روزي براي ماماها
نويسنده:دلارام شجاعي باغيني
ماما به عنوان حلقه مهم ارتباطي و هماهنگ‌كننده بين اعضاي خانواده و اعضاي تيم بهداشتي - درماني نقش بسيار مهمي در تامين سلامت زنان ايفا مي‌كند. ارائه مراقبت‌هاي مامايي با كيفيت بالا و تلاش در بهبود مستمر آن، عامل بالقوه‌اي در كاهش مرگ و مير و ابتلاي مادران خواهد بود. اما در كشور ما اين نقش مدت‌هاست كه به فراموشي سپرده شده است.
پنجم ماه مي‌مصادف با 15ارديبهشت، روز جهاني ماما نامگذاري شده است. براي اولين بار در سال 1980 اين روز به عنوان روز جهاني ماما پيشنهاد شد و سپس از سال 1992 به صورت رسمي اعلام شد. هدف از بزرگداشت روز جهاني ماما افزايش آگاهي و تبادل اطلاعات ما بين ايشان در راستاي سلامت مادر و نوزاد است.
در دنيا روزانه 1600 زن در اثر عوارض بارداري و زايمان جان خود را از دست مي‌دهند و بيش از 99 درصد اين مرگ‌ها در كشور‌هاي در حال توسعه اتفاق مي‌افتد، بيشترين علت مرگ مادران (حدود 60 تا 80 درصد) به علت خونريزي، زايمان سخت، فشارخون بالا، عفونت و عوارض سقط‌هاي غير بهداشتي است و بسياري از اين مرگ‌ها قابل پيشگيري است. با مرگ مادر، خانواده عضو اصلي خود را براي مديريت و مراقبت كودكان از دست مي‌دهد و سرانجام بقا و آموزش كودكان نامعلوم مي‌شود. لذا پيشگيري از مرگ مادران يكي از اهداف مهم كشورهاست. با برنامه‌ريزي دقيق و انجام مراقبت‌هاي لازم در اين دوران مي‌توان به اين هدف دست يافت و ماما به عنوان عضو اصلي در مراقبت از مادر نقش مهمي در اين راستا ايفا مي‌كند.
از سويي نبود تجربه كافي و اطلاعات جامع فارغ‌التحصيلان رشته مامايي، عدم تناسب پذيرش دانشجوي مامايي و كمبود رديف‌هاي استخدامي معضل بيكاري جامعه مامايي را تشديد مي‌كند.
به خطر افتادن استقلال حرفه مامايي از ديگر مشكلات كنوني جامعه مامايي در ايران است. بنابر تعاريفي كه سازمان بهداشت جهاني و دستورالعمل‌هايي كه وزارت بهداشت صادر كرده است، رشته مامايي كاملا مستقل تعريف شده و مي‌تواند بدون نياز به سرپرست وظايف خود را انجام دهد. اموري كه در حيطه كاري ماماها قرار دارد شامل كليه مراقبت‌هاي عادي دوران بارداري، مشاوره‌هاي دوران بلوغ، تشخيص و درمان بيماري‌هاي شايع دستگاه تناسلي و مشكلات دوران پيري مي‌شود.
مشكل ديگر جامعه مامايي كشور عدم عقد قرارداد دفاتر خصوصي اداري و سازمان‌هاي بيمه با آنهاست. در تمام دنيا خدمت دهنده تحت پوشش بيمه قرار مي‌گيرد و در واقع چه خدمت توسط پزشك انجام شود و چه ماما ولي در كشور ما اين‌گونه نيست. عدم عقد قرارداد سازمان‌هاي بيمه‌گر و پذيرش سونوگرافي در دفترچه بيمه از سوي ماماهاي كشور موجب مي‌شود بيماران نتوانند از بيمه خدمات درماني و تامين اجتماعي استفاده كنند. عدم قرارداد بيمه‌ها با ماما موجب مي‌شود ميل فرهنگي خانواده‌ها كه ترجيح مي‌دهند براي كوچك‌ترين مشكلي به پزشك متخصص مراجعه كنند تشديد شود.
اين موضوع هم از نظر اقتصادي پرهزينه است و هم وقت متخصصان را به امور ساده‌تري كه از عهده ماما هم براحتي برمي‌آيد اختصاص مي‌دهد. حتي براي سازمان‌هاي بيمه‌گر نيز هزينه‌هاي بيشتري به وجود مي‌آورد.
شيوع روزافزون سزارين، نگراني‌هاي مديريتي و بهداشتي را در جامعه و براي مسوولان اجرايي فراهم كرده است؛ به طوري كه طبق آمار در ايران در سال 1379 حدود 35 درصد از كل زايمان‌ها به روش سزارين بود، در سال‌هاي بعد اين رقم سيرصعودي پيدا كرد. به طوري كه در سال 82 آمار سزارين در بيمارستان‌هاي دولتي، دانشگاهي20درصد، در بيمارستان‌هاي دولتي غيردانشگاهي 44درصد و بيمارستان‌هاي خصوصي 88درصد گزارش شد.
در آخرين مطالعه و تحقيق آمار منطقي سزارين در كشور مشخص شد آمار جديد سزارين در كشور 15درصد كل موارد زايمان است و پيش‌بيني مي‌شود، اين كاهش آمار به دليل افزايش اطلاع‌رساني و آگاهي خانواده‌ها باشد.
البته اين نگاه خوشبينانه به موضوع است. ناهيد خداكرمي، دبير جمعيت علمي مامايي در خصوص آمار سزارين در كشور مي‌گويد: متاسفانه ميزان سزارين در برخي بيمارستان‌هاي خصوصي كشورمان به 100 درصد رسيده است.
آمارهاي پراكنده و غيررسمي نشان مي‌دهد كه حتي در شهر‌هاي كوچكي كه تا همين چند سال پيش يك سزارين هم انجام نمي‌شد، زايمان به روش سزارين افزايش چشمگيري داشته است، به نحوي كه نه تنها شيوع اين روش در بيمارستان‌هاي خصوصي به صددرصد رسيده، بلكه حتي در بيمارستان‌هاي دولتي اين شهرستان‌ها نيز ميزان انجام سزارين به 60 تا 70 درصد رسيده است.
حتي اگر آمار 15 درصدي را در نظر بگيريم، بايد گفت اين ميزان در مقايسه با استاندارد سازمان بهداشت جهاني (8 تا 10 درصد) بسيار زياد است و بايد به‌كارگيري راه‌هاي پيشگيرانه و اطلاع رساني از سوي مسوولان بخش سلامت در كشور ادامه يابد.
با توجه به عوارضي كه سزارين بعد از زايمان به فرد تحميل مي‌كند و هزينه‌هاي بي مورد آن، زايمان طبيعي هم به نفع مادر است و هم پزشكان و هم دولت. به همين دليل طبق برنامه‌ريزي دولت بايد اين ميزان كاهش يابد و البته رسيدن به اين هدف همكاري همه جانبه‌اي را مي‌طلبد. يكي از دلايل افزايش آمار سزارين بي توجهي به نقش ماما در نظام خدمات سلامت كشور است.
از نظر حرفه‌اي، وزارت بهداشت در 2 سال اخير توجه ويژه‌اي به خدمات ماماها داشته است.
ابلاغ آيين نامه آموزش مداوم جامعه مامايي، تصويب دوره phD بهداشت باروري، پيگيري براي برگزاري دوره‌هاي كوتاه مدت آموزشي در زمينه مهارت‌هاي نوين مامايي، راه‌اندازي 9 مركز براي آموزش و ارائه خدمات استاندارد زايمان طبيعي با روش‌هاي كاهش درد و تشكيل هسته آموزشي از اعضاي هيات علمي مامايي براي آموزش روش‌هاي كاهش درد زايمان به مربيان سراسر كشور، از جمله اقداماتي است كه در چند سال اخير از سوي وزارت بهداشت براي توانمندسازي ماماها انجام شده است.
اما طبق نظر عموم، ماما مترادف با كلمه زايمان و مراقبت دوران بارداري است. در حالي كه حيطه خدمات مامايي بسيار وسيع‌تر و از ابتداي تولد تا انتهاي عمر است و ابعاد مختلف بهداشتي در زمينه بهداشت باروري، مشاوره، آموزش و آگاهي در دوران بلوغ، ازدواج، بارداري و يائسگي را شامل مي‌شود. اين آموزش‌ها ضامن سلامت خانواده است. اين اهداف با كمي توجه و سرمايه‌گذاري قابل دستيابي است.
از 35 هزار ماماي فارغ‌التحصيل از دانشگاه، تعداد 10 هزار نفر در مراكز بهداشتي درماني دولتي شاغلند و بر اساس آخرين آمار تعداد دانش‌آموختگان در فاصله زماني سال‌هاي 70تا82، 40 هزار و 312 نفر است كه از اين تعداد 20هزار و 80 نفر كارشناس، 45 نفر كارشناس ارشد و 19 هزار و 813 نفر كاردان مامايي هستند.
منبع: جام جم آنلاين
/خ
پنجم ماه مي‌مصادف با 15ارديبهشت، روز جهاني ماما نامگذاري شده است. براي اولين بار در سال 1980 اين روز به عنوان روز جهاني ماما پيشنهاد شد و سپس از سال 1992 به صورت رسمي اعلام شد. هدف از بزرگداشت روز جهاني ماما افزايش آگاهي و تبادل اطلاعات ما بين ايشان در راستاي سلامت مادر و نوزاد است.
در دنيا روزانه 1600 زن در اثر عوارض بارداري و زايمان جان خود را از دست مي‌دهند و بيش از 99 درصد اين مرگ‌ها در كشور‌هاي در حال توسعه اتفاق مي‌افتد، بيشترين علت مرگ مادران (حدود 60 تا 80 درصد) به علت خونريزي، زايمان سخت، فشارخون بالا، عفونت و عوارض سقط‌هاي غير بهداشتي است و بسياري از اين مرگ‌ها قابل پيشگيري است. با مرگ مادر، خانواده عضو اصلي خود را براي مديريت و مراقبت كودكان از دست مي‌دهد و سرانجام بقا و آموزش كودكان نامعلوم مي‌شود. لذا پيشگيري از مرگ مادران يكي از اهداف مهم كشورهاست. با برنامه‌ريزي دقيق و انجام مراقبت‌هاي لازم در اين دوران مي‌توان به اين هدف دست يافت و ماما به عنوان عضو اصلي در مراقبت از مادر نقش مهمي در اين راستا ايفا مي‌كند.
مشكلات جامعه مامايي
از سويي نبود تجربه كافي و اطلاعات جامع فارغ‌التحصيلان رشته مامايي، عدم تناسب پذيرش دانشجوي مامايي و كمبود رديف‌هاي استخدامي معضل بيكاري جامعه مامايي را تشديد مي‌كند.
به خطر افتادن استقلال حرفه مامايي از ديگر مشكلات كنوني جامعه مامايي در ايران است. بنابر تعاريفي كه سازمان بهداشت جهاني و دستورالعمل‌هايي كه وزارت بهداشت صادر كرده است، رشته مامايي كاملا مستقل تعريف شده و مي‌تواند بدون نياز به سرپرست وظايف خود را انجام دهد. اموري كه در حيطه كاري ماماها قرار دارد شامل كليه مراقبت‌هاي عادي دوران بارداري، مشاوره‌هاي دوران بلوغ، تشخيص و درمان بيماري‌هاي شايع دستگاه تناسلي و مشكلات دوران پيري مي‌شود.
مشكل ديگر جامعه مامايي كشور عدم عقد قرارداد دفاتر خصوصي اداري و سازمان‌هاي بيمه با آنهاست. در تمام دنيا خدمت دهنده تحت پوشش بيمه قرار مي‌گيرد و در واقع چه خدمت توسط پزشك انجام شود و چه ماما ولي در كشور ما اين‌گونه نيست. عدم عقد قرارداد سازمان‌هاي بيمه‌گر و پذيرش سونوگرافي در دفترچه بيمه از سوي ماماهاي كشور موجب مي‌شود بيماران نتوانند از بيمه خدمات درماني و تامين اجتماعي استفاده كنند. عدم قرارداد بيمه‌ها با ماما موجب مي‌شود ميل فرهنگي خانواده‌ها كه ترجيح مي‌دهند براي كوچك‌ترين مشكلي به پزشك متخصص مراجعه كنند تشديد شود.
اين موضوع هم از نظر اقتصادي پرهزينه است و هم وقت متخصصان را به امور ساده‌تري كه از عهده ماما هم براحتي برمي‌آيد اختصاص مي‌دهد. حتي براي سازمان‌هاي بيمه‌گر نيز هزينه‌هاي بيشتري به وجود مي‌آورد.
سزارين به جاي زايمان طبيعي
شيوع روزافزون سزارين، نگراني‌هاي مديريتي و بهداشتي را در جامعه و براي مسوولان اجرايي فراهم كرده است؛ به طوري كه طبق آمار در ايران در سال 1379 حدود 35 درصد از كل زايمان‌ها به روش سزارين بود، در سال‌هاي بعد اين رقم سيرصعودي پيدا كرد. به طوري كه در سال 82 آمار سزارين در بيمارستان‌هاي دولتي، دانشگاهي20درصد، در بيمارستان‌هاي دولتي غيردانشگاهي 44درصد و بيمارستان‌هاي خصوصي 88درصد گزارش شد.
در آخرين مطالعه و تحقيق آمار منطقي سزارين در كشور مشخص شد آمار جديد سزارين در كشور 15درصد كل موارد زايمان است و پيش‌بيني مي‌شود، اين كاهش آمار به دليل افزايش اطلاع‌رساني و آگاهي خانواده‌ها باشد.
البته اين نگاه خوشبينانه به موضوع است. ناهيد خداكرمي، دبير جمعيت علمي مامايي در خصوص آمار سزارين در كشور مي‌گويد: متاسفانه ميزان سزارين در برخي بيمارستان‌هاي خصوصي كشورمان به 100 درصد رسيده است.
آمارهاي پراكنده و غيررسمي نشان مي‌دهد كه حتي در شهر‌هاي كوچكي كه تا همين چند سال پيش يك سزارين هم انجام نمي‌شد، زايمان به روش سزارين افزايش چشمگيري داشته است، به نحوي كه نه تنها شيوع اين روش در بيمارستان‌هاي خصوصي به صددرصد رسيده، بلكه حتي در بيمارستان‌هاي دولتي اين شهرستان‌ها نيز ميزان انجام سزارين به 60 تا 70 درصد رسيده است.
حتي اگر آمار 15 درصدي را در نظر بگيريم، بايد گفت اين ميزان در مقايسه با استاندارد سازمان بهداشت جهاني (8 تا 10 درصد) بسيار زياد است و بايد به‌كارگيري راه‌هاي پيشگيرانه و اطلاع رساني از سوي مسوولان بخش سلامت در كشور ادامه يابد.
با توجه به عوارضي كه سزارين بعد از زايمان به فرد تحميل مي‌كند و هزينه‌هاي بي مورد آن، زايمان طبيعي هم به نفع مادر است و هم پزشكان و هم دولت. به همين دليل طبق برنامه‌ريزي دولت بايد اين ميزان كاهش يابد و البته رسيدن به اين هدف همكاري همه جانبه‌اي را مي‌طلبد. يكي از دلايل افزايش آمار سزارين بي توجهي به نقش ماما در نظام خدمات سلامت كشور است.
توانمندسازي ماماها
از نظر حرفه‌اي، وزارت بهداشت در 2 سال اخير توجه ويژه‌اي به خدمات ماماها داشته است.
ابلاغ آيين نامه آموزش مداوم جامعه مامايي، تصويب دوره phD بهداشت باروري، پيگيري براي برگزاري دوره‌هاي كوتاه مدت آموزشي در زمينه مهارت‌هاي نوين مامايي، راه‌اندازي 9 مركز براي آموزش و ارائه خدمات استاندارد زايمان طبيعي با روش‌هاي كاهش درد و تشكيل هسته آموزشي از اعضاي هيات علمي مامايي براي آموزش روش‌هاي كاهش درد زايمان به مربيان سراسر كشور، از جمله اقداماتي است كه در چند سال اخير از سوي وزارت بهداشت براي توانمندسازي ماماها انجام شده است.
خدمات وسيع
اما طبق نظر عموم، ماما مترادف با كلمه زايمان و مراقبت دوران بارداري است. در حالي كه حيطه خدمات مامايي بسيار وسيع‌تر و از ابتداي تولد تا انتهاي عمر است و ابعاد مختلف بهداشتي در زمينه بهداشت باروري، مشاوره، آموزش و آگاهي در دوران بلوغ، ازدواج، بارداري و يائسگي را شامل مي‌شود. اين آموزش‌ها ضامن سلامت خانواده است. اين اهداف با كمي توجه و سرمايه‌گذاري قابل دستيابي است.
فاصله با جهان
از 35 هزار ماماي فارغ‌التحصيل از دانشگاه، تعداد 10 هزار نفر در مراكز بهداشتي درماني دولتي شاغلند و بر اساس آخرين آمار تعداد دانش‌آموختگان در فاصله زماني سال‌هاي 70تا82، 40 هزار و 312 نفر است كه از اين تعداد 20هزار و 80 نفر كارشناس، 45 نفر كارشناس ارشد و 19 هزار و 813 نفر كاردان مامايي هستند.
منبع: جام جم آنلاين
/خ
