارت اديولوژيست
اولين نشانه اي كه والدين را نسبت به وجود كم شنوائي كودك خردسالشان متوجه مي سازد عدم پاسخ به محركات محيطي است تحقيقات نشان ميدهد كه سن تشخيص كم شنوائي در آمريكا حدود 19 ماهگي بوده و بطور متوسط بعداز شش ماه از سن تشخيص كم شنوائي نسبت به تجويز سمعك اقدام نموده اند يعني در واقع تا دو سالگي اقدام به توانبخشي شنيداري مي نمايند در حاليكه اكثر متخصصين شنوائي بر اين باورند كه اقدامات تربيت شنوائي بايد از حدود هفت ماهگي و در سن زي دو سال شروع شود بنابراين هرچقدر از سن زبان آموزي كودك بالا تر برويم روند پيشرفت تربيت شنوائي كندتر خواهد بود . شواهد موجود نشان ميدهد كه هرچه تجويز سمعك و تربيت شنوائي زودتر شروع شود صرف نظر از ميزان كم شنوائي احتمال كسب موفقيت در جهت ارتباط زبان گفتاري بيشتر ميگردد در واقع عدم تجويز سمعك و تربيت شنوائي در كودكان زير دو سال صدمات جبران ناپذيري را به كودك و خانواده ايشان تحميل خواهد نمود.
تعريف توانبخشي شنوائي از نظر ASHA :
مجموعه اين خدمات كه در واقع جهت جلوگيري از صدمات حاصل از ضايعه شنوائي در نظر گرفته مي شود عبارتنداز :
1- تجويز سمعك مناسب ، آموزش هاي زبان در حيطه هاي دريافتي ، بياني و كاربردي آموزش مهارتهاي شنوائي ،آموزش هاي صداساز ، توليد گفتار واصلاح تلفظ ،آموزش راهبردهاي ارتباطي ، آموزش روشهاي ارتباطي ، مشاوره هاي اديولوژيكي و تخصصي ديگر.
2-مشاوره در زمينه هاي پذيرش نقص شنوائي ، بهداشت رواني خانواده ، اهميت و نقش خانواده در توانبخشي كودك نا شنوا ، برخورد صحيح با كم شنوايان ، جلوگيري از افسردگي ، گوشه گيري و عدم اعتماد بنفس ، پرخاشگري و اضطراب ، اطمينان به موفقيت در كا ر توانبخشي كودك .
3- انجام مراحل زبان آموزي ، اصلاح تلفظ گفتار از طريق گفتار درماني ونهايتا افزايش خزانه لغات و مفاهيم كودك همراه با آموزش لبخواني
اهميت ويژه اي كه در شنوائي كودكان بيشتر مد نظر مي باشند عبارتند از :
1-سرعت بخشيدن به روند زبان آموزي
2-كمك به درك شنيداري گفتار
3-استفاده صحيح از كلمات در نوشتن ، دستور زبان و نحو كلمات
4-تشخيص اجزاء زنجيره اي وزبر زنجير ه اي گفتار
5-بكارگيري شنوائي و بينائي به طور همزمان جهت برقراري ارتباط
6-بالا بردن ظرفيت توليد گفتار
عوامل موثر در روند تربيت شنوائي :
1- همكاري فرد كم شنوا
2- همكاري والدين كم شنوا
3- سن شروع آموزش تربيت شنوائي
4- ميزان افت شنوائي
5- تجربه شنيداري
6- آموزشهاي قبلي
7- سن شروع كاهش شنوائي و سن كودك
طرز استفاده و نگهداری از سمعک
1. هر گاه احتمال خیس شدن سمعک وجود دارد آن رادر آورید . مثلاٌ در حمام ، زیر دوش، هنگام شنا ، بدون وجود چتر زیر باران نروید .
2. وقتی سمعک روی گوشتان قرار دارد به هیچ عنوان از اسپری مو استفاده نکنید چرا که مواد خارج شده از اسپری می تواند دکمه های کنترل و ورودی میکروفن را دچار اشکال سازد .
3. در محیط های گرم و مرطوب حداقل دو بار در روز سمعک را در آورده ،آن را تمییز نموده و 5 تا 10 دقیقه از آن استفاده نکنید . پس از آن مجدداً سمعک را روی گوشتان قرار دهید .
4. همیشه به خاطر داشته باشید ، به محض مشاهده ی هر گونه مشکل در سمعک حتماً با متخصصی که سمعک را برایتان تجویز نموده تماس بگیرید .
5. همیشه در فواصل زمانی منظم و طبق تشخیص متخصص سمعکتان را تمییز کنید . این کار را با پارچه ی خشک و تمییز و بدون پرز انجام دهید .
6. سمعک را هیچ وقت در معرض حرارت زیاد ( مثلاً پشت شیشه اتومبیل ، کنار پنجره یا در مقابل آتش ) قرار ندهید . از آنجا که شما مبلغ زیادی برای سمعکتان پرداخت نموده اید ، بنابراین با توجه بیشتر باید از صدمه زدن به آن جلوگیری کنید و بدین وسیله صرفه جویی اقتصادی نمائید .
لطفاً دستورالعملها را خوانده و به خاطر بسپارید
1. از افتادن یا پرت کردن سمعک جداً خودداری کنید . در هنگام تعویض باتری یا تمییز کردن آن همیشه این کار را روی یک میز یا سطح صاف مشابه انجام دهید .
2. در هنگام تعویض باتری ، از بلا استفاده بودن باتری مستعمل قبلی اطمینان حاصل نموده و مطمئن شوید که باتری تازه را به جای آن قرار داده اید . باتری کهنه و تازه را کنار هم نگذارید . باتری ها را از دسترس کودکان دور نگه دارید چون در صورت بلعیده شدن بسیار سمی و خطرناک هستند .
3. هنگامیکه از سمعک استفاده نمی کنید حتماً آن را خاموش کنید . این مسئله از مصرف بی دلیل باتری و از ایجاد صدای سوت در سمعک جلو گیری می کند .
4. توصیه می شود که حداقل هر سال یکبار سمعک شما توسط متخصص باز بینی شود .
5. سمعک را در دسترس کودکان قرار ندهید .
6. هیچگاه سمعکتان را دستکاری نکنید چرا که با این عمل گارانتی آن منسوخ گردیده و ممکن است سمعکتان صدمه ببیند.
چگونه سمعك ميتواند به شنوايي كمك كند؟
چرا سمعک برای دو گوش بهتر از یک گوش است ؟
محاسن استفاده از سمعک دو گوشی عبارتند از:
- توانایی جهت یابی اصوات بهتر می شود.
- فهم گفتار در محیط های پر سر و صدا بهبود می یابد.
- صداها بهتر و راحت تر شنیده می شوند.
- احتمال نشنیدن صداها (محرومیت شنیداری) کم می شود.
جهت یابی صدا
دليل جهت یابی صوتی، فاصله بین دو گوش است . مثلاً صدای بوق ماشین که در طرف چپ سر قرار گرفته، چند میلی ثانیه زودتر به گوش چپ می رسد و شدت این صدا در گوش چپ بیشتر از گوش راست است. به همین دلیل ما می فهمیم که ماشین از سمت چپ به طرف ما می آید.
فهم صحبت ها در محیط های شلوغ
یک محیط پر سر و صدای معمولی
سر و صدای مزاحم
کاهش احتمال محرومیت شنیداری
تکنولوژی سمعک
در سمعک های آنالوگ سیگنال اکوستیکی اصلی به شکل یک سیگنال الکتریکی پردازش می شود، اما در سمعک های دیجیتال سیگنال اکوستیکی به كدهاي ( 1 و 0 ) رمز بندي شده و در داخل سمعک پردازش می گردد، سپس مجدداً به پیام اکوستیکی آنالوگ تبدیل می شود.
پردازش آنالوگ صوت
پردازش دیجیتال صوت
صدای دیجیتال به صورت کاملاً دقیق قابل تکرار است. صداي ديجيتال را می توان به دفعات متعدد، بدون کاهش کیفیت تا بی نهایت تکرار کرد. این کار مانند تهیه کپی های متعدد از یک تصویر اسکن شده است.
انتخاب رنگ در سمعک
سـمعک مانند دیگر وســایل میتواند تاثـیر مثبتی بر ارائه شـخصیت شما داشته باشد. چه رنگـی با شـخصـیت شما جور است؟ رنگهای متفاوت اتیـکن را امتحان کنید و آن را بیابید ..
منابع :
سمعک چیست http://www.cushion.ir
طرز کار سمعک و انواع سمعک http://www.deafiran.com
سمعک http://fa.wikipedia.org
تکنولوژی سمعک http://oticon.ir
كريهاي يكطرفه:(Single Sided Deafness) http://samaak.blogspot.com/