تغذیه ی دوران بیماری
نويسنده:محسن احمدي
دراين فصل مطالبي درمورد شيوه هاي صحيح غذا خوردن بيان شده است، علاوه برخود غذا نحوه ي صحيح غذا خوردن ،برسلامتي تأثير مي گذارد.
نجويدن غذا، خوردن غذا در حالت اضطراب و...باعث ناراحتي هاي گوارشي مي شود.خوردن چاي بلافاصله قبل يا بعد از غذا باعث جذب نشدن آهن و ايجاد نوعي کم خوني مي گردد و...اين مسائل نشان مي دهند که داشتن روش صحيح براي غذاخوردن چه اندازه مهم مي باشد.
از آنجايي که در احکام اسلامي شيوه هاي صحيح غذا خوردن بيان شده است. ابتدا اين مسائل گفته مي شود و سپس نکاتي ديگر اضافه مي گردد.
1)پيش ازغذا خوردن هردو دست را بشوييد.
2)بعد از غذا خوردن، دستهاي خود را بشوييد و با حوله يا دستمال آنها را خشک نمائيد.
3)ميزبان پيش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد ازهمه دست از خوردن غذا بکشد.
4)در اول غذا بسم الله بگويد.اگر در سفره چند جور غذا موجود است ،براي شروع خوردن هر يک از آنها بسم الله بگويد.
5)با دست راست غذا بخوريد.
6)اگر چند نفر سر يک سفره نشسته اند هر کسي از غذاي جلوي خودش بخورد.
7)لقمه ي کوچک بردارد.
8)با عجله غذا نخورد و غذا خوردن را طول دهد.
9)غذا را خوب بجود.
10)بعد از خوردن غذا شکر خدا را به جاي بياورد و الحمدلله بگويد.
11)بعد ازغذا به وسيله ي خلال،باقيمانده ي غذا را از لاي دندانها بيرون آورده،مسواک کرده و دهان را بشويد.
12)از دورريختن مواد غذايي خودداري کند ،ولي اگر دربيابان غذا مي خورد ،بهتراست آنچه مي ريزد را براي پرندگان و حيوانات بگذارد.
13)در اول روز و اول شب غذا بخورد و در بين روز و شب غذا نخورد.
14)بعد از غذا خوردن به پشت بخوابد و پاي راست را روي پاي چپ بيندازد.
15)در اول غذا و آخر آن کمي نمک بخورد.
16)ميوه ها و سبزيجات را پيش از خوردن با آب بشويد.
17)تا حد امکان براي غذا خوردن ،ميهمان دعوت کند.
18)هنگام غذا خوردن بنشيند و غذا بخورد.
1)درحالي که سيرشده ايد غذا نخوريد.
2)زياد غذا خوردن مکروه است.
3)هنگام غذا خوردن به صورت ديگران نگاه نکنيد.
4)غذاي داغ مصرف ننمائيد.
5)به غذا يا آشاميدني ها فوت نکنيد.
6)بعد از گذاشتن نان در سفره منتظرغذاي ديگري نشويد و شروع به خوردن کنيد.
7)نان را به وسيله ي چاقو پاره نکنيد.
8)به نان بي احترامي نکنيد و آن را زيرظرف نگذاريد.
9)استخوان را به طور کامل از گوشت پاک نکنيد.
10)ميوه را پيش از آنکه کاملاً تمام شود، دورنريزيد.
1)آب را به طور مکيدن بياشاميد.
2)در روز ايستاده آب بياشاميد و در شب نشسته آب بياشاميد.
3)پيش ازنوشيدن آب بسم الله و پس از آن الحمدلله بگوييد.
4)آب را در سه نفس بنوشيد.
5)از روي ميل آب بنوشيد.
6)بعد از آشاميدن آب حضرت اباعبدالله(عليه السلام)و اهل بيت ايشان را ياد کنيد و قاتلان آن حضرت را لعنت نمائيد.
1)زياد آشاميدن آب صحيح نيست.
2)بعد ازغذاي چرب، آب ننوشيد.
3)نوشيدن آب ،هنگام شب به حالت ايستاده مکروه است.
4)با دست چپ آب ننوشيد.
5)از ظرف شکسته آب ننوشيد.
1)هنگامي که ناراحت يا عصباني هستيد، غذا نخوريد، کمي صبر کنيد تا عصبانيت يا ناراحتي شما کم گردد، سپس مشغول خوردن غذا شويد.
2)هنگام غذا خوردن تلويزيون تماشا نکنيد.
3)صحبت کردن، مطالعه کردن، روزنامه خواندن و...را هنگام غذا خوردن قطع کنيد و فقط به خوردن غذا فکر کنيد.
4)تذکرنکات اخلاقي، پرسيدن درس کودکان و...را در زماني غير از موقع غذا خوردن انجام دهيد.
5)زماني که کاري داريد، کمي زودتر مقدمات آن را فراهم کنيد و غذاها را مصرف کنيد تا مجبورنشويد درفرصت کم و با عجله غذا بخوريد.اين موضوع مخصوصاً درمورد صبحانه صادق است.بنابراين زودتر از خواب بيدار شويد تا فرصت پيدا کنيد نماز بخوانيد،کمي نرمش کنيد، بعداً کمي استراحت نموده و سپس با آرامش صبحانه مصرف کنيد و راهي کار شويد.
2)بلافاصله قبل يا بعد از خواب غذا نخوريد.البته استراحت بعد از غذا خوردن و حتي قبل از آن بسيار مفيد است.
3)حدود يک تا دو ساعت قبل از ورزش و نيم تا يک ساعت بعد از ورزش غذا نخوريد البته اگر ورزش در حد چند حرکت ساده به عنوان نرمش صبحگاهي است، حدود 10 تا 15 دقيقه بعد از آن مي توانيد غذا بخوريد.همچنين خوردن آب يا آب ميوه بين ورزشهاي سنگين ،علاوه بر اينکه ضرر ندارد، مفيد هم مي باشد.
4)حدود يک ساعت قبل از غذا خوردن و يک ساعت بعد از آن،
چاي ننوشيد.
5)غذا و نوشيدني خيلي داغ يا خيلي سرد، ننوشيد.
6)صبحانه ي کاملي مصرف کنيد و براي شام غذاي سبکي مصرف نمائيد.
7)وعده هاي مشخص غذايي داشته باشيد و از ريزه خواري در طول روز بپرهيزيد.
داشتن روش درستي براي تغذيه ،باعث پيشگيري از اين بيماريها مي شود.
براي درمان اين ناراحتي به توصيه هاي بخشهاي پيش عمل کنيد.موارد زير در بهبود ناراحتي معده تأثير بيشتري دارند.
1)ادويه جات مخصوصاً فلفل را کمتر مصرف کنيد.
2)تعداد وعده هاي غذايي را بيشتر کنيد و در هر وعده غذايي مقدارکمي غذا مصرف نمائيد.
3)لباس تنگ نپوشيد و با شال يا کمربند شکم خود را به صورت محکم نبنديد.
4)بلافاصله بعد از غذا دراز نکشيد.
5)پيش از غذا يا بعد از آن مطالعه نکنيد.
6)سعي کنيد که آرام باشيد و عصباني نشويد حالت آرامش را مخصوصاً هنگام غذا خوردن حفظ کنيد.
7)مصرف چاي و قهوه را بسيار کم کنيد.
8)حبوبات مخصوصاً نخود و لوبيا را حداقل شش ساعت در آب خيسانده، آب را دور بريزيد و سپس آنها را مصرف کنيد.
9)غذاهاي زياد داغ يا خيلي سرد مصرف نکنيد.
10)غذا را به آرامي بخوريد و آن را خوب بجويد.
11)مصرف نوشابه هاي گازدار را قطع کنيد.مصرف شکلات و مواد رنگ را قطع نمائيد.
12)غذاهايي که ايجاد نفخ مي کنند را مصرف نکنيد.اين غذاها در افراد مختلف متفاوت مي باشند، بنابراين دقت کنيد که با خوردن چه غذاهايي نفخ مي کنيد يا احساس سوزش درسينه مي نمائيد و خوردن آن غذاها را متوقف کنيد.البته بعد از اينکه حدود چهار تا شش ماه اين غذاها را ترک کرديد و ناراحتي معده شما به طور کلي خوب شد مي توانيد يکي يکي و در مقدار کم اين غذاها را مصرف نمائيد و اگرمشکلي پيش نيامد آنها را مصرف کنيد.
غذاهايي که معمولاً باعث افزايش ناراحتي معده مي شوند از اين قرارند، سير، پياز، خيار،سيب گلاب، هندوانه، خربزه،برگ چغندر،تربچه و شلغم.
13)بعضي خوراکي ها درد معده را تسکين مي دهند.به طورمثال خوردن يک ليوان شيرکمي قبل از خواب در بيشتر افراد باعث کاهش سوزش معده و خوابي آرام درطول شب مي شود.نعناع،عرق بيد مشک،عرق بهار، نارنج و... معمولاً موجب تسکين درد معده مي شوند.
14)ازمواردي که داراي جوش شيرين هستند دوري کنيد.معمولاً به انواع کيک و کلوچه جوش شيرين اضافه مي شود.سبزيجات را به وسيله ي جوش شيرين نشوييد.سعي کنيد نانهايي را مصرف کنيد که تخمير شده هستند وجوش شيرين به آنها اضافه نشده است.
15)گوشت کباب شده روي شعله ي مستقيم را مصرف نکنيد.ممکن است که اين غذا باعث شدت بيماري شما نشود و حتي درد شما را کمي تسکين دهد ولي اين غذا باعث افزايش اختلالات معده مي گردد.
16)در صورتي که سيگارمصرف مي کنيد، آن را قطع نمائيد.
17)مصرف آسپرين بعضي ازانواع ناراحتي معده را بيشتر مي کند، بنابراين تا حد امکان از مصرف آن خودداري کنيد.
18)کمي ناراحتي معده در دوران بارداري طبيعي است و با انجام توصيه هاي قبلي مي توانيد اين ناراحتي را کمتر کنيد.
1)گاهي نفخ به علت ناراحتي معده است ،بنابراين به توصيه هاي قسمت ناراحتي معده عمل نمائيد.
2)هنگام غدا خوردن صحبت نکنيد و با دهان باز غذا نخوريد.
3)غذاهايي مثل کلم، لوبيا، خيار و پياز باعث نفخ مي شوند، بنابراين مصرف آنها را کم کنيد.
4)مصرف چربي را کم کنيد.
5)گاهي ايجاد نفخ به علت عدم لاکتوز است.دراين بيماري بعد از خوردن شير احساس نفخ مي کنيد.اگرجزء اين گروه هستيد به جاي شير،ماست مصرف کنيد.همچنين ابتدا مقدارکمي شير را با آب مخلوط کرده و ميل کنيد و کم کم مقدار شير را اضافه کنيد تا زماني که شير خالص مصرف کنيد.اين کار در بعضي مواقع باعث بهبود عدم تحمل لاکتوز مي شود.
1)مصرف نکردن صبحانه،خودداري از عمل دفع و کم مصرف کردن مايعات باعث يبوست مي شوند.
2)به ميزان کافي تحرک داشته باشيد و به اندازه ي کافي استراحت کنيد.
3)مواد پرفيبرمصرف کنيد.ميوه ها،سبزي ها و حبوبات داراي فيبرمحلول هستند که بيشترين تأثير را در بهبودي يبوست دارند.غلات با پوست مانند سبوس گندم هم فيبر غيرمحلول دارند و در بهبود يبوست مؤثر هستند.البته همراه با اين مواد بايد آب بنوشيد.
4)به هنگام يبوست به جاي استفاده از مواد مسهل از آلو يا آب آلو استفاده کنيد.و يا شربت خاکشير يا روغن زيتون يا گلاب مصرف نمائيد.
5)پيش از خوردن صبحانه يک ليوان آب گرم مصرف کنيد.
هنگام اسهال رساندن اين مواد به بدن مي باشد.
درقديم فکر مي کردند شخصي که اسهال دارد نبايد مايعات مصرف کند تا درمان شود،ولي اکنون مشخص شده است که اين کار بسيارخطرناک مي باشد و حتي اگر شخصي قادر به خوردن چيزي نباشد بايد از طريق تزريق سرم آب و مواد معدني را به بدن او رساند.براي جبرن مواد از دست رفته و درمان اسهال توصيه هاي زير را به کار ببريد.
1)مراقب بهداشت مواد غذايي باشيد تا به اسهال دچار نگرديد.
2)هنگام اسهال آب و آب ميوه مصرف کنيد.براي کودکان از محلول ORS استفاده نمائيد.
3)هنگام اسهال قند يا مواد خيلي شيرين مصرف نکنيد.
4)شير دربيشترموارد باعث افزايش اسهال مي شود، بنابراين در دوران اين بيماري ازمصرف شيرخودداري کنيد.
5)غذاهاي پرفيبرمصرف نکنيد به همين علت مصرف ميوه ها، سبزيجات، حبوبات و غلات پوست نکنده را قطع کنيد و به جاي آن آب ميوه،عصاره ي سبزي و غلات پوست کنده مصرف کنيد.
6)سيب گلاب را پوست کنده، سپس آن را رنده کرده و مصرف کنيد،اين سيب پوست کنده کمک زيادي به مهار اسهال مي کند.
7)سعي نکنيد با راههاي مختلف به سرعت اسهال را متوقف کنيد، چرا که اسهال بيشتر مواقع به علت وجود ميکروب يا سم درغذا به وجود مي آيد و اسهال باعث دفع آنها مي شود.بنابراين سعي کنيد مواد غذايي لازم را به بدن خود برسانيد و صبرکنيد تا اسهال خود به خود برطرف شود و فقط زماني که اسهال طولاني شد به درمان آن بپردازيد.
گاهي اسهال چرب ايجاد مي شود در اين صورت علاوه بر توصيه هاي بالا
1)ميزان چربي را کاهش دهيد.
2)از چربي هايي مثل روغن زيتون،روغن ماهي يا کره ي تهيه شده از شير به جاي روغن استفاده کنيد.
البته اين چربي ها را به جاي روغن استفاده کنيد و از مصرف زياد آنها خودداري نمائيد.
3)ميزان پروتئين و کربوهيدرات غذا را افزايش دهيد.به همين علت از غذاهايي مثل نان،برنج، سيب زميني، گوشت بدون چربي، مرغ پوست کنده و ماهي بدون چربي بيشتراستفاده کنيد.
افزايش فشارخون يکي ازمشکلاتي است که امروزه در حال گسترش مي باشد.
رعايت موارد زير فشارخون را کنترل مي کند.
1)درصورتي که اضافه وزن داريد، خود را به وزن مناسب برسانيد.
2)کاهش مصرف چربي و غذاهاي سرخ کردني
3)کاهش مصرف نمک طعام و غذاهاي آماده که به آنها مواد نگه دارنده زده اند.
4)ترک سيگار
5)انجام منظم ورزش
6)دوري از ناراحتي و عصبانيت
7)مصرف سبزيجات،به خصوص سبزيهايي که برگ آنها مصرف مي شود مانند کاهو،ريحان و...ريختن شويد خشک شده در ماست و خوردن آن يا پختن شويد پلو فشارخون را پايين مي آورد.
8)مصرف روغن ماهي باعث کاهش فشار خون مي شود.
9)غذاهاي حاوي پتاسيم صرف کنيد.اين غذاها در پايان فصل آمده اند.
10)نيم ساعت قبل از صبحانه يک عدد گريپ فروت يا دو عدد پرتقال مصرف کنيد.البته گريپ فروت بهتراست.
2)مصرف نوشابه ها و شکلات را قطع کنيد.
3)چاي و قهوه براي ميگرن خوب نيست ولي قطع ناگهاني آنها باعث تشديد ميگرن مي شود.بنابراين اگر چاي و قهوه مصرف مي کنيد آرام آرام مصرف آنها را کم کنيد.
4)مرکبات،موز،آجيل و پياز را به مقدار کم مصرف کنيد.
5)سوسيس، کالباس و ماهي دودي ماده اي دارند که دردهاي ميگرني را به شدت تحريک مي کند بنابراين مصرف اين مواد را قطع کنيد.
6)در بعضي موارد ميگرن در اثر حساسيت نسبت غذاهاي زير به وجود مي آيد.در اين موارد با قطع مصرف اين غذاها ميگرن به طور کامل درمان مي شود،شکلات، پنير،شير و فرآورده هاي آن، مرکبات،
چاي و قهوه،ماهي و صدف ماهي،گندم، پياز،غذاهاي سرخ کرده، غذاهاي چرب.
کم خوني باعث کاهش رشد بچه ها، کم اشتهايي بچه ها، کم شدن تمرکز ذهني و قدرت يادگيري، افزايش ابتلا به عفونت، زود خسته شدن، نفس نفس زدن، تپش قلب، سياهي رفتن چشم و...مي شود.براي جبران کمبود آهن توصيه هاي زير را به کار ببريد.
1)غذاهاي حاوي آهن مصرف کنيد.آهني که در غذاهاي حيواني وجود دارد بهتر از آهن گياهي جذب مي شود بنابراين مصرف گوشت قرمز،گوشت سفيد، ماهي، تخم مرغ و جگر باعث جبران کمبود آهن مي شود.
2)بلافاصله قبل يا بعد از غذا چاي ننوشيد.فاصله چاي تا غذا حداقل بايد يک ساعت باشد.
3)در صورتي که شربتهاي مخصوص ناراحتي معده مصرف مي کنيد، اين شربتها را يک ساعت بعد از غذا مصرف کنيد.همچنين با رعايت توصيه هاي بخش ناراحتي معده ،ميزان مصرف اين شربتها را کم کنيد.
4)همراه با غذا مواد حاوي ويتامين C مانند مرکبات مصرف کنيد.
5)تخمير طبيعي باعث افزايش جذب آهن مي شود و جوش شيرين
جذب آهن را کاهش مي دهد، بنابراين تا مي توانيد محصولات تخميري استفاده کنيد و از مصرف موادي که جوش شيرين به آن اضافه کرده اند، خودداري کنيد.
6)شير،ماست، پنير و کشک به علت کلسيم بالا، جلوي جذب آن را مي گيرند، بنابراين همراه تمام وعده هاي غذايي شيريا ماست نخوريد و غذاهاي گوشتي را با فاصله از شير، ماست و پنير مصرف کنيد.
گاهي به علتي مثل تداخل دارويي يا افزايش نياز بدن به مقدار بيشتري از بعضي ويتامينها يا مواد معدني احتياج دارد.گاهي اين افزايش نياز به اندازه اي است که مجبور به مصرف مکمل هستيد،ولي درمواردي هم مي توانيد با مصرف منابع آن،نياز اضافه را تامين کنيد.در مواردي که مکمل مصرف مي کنيد، باز هم منابع غذايي آنها مي تواند مفيد باشد.به طورمثال دربيماري صرع مشاهده کرديد که با مصرف دارو، جذب کلسيم،اسيد فوليک، ويتامينهاي،B12،DوB6 کم مي شد.
در اين قسمت مهمترين ويتامينها و مواد معدني نوشته شده اند و در مورد خواص،نشانه هاي کمبود و منابع آنها ،به طورمختصر مطالبي بيان شده است.
کمبود اين ويتامين باعث شب کوري،مشکلات چشمي ماننند خشکي قرينه مي شود و مقاومت بدن را در برابر ميکروبها کم مي کند.مقدار زياد اين ويتامين مسموم کننده است و باعث حالت تهوع و استفراغ و مشکلات پوستي مي گردد.جگر مخصوصاً جگرماهي سرشاراز اين ويتامين است بنابراين در مصرف آن توجه کنيد که با ويتامين A مسموم نشويد.
منابع ويتامين A از اين قرارند.جگر،گوشت،تخم مرغ ويتامين A دارند، همچنين سبزيجات برگ سبز و هويج داراي کاروتن هستند که در بدن به ويتامين A تبديل مي شود.
مصرف مواد داراي کاروتن، بهتراست چرا که به اندازه ي نيازبدن به ويتامين A تبديل مي شود و خطرافزايش آن و مسموميت وجود ندارد.
کمبود اين ويتامين باعث مشکلات رشدي و استخواني مي شود.بعضي از اين مشکلات عبارتند از نرمي استخوان،پوکي استخوان(بنابراين ويتامين D در افراد مسن مهم است)،ورم دست و پا، پوسيدگي دندان، بيرون زدگي استخوان جناغ،خميدگي مهره ها،خميدگي ساق پاها،ضعف ماهيچه اي، بي تابي و تحرک پذيري.
خميدگي استخوانها بعد از جبران ويتامين D از بين نمي رود بنابراين مواظب باشيد که کودک خود را در برابر نور آفتاب قرار دهيد.
مصرف بيش از اندازه ي اين ويتامين باعث مسموميت مي شود که علائم آن خستگي و افسردگي مي باشد.
منابع ويتامين D از اين قرارند.تخم مرغ، روغن زيتون، خرما، کره،روغن ماهي،در بدن ماده اي وجود دارد که اگر بدن خود را در برابر نور مستقيم خورشيد(نه از پشت شيشه يا پرده)قرار دهيد به ويتامين D تبديل مي شود.مقدار بسيار زيادي از ويتامين Dمورد نياز بدن از همين طريق تأمين مي گردد.
کمبود آن در کودکاني ديده مي شود که شيرخشکهاي غني از آهن مصرف مي کنند.اين کودکان دچار نوعي کم خوني مي گردند.
به هر حال مصرف منابع اين ويتامين مفيد هستند و باعث سلامتي و طول عمر مي گردند.منابع اين ويتامين عبارتند از جوانه گندم حبوبات،روغن بادام زميني،زيتون،گردو، کلم،گوجه فرنگي،کاهو،شاهي،هويج،تخم مرغ،روغن کنجد،خربزه،کرفس و پسته
منابع اين ويتامين عبارتند از سبزيها و گياهان سبز مخصوصاً وقتي تازه باشند، گوجه فرنگي،روغن سويا در روده ي انسان باکتريهايي زندگي مي کنند که مهمترين منبع توليد کننده ويتامين K هستند.زماني که به مدت زيادي داروهاي آنتي بيوتيک مصرف شود، اين باکتريها ازبين مي روند و بدن با کمبود ويتامين K روبرو مي شود.
درشرايطي که فشارهاي روحي زياد است و يا بدن به عفونت هاي ميکروبي دچار شده،نياز به اين ويتامينها بيشتر مي شوند.
کمبود ويتامين C باعث خونريزي از لثه ها،خونريزي زير پوست،حساس و دردناک شدن قوزکها و زانوها،حالتي شبيه فلج در کودکان،تحريک پذيري و حساس شدن مي گردد.
منابع اين ويتامين عبارتند از ميوه هاي تازه مخصوصاً مرکبات،سبزيجات،گوجه فرنگي.
اين ويتامين نسبت به نور و حرارت حساس است بنابراين آب ميوه هاي مانده و سبزيجات پخته مقدارکمي از اين ويتامين دارند.خرد کردن بيش از اندازه سبزيجات هم باعث کاهش اين ويتامين مي شود.
کمبود آن باعث دردهاي عصبي و سياتيک،طپش قلب،نفخ معده ،تنگي نفس ،و نارسايي قلبي مي شود.
منابع اين ويتامين عبارتند از سبوس گندم و جو،تخمه ي آفتابگردان،جگر، قلوه، سويا،جوانه ي گندم،فندق، خربزه،کاهو، بادام ،تخم مرغ بعضي انواع ماهي ها
منابع اين ويتامين عبارتند از سويا،جوانه ي گندم،گوشت سفيد،بادام زميني،شير،تخم مرغ، گيلاس،هلو،فندق، گردو،پسته.
منابع اين ويتامين عبارتند از جگر، گوشت سفيد،شير،تخم مرغ،بادام زميني.
کمبود اين ويتامين باعث ناراحتي کبدي و دستگاه تنفس و بي رنگ شدن موها مي گردد.
اين ويتامين دربيشترغذاهاي طبيعي يافت مي شود.کمبود اين ويتامين در شرايط و روزه هاي چند روزه ديده مي شود.
کمبود آن باعث بي خوابي،ضعف،افسردگي، حمله هاي ناگهاني،ضايعات ناخن،خراشهاي پوستي،اختلال عصبي و ريزش مو مي شود.
منابع اين ويتامين عبارتند ازجگر،خرما،انبه،سبوس،جوانه ي گندم،گوشت مخصوصاً ماهي،آناناس.
کمبود اين ويتامين باعث نوعي کم خوني مي شود.بي حالي،رنگ پريدگي،التهاب زبان،زرد رنگ شدن پوست و حتي فلج از عوارض کمبود اين ويتامين است. کمبود اين ويتامين معمولاً درگياهخواران ديده مي شود.منابع اين ويتامين عبارتند از جوانه ي گندم،تخم مرغ، جگر، قلوه، گوشت.
منبع:کتاب درمان بيماريها با تغذيه(غذا درماني)
/خ
نجويدن غذا، خوردن غذا در حالت اضطراب و...باعث ناراحتي هاي گوارشي مي شود.خوردن چاي بلافاصله قبل يا بعد از غذا باعث جذب نشدن آهن و ايجاد نوعي کم خوني مي گردد و...اين مسائل نشان مي دهند که داشتن روش صحيح براي غذاخوردن چه اندازه مهم مي باشد.
از آنجايي که در احکام اسلامي شيوه هاي صحيح غذا خوردن بيان شده است. ابتدا اين مسائل گفته مي شود و سپس نکاتي ديگر اضافه مي گردد.
کارهايي که بهتر است موقع غذا خوردن انجام دهيم.
1)پيش ازغذا خوردن هردو دست را بشوييد.
2)بعد از غذا خوردن، دستهاي خود را بشوييد و با حوله يا دستمال آنها را خشک نمائيد.
3)ميزبان پيش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد ازهمه دست از خوردن غذا بکشد.
4)در اول غذا بسم الله بگويد.اگر در سفره چند جور غذا موجود است ،براي شروع خوردن هر يک از آنها بسم الله بگويد.
5)با دست راست غذا بخوريد.
6)اگر چند نفر سر يک سفره نشسته اند هر کسي از غذاي جلوي خودش بخورد.
7)لقمه ي کوچک بردارد.
8)با عجله غذا نخورد و غذا خوردن را طول دهد.
9)غذا را خوب بجود.
10)بعد از خوردن غذا شکر خدا را به جاي بياورد و الحمدلله بگويد.
11)بعد ازغذا به وسيله ي خلال،باقيمانده ي غذا را از لاي دندانها بيرون آورده،مسواک کرده و دهان را بشويد.
12)از دورريختن مواد غذايي خودداري کند ،ولي اگر دربيابان غذا مي خورد ،بهتراست آنچه مي ريزد را براي پرندگان و حيوانات بگذارد.
13)در اول روز و اول شب غذا بخورد و در بين روز و شب غذا نخورد.
14)بعد از غذا خوردن به پشت بخوابد و پاي راست را روي پاي چپ بيندازد.
15)در اول غذا و آخر آن کمي نمک بخورد.
16)ميوه ها و سبزيجات را پيش از خوردن با آب بشويد.
17)تا حد امکان براي غذا خوردن ،ميهمان دعوت کند.
18)هنگام غذا خوردن بنشيند و غذا بخورد.
کارهايي که بهتر است آنها را ترک کنيم.
1)درحالي که سيرشده ايد غذا نخوريد.
2)زياد غذا خوردن مکروه است.
3)هنگام غذا خوردن به صورت ديگران نگاه نکنيد.
4)غذاي داغ مصرف ننمائيد.
5)به غذا يا آشاميدني ها فوت نکنيد.
6)بعد از گذاشتن نان در سفره منتظرغذاي ديگري نشويد و شروع به خوردن کنيد.
7)نان را به وسيله ي چاقو پاره نکنيد.
8)به نان بي احترامي نکنيد و آن را زيرظرف نگذاريد.
9)استخوان را به طور کامل از گوشت پاک نکنيد.
10)ميوه را پيش از آنکه کاملاً تمام شود، دورنريزيد.
کارهايي که بهتراست هنگام آشاميدن انجام دهيم
1)آب را به طور مکيدن بياشاميد.
2)در روز ايستاده آب بياشاميد و در شب نشسته آب بياشاميد.
3)پيش ازنوشيدن آب بسم الله و پس از آن الحمدلله بگوييد.
4)آب را در سه نفس بنوشيد.
5)از روي ميل آب بنوشيد.
6)بعد از آشاميدن آب حضرت اباعبدالله(عليه السلام)و اهل بيت ايشان را ياد کنيد و قاتلان آن حضرت را لعنت نمائيد.
کارهايي که نبايد هنگام نوشيدن آب انجام داد
1)زياد آشاميدن آب صحيح نيست.
2)بعد ازغذاي چرب، آب ننوشيد.
3)نوشيدن آب ،هنگام شب به حالت ايستاده مکروه است.
4)با دست چپ آب ننوشيد.
5)از ظرف شکسته آب ننوشيد.
آرامش هنگام غذا خوردن
1)هنگامي که ناراحت يا عصباني هستيد، غذا نخوريد، کمي صبر کنيد تا عصبانيت يا ناراحتي شما کم گردد، سپس مشغول خوردن غذا شويد.
2)هنگام غذا خوردن تلويزيون تماشا نکنيد.
3)صحبت کردن، مطالعه کردن، روزنامه خواندن و...را هنگام غذا خوردن قطع کنيد و فقط به خوردن غذا فکر کنيد.
4)تذکرنکات اخلاقي، پرسيدن درس کودکان و...را در زماني غير از موقع غذا خوردن انجام دهيد.
5)زماني که کاري داريد، کمي زودتر مقدمات آن را فراهم کنيد و غذاها را مصرف کنيد تا مجبورنشويد درفرصت کم و با عجله غذا بخوريد.اين موضوع مخصوصاً درمورد صبحانه صادق است.بنابراين زودتر از خواب بيدار شويد تا فرصت پيدا کنيد نماز بخوانيد،کمي نرمش کنيد، بعداً کمي استراحت نموده و سپس با آرامش صبحانه مصرف کنيد و راهي کار شويد.
چند نکته در مورد غذا خوردن
2)بلافاصله قبل يا بعد از خواب غذا نخوريد.البته استراحت بعد از غذا خوردن و حتي قبل از آن بسيار مفيد است.
3)حدود يک تا دو ساعت قبل از ورزش و نيم تا يک ساعت بعد از ورزش غذا نخوريد البته اگر ورزش در حد چند حرکت ساده به عنوان نرمش صبحگاهي است، حدود 10 تا 15 دقيقه بعد از آن مي توانيد غذا بخوريد.همچنين خوردن آب يا آب ميوه بين ورزشهاي سنگين ،علاوه بر اينکه ضرر ندارد، مفيد هم مي باشد.
4)حدود يک ساعت قبل از غذا خوردن و يک ساعت بعد از آن،
چاي ننوشيد.
5)غذا و نوشيدني خيلي داغ يا خيلي سرد، ننوشيد.
6)صبحانه ي کاملي مصرف کنيد و براي شام غذاي سبکي مصرف نمائيد.
7)وعده هاي مشخص غذايي داشته باشيد و از ريزه خواري در طول روز بپرهيزيد.
تغذيه در دوران بيماري
داشتن روش درستي براي تغذيه ،باعث پيشگيري از اين بيماريها مي شود.
ناراحتي معده
براي درمان اين ناراحتي به توصيه هاي بخشهاي پيش عمل کنيد.موارد زير در بهبود ناراحتي معده تأثير بيشتري دارند.
1)ادويه جات مخصوصاً فلفل را کمتر مصرف کنيد.
2)تعداد وعده هاي غذايي را بيشتر کنيد و در هر وعده غذايي مقدارکمي غذا مصرف نمائيد.
3)لباس تنگ نپوشيد و با شال يا کمربند شکم خود را به صورت محکم نبنديد.
4)بلافاصله بعد از غذا دراز نکشيد.
5)پيش از غذا يا بعد از آن مطالعه نکنيد.
6)سعي کنيد که آرام باشيد و عصباني نشويد حالت آرامش را مخصوصاً هنگام غذا خوردن حفظ کنيد.
7)مصرف چاي و قهوه را بسيار کم کنيد.
8)حبوبات مخصوصاً نخود و لوبيا را حداقل شش ساعت در آب خيسانده، آب را دور بريزيد و سپس آنها را مصرف کنيد.
9)غذاهاي زياد داغ يا خيلي سرد مصرف نکنيد.
10)غذا را به آرامي بخوريد و آن را خوب بجويد.
11)مصرف نوشابه هاي گازدار را قطع کنيد.مصرف شکلات و مواد رنگ را قطع نمائيد.
12)غذاهايي که ايجاد نفخ مي کنند را مصرف نکنيد.اين غذاها در افراد مختلف متفاوت مي باشند، بنابراين دقت کنيد که با خوردن چه غذاهايي نفخ مي کنيد يا احساس سوزش درسينه مي نمائيد و خوردن آن غذاها را متوقف کنيد.البته بعد از اينکه حدود چهار تا شش ماه اين غذاها را ترک کرديد و ناراحتي معده شما به طور کلي خوب شد مي توانيد يکي يکي و در مقدار کم اين غذاها را مصرف نمائيد و اگرمشکلي پيش نيامد آنها را مصرف کنيد.
غذاهايي که معمولاً باعث افزايش ناراحتي معده مي شوند از اين قرارند، سير، پياز، خيار،سيب گلاب، هندوانه، خربزه،برگ چغندر،تربچه و شلغم.
13)بعضي خوراکي ها درد معده را تسکين مي دهند.به طورمثال خوردن يک ليوان شيرکمي قبل از خواب در بيشتر افراد باعث کاهش سوزش معده و خوابي آرام درطول شب مي شود.نعناع،عرق بيد مشک،عرق بهار، نارنج و... معمولاً موجب تسکين درد معده مي شوند.
14)ازمواردي که داراي جوش شيرين هستند دوري کنيد.معمولاً به انواع کيک و کلوچه جوش شيرين اضافه مي شود.سبزيجات را به وسيله ي جوش شيرين نشوييد.سعي کنيد نانهايي را مصرف کنيد که تخمير شده هستند وجوش شيرين به آنها اضافه نشده است.
15)گوشت کباب شده روي شعله ي مستقيم را مصرف نکنيد.ممکن است که اين غذا باعث شدت بيماري شما نشود و حتي درد شما را کمي تسکين دهد ولي اين غذا باعث افزايش اختلالات معده مي گردد.
16)در صورتي که سيگارمصرف مي کنيد، آن را قطع نمائيد.
17)مصرف آسپرين بعضي ازانواع ناراحتي معده را بيشتر مي کند، بنابراين تا حد امکان از مصرف آن خودداري کنيد.
18)کمي ناراحتي معده در دوران بارداري طبيعي است و با انجام توصيه هاي قبلي مي توانيد اين ناراحتي را کمتر کنيد.
نفخ
1)گاهي نفخ به علت ناراحتي معده است ،بنابراين به توصيه هاي قسمت ناراحتي معده عمل نمائيد.
2)هنگام غدا خوردن صحبت نکنيد و با دهان باز غذا نخوريد.
3)غذاهايي مثل کلم، لوبيا، خيار و پياز باعث نفخ مي شوند، بنابراين مصرف آنها را کم کنيد.
4)مصرف چربي را کم کنيد.
5)گاهي ايجاد نفخ به علت عدم لاکتوز است.دراين بيماري بعد از خوردن شير احساس نفخ مي کنيد.اگرجزء اين گروه هستيد به جاي شير،ماست مصرف کنيد.همچنين ابتدا مقدارکمي شير را با آب مخلوط کرده و ميل کنيد و کم کم مقدار شير را اضافه کنيد تا زماني که شير خالص مصرف کنيد.اين کار در بعضي مواقع باعث بهبود عدم تحمل لاکتوز مي شود.
يبوست
1)مصرف نکردن صبحانه،خودداري از عمل دفع و کم مصرف کردن مايعات باعث يبوست مي شوند.
2)به ميزان کافي تحرک داشته باشيد و به اندازه ي کافي استراحت کنيد.
3)مواد پرفيبرمصرف کنيد.ميوه ها،سبزي ها و حبوبات داراي فيبرمحلول هستند که بيشترين تأثير را در بهبودي يبوست دارند.غلات با پوست مانند سبوس گندم هم فيبر غيرمحلول دارند و در بهبود يبوست مؤثر هستند.البته همراه با اين مواد بايد آب بنوشيد.
4)به هنگام يبوست به جاي استفاده از مواد مسهل از آلو يا آب آلو استفاده کنيد.و يا شربت خاکشير يا روغن زيتون يا گلاب مصرف نمائيد.
5)پيش از خوردن صبحانه يک ليوان آب گرم مصرف کنيد.
اسهال
هنگام اسهال رساندن اين مواد به بدن مي باشد.
درقديم فکر مي کردند شخصي که اسهال دارد نبايد مايعات مصرف کند تا درمان شود،ولي اکنون مشخص شده است که اين کار بسيارخطرناک مي باشد و حتي اگر شخصي قادر به خوردن چيزي نباشد بايد از طريق تزريق سرم آب و مواد معدني را به بدن او رساند.براي جبرن مواد از دست رفته و درمان اسهال توصيه هاي زير را به کار ببريد.
1)مراقب بهداشت مواد غذايي باشيد تا به اسهال دچار نگرديد.
2)هنگام اسهال آب و آب ميوه مصرف کنيد.براي کودکان از محلول ORS استفاده نمائيد.
3)هنگام اسهال قند يا مواد خيلي شيرين مصرف نکنيد.
4)شير دربيشترموارد باعث افزايش اسهال مي شود، بنابراين در دوران اين بيماري ازمصرف شيرخودداري کنيد.
5)غذاهاي پرفيبرمصرف نکنيد به همين علت مصرف ميوه ها، سبزيجات، حبوبات و غلات پوست نکنده را قطع کنيد و به جاي آن آب ميوه،عصاره ي سبزي و غلات پوست کنده مصرف کنيد.
6)سيب گلاب را پوست کنده، سپس آن را رنده کرده و مصرف کنيد،اين سيب پوست کنده کمک زيادي به مهار اسهال مي کند.
7)سعي نکنيد با راههاي مختلف به سرعت اسهال را متوقف کنيد، چرا که اسهال بيشتر مواقع به علت وجود ميکروب يا سم درغذا به وجود مي آيد و اسهال باعث دفع آنها مي شود.بنابراين سعي کنيد مواد غذايي لازم را به بدن خود برسانيد و صبرکنيد تا اسهال خود به خود برطرف شود و فقط زماني که اسهال طولاني شد به درمان آن بپردازيد.
گاهي اسهال چرب ايجاد مي شود در اين صورت علاوه بر توصيه هاي بالا
1)ميزان چربي را کاهش دهيد.
2)از چربي هايي مثل روغن زيتون،روغن ماهي يا کره ي تهيه شده از شير به جاي روغن استفاده کنيد.
البته اين چربي ها را به جاي روغن استفاده کنيد و از مصرف زياد آنها خودداري نمائيد.
3)ميزان پروتئين و کربوهيدرات غذا را افزايش دهيد.به همين علت از غذاهايي مثل نان،برنج، سيب زميني، گوشت بدون چربي، مرغ پوست کنده و ماهي بدون چربي بيشتراستفاده کنيد.
فشارخون
افزايش فشارخون يکي ازمشکلاتي است که امروزه در حال گسترش مي باشد.
رعايت موارد زير فشارخون را کنترل مي کند.
1)درصورتي که اضافه وزن داريد، خود را به وزن مناسب برسانيد.
2)کاهش مصرف چربي و غذاهاي سرخ کردني
3)کاهش مصرف نمک طعام و غذاهاي آماده که به آنها مواد نگه دارنده زده اند.
4)ترک سيگار
5)انجام منظم ورزش
6)دوري از ناراحتي و عصبانيت
7)مصرف سبزيجات،به خصوص سبزيهايي که برگ آنها مصرف مي شود مانند کاهو،ريحان و...ريختن شويد خشک شده در ماست و خوردن آن يا پختن شويد پلو فشارخون را پايين مي آورد.
8)مصرف روغن ماهي باعث کاهش فشار خون مي شود.
9)غذاهاي حاوي پتاسيم صرف کنيد.اين غذاها در پايان فصل آمده اند.
10)نيم ساعت قبل از صبحانه يک عدد گريپ فروت يا دو عدد پرتقال مصرف کنيد.البته گريپ فروت بهتراست.
ميگرن
نکات مفيد تغذيه اي جهت ميگرن:
2)مصرف نوشابه ها و شکلات را قطع کنيد.
3)چاي و قهوه براي ميگرن خوب نيست ولي قطع ناگهاني آنها باعث تشديد ميگرن مي شود.بنابراين اگر چاي و قهوه مصرف مي کنيد آرام آرام مصرف آنها را کم کنيد.
4)مرکبات،موز،آجيل و پياز را به مقدار کم مصرف کنيد.
5)سوسيس، کالباس و ماهي دودي ماده اي دارند که دردهاي ميگرني را به شدت تحريک مي کند بنابراين مصرف اين مواد را قطع کنيد.
6)در بعضي موارد ميگرن در اثر حساسيت نسبت غذاهاي زير به وجود مي آيد.در اين موارد با قطع مصرف اين غذاها ميگرن به طور کامل درمان مي شود،شکلات، پنير،شير و فرآورده هاي آن، مرکبات،
چاي و قهوه،ماهي و صدف ماهي،گندم، پياز،غذاهاي سرخ کرده، غذاهاي چرب.
کم خوني
کم خوني باعث کاهش رشد بچه ها، کم اشتهايي بچه ها، کم شدن تمرکز ذهني و قدرت يادگيري، افزايش ابتلا به عفونت، زود خسته شدن، نفس نفس زدن، تپش قلب، سياهي رفتن چشم و...مي شود.براي جبران کمبود آهن توصيه هاي زير را به کار ببريد.
1)غذاهاي حاوي آهن مصرف کنيد.آهني که در غذاهاي حيواني وجود دارد بهتر از آهن گياهي جذب مي شود بنابراين مصرف گوشت قرمز،گوشت سفيد، ماهي، تخم مرغ و جگر باعث جبران کمبود آهن مي شود.
2)بلافاصله قبل يا بعد از غذا چاي ننوشيد.فاصله چاي تا غذا حداقل بايد يک ساعت باشد.
3)در صورتي که شربتهاي مخصوص ناراحتي معده مصرف مي کنيد، اين شربتها را يک ساعت بعد از غذا مصرف کنيد.همچنين با رعايت توصيه هاي بخش ناراحتي معده ،ميزان مصرف اين شربتها را کم کنيد.
4)همراه با غذا مواد حاوي ويتامين C مانند مرکبات مصرف کنيد.
5)تخمير طبيعي باعث افزايش جذب آهن مي شود و جوش شيرين
جذب آهن را کاهش مي دهد، بنابراين تا مي توانيد محصولات تخميري استفاده کنيد و از مصرف موادي که جوش شيرين به آن اضافه کرده اند، خودداري کنيد.
6)شير،ماست، پنير و کشک به علت کلسيم بالا، جلوي جذب آن را مي گيرند، بنابراين همراه تمام وعده هاي غذايي شيريا ماست نخوريد و غذاهاي گوشتي را با فاصله از شير، ماست و پنير مصرف کنيد.
منابع غذايي ويتامينها و مواد معدني
گاهي به علتي مثل تداخل دارويي يا افزايش نياز بدن به مقدار بيشتري از بعضي ويتامينها يا مواد معدني احتياج دارد.گاهي اين افزايش نياز به اندازه اي است که مجبور به مصرف مکمل هستيد،ولي درمواردي هم مي توانيد با مصرف منابع آن،نياز اضافه را تامين کنيد.در مواردي که مکمل مصرف مي کنيد، باز هم منابع غذايي آنها مي تواند مفيد باشد.به طورمثال دربيماري صرع مشاهده کرديد که با مصرف دارو، جذب کلسيم،اسيد فوليک، ويتامينهاي،B12،DوB6 کم مي شد.
در اين قسمت مهمترين ويتامينها و مواد معدني نوشته شده اند و در مورد خواص،نشانه هاي کمبود و منابع آنها ،به طورمختصر مطالبي بيان شده است.
ويتامين A:
کمبود اين ويتامين باعث شب کوري،مشکلات چشمي ماننند خشکي قرينه مي شود و مقاومت بدن را در برابر ميکروبها کم مي کند.مقدار زياد اين ويتامين مسموم کننده است و باعث حالت تهوع و استفراغ و مشکلات پوستي مي گردد.جگر مخصوصاً جگرماهي سرشاراز اين ويتامين است بنابراين در مصرف آن توجه کنيد که با ويتامين A مسموم نشويد.
منابع ويتامين A از اين قرارند.جگر،گوشت،تخم مرغ ويتامين A دارند، همچنين سبزيجات برگ سبز و هويج داراي کاروتن هستند که در بدن به ويتامين A تبديل مي شود.
مصرف مواد داراي کاروتن، بهتراست چرا که به اندازه ي نيازبدن به ويتامين A تبديل مي شود و خطرافزايش آن و مسموميت وجود ندارد.
ويتامين D
کمبود اين ويتامين باعث مشکلات رشدي و استخواني مي شود.بعضي از اين مشکلات عبارتند از نرمي استخوان،پوکي استخوان(بنابراين ويتامين D در افراد مسن مهم است)،ورم دست و پا، پوسيدگي دندان، بيرون زدگي استخوان جناغ،خميدگي مهره ها،خميدگي ساق پاها،ضعف ماهيچه اي، بي تابي و تحرک پذيري.
خميدگي استخوانها بعد از جبران ويتامين D از بين نمي رود بنابراين مواظب باشيد که کودک خود را در برابر نور آفتاب قرار دهيد.
مصرف بيش از اندازه ي اين ويتامين باعث مسموميت مي شود که علائم آن خستگي و افسردگي مي باشد.
منابع ويتامين D از اين قرارند.تخم مرغ، روغن زيتون، خرما، کره،روغن ماهي،در بدن ماده اي وجود دارد که اگر بدن خود را در برابر نور مستقيم خورشيد(نه از پشت شيشه يا پرده)قرار دهيد به ويتامين D تبديل مي شود.مقدار بسيار زيادي از ويتامين Dمورد نياز بدن از همين طريق تأمين مي گردد.
ويتامينهاي E
کمبود آن در کودکاني ديده مي شود که شيرخشکهاي غني از آهن مصرف مي کنند.اين کودکان دچار نوعي کم خوني مي گردند.
به هر حال مصرف منابع اين ويتامين مفيد هستند و باعث سلامتي و طول عمر مي گردند.منابع اين ويتامين عبارتند از جوانه گندم حبوبات،روغن بادام زميني،زيتون،گردو، کلم،گوجه فرنگي،کاهو،شاهي،هويج،تخم مرغ،روغن کنجد،خربزه،کرفس و پسته
ويتامين K
منابع اين ويتامين عبارتند از سبزيها و گياهان سبز مخصوصاً وقتي تازه باشند، گوجه فرنگي،روغن سويا در روده ي انسان باکتريهايي زندگي مي کنند که مهمترين منبع توليد کننده ويتامين K هستند.زماني که به مدت زيادي داروهاي آنتي بيوتيک مصرف شود، اين باکتريها ازبين مي روند و بدن با کمبود ويتامين K روبرو مي شود.
ويتامين C
درشرايطي که فشارهاي روحي زياد است و يا بدن به عفونت هاي ميکروبي دچار شده،نياز به اين ويتامينها بيشتر مي شوند.
کمبود ويتامين C باعث خونريزي از لثه ها،خونريزي زير پوست،حساس و دردناک شدن قوزکها و زانوها،حالتي شبيه فلج در کودکان،تحريک پذيري و حساس شدن مي گردد.
منابع اين ويتامين عبارتند از ميوه هاي تازه مخصوصاً مرکبات،سبزيجات،گوجه فرنگي.
اين ويتامين نسبت به نور و حرارت حساس است بنابراين آب ميوه هاي مانده و سبزيجات پخته مقدارکمي از اين ويتامين دارند.خرد کردن بيش از اندازه سبزيجات هم باعث کاهش اين ويتامين مي شود.
ويتامين B1:
کمبود آن باعث دردهاي عصبي و سياتيک،طپش قلب،نفخ معده ،تنگي نفس ،و نارسايي قلبي مي شود.
منابع اين ويتامين عبارتند از سبوس گندم و جو،تخمه ي آفتابگردان،جگر، قلوه، سويا،جوانه ي گندم،فندق، خربزه،کاهو، بادام ،تخم مرغ بعضي انواع ماهي ها
ويتامين B2:
منابع اين ويتامين عبارتند از سويا،جوانه ي گندم،گوشت سفيد،بادام زميني،شير،تخم مرغ، گيلاس،هلو،فندق، گردو،پسته.
ويتامين B3:
منابع اين ويتامين عبارتند از جگر، گوشت سفيد،شير،تخم مرغ،بادام زميني.
ويتامين B5:
کمبود اين ويتامين باعث ناراحتي کبدي و دستگاه تنفس و بي رنگ شدن موها مي گردد.
اين ويتامين دربيشترغذاهاي طبيعي يافت مي شود.کمبود اين ويتامين در شرايط و روزه هاي چند روزه ديده مي شود.
ويتامين B6:
کمبود آن باعث بي خوابي،ضعف،افسردگي، حمله هاي ناگهاني،ضايعات ناخن،خراشهاي پوستي،اختلال عصبي و ريزش مو مي شود.
منابع اين ويتامين عبارتند ازجگر،خرما،انبه،سبوس،جوانه ي گندم،گوشت مخصوصاً ماهي،آناناس.
ويتامينB12:
کمبود اين ويتامين باعث نوعي کم خوني مي شود.بي حالي،رنگ پريدگي،التهاب زبان،زرد رنگ شدن پوست و حتي فلج از عوارض کمبود اين ويتامين است. کمبود اين ويتامين معمولاً درگياهخواران ديده مي شود.منابع اين ويتامين عبارتند از جوانه ي گندم،تخم مرغ، جگر، قلوه، گوشت.
جدول منابع مواد معدني:
نام ماده | منابع غذايي |
کلسيم | شير، پنير،ماست، استخوان،تخم مرغ،حبوبات،آجيل |
منيزيم | سبزيهاي سبز رنگ ،حبوبات، آجيل،غلات پوست نگرفته، ماهي، صدف |
فسفر | شير، پنير،تخم مرغ، ماهي و غذاهاي دريايي، گردو |
سديم | نمک طعام، شير، پنير، تخم مرغ، مواد غذايي آماده |
پتاسيم | ميوه ها مخصوصاًموز،پرتقال،گيلاس،خربزه،شير،حبوبات،آجيل |
مس | سبزيهاي سبزرنگ،ماهي،جگر،حبوبات،آجيل،سبوس گندم |
منگنز | چاي،حبوبات،آجيل،غلات پوست نگرفته |
کرم | زرده ي تخم مرغ |
يد | نمک يددار،ماهي دريا،سبزيها در صورتي که خاک آن داراي يد باشد. |
/خ
.jpg "چطور به بچه ها یاد بدهیم طبیعت را تمیز نگه دارند؟")
