نویسنده: علی شیرازی
اُم هانی (فاخته)، دختر ابوطالب، خواهرِ علی ابن ابیطالب (علیه السلام )و همسرِ هُبیره بن ابی وهب مَخزومی بود.
وی در سال هشتم هجرت (سال فتح مكه) به اسلام گروید.
در همان روزها، همسرش از مكه فرار كرد و به «نَجران» رفت و در همان جا در حالی كه مشرك بود، فوت نمود. (1)
پس از این حادثه، پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) از اُم هانی خواستگاری كردند، امّا وی پاسخ داد، «من از زمان جاهلیت تو را بسیار دوست می‌داشتم، حال كه روزگار اسلام فرا رسیده است، چگونه تو را دوست نداشته باشم؟ تو از چشم و گوش هم نزد من عزیزتری، ولی حق شوهر بزرگ است و من بیم دارم كه از انجام آن ناتوان باشم. اگر فرزندان برسم، حق شوهر را ضایع كرده‌ام و اگر به شور برسم، حق فرزندانم ضایع می‌شود!»
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) هم وقتی این استدلال منطقی و خردمندانه را از ام هانی شنیدند، فرمودند: «زنان قریش بهترین زنان‌اند، نسبت به فرزندان خرد سال مهربان و نسبت به همسران خود وظیفه شناس هستند.»(2)
پیامبر بزرگوار اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)، طی روایتی، «اُم هانی» را به عنوان بانوی ممتاز و برتر، مورد ستایش قرار داده‌اند و فرموده‌اند: «آیا می‌خواهید، بهترین افراد را، از نظر عمو و عمّه به شما معرفی كنم؟»
وقتی حاضرین پاسخ مثبت دادند، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «آنان حسن و حسین (علیه السلام )هستند، زیرا عموی آنها، جعفر طیار و عمّه آنان ام هانی، دختر ابوطالب است كه جایگاه او در بهشت می‌باشد.» (3)
از خانه‌ی ام هانی بود كه در شب هفدهم ماه رمضان - هیجده ماه پیش از هجرت - واقعه‌ی إسراء و عروج پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به آسمان و سیر شبانه‌ی آن حضرت از مسجدالحرام به مسجد الاقصی، اتفاق افتاد. (4)
اُم هانی در سال فتح مكه، دو نفر از خویشان شوهرش را كه از دست فاتحان گریخته بودند، در خانه‌ی خود جای داد و آن گاه كه حضرت علی (علیه السلام )برادر وی، برای دستگیری و كشتن آن دو به خانه‌ی ام هانی می‌رفت، وی از این كار جلوگیری كرد! (5)
بنا به نقل ابن ابی الحدید، ام هانی روی آنها چادر كشید و هر طور بود شمشیر را از دست علی (علیه السلام )بیرون آورد. وقتی علی (علیه السلام )جریان را با لبخند، از ام هانی، در حضور رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) استماع می‌كرد، پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «اگر همه‌ی مردم هم، فرزند ابوطالب بودند، همه‌ی آنها افراد دلاور و شجاعی بودند.» (6)
ام هانی همچنین از راویان حدیث پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) است و 46 حدیث از رسول اكرم صلی الله نقل كرده است. (7)
وی تا بعد از شهادت حضرت علی (علیه السلام )و تا هنگام خروج امام حسین (علیه السلام )از مدینه، در سال 60 هجری، در قید حیات بوده است، (8)؛ ولی از تاریخ وفات و محل دفن وی اطلاع دقیقی در دست نیست.
پی‌نوشت‌ها:
1. اسدالغابه، ج5، ص 624.
2. الطبقات، ج8، ص 152.
3. بهجة الآمال، ج7، ص 572.
4. تاریخ پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)، ص 173.
5. مغازی واقدی، ج2، ص 635.
6. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج10، ص 78.
7. الغدیر، ج1، ص 18.
8. ریاحین الشریعه، ج3، ص 452.
شیرازی، علی؛ (1394)؛ زنان نمونه، قم: مؤسسه بوستان كتاب (مركز چاپ و نشر تبلیغات اسلامی)، چاپ هشتم.
