شناسنامه کتاب:
عنوان: امام رضا(ع) در رزمگاه ادیان
موضوع: سیره امام رضا(ع)
زبان: فارسی
قطع: وزیری
تیراژ: 5000 جلد
نویسنده: سهراب علوی
ناشر: مسجد مقدس جمکران
سال چاپ: زمستان 79
نوبت چاپ: اول
تعداد صفحات: 125 صفحه
معرفی کتاب:
مؤلف کتاب در پیشگفتار، به کشف زوایای پنهان‌مانده ولایت‌عهدی امام رضا(ع) پرداخته و عواملی چون کاستی‌های سنت تاریخ نگاری کهن علاوه بر انداختن جزئیات مهم، خصومت‌های فرقه‌ای و قرار دادن مطالبی بی‌ارتباط، وجود فرقه‌های مختلف و دشواری شناخت حقیقی آنها را سبب ایجاد بعضی ابهام‌ها در زمینه ولایت‌عهدی معرفی می‌کند.در بخش اول کتاب به اختلاف تاریخ‌نگاران در مورد تاریخ ولادت حضرت پرداخته شده است. هم زمان با اوج قدرت سلسله بنی‌عباس و اختلاف شدید امامیه پس از شهادت امام هفتم، سبب شد که اعلام امامت حضرت با چالش جدی در دو جبهه خارجی و داخلی مواجه گردد. بنابراین امام برای آنکه از بدخواهی هارون‌الرشید در امان باشد، در ظاهر به امور دنیوی روی آورد و مدینه را کانون علمی در خور اهمیتی قرار داد. بنابراین شاکله اصلی دوران امامت ایشان تقیه در مقابل خلیفه عباسی و اهتمام به ترویج دین و شبهات بود.
در بخش دوم، ولایت عهدی امام رضا(ع) از زاویه‌هایی نو بررسی می‌شود. در این بخش، با نگاهی تازه، احادیث و روایات ـ نه از موضع رد یا قبول اسناد ـ بلکه به جهت حساس بودن آن برهه از تاریخ اجتماعی جامعه اسلامی بررسی شده است. همچنین سؤالاتی مطرح شده است، از قبیل اینکه چرا امام وداعی حزین در سفر مرو انجام داد و چرا مسئله ولایت‌عهدی در مدینه صورت نگرفت و در مرو انجام شد سؤال‌ها و شبهه‌هایی درباره اینکه مأمون می‌خواست با پیشنهادش به اختلافات فرقه‌های شیعی دامن بزند. همچنین برگزاری مناظره با علمای ادیان و مذاهب ضرورتی بیش از گرایش‌های شخصی داشته و تمامی این کنش‌ها در این دوران حساس هدفی جز تحمیق دوباره مردم عاصی نداشت.
شاید علت پذیرفتن ولایت‌عهدی از جانب امام رضا(ع) نیز وجود ادیان زرتشتی، مانوی، مزدکی، هندی، مسیحی، یهودی، بودائیان و... بوده است تا بحران‌های ناشی از فرقه‌های دینی را سامان دهد. و در ادامه این شبهه‌ها، مطرح می‌گردد که امام رضا(ع) اگرچه ولایت‌عهدی را پذیرفت، در خداحافظی در مدینه، بی‌اعتمادی به مأمون را نشان داد، و با مناظره با علما، نبوت پیامبر را اثبات کرد و سلب اختیار و کارهای اجرایی را از خود سلب و بسیاری از موارد دیگر روشن می‌سازد امام، ولایت‌عهدی را فقط به خاطر مصالح جامعه پذیرفت.
بخش سوم: امام شناسی در کلام علی بن موسی‌الرضا است که امام در این زمینه با دو مسئله مواجه شد: 1) رواج کتاب‌های یونان، و ریاکاری خلیفه نابکار در پوشیدن لباس زهد که امام با سخنرانی و خواندن خطبه‌ها و خواندن نماز عید و... بر این دو امر چیره گردید.
تذکر: فهرست مطالب در ابتدای کتاب قرار دارد. کتاب به سه بخش تقسیم می‌شود و بخش‌ها فصل‌بندی خاصی ندارد. در پایان، خطبه امام به زبان عربی و فارسی آورده شده و فهرست منابع در پایان کتاب است. فهرست نمایه اشخاص، اماکن، فرقه‌ها، باورها، و ادیان و سلسله‌ها در کتاب وجود دارد و منابع در پاورقی نیز ذکر شد. و بسیاری از روایات و داستان‌ها به صورت نسبتاً مفصل در پاورقی آمده است. این کتاب برای رفع شبهات بسیار مفید است.
منبع مقاله : pajuhesh.irc.ir
