مجلس خبرگان صندوق ذخيره معنوي نظام

مجلس خبرگان رهبري يا به تعبير مقام معظم رهبري صندوق ذخيره معنوي نظام نهادي ارزشمند در نظام جمهوري اسلامي است که مسئوليت تعيين ولي فقيه عادل زمان را برعهده دارد. ولي فقيه عالي ترين مقام در نظام سياسي جمهوري اسلامي ايران است و از اين جنبه اعضاي مجلس خبرگان نيز از اهميت ويژه اي برخوردار مي شوند. ارتباط مستقيم اين نهاد که متشکل از خبرگان ملت است با ولي فقيه، جايگاه ويژه و ممتازي را به اين مجلس بخشيده است. از آنجا که در حکومت اسلامي کسي که قرار است در راس آن قرار گيرد بايد آگاه به احکام اسلامي و فقيه جامع الشرايط باشد، بي شک تشخيص اين امر، از عهده مردم عادي برنمي آيد و مي بايست نهادي متشکل از فقها وجود داشته باشد تا بتواند ويژگي فقاهت را در رهبر تشخيص دهد. لذا اولين شرط و مهمترين شرط کانديداي مجلس خبرگان اجتهاد است که البته منظور از اجتهاد، اجتهاد متجزي است. بنابراين مي توان گفت که اجتهاد شرط لازم اعضاي مجلس خبرگان است اگرچه اين شرط کافي نيست. به اعتقاد بسياري از صاحبنظران تا زماني که اين شرط تامين نشود نوبت به شروط ديگر نمي رسد. پس خبرگاني که قرار است فقيه جامع الشرايط و اصلح را به عنوان رهبري نظام تعيين کنند مي بايست خودشان مرتبه اي از اين شرط را داشته باشند. اين قاعده در مورد ساير ويژگي هاي رهبر نيز مطرح است يعني خبرگان رهبري مي بايست حد نصابي از ويژگي هايي چون آگاهي به مصالح اجتماعي و سياسي، تقوا، عدالت، بينش سياسي و امثالهم برخوردار باشد. پس آن شروطي که در حد اعلا و مرتبه کامل در رهبر است بايد در مرتبه اي نازل تر در اعضاي مجلس خبرگان وجود داشته باشد لذا کساني که صرفا سياستمدارند ولي، فقيه نيستند و يا کساني که صرفا فقيه اند اما سياستمدار نيستند و يا تقواي لازم را ندارند نمي توانند در تعيين رهبر نقشي داشته باشند. قانون اساسي جمهوري اسلامي براي جنبه مستقل بودن اين نهاد، امور مربوط به مجلس خبرگان را به خود اين مجلس واگذار کرده است. مثلا اين مجلس قوانين مربوط به خود را خود تصويب مي کند. يکي از اين قوانين ويژگي هاي کانديداهاي مجلس خبرگان است. بر مبناي قانون اساسي اولين آئين نامه تشکيل مجلس خبرگان را در دوره اول بايد فقهاي شوراي نگهبان تنظيم کنند. در آن آئين نامه مدت مجلس خبرگان را هشت سال در نظر گرفته اند. اولين دوره انتخابات اين مجلس در تاريخ 19/9/61 برگزار شد. شرايط مهم خبرگان اين مجلس به شرح ذيل مي باشد: الف) اشتهار به ديانت و وثوق و شايستگي اخلاقي ب) اجتهاد در حدي که قدرت استنباط بعضي مسائل فقهي را داشته باشد و بتواند ولي فقيه واجد شرايط رهبري را تشخيص دهد. ج) بينش سياسي و اجتماعي و آشنايي با مسائل روز. د) معتقد بودن به نظام جمهوري اسلامي ه-) نداشتن سوابق سوء سياسي و اجتماعي.
تشکيلات دروني و ساختار سازماني مجلس خبرگان رهبري به اين صورت است که داراي يک هيئت رئيسه، دبيرخانه، چند کميسيون و يک هيئت تحقيق است. هيئت رئيسه در خود مجلس با اکثريت آرا انتخاب مي شوند و مرکب است از رئيس مجلس، نايب رئيس اول و دوم و منشي اول و دوم. مجلس خبرگان رهبري داراي يک نشست سالانه است که بر اساس ماده 18 آئين نامه داخلي مجلس خبرگان سالي يک بار به مدت دو روز برگزار مي شود. نشست ديگر نشست هاي فوق العاده است که در شرايط لازم و مقتضي برگزار مي گردد. خبرگان همان طور که سطح اعتلاي فرهنگي و آزادي انديشه مردم ما را براي جهانيان ترسيم مي سازد جهت گيري هاي اعتقادي و اخلاقي مردم را نيز که در اعتماد به عالمان راستين دين و تبعيت از شخص ولي فقيه ظهور يافته است به عنوان پشتوانه صحت و سلامت آن به همگان معرفي مي کند.
اهميت ديگر مجلس خبرگان رهبري در مردمي بودن آن است. اعضاي مجلس خبرگان رهبري منتخبان مستقيم مردم هستند که نشان از تبلور اراده مردم در شکل گيري و تداوم اين مجلس دارد. يکي از ارکان جمهوري اسلامي حضور مردمي و حمايت هاي آحاد ملت از آن است و نظام اين حضور را در قالب جمهوريت تدوين کرده است. اين نهاد همچون مجلس شوراي اسلامي، شوراهاي اسلامي شهر و روستا و رياست جمهوري نماد مردم سالاري ديني محسوب مي شود. از ديگر موضوعاتي که به مجلس خبرگان اهميت ويژه اي بخشيده است نظارت مستمر اين مجلس بر حفظ و تداوم ويژگي هاي رهبري است. ويژگي هايي از قبيل؛ شجاعت، عدالت، توان مندي و تشخيص آنها امري حساس و کاملا تخصصي است که از عهده هر نهاد و شخصيتي برنمي آيد. البته لازمه انجام اين وظيفه علاوه بر تخصص، پويايي اين مجلس است. اين مجلس بايد همواره در صحنه هاي سياسي- اجتماعي کشور حاضر باشد. بنابراين جايگاه والاي اين مجلس در حفظ تداوم و سلامت نظام اسلامي برتر از همه مجالس و مراکز تصميم گيري در اين نظام است؛ نکته ديگري که در بيان اهميت مجلس خبرگان رهبري قابل ذکر است نقش آن در شرايط حساس فقدان رهبري است. مجلس خبرگان رهبري از نهادهاي ابتکاري در نظام سياسي کشور است که براي اولين بار با تدوين قانون اساسي جمهوري اسلامي در حقوق اساسي مطرح شده که در حساس ترين لحظات از جمله فقدان رهبري براي حفظ نظام مفيد و کارآمد است.
اين مجلس قبل از آن از بحران خلا رهبري در نظام جلوگيري مي کند که نمونه بارز آن تعيين رهبر معظم انقلاب پس از رحلت حضرت امام (ره) بود. انتخاب هوشمندانه معظم له توسط مجلس خبرگان رهبري گامي مهم و اساسي در تداوم نظام جمهوري اسلامي و حرکت رو به جلوي آن بود.
از آنجايي که اين مجلس و مصوباتش درباره زندگي روزمره مردم نيست و ارتباط تنگاتنگي با آنان ندارد ممکن است اين مجلس توسط مردم مورد غفلت واقع شود و چه بسا دچار فراموشي گردد. مردم ما بايد بدانند که اين مجلس با مجلس شوراي اسلامي و شوراهاي شهر و روستا متفاوت است و نمي توان همان انتظاري را که از اين مجالس هست از مجلس خبرگان رهبري داشت. اين مجلس يک نهاد ويژه و تخصصي است و به شکلي خاص عمل مي کند. اين ويژگي نه تنها از اهميت اين مجلس نمي کاهد بلکه اهميت خاصي نيز به آن مي بخشد.
در نظام جمهوري اسلامي ايران رهبري رکن اساسي و محوري است و اين جايگاه رفيع در قانون اساسي به عنوان ضامن عدم انحراف سازمان هاي مختلف از وظايف اصيل اسلامي خود معرفي شده است. حوزه وسيع و سنگين مسئوليت هاي رهبري و نقش بنيادين آن در سلامت نظام سياسي ايجاب مي کند که شايسته ترين فرد، عهده دار آن شده و شخص رهبر داراي بالاترين صلاحيت هاي علمي، اخلاقي، سياسي و از برترين توانايي ها برخوردار باشد. مجلس خبرگان رهبري از آنجا که اين وظيفه خطير را برعهده دارد، اهميتي ويژه پيدا کرده است. توجه به اوضاع و احوال کشور بعد از رحلت حضرت امام (ره) و تعيين رهبري حضرت آيت الله خامنه اي در کمتر از 24 ساعت گواه صادقي بر اهميت و جايگاه خاص مجلس خبرگان در نظام اسلامي است. حضرت امام خميني(ره) به عنوان معمار انقلاب اسلامي از سالهاي نخستين شکل گيري اين نهاد به تبيين جايگاه آن و تشويق و ترغيب مردم به حضور در انتخابات مجلس خبرگان پرداخت و نيز خبرگان منتخب مردم را به دقت در انجام وظايف خود توصيه کرده اند. امام (ره) در قسمتي از پيام خود که به هنگام گشايش اولين دوره مجلس خبرگان رهبري ارسال داشتند، فرمودند: اکنون شما اي فقهاي شوراي خبرگان و اي برگزيدگان ملت ستمديده در طول تاريخ شاهنشاهي و ستمشاهي، مسئوليتي قبول فرموده ايد که در راس همه مسئوليت هاست و آغاز به کاري کرديد که سرنوشت اسلام و ملت رنج ديده و شهيد داده و داغديده در گرو آن است.
منبع:روزنامه رسالت
/خ