نوجوان وهویت
عوامل موثر در رفع مسائل و مشکلات نوجوانی
۲) برای کسب استقلال ، نوجوان علیه همه ی مراجع قدرت من جمله والدین طغیان می کند و به خاطر این که به خود و دیگران ثابت کند که بزرگ شده و واقعا مستقل است ، گاهی اوقات رفتارهایی علیه آنها از خود نشان می دهد ، درگیری هایی ایجاد می نماید و دست به اعمالی می زند که روابط او را با آنها و سایر مراجع قدرت به شدت تیره می کند . مثلا بگو مگو کرده ، بحث و مجادله طولانی با والدین انجام می دهد ، برخلاف خواست والدین دیر به خانه می آید ، از انجام تکالیف درسی خودداری می کند ، سیگار می کشد و حتی ممکن است دست به اعمال بزهکارانه بزند .
۳) عدم اطمینان نسبت به بزرگسالانی که تاکنون به عنوان الگوی همانند‌سازی بودند و از رفتار و کردارشان تقلید می شد ، با شروع دوره ی نوجوانی در نوجوان ایجاد می گردد و در این مرحله نوجوان به گفته های بزرگسالان و به خصوص والدین اعتماد ندارد و این خود ممکن است موجب به وجود آمدن یک احساس « دوسوگرایی عاطفی » در وی گردد ؛ چون هم باید آنها را دوست داشت ، به آنها نزدیک شد ، از آنها الگو برداری نمود و همانند آنها شد و هم باید از آنان به عنوان تصاویر قدرت ( دشمن ) دور شد و به آنها اعتماد ننمود .
۴) یکی از مسائل مهمی که نوجوان با آن روبرو می شود مساله ی تشکیل هویت فردی اوست ، و این بدان معنی است که سوال های متعددی درباره ی مفهوم زندگی و نقش او در این زندگی ، مفهوم مرگ و زندگی پس از مرگ ، و به طور کلی سوال های نظیر « من کیستم » و « به کجا می روم » ذهن او را به خود مشغول می نماید که باید به آنها پاسخ دهد .
جستجوی هویت شخصی متضمن این است که نوجوان تشخیص دهد ، برای او چه چیزهایی مهم و چه کارهایی ارزشمند است و نیز متضمن تنظیم معیارهایی است که وی براساس آنها بتواند رفتار خود و دیگران را هدایت و ارزیابی کند . در این مرحله افراد باید نقش جنسی خود را نیز تعیین نمایند ؛ به خصوص دختران باید درباره ی چگونگی مفهومی که از « زن بودن » پیدا می کنند تصمیم بگیرند . ازدواج نمودن ، مسوولیت های زندگی را پذیرفتن ، بچه دار شدن ، مادر شدن با همه آن مشقت ها و گرفتاری ها !!
لذا نوجوان همه ی خاطره هایی را که از کارهای مادر ، مشکلات ، رنج ها و شادی های او دارد به یاد می آورد که گاه سبب ناراحتی ، اضطراب ، پریشان خاطری و افسردگی و گاه باعث خوشحالی او می گردد .
احساس هویت شخصی در نوجوانان کم کم براساس همانند سازی های مختلف گذشته آنها تکوین می یابد . ارزش ها و معیار های اخلاقی دوران کودکی تا حدود زیادی همانند والدین می باشد ، با ورود به دوران نوجوانی ، ارزش های گروه همسالان و همچنین ارزیابی های معلمان و سایر بزرگسالان نیز مطرح است که برای نوجوان اهمیت دارد .نوجوانان از راه جمع بندی این ارزش ها و ارزیابی ها سعی می کنند تصویر یک پارچه ای از خود به دست آورند . هر اندازه ارزش هایی که از طرف دوستان و همسالان ابراز می شود ، با ارزش های والدین و معلمان همخوانی بیشتری داشته باشند ، به همان نسبت کار هویت یابی نوجوان آسانتر پیش می رود .
هر گاه نظریه ها و ارزش های والدین به میزان قابل توجهی با عقاید و ارزش های دوستان ، همسالان و سایر افراد مهم در زندگی نوجوان ، متفاوت باشد و نوجوان هر از چند گاهی دیدگاه های دسته‌‌ای را بپذیرد و عمل نماید و خود نیز نداند که کدامیک از این دیدگاه ها با ارزش ها و معیار های او تطبیق می کند ، کار هویت یابی برایش دشوار و طولانی می گردد و چون نمی تواند هویتی واحد برای خود کسب نماید ، احتمالا دچار بحران هویت می شود ، و نقش های متفاوتی را در جامعه ایفا می کند که خود عامل تعارض ، اضطراب و سردرگمی اش می گردد .
دختر دانشجویی اظهار می دارد :
« در خانواده ام رفتارهایم لوس و بچگانه است ، بین اقوام و فامیل هایم بی بند و بارم ، زیرا که بر اکثر افراد خانواده مادرم فرهنگ غربی حاکم است و آنها از من انتظار دارند که مثل آنها باشم ، در دانشکده بسیار مقرراتی و درسخوان هستم و به عنوان یک دانشجوی خوب معروفم ، بین دوستانم شدیدا مذهبی هستم و در فعالیت های مذهبی شرکت می کنم ، به راستی من کیستم ؟ »
برخی از جوانان در تلاش برای کسب هویت شخصی پس از یک دوره آزمایش و کندوکاو درونی ، متعهدانه به هدفی در زندگی دل می بندند و در راه نیل به آن گام برمی دارند و برخی دیگر در بحران هویت دست و پا زده و در نهایت هویتی انحرافی بر می گزینند ، هویتی که مغایر با ارزش های جامعه ای است که در آن زندگی می کنند و این خود زمینه ساز بسیاری از مسائل و مشکلات آتی آنها خواهد شد .
۵) رشد ونمو غدد داخلی و ترشحات هورمون های جنسی به نوجوان امکان برقراری روابط جنسی می دهد و انگیزه و کشش جنسی نسبت به غیر همجنس در او ایجاد می گردد و از طرفی نخستین برخورد نوجوان با جنس مخالف اغلب با ترس و پریشانی خاطر همراه است .
تمایل جنسی در دوره بلوغ با خصوصیات اساسی یک غریزه ظاهر می شود ، به عبارت دیگر به صورت نیروی محرکی است که ناخودآگاه متوجه جهت معینی می باشد .
جوان تازه بالغ نیاز جدید و مبهم و تمایلات قوی و نامعلومی را احساس می کند که او را از جلدش خارج می سازد و به سوی جنس مخالف می کشاند . رفتار او کج و معوج می شود و موجب شگفتی اطرافیان و تعجب بیشتر خودش می گردد . جهش های شدید محبت ، عقب نشینی های توضیح ناپذیر و حرکات بدون دلیلی که او را آشفته می سازد ، از خصوصیات این سن هستند ، پس کار غریزه ی جنسی کاملا زیرزمینی است و جهت یابی آن با کورمالی انجام می گیرد و در افراد محجوب و کمرو نوعی اضطراب و گیجی ایجاد می کند ، چنانکه گویی نیرویی در آنها تاثیر می نماید و آنها را به سوی مقصدی که به زحمت می بینند سوق می دهد .
۶) نقایص تربیتی و آموزشی در درون خانواده ، درگیری ها و نزاع های پدر و مادر با یکدیگر و یا با فرزندان ، محرومیت های شدید مالی ، کنترل بیش از حد والدین و مراقبت های افراطی و یا برعکس آزاد گذاشتن بیش از حد و رها کردن نوجوان به حال خود نیز مسائل و مشکلاتی را برای وی ایجاد خواهد کرد .
۷) اوضاع و احوال اقتصادی - اجتماعی و بی ثباتی جامعه ، جنگ ، بیکاری ، کمبود امکانات تفریح و سرگرمی نیز از عوامل مشکل زا خواهند بود .
من کیستم ؟
هویت چیست ؟
۱ ) هویت فردی
۲) هویت اجتماعی
در کلام الهی ، از خودبیگانگی ، حاصل از « خدابیگانگی » تلقی شده است . آنجا که می فرماید : « در زمره آنانی نباشید که خدای را از یاد بردند ، پس خود را نیز از یاد بردند » ( سوره حشر ) .
۳ ) هویت خانوادگی
۴ ) هویت دینی
چگونگی شکل گیری هویت در فرد
۱) خود شناسی
ـ طرحی ساده برای خودشناسی
اینک با طرح چند پرسش ذیل می توان به صورت عملی ، جوانان را در زمینه خودشناسی یاری نمود :
آیا به روشنی می دانم که چه جنبه های خوب و سازنده ای در شخصیت من وجود دارد ؟ و آیا توانسته ام این جنبه های مورد نظر را پرورش داده ، به تقویت و توسعه آنها بپردازم ؟ تا چه اندازه به جنبه های منفی خود ، آگاهی دارم ؟ و آیا برای پذیرفتن آنها شجاعت روحی لازم را دارم ؟ آیا سعی می کنم که هر روز یکی از آنها را در وجود خود محو نموده ، مجموعه آنها را تقلیل دهم ؟ آیا تا به حال ، عملی انجام داده ام که به ضرر خود و نفع دیگران باشد ، یا برعکس ؟ چه واکنشی در رابطه با تذکر خیرخواهانه دوستانم انجام می دهم ؟
۲) داشتن هدف در زندگی
برای تعالی زندگی هدف هایی قابل قبول در نظر گیرند و به آنها ایمان داشته باشند . در صورت رسیدن به هدف مورد نظر ، بلافاصله هدفی دیگر را جایگزین نمایند . آرمان های برتر و هدف های والاتر ، نشان از اراده های پُرشور و آهنین دارند . پدیده هایی همچون تحصیل ، اشتغال ، درآمد مکفی ، زندگی مرفه و شهرت ، هیچ کدام هدف نهایی زندگی به شمار نمی آیند ، بلکه همه اینها وسایل و ابزاری هستند برای رسیدن به هدف نهایی .
ـ موانع شکلگیری هویت در جمع
برخی از موانع شکل گیری هویت اجتماعی ، به وجود تعارض های حل نشده ای بستگی دارد که در محیط زندگی و جامعه در برابر نسل جوان ، پدیدار می شود . مثلاً دوستی با جنس مخالف که از نظر موازین اجتماعی ، رفتاری ناهنجار تلقی می شود . حل این تعارض ها می تواند موجب شکل گیری هویت اجتماعی گردد .
بحران هویت
شخصی که فاقد یک هویت متشکل است در ادامه زندگی با مشکلات متعددی مواجه خواهد شد . در این حالت ، سبب می شود فرد احساس کند منزوی ، تهی ، مضطرب و مردد شده است . احساس می کند که باید تصمیم های مهمی بگیرد لیکن قادر به انجام دادن این کار نیست . در طی آشفتگی هویت ، فرد ممکن است احساس کند به جای آنکه در حال پیشرفت باشد دچار پس روی است . آثار و تبعات بعدی فقدان هویت را می توان در پدیده هایی همچون : مسئولیت گریزی ، دلزدگی ، دل مشغولی های بی هدف ، هیجاناتِ جانشین ناپذیر ، شخصیت منفعل و بی تفاوتی جستجو نمود .
جوان و تلاش برای کسب هویت
او باید با دیگران همکاری داشته باشد و به خود و دیگران اجازه زندگی بدهد .
او باید با وجدان خود در یک هماهنگی نسبی به سر برد .
اهداف او باید معقول باشند و در محدوده ظرفیت های او قرار گیرند .
نیازهای شخصی او در ارتباط با موازین اخلاقی ، معقول ، قابل قبول و قابل تعدیل باشد .
او باید به مرتبه ای از عدم وابستگی و اعتماد به نفس برسد .
او باید خواهش های بیولوژیک ( زیستی ) و تظاهرات هیجانی خود را به راه های قابل قبول از نظر اجتماع ، هدایت کند .
جوان باید از واقعیات ، برداشت روشنی داشته باشد و ضمن داشتن تخیلات ، نباید واقعیت را با خیال پروری یا تفکر رؤیایی مخدوش کند .
منبع:www. Aftab.ir
/خ
