درمان ریزش مو و بیماری‌های آن

ریزش ناگهانی قسمتی از موها

ریزش ناگهانی قسمتی از موی سر، صورت یا ابرو را مولسیک یا مولیسم یا دارالثعلب گویند که بر اثر چند عامل میکروب، کثافات و غیره ایجاد می‌شود، به طوری که قسمتی از سر یا صورت بدون مو می‌گردد و حالت طاسی پیدا می‌کند. اگر درمان آن به تأخیر افتد ممکن است پیشرفت کند و اکثر و یا تمامی سر و صورت را فرا گیرد. این بیماری در اثر هجوم ویروس‌هایی است که وارد پوست شده و از زیر پوست، پیاز مو را نابود می‌سازد. یا در اثر ضعف تغذیه‌ی مواد مورد احتیاج مو، مبتلا می‌گردد. ضمناً مشکلات عصبی به پیشرفت آن کمک می‌کند، اما علت واقعی که باعث این عارضه می‌شود هنوز درست شناخته نشده است.
• تربد مجوف، فلفل سیاه، شهم حنظل، قاریقون، افطیمون شامی، بسفایج و صبر زرد از هرکدام ده گرم. مشک ترامشیع بیست گرم. پوست هلیله‌ی زرد، پوست هلیله‌ی کابلی و استوخدوس هندی از هرکدام سی گرم. همه را نرم بسایید سپس با یک کیلو عسل مخلوط کنید و صبح و ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید. موخوره به علت شستن زیاد، شانه زدن بیش از حد، پوشاندن موها به وسیله‌ی کلاه یا روسری‌هایی که جنس پلاستیکی دارد، در اثر به کار بردن سشوار، در اثر شستشو با صابون یا شامپوهای نامناسب و غیره ایجاد می‌شود.

آلوپسی یا ریزش مو (1)

آلوپسی ریزش قسمتی یا تمامی موها به طور شایع‌تر، موهای سر می‌باشد. آلوپسی یا ریزش مو می‌تواند در هر ناحیه‌ای از بدن رخ دهد، اما اصولاً زمانی قابل توجه است که سر را گرفتار می‌کند. این وضعیت ممکن است موضعی بوده که در آن موها به صورت پچهایی می‌ریزند یا گسترده باشد که در آن کل موهای سر نازک شده یا دچار ریزش می‌شوند. ریزش مو می‌تواند موقتی یا دائمی باشد. آلوپسی همیشه همراه با یک بیماری نیست، اما ممکن است باعث ناراحتی روحی شود.

علل آن کدامند؟

شایع‌ترین علت آلوپسی در مردان حساسیت بیش از حد به هورمون تستوسترون است که منجر به الگوی مشخص ریزش مو می‌گردد. ریزش موی ناحیه‌ای معمولاً به دلیل آلوپسی آره آتا، که یک بیماری خود ایمنی است می‌باشد و باعث ظاهر شدن نواحی بی مو روی سر می‌شود. این نواحی طاس، توسط موهای شکننده و کوتاه احاطه شده‌اند. معمولاً موها در عرض 6 ماه دوباره شروع به رشد می‌کنند. اما در موارد نادر، آلوپسی آره آتا می‌تواند باعث ریزش دائمی همه‌ی موهای بدن گردد.
شیوه‌هایی از آرایش مو که باعث کشش موها می‌شوند، یک علت شایع ریزش دسته‌ای مو است، اگر این کشش مداوم صورت گیرد ریزش مو ممکن است دائمی باشد. ریزش دسته‌ای مو ممکن است نتیجه‌ی یک اختلال نادر روانی باشد که در آن موها به صورت اجباری کشیده می‌شوند. سوختگی‌ها یا اختلالات پوستی مثل حلقه‌ی کرمی، که در آن‌ها بر روی سر اسکار ایجاد می‌شود ممکن است باعث ریزش دسته‌ای مو شوند. ریزش گسترده‌ی مو در افراد مسن طبیعی است. این حالت در زنان ممکن است به طور موقت پس از حاملگی رخ دهد. ریزش مو می‌تواند یک عارضه‌ی جانبی شایع شیمی درمانی نیز باشد. سایر علل نازک شدن مو شامل بیماری‌های حاد، استرس و سوءتغذیه می‌باشند. شوره‌ی سر همراه با التهاب پوست و غدد ترشح کننده‌ی چربی، که بسیار شایع است بعد از سن بلوغ شروع می‌شود و در سنین بالاتر نسبتاً بهبود می‌یابد ولی امکان عود آن خیلی زیاد است.

درمان بیماری چیست؟

پزشک احتمالاً قادر خواهد بود که آلوپسی آره آتا را از روی ظاهر سرتان تشخیص دهد. این بیماری معمولاً نیازمند درمان نمی‌باشد. اما کورتیکواستروئیدهای تزریق شده به نواحی کم مو، ممکن است در تسریع روند رویش دوباره‌ی مو، مؤثر باشند. در اکثر موارد دیگر ریزش مو، به محض درمان علت زمینه‌ای، موها دوباره می‌رویند.
در ریزش موی دوران حاملگی معمولاً حدود 3 ماه پس از زایمان موها دوباره جایگزین می‌شوند. اگر سر شما دارای اسکارهای پچی است احتمال دارد جهت تشخیص علت زمینه‌ای، نیاز به نمونه برداری پوست داشته باشید. نواحی اسکاردار ممکن است با کورتیکواستروئیدهای موضعی یا داروهای ضد قارچ درمان شوند. اما اگر ضایعه جدی بوده و فولیکولهای مو را مبتلا کرده باشد غیرمحتمل است که موی جدیدی رشد کند. همچنین می‌توانید با داروهای گیاهی آن را معالجه نمایید؛ بدین طریق که: گوگرد زرد، کف دریا، ریشه‌ی اریسا و خردل از هرکدام 5 گرم مخلوط کرده و نرم بسایید. آن را روی 40 گرم پیاز عنصل تازه ریخته و خوب با پیازها بکوبید و در ظرفی غیرفلزی بریزید و در آفتاب بگذارید تا خشک شود. سپس خشک شده‌ی آن را مجدداً بسیار نرم بکوبید و با نصف شیشه‌ سرکه‌ی انگور مخلوط کنید و هر صبح، ظهر و شب آن را به هم زده و روی موضع و اطراف آن بمالید و این عمل را تا نتیجه‌ی کامل ادامه دهید.
• قسط تلخ، کف دریا، پر سیاوشان، افسنطین، ابهل و درمنه‌ی ترکی از هرکدام 5 گرم را مخلوط کنید و بسیار نرم بکوبید بعد با کمی روغن زیتون مخلوط کرده و روزی سه مرتبه بمالید.
• پیاز عنصل، کندش، تخم ترب و پر سیاوشان را مخلوط کرده و بسیار نرم بسایید و با کمی روغن زیتون یا روغن کنجد مخلوط و روزی سه مرتبه بمالید. برای شستن آن از آب جوشانده‌ی گل زوفا استفاده کنید.
• ریشه‌ی اریسا، پوست هلیله‌ی زرد، کندر، مرمکی، چددروا و ریوند چینی از هرکدام 5 گرم مخلوط کنید و بسیار نرم بسایید، بعد روی چهار مثقال پیاز عنصل تازه ریخته و نرم بکوبید، آن را در ظرف غیر فلزی ریخته و در آفتاب خشک کنید. مجدداً بسیار نرم بسایید و با یک لیوان سرکه انگور مخلوط کنید، روزی سه مرتبه روی موضع و حتی کمی اطراف آن بمالید.
• تخم شاهی، تخم ترب، کف دریا، سیاه دانه، زاج سفید، زرآوند و عاقرقرها از هرکدام 5 گرم نرم بسایید و بعد روی 4 مثقال پیاز عنصل تازه ریخته و با آن نرم بکوبید سپس در ظرفی غیرفلزی ریخته در آفتاب خشک کنید و پس از خشک شدن مجدداً نرم بسایید بعد در یک لیوان سرکه انگور بریزید و روزی سه مرتبه به موضع و حتی اطراف آن بمالید.
• گوگرد زرد، کات کبوت، خردل، صبر زرد، کف دریا و ریشه اریسا از هرکدام 10 گرم مخلوط نمایید و بسیار نرم بکوبید. 40 گرم پیاز عنصل تازه را در ظرفی غیرفلزی ریخته به وسیله‌ی ته استکان یا ته لیوان یا ته بطری یا شیء غیرفلزی دیگر له کرده و با له کردن مدام، آن را بسیار نرم کنید. بعد همه را با یک لیوان سرکه‌ی انگور مخلوط کنید و هر روز صبح، ظهر و شب هر بار پس از آنکه خوب به هم زدید روی موضع و حتی کمی اطراف آن بمالید. با مصرف یکی از فرمول‌های فوق موضع، ضد عفونی شده و میکروب به مرور ضعیف و نابود می‌گردد و پیاز مو مجدداً قوی و مو رشد خود را از سر می‌گیرد. بدین طریق که پس از مدتی مصرف کردن دارو موهای بسیار نازک و ریز بی رنگی در آن ناحیه هویدا می‌گردد و با ادامه‌ی مصرف دارو به مرور رشد کرده و مانند موهای دیگر رنگ به خود می‌گیرد و حالت عادی خود را بدست می‌آورد. ضمناً می‌توانید برای شستشوی آن موضع به جای صابون‌های دیگر از صابون گوگرد استفاده نمایید.
• بیست گرم پیاز عنصل را بسیار نرم بکوبید. با 5 گرم خردل ساییده در یک لیوان سرکه مخلوط کنید و روزی سه مرتبه اول با آب جوشانده‌ی گل زرفا و یا آب خرفه‌ی تازه خوب موضع را ماساژ دهید سپس آن دارو را روی موضع بمالید.
• روزی سه مرتبه یک تکه پیاز عنصل یا یک حبه سیر نصف شده را آن قدر روی موضع مالش دهید تا محل مولسک قرمز شود و پس از مدتی صبر کردن با صابون گوگرد موضع را بشویید.
• ده گرم برگ سداب را با 5 گرم خردل و 5 گرم کم عربیک و نصف لیوان زهره‌ی گاو (آب داخل کیسه صفرای گاو) مخلوط کرده و روزی سه بار بمالید.
• تربد و قاریقون از هرکدام 5 گرم را نرم بسایید و 4 قسمت کنید و هر روز صبح قبل از صبحانه یک قسمت از آن را در دهان بریزید و با آب بخورید. همچنین 10گرم تخم شوید را با 15 گرم تخم ترب و 20 گرم ریشه‌ی اریسا نرم بکوبید. آن را 10 قسمت کرده هر قسمت را یک روز صبح قبل از صبحانه با عسل مخلوط کنید و میل نمایید و هر شب نیز ماءالاصول و گل قند بخورید و روزی سه مرتبه یکی از دستورات زیر را انجام دهید.
سیر و عاقرقرها را مساوی بکوبید بعد با زهره‌ی گاو مخلوط کنید و بمالید.
• سیر و فرفیون را با زهره‌ی گاو مخلوط کنید و بمالید.
• حبه‌الخضرا و پوسته‌ی فندق از هرکدام 50 گرم بسوزانید. سوخته‌ی آن را با 30 گرم پیاز عنصل کوبیده شده و یک لیوان روغن بادام تلخ مخلوط و روزی سه بار بمالید.
ضمناً لازم به توضیح است که اولاً مصرف هر دارویی را که شروع می‌کنید تا نتیجه‌ کامل ادامه دهید. ثانیاً هر بار هنگام شستن موضع از صابون گوگرد استفاده کنید. ثالثاً چون با مصرف دارو موهای بسیار ریز و ضعیفی بیرون می‌زند آن‌ها را با تیغ بتراشید تا رشد آن‌ها افزون گردد.

موخوره

مویی که خشک و شکننده می‌‌شود و بر اثر بی قوّه‌گی سر، فاق می‌خورد، موخوره نام دارد. موخوره به علت شستن زیاد، شانه زدن بیش از حد، پوشاندن موها به وسیله‌ی کلاه یا روسری‌هایی که جنس پلاستیکی دارد، در اثر به کار بردن سشوار، در اثر شستشو با صابون یا شامپوهای نامناسب و غیره ایجاد می‌شود. با رعایت نکات فوق و مصرف داروی مؤثر از این مشکل نجات خواهید یافت.
ابتدا تا هر کجای مو که فاق خورده است باید چیده شود و بعد قهوه‌ی خام، نخود خام، تخم خشخاش و رناس را مخلوط و بسایید. بعد با زرده‌ی تخم مرغ خمیر کرده و شب بر سر ببندید و صبح با آب گرم بشویید، پس از خشک کردن موها را با روغن زیتون بودار و خالص چرب کنید. سپس با پارچه یا کلاه سر را تا هشت ساعت بپیچید تا بوی روغن زیتون در موها بماند و باعث شود که مو نرم شده و موخوره از بین برود. ضمناً می‌توانید هر روز موها را با آب شنبلیله نمناک کنید و به شدت شانه زنید. در حمام نیز می‌توانید لعاب ختمی، لعاب اسپرزه و آب برگ چغندر تازه را با هم مخلوط کنید و سر را بشویید.
توضیحاً خوردن آب جوشانده‌ی پوست چلتوک برنج و یا سوپ سبوس برنج با ماست شیرین تازه مفید خواهد بود.
• مرزنجوش، افسنطین و انجره از هرکدام 5 گرم، گل گندم و برگ درخت شفتالو از هرکدام 15 گرم، پیاز عنصل خشک 5 گرم، همه را نیم کوب کرده و با یک لیوان آب و یک استکان سرکه مخلوط کنید و بجوشانید و هر روز آب آن را بر موها بمالید.
• پنج گرم مرمکی را در یک فنجان سرکه مخلوط کنید و کمی بجوشانید و بر موها بمالید.
• هرگاه به حمام می‌روید 50 گرم گل گندم را با 5 حبه سیر بجوشانید و آب آن را صاف کنید و کمی سرکه با آن مخلوط نموده و موها را بشویید.

نرم کردن مو

نارنج را به طور کامل یعنی با پوست و شهم و هسته‌هایش بپزید بعد آن‌ها را له کرده و بر موها ضماد کنید.
• گل بابونه‌ی شیرازی را نرم بسایید و با آب همچون ماست خمیر کرده بر موها ضماد کنید و چند ساعت روی موها بماند سپس بشویید.
• برگ درخت سقز را بسیار نرم بسایید و با آب خمیر کرده بر سر ضماد کنید.
• شبها نیز می‌توانید روغن زیتون بودار و تصفیه نشده را بر موها مالیده و موها را بپیچید و بخوابید که بوی روغن زیتون در موها بماند و صبح سر را باز کنید.

خارش سر

اگر گاهی پوست سر در حالت سلامتی شروع به خارش نمود، عوامل آن گرمی هوا، عرق کردن پوست، کثیفی سر، وجود گرد و غبار در سر، ضعف، زکام،‌ گریپ، تولید چربی بر پوست سر و جوش‌های پوستی روی سر می‌باشد.

خارش سر از گرمای هوا و یا عرق کردن:

با تغییر مکان و شستشو با آب سرد مرتفع می‌گردد.

خارش سر در اثر گرد و غبار یا کثیفی: با شستشو رفع می‌گردد.

خارش سر در اثر ضعف:

سورنجان، زردچوبه، مرمکی، مقل ازرق، سنامکی، هلیله‌ی سیاه، پوست هلیله‌ی زرد، خلال نارنج، مستکی رومی، هل رسمی، گل محمدی و انقوزه‌ی خشک از هرکدام 10 گرم، با هم مخلوط کنید و بسیار نرم بسایید. آن را با 50 گرم مویز کوبیده شده و کمی عسل مخلوط کنید تا به صورت خمیر درآید. سپس آن‌ها را به صورت گلوله‌هایی کوچک به اندازه‌ی یک عدد نخود بسازید و در ظرفی سربسته ریخته و در جایی خنک مانند یخچال نگهداری کنید. هر روز صبح، ظهر و شب هر بار 2 تا 3 عدد از آن را همراه با مقداری آب هویج میل کنید.
• پنجاه گرم ورون خشک را در یک لیتر آب سرد به مدت 2 ساعت بخیسانید، سپس ده دقیقه جوشانده، بعد به مدت 10 دقیقه آن را دم کنید. آب آن را صاف و با عسل شیرین سازید و هر روز صبح، ظهر و شب هر بار یک فنجان از آن را بنوشید.
• تخم بالنگو را هر روز بجوشانید و با آن شربت درست کنید و آب و دانه را با هم میل نمایید.
• هر روز صبح و شب هر بار یک لیوان آب هویج بنوشید یا کته برنج را با پنیر و پرتقال حداقل روزی یک بار بخورید.
ضمناً می‌توانید از خوراکی‌های زیر بیشتر استفاده نمایید.
سیب درختی، گلابی، موز، انار، انگور، توت فرنگی، انجیر، پیاز، برگ چغندر، اسفناج، هویج، بادام، بلوط، جو،‌ لوبیا، عدس، گندم بوداده.

خارش سر در اثر زکام و گریپ:

اسطوخدوس هندی، مرزنجوش، بابونه‌ی شیرازی، بادرنجبویه، پرسیاوشان، گل نیلوفر، مغز ناخنک، تخم گشنیز، تخم کاسنی، ریشه کاسنی، مخلصه، پوست هلیله‌ی زرد، ریوند چینی، پوست خشخاش، سنامکی، گل محمدی، تاجریزی، رازیانه از هرکدام 10 گرم مخلوط و نیم کوب کنید. سپس به ده قسمت مساوی تقسیم کرده و هر شب یک قسمت از آن را در یک و نیم لیوان آب جوش بخیسانید و صبح در همان آب بجوشانید بعد آب آن را صاف و شیرین کرده قبل از صبحانه بنوشید و مجدداً تفاله‌ی آن را در یک و نیم لیوان آب جوش خیسانده و شب آن را جوشانده، آب آن را شیرین و قبل از شام بنوشید. ضمناً هنگام جوشیدن حتماً بخور آن را به سر و مغز بدهید.

خارش سر در اثر چرب بودن پوست سر:

باید بدانیم که علت آن مصرف زیاد چربی‌ها به عنوان غذای روزانه و در نتیجه‌ی جمع شدن چربی در زیر پوست می‌باشد.
گل ریواس، گل ختمی و کتیرا از هرکدام 30 گرم. شنبلیله‌ی خشک، شاه تره و گل بنفشه از هرکدام 10 گرم. لیموعمانی یا پوست لیموترش خشک شده از هرکدام 300 گرم همه را مخلوط کرده و با یک کیلوگرم سدر مخلوط کنید. دو روز در میان به حمام بروید و به مقدار لازم از دارو را با آب گرم به صورت خمیر درآورده (می توانید مقداری ماست نیز اضافه نمایید) و کمی بماند سپس با آن پوست سر را شستشو دهید. حدود 15 تا 30 دقیقه روی سر بماند بعد با آب بشویید.
• هر دو روز در میان به حمام بروید و مقداری سبوس برنج و مقداری میوه کاج را با هم بجوشانید و آن را صاف کنید. بعد کمی نشادر را در آب صاف کرده حل کنید و سر را با آن خوب شستشو دهید. مدتی روی سر بماند بعد دوش بگیرید.

خارش سر از جوش‌های روی پوست سر:

با استفاده از داروی ضد چربی و یا صابون و شامپوهای مناسب سر را شستشو دهید و یا از داروهای زیر استفاده کنید.
• لیموعمانی، مویز، آلوچه براقانی، آلوی بخارا، تخم گشنیز، عناب، زرشک، پوست خشخاش، تخم کاسنی و ریشه کاسنی از هرکدام 50 گرم، شاه تره، 10گرم، و گزنه 20 گرم و تمرهندی 100 گرم همه را پس از نیم کوب کردن (به طوری که هسته‌های آلو و آلوچه‌ها شکسته نشود) مخلوط کرده و به ده قسمت مساوی تقسیم کنید و هر شب یک قسمت از آن را در یک و نیم لیوان آب جوش ریخته و بخیسانید و صبح با همان آب بجوشانید. سپس آب آن که به نصف رسید صاف و شیرین کرده، بنوشید.
• گل پنیرک، گل نیلوفر، گل محمدی، سنای مکی، مخلصه، شاه تره، تخم خشخاش، تخم کاهو، تخم کاسنی، تخم خرفه، تخم گشنیز، بالنگو و ریوند چینی از هرکدام 20 گرم مخلوط و بسیار نرم بسایید. هر روز صبح،‌ ظهر و شب یک قاشق شربت خوری از آن را در دهان ریخته و با کمی آب بخورید و یا همان مقدار را با یک فنجان آب سرد و شکر مخلوط کرده، میل نمایید. ضمناً اگر دچار یبوست هستید سعی کنید به خوبی برطرف گردد. از خوردن تخم مرغ، انواع فلفل، ادویه‌جات و چربی‌جات نیز پرهیز کرده و توصیه می‌شود که حجامت کنید.

قارچ پوست سر

قارچ پوست سر در اثر کندی کبد و تنبلی کلیه است که خون را کثیف و سمومات بدن را بالا می‌برد. در اثر خوردن بیش از حد متعارف کشمش، مغز گردو، خرما، موز، انگور و چربی‌جات یا غذاهای سرخ کرده، تخم مرغ، گوجه فرنگی، گوشت کبوتر ایجاد می‌شود و در پوست سر اثرات جوش‌های ریزی که گاهی خارش‌های شدیدی ایجاد می‌کند هویدا می‌گردد. اگر از این بیماری جلوگیری نشود و توسعه یابد منجر به کچلی خواهد شد.
با مشاهده‌ی قارچ در پوست سر باید ابتدا از خوراکی‌هایی که مصرف شده و منجر به این بیماری پوستی گردیده است پرهیز نمایید.
• روزی 2 مرتبه سر را با صابون سوبلمه یا صابون گوگرد بشویید و هر روز 10 گرم جوش شیرین را با 20 گرم سدر و حدود 50 گرم ماست مخلوط و بر سر ببندید.
• هر روز شاه تره‌ی ساییده شده را با جوش شیرین و سدر به نسبت مساوی با ماست مخلوط نموده و بر سر ببندید.
• هر روز گل هماض و عناب را نرم بکوبید بعد با گشنیز تازه‌ی کوبیده شده و کمی قرقروت مخلوط کنید تا به صورت خمیر درآید و بر سر ببندید.
• آلوچه‌ی خشک را در آب جوش بخیسانید و شب‌ها آن‌ها را له کرده و بر سر بمالید و بخوابید و صبح در حمام بشویید.

شوره‌ی سر

شوره‌ی سر همراه با التهاب پوست و غدد ترشح کننده‌ی چربی، که بسیار شایع است بعد از سن بلوغ شروع می‌شود و در سنین بالاتر نسبتاً بهبود می‌یابد ولی امکان عود آن خیلی زیاد است. در این بیماری ممکن است خارش وجود داشته باشد ولی به عنوان یک عارضه‌ی غیرثابت به حساب می‌آید.
پوست ممکن است چرب و پوسته‌ها خشک و سفت باشد. و یا همراه با شوره‌های چرب متمایل به رنگ زرد باشند. این اجرام در حقیقت سلول‌های جدا شده از طبقه‌ی شاخی روپوست می‌باشند که در اثر ترشح سروزیته (2) یا خونابه، مرطوب و متمایل به رنگ زرد شده‌اند. البته این ضایعات بیشتر در پوست سر و یا در قسمت‌هایی از بدن ایجاد می‌شوند که دارای تعداد زیادی مو و غدد ترشح کننده‌ی چربی با فعالیت زیاد هستند. شوره‌ی سر یا شوره‌ی بدن همراه با التهاب پوست و غدد ترشح کننده‌ی چربی، به علت یک بیماری از گروه اگزما (3) می‌باشد.
این نوع شوره با رنگ متمایل به زرد، همراه با التهاب پوست و غدد ترشح کننده‌ی چربی، به خصوص در مردان بالغ یافت می‌شود. شوره سر می‌تواند پوست سر یا پوست سایر نواحی مودار بدن را که دارای تعداد زیادی غده ترشح کننده‌ی چربی هستند، مبتلا سازد. تغییرات هورمونی در دوره‌ی بلوغ موجب تحریک غده‌های ترشح کننده چربی پوست و باعث بزرگ شدن و ترشح بیش از حد آن‌ها می‌شود. این وضعیت به پیدایش یک دوره‌ی موقت شوره سر می‌گردد. در بعضی افراد غده‌های ترشح کننده‌ی چربی پس از پایان سنین اولیه‌ی بلوغ نیز همچنان به فعالیت بیش از حد خود ادامه می‌دهند و در نتیجه پوست سر به طور دایمی با شوره یا پوسته‌های خاکستری زرد پوشیده می‌شود. این بیماری براساس استعداد ژنتیکی یا ارثی و دخالت عوامل درونی و بیرونی از قبیل هورمون‌ها، عفونت‌ها و آشفتگی‌های عصبی و غیره پدید می‌آید و دارای دوره‌های کاهش یا خاموشی و دوره‌های عود یا بازگشت است.
همان طور که گفته شد وقوع این عارضه به موازات افزایش فعالیت غدد ترشح کننده‌ی چربی بعد از بلوغ می‌باشد. به عبارت دیگر این عارضه که شیوع خیلی زیادی دارد، بعد از سن بلوغ شروع شده و در سنین بالاتر کاهش می‌یابد و پس از بهبودی نیز امکان عود آن وجود دارد. همان طوری که ذکر گردیده است پوست سر بیشتر از پوست سایر قسمت‌های بدن به آن مبتلا می‌شود. این نوع شوره یا پوسته‌ها اگر فقط در سر وجود داشته باشد ممکن است با شوره‌ی ساده‌ی پوست سر اشتباه شود. در حقیقت شوره‌ی ساده‌ی پوست سر در اثر پوسته‌ریزی‌های بیش از حد حادث می‌شود، و در آن نشانی‌های التهابی به طور مشخص به صورت قرمزی پوست وجود ندارد. اما برعکس در درماتیت سبوروئیک (4) یا التهاب پوست و غدد چربی ممکن است تنها نشانی بیماری که همراه با شوره و پوسته‌ریزی یافت می‌شود، علایم التهابی و قرمزی پوست باشد.
آن مناطقی از بدن که گرفتار التهاب پوست و غدد چربی می‌شوند، درای مو و غدد ترشح کننده‌ی چربی به تعداد زیاد هستند. از جمله‌ی این نواحی و در درجه اول پوست سر است. ابروها، پلک‌های چشم، بینی، گونه‌ها، چانه و پیشانی در درجه دوم در معرض ابتلای این بیماری قرار دارند. ضایعات صورت در مردان شیوع بیشتری داشته و ممکن است بسیار پایدار باشد. همچنین گاهی اوقات ممکن است جناغ سینه، نواحی چین‌های زیربغل، کشاله ران و چین زیر پستان به این عارضه مبتلا گردند. یادآور می‌شوم که ضایعات پوست در این بیماری به رنگ قرمز کم رنگ تا قهوه‌ای با حاشیه‌های محو و نامشخص همراه با شوره یا پوسته‌های خاکستری متمایل به زرد ظاهر می‌گردد. در التهاب پوست و غدد چربی (درماتیت سبوروئیک) ممکن است التهاب مجرای گوش خارجی به صورت مزمن نیز ایجاد شود.

بیماری‌هایی که باعث شوره سر می‌شوند

تشخیص نوع شوره‌های پوست و همچنین تشخیص و تفکیک نوع بیماری‌ها و اختلالاتی که باعث پوسته‌ریزی یا شوره‌ی سر می‌شوند همیشه به سادگی امکان پذیر نیست. پوست سر ممکن است به طور دایم از پوسته‌های خشک و سفید، پوشیده گردد که علت واقعی آن احتمالاً درماتیت سبوروئیک یعنی التهاب پوست و غدد چربی باشد. در این حالت تشخیص و تفکیک آن از بیماری دیگری به نام پسوریازیس (5) ممکن است دشوار بوده و با یکدیگر اشتباه شوند. اگرچه پسوریازیس سر، دارای لکه‌های پوستی مشخص و ضایعات برجسته و قابل لمس می‌باشند، ولی با این وجود بهتر است که تشخیص هر نوع شوره سر را که به درمان‌های معمولی و مخصوص به خود پاسخ نداده و بهبودی نمی‌یابند، مورد تجدید نظر قرار دهیم. در هر حال بیماری‌های گوناگون و اختلالات مختلفی باعث شوره سر یا پوسته‌ریزی می‌شوند که ممکن است نشانی‌های ظاهری آن‌ها خیلی شبیه یک دیگر باشند... شوره‌های پوست یا پوسته‌ریزی‌هایی که علت آنها متفاوت بوده ولی ممکن است ظاهراً با یکدیگر اشتباه شوند عبارتند از: پوسته‌ریزی در اثر آلرژی یا حساسیت تماسی، پوسته‌ریزی در اثر پسوریازیس، پوسته‌ریزی در اثر عوامل قارچی و مخمرها، پوسته‌ریزی در اثر التهاب پوست و غدد چربی.
پیتیریازیس سر (6) شامل پوسته‌ریزی بیش از حد و قرمزی پوست سر بوده و غالباً همراه با درجات خفیفی از درماتیت سبوروئیک می‌باشد. در این حالت شوره‌ی سر و التهاب پوست را می‌توان با استفاده‌ی منظم از ترکیبات اسید سالسیلیک ضعیف نظیر کرم مایع با 2% تا 10% اسید سالسیلیک و به مدت 6 تا 8 ساعت قبل از شستشو با شامپو، کنترل نمود.
در تشخیص درماتیت سبوروئیک به خصوص هنگامی که مصرف مواد ضد سبوره با شکست مواجه می‌شوند، زمانی که موها ریزش دارند باید تجدید نظر کرد و توجه را معطوف به سایر بیماری‌ها و اختلالات کرد. در تولید شوره همراه با التهاب پوست و غده‌های ترشح کننده‌ی چربی احتمالاً ممکن است بعضی از قارچ‌ها و مخمرها نیز شرکت داشته باشند و به همین جهت استفاده از کرم کتوکونازول می‌تواند در بهبودی بیمار مؤثر باشد. شوره‌ی ساده سر (7) در اثر افزایش سرعت رشد و شاخی شدن سلول‌های پوست حادث می‌شود. در این عارضه پوست فاقد التهاب بوده و یا اینکه التهاب، خیلی مختصر می‌باشد. در مواردی که ضایعات فقط در پوست سر وجود دارند پسوریازیس ممکن است با درماتیت سبوروئیک، اشتباه شود. با این وجود ضایعات در پسوریازیس به آسانی قابل لمس بوده و پوسته‌ها به رنگ نقره‌ای،‌ زبر و درشت هستند در حالی که در درماتیت سبوروئیک ضایعات در پوست گسترده‌تر، غیرقابل لمس و پوسته‌ها کوچک‌تر و ظریف‌تر می‌باشند. در هر حال شوره‌های ساده‌ی سر خفیف‌ترین شکل درماتیت سبوروئیک به حساب می‌آید. در این وضعیت پوسته‌ریزی یا شوره، سفید،‌ظریف و پوست سر بدون التهاب و بدون قرمزی می‌باشد. در فرم معمولی درماتیت سبوروئیک نیز برخلاف پسوریازیس، لکه‌ها و پلاک‌های بیماری، مرز مشخصی ندارند و سرخی پوست خفیف تا متوسط بوده و پوسته‌ریزی یا شوره‌ها به رنگ متمایل به زرد و چرب می‌باشند. در این بیماری ریزش مو شایع نیست. ابتلا به عفونت‌های غیرعادی قارچی ممکن است مشابه با پسوریازیس و یا مشابه با درماتیت سبوروئیک باشد. این بیماری اکثراً در مزاج‌های گرم پیدا می‌شود و در بعضی نیز به صورت ارثی خواهد بود. که تشخیص علت اصلی شوره سر باید توسط افراد با تجربه و متخصص کشف شود و پس از یافتن علت باید به درمان پرداخت. درمان این گونه شوره‌ها در صورتی که تازه شروع شده باشد چرب کردن با روغن بنفشه بادام، چرب کردن با روغن کدو، مالیدن بوره مخلوط با آب چغندر خام، یا مالیدن آرد نخود و گل ختمی ساییده شده‌ی مخلوط با سرکه، یا مالیدن آرد گرسنه، آرد نخود و آرد باقلای مصری مخلوط با لعاب اسپرزه، یا مالیدن آرد باقلا و سبوس برنج مخلوط با تخم خربزه‌ی تازه و کوبیده شده با لِردهای آن مؤثر خواهد بود.
• اگر سر، مبتلا به شوره و پوسته‌های ریز کهنه و مزمن باشد بایستی اول بدن را از املاح و اشیاء پاک کرد، پس از تنقیه و پاک کردن بدن از اضافات، موها را کوتاه کرده که هرچه بیشتر کوتاه کنید بهتر است.
به عنوان داروهای مالیدنی بر پوست سر شنبلیله‌ی خشک، خردل و نخود را نرم بسایید بعد با بوره مخلوط و با سرکه ترکیب نموده و در حمام بر سر مالش دهید و مدتی صبر کنید سپس دوش بگیرید. بعد از خارج شدن از حمام مقداری گل ختمی و گل بنفشه را بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را با روغن بادام مخلوط کرده (آب جوشانده باید 2 برابر روغن باشد) و روی آتش ملایم جوشانده تا آب آن تمام شود و روغن بماند سپس مقداری کتیرای کوبیده شده را در آن حل کنید و بر سر بمالید.
• روغن شنبلیله، سرکه و سفیده‌ی تخم مرغ را خوب مخلوط کرده و بر سر بمالید و پس از چند ساعت به حمام بروید.
• گه گاه با آب شنبلیله‌ی تازه یا آب ترب سر را ماساژ دهید.
• لعاب اسپرزه را با کمی سرکه مخلوط کرده، گه گاهی بر سر بمالید.
• اسپرزه را در سرکه بجوشانید و اسپرزه‌ها را چند ساعت قبل از حمام بر سر ضماد کنید.
• در حمام سر را با آب چغندر خام یا آب جوشانده‌ی سبوس برنج یا آب کندر، بشویید.
• در حمام آب جوشانده‌ی نخود را با سرکه مخلوط کنید و سر را بشویید. پس از مدتی صبر کردن دوش بگیرید.
• گل پنیرک، تخم ترشک، رب سوس و بوره را بجوشانید و آب آن را با آب چغندر خام مخلوط نموده و در حمام پس از شستن سر مخلوط را بر سر مالش دهید. پس از مدتی صبر کردن دوش بگیرید.
• در حمام با آب جوشانده شاه تره و گل ختمی سر را بشویید.
• آب جوشانده‌ی گل گندم را با آب برگ چغندر خام مخلوط کنید و بر سر بمالید.
• پوست بید، پوست پرتقال و پوست انار را نیم کوب کرده و بجوشانید بعد روغن کرچک را با نصف آب صاف کرده‌ی آن مخلوط نموده و مجدداً بجوشانید تا آب آن تمام شود و روغن بماند و آن روغن را هر روز بر سر بمالید.
• گل ختمی و گل بنفشه را با هم بسیار نرم بسایید و به اندازه‌ی نصف آن، آرد نخود خام به آن اضافه کنید، همه را با سرکه مخلوط کنید و چند ساعت قبل از حمام بر سر بمالید، بعد به حمام بروید.
• در حمام پس از شستن سر مقداری آرد باقلا را با آب بجوشانید و با سبوس برنج و لعاب اسپرزه مخلوط کرده بر سر بمالید و مدتی صبر کنید بعد دوش بگیرید.
• سر را با مخلوط آب کم و آب چغندر خام بشویید.
• گل ارمنی، گلپر، گل همیشه بهار، ریشه کبر، میوه کبر و اشنان را مخلوط کنید و بجوشانید و با آب آن سر را بشویید و مدتی صبر کنید بعد دوش بگیرید.
• پر سیاوشان، کف دریا و قسط تلخ از هرکدام 5 گرم. ابهل، افسنطین و درمنه ترکی از هرکدام 10 گرم. همه را مخلوط نموده و بسیار نرم بسایید. بعد در مقداری روغن کنجد مخلوط نموده و چند ساعت قبل از حمام بر سر بمالید بعد به حمام رفته و سر را بشویید.
• کندش، تخم ترب، پر سیاوشان و پیاز عنصل را بسیار نرم بکوبید و با مقداری روغن زیتون یا روغن کنجد مخلوط کرده و چند ساعت قبل از حمام بر سر بمالید و بعد به حمام رفته و با آب جوشانده‌ی گل زوفا سر را بشویید.
• برگ گزنه و برگ گلپر از هرکدام 30 گرم را در نیم لیتر الکل نود درجه بریزید و درب آن را محکم ببندید و به مدت پانزده روز در آفتاب بگذارید و بعد صاف کرده و هر بار یک قاشق سوپ خوری از آن را در یک لیوان آب مخلوط کنید و هر صبح و شب بر سر بمالید و ماساژ دهید.
• تفاله‌ی سرکه و تفاله‌ی غوره را با آب لیمو ترش مخلوط کنید و بر سر بمالید و پس از چهار ساعت در حمام بشویید و بعد نیز سر را با قرقروت حل شده بشویید. کمی صبر کنید سپس دوش بگیرید.
• به طور کلی از مصرف انواع صابون و شامپو پرهیز کرده و به جای آن گل ریواس، گل ختمی، گل بابونه‌ی شیرازی، پوست لیموترش خشک شده، مورد و کتیرا از هرکدام 50 گرم را با هم مخلوط کنید و نرم بسایید، سپس آن‌ها را با یک کیلو سدر مخلوط کنید و هر بار در حمام مقداری از آن را با آب گرم خمیر کرده و سر را بشویید. پس از شستن مدتی صبر کنید و دوش بگیرید.
• شاه تره و گل ریواس را بسایید. بعد با کمی جوش شیرین داخل مقداری سدر کنید و با آن سر را بشویید و مدتی تحمل نموده سپس دوش بگیرید.
ضمناً به عنوان مالیدنی‌ها از روغن بادام تلخ یا روغن کرچک یا موز کال له شده مخلوط با سرکه یا آب جوشانده اکلیل کوهی می‌توانید استفاده کنید.

رشک و شپش سر

جانوران ریزی هستند به اندازه و شبیه کک با این تفاوت که کک پرش می‌کند ولی او از قدرت پریدن محروم است. این نوع جانوران اکثراً در اثر چربی پوست سر و تجمع کثافات به وجود می‌آیند و لابه‌لای موها را محل امن برای زندگیشان می‌دانند و به زندگی، تغذیه و تولیدمثل می‌پردازند. این جانوران در نتیجه‌ی حرکات و تغذیه در پوست سر ایجاد خارش می‌نمایند و باعث عذاب انسان می‌گردند.
حرکت آنان کند انجام می‌گیرد، به همین دلیل انسان متوجه جابجا شدن آنان نمی‌گردد لذا داخل ریش یا لباس و رختخواب و حتی مکان‌های اطراف خواهند شد و کسانی که به رشک و شپش مبتلا شده‌اند اگر لابه‌لای یقه و درز لباس خود را جستجو کنند وجود این جانور را در آن مکان‌ها نیز مشاهده خواهند کرد.
افرادی که در مکان‌هایی دور از شهرها زندگی می‌کنند و از خدمات رفاهی و بهداشتی برخوردار نیستند و منزلشان فاقد حمام بوده و دسترسی به حمام عمومی نیز برای آنان میسر نیست، اکثراً دچار رشک و شپش می‌گردند و برای این که کمتر از وجود این جانور رنج ببرند در مواقع بیکاری در موها یا لابه‌لای لباس‌های خود به جستجوی این جانور و نابود کردن آن می‌پردازند. گاهی به یکدیگر کمک کرده و شخصی سر فرد دیگری را روی زانوی خویش قرار داده و داخل موهای او این جانوران را پیدا کرده و میان ناخن‌های شصت دو دست قرار می‌دهد و با فشار دو ناخن روی هم آن را له و نابود می‌سازد. در این دوران که در اکثر منازل حمام خصوصی و در اکثر محلات حمام عمومی وجود دارد و مردم از فرهنگ پیشرفته‌تری نسبت به قبل برخوردار هستند و صابون و شامپو و مواد شوینده، و ضدعفونی کننده‌های مرغوب و استاندارد، فراوان گشته، شکر خدا این جانور نابود و حتی می‌توان گفت ریشه‌کن گشته است. مگر در گوشه‌هایی از جامعه به طور اتفاقی.
بهترین راه برای اینکه نسل این جانور از بین برود، این است که در حفظ نظافت و بهداشت محل سکونت و زندگی خود و خانواده خویش بکوشید، در صورتی که چنین جانوری را مشاهده کردید درصدد نابودی آن برآیید.
بهترین راه این است که اولاً تمامی زندگی خود را تمیز و ضدعفونی کنید و همه‌ی لباس‌‌هایی را که در تن دارید و یا از آن‌ها استفاده می‌کرده‌اید را مدتی در نفت قرار دهید، پس از آن با تاید شسته و مجدداً در ظرفی که از این مواد در آن بسیار حل شده مدتی بخیسانید و خوب شستشو کنید بعد در ظرفی بزرگ آن را بجوشانید. لباس‌ها را در آفتاب خشک کرده و اطو بزنید و چند روز متوالی به حمام رفته و سر را با تاید بشویید تا بدین طریق از شر رشک و شپش رهایی یابید.
ضمناً می‌توانید مدتی در آب جوشانده‌ی برگ چغندر یا آب نعنای تازه یا آب جوشانده‌ی نعنا یا آب جوشانده‌ی آویشن، مقداری سدر را خمیر کرده و سر را بشویید. در صورتی که پوست سر شما چرب نباشد گه گاه می‌توانید روغن بادام تلخ را بر سر بمالید.

قارچ‌های کچلی

قارچ‌های کچلی باعث عفونت‌های سطحی پوست می‌گردند. این نوع قارچ‌ها در داخل سلول‌های مرده‌ی حاوی کراتین رشد کرده و تولید بیماری می‌کنند. بنابراین مو، ناخن و طبقه‌ی شاخی پوست محل زندگی آن‌ها هستند. مجدداً تأکید می‌گردد که قارچ‌های کچلی فقط در طبقه‌ی شاخی پوست که شامل بافت مرده و حاوی کراتین یا ماده‌ی شاخی است زندگی و رشد می‌کنند و می‌توانند تا سطح سلول‌های زنده نفوذ کنند. این قارچ‌های پوستی از رشته‌ای چند سلولی تشکیل شده‌اند که مجموع این رشته‌ها را میسلیوم (8) می‌نامند. رشته‌های قارچ را پس از نمونه‌برداری از مو، ناخن و یا از پوست محل ضایعه، با اضافه کردن پتاس 20-30 درصد به آن‌ها می‌توان در زیر میکروسکپ مشاهده کرد. قارچ‌های پوستی را از نظر نشانی‌های بیماری بیشتر براساس محل ابتلا، طبقه بندی می‌کنند.

کچلی سر (9)

کچلی سر با علایم التهابی پوست و ریزش موها تظاهر می‌کند. هم‌زمان با این واقعه ممکن است در جای دیگری از بدن نیز ضایعه‌ی قارچی وجود داشته باشد. بعضی از قارچ‌ها به غلاف خارجی ریشه‌ی مو حمله می‌کنند و بعضی دیگر، قسمت داخلی ساقه‌ی مو را مورد حمله قرار می‌دهند. در این حالات موها تخریب می‌شوند و ساقه‌ی آن‌ها در سطح پوست شکسته می‌شوند. قارچ‌های کچلی ممکن است از نوع قارچ انسانی (10) بوده و یا از نوع قارچ حیوانی (11) باشند. التهاب پوست سر، ناشی از قارچ انسانی ممکن است خیلی خفیف باشد ولی در نوع حیوانی، التهاب شدید به وجود می‌آید و ممکن است باعث تولید ضایعات باتلاقی معروف به کِریون گردد. در این نوع بیماری پوست سر قرمز، گرم، دردناک و همراه با تاول‌های چرکی و دَلمه است، موها به هم چسبیده و می‌ریزند. این نوع بیماری اگر دیر درمان شود طاسی دائمی ایجاد می‌کند. گاهی این بیماری بدون درمان نیز محدود می‌گردد.

شیوع کچلی و نشانی‌های آن

کچلی سر که سابقاً بین کودکان خیلی زیاد دیده می‌شد خوشبختانه اینک با کشف داروهای مؤثر و بی خطر از قبیل گریزئوفولوین (12) کمیاب شده است. این نوع کچلی، فقط در کودکان، قبل از سن بلوغ دیده می‌شود و به هنگام بلوغ به خودی خود از بین می‌رود. شدت واکنش پوست سر در ناحیه‌ی مبتلا شده متغیر است. برحسب میزان واکنش بدن و نوع قارچ، کچلی ممکن است از پوسته‌ریزی‌های خیلی خفیف تا سرخی پوست سر و طاول‌های چرکی در تغییر باشد. برای تشخیص این بیماری از موهای باقیمانده در محل، نمونه برداری می‌کنند و آن‌ها را تحت تأثیر پتاس قرار می‌دهند، آنگاه در زیر میکروسکپ به بررسی و ملاحظه اسپور یا‌هاگ‌های قارچ کچلی می‌پردازند.
کچلی سر به طور مسری می‌تواند در سراسر جهان به خصوص در کودکان دبستانی شیوع یابد.
کچلی سر ممکن است به صورت‌های زیر بروز نماید:
1-التهاب مختصر پوست سر شبیه سبوره همراه با پوسته‌های چرب.
2-پوسته‌ریزی گسترده در پوست سر همراه با موهای شکسته که از آن‌ها نقاط سیاه به جا مانده است.
3-عفونت شدید پوست سر همراه با پلاک‌های سفت، که از طاول‌های چرکی و دَلَمه پوشیده شده‌اند. این ضایعات در پوست سر می‌توانند محل تاول‌ها یا جای زخم را باقی بگذارند که در نتیجه باعث طاسی دایمی پوست سر خواهند شد.

کچلی سر در کودکان

شایع‌ترین قارچ‌های کچلی در پوست سر کودکان رشد می‌کنند و باعث بیماری آن‌ها می‌گردند و بعد از سن بلوغ تقریباً دیده نمی‌شوند. رشد این نوع قارچ‌ها احتمالاً به وسیله‌ی اسیدهای چرب که در ترشحات غدد ترشح کننده‌ی چربی در پوست وجود دارد مهار می‌گردد. بنابراین کچلی سر در کودکان در آستانه‌ی ورود به سن بلوغ خود به خود بهبود می‌یابد. در این گروه از بیماری‌ها دو نوع قارچ مختلف وجود دارد؛ یکی از نوع انسانی، و دیگری از نوع حیوانی یا از نوع سگی است. کچلی از نوع حیوانی بیشتر از سگ و گربه به انسان سرایت و منتقل می‌شود. کچلی از نوع انسانی به شدت واگیردار است و در محیط مدرسه از یک کودک به کودک دیگر منتقل می‌شود. نوع حیوانی بیشتر در افرادی دیده می‌شود که به حیوانات مبتلا دست می‌زنند.
نشانی‌های این بیماری به شکل پلاک‌های قرمز پوسته‌دار بر روی سر همراه با ریزش مو در محل ضایعه می‌باشد. میزان التهاب پوست ناشی از قارچ کچلی از نوع انسانی، ممکن است بسیار جزئی باشد ولی در نوع حیوانی التهاب خیلی زیاد است و حتی ممکن است به کریون (13)‌یا باتلاقی شدن منجر گردد. در این واکنش التهابی شدید، پوست سر قرمز، گرم، دردناک و دارای تاول‌های چرکی می‌گردد. دَلَمه به وجود می‌آید، موها به یکدیگر چسبیده و دچار ریزش می‌شوند.
این بیماری اگر دیر درمان شود باعث طاسی دایمی می‌گردد. به طور کلی به دلیل این که مو زینت دهنده‌ی سر است و انسان را زیبا نشان می‌دهد، کچلی قسمتی از سر یا تمامی آن باعث می‌گردد که شخص از این موضوع ناراحت شده و به دنبال درمان به هر دری بزند. هر کاری که افراد آگاه و ناآگاه به او پیشنهاد نمایند دریغ نکند. و هر نوع درمان را امتحان نماید، گاهاً دیده شده که اشخاصی با اینکه داروی مناسب و نیز نحوه‌ی درمان مفیدی را بدست آورده‌اند به دلیل مشغله‌ی زندگی و کمی وقت، درمان به درستی انجام نمی‌گیرد و کار بی نتیجه می‌ماند و او به کچلی کامل می‌رسد.
به این دسته افراد توصیه می‌گردد که با متخصص تماس گرفته و درمان طولانی را تحمل کرده و برای آن وقت بگذارند. خسته نشوند و درمان را تا نتیجه‌ی کامل ادامه دهند. در این صورت اگر باز هم موفق نشدند، بدانند که این روزها علم پیشرفت کرده و می‌توانند مو بکارند. توصیه می‌شود که از برق گذاشتن سر تا آنجا که می‌توانید احتراز نمایید، زیرا برق اولاً نور چشم را کم و ثانیاً استفراغ و سرگیجه ایجاد می‌نماید. لذا توصیه می‌شود که سر را از تَه با تیغ بتراشید. بهتر آن است که سر را بند انداخته و موهای باقیمانده‌ی روی قسمت طاسی را بکنید و بعد 25 گرم سوخته تریاک را در 50 گرم آب نارنج حل کرده و صاف نکید، و آن قدر آن را بجوشانید تا به صورت رب غلیظ درآید و هر روز مقداری از آن را روی پارچه‌‌ای بمالید و روی سر ببندید و یا روی سر بمالید و با پارچه‌ای سر را بپیچید.
• هر روز سیب درختی را از وسط نصف و میانش را خالی کنید. به جای آن، گوگرد زرد داخل آن بگذارید و مثل اول دو نصف سیب را روی هم قرار داده و با مفتول یا وسیله‌‌ای دیگر، آن دو را به هم متصل کرده و در کوره یا فر بگذارید تا پخته شود سپس آن را در ظرفی گذاشته و خوب له کنید و بر سر بمالید و سر را بپیچید.
• به مدت دو تا سه هفته هر شب رب نارنج را بر سر بمالید و سر را بپیچید و بخوابید.
• هر شب هنگام خواب برگ‌های تازه‌ی گردو را بدون آنکه خُرد کنید در مقداری آب پخته و به همان طریق که سالم است روی سر پَهن نمایید.
• زرآوند طویل، اقاقیا، گلنار و راتیانج را با هم مخلوط و بکوبید. سپس با روغن گل سرخ و سرکه مخلوط کنید و هر شب بر سر بمالید.
• پنج یا شش حبه سیر تازه را رنده کرده و در یک لیتر آب بریزید و بجوشانید و آب آن را صاف نموده و هر روز بر سر بمالید. کمی صبر کرده بعد سر را بشویید.
• هر شب موز کال را نرم بکوبید، با سرکه مخلوط کنید و بر سر بمالید.
• مویز کوبیده شده را با کوبیده‌ی پوست درخت کاج، میوه‌ی کاج کوبیده شده و صمغ کاج در مقداری آب بپزید و آب صاف کرده‌ی آن را هر شب بر سر بمالید.
• ریشه‌ی بوته‌ی خیار دشتی را با تخم کلم و سیاه دانه مخلوط، نرم بکوبید. سپس با سرکه مخلوط کرده و بر سر بمالید و هر شب تکرار نمایید.
• قبل از هر حمام سیر رنده شده را در پیه خوک بی نمک ریخته و بیزید و بر سر بمالید.
• قبل از هر حمام سیر رنده شده را در روغن کامفره پخته و بر سر بمالید.
• همیشه در حمام با آب جوشانده‌ی شنگ یا آب خیار یا آب جوشانده‌ی آویشن شیرازی سر را بشویید.
• ابتدا در حمام با صابون قطران خوب سر را بشویید و 5 گرم کات کبوت را هر بار در 500 گرم آب مقطر حل کرده و در طول روز 5 مرتبه یعنی صبح، بین صبح و ظهر، ظهر، ‌بین ظهر و شب همچنین هنگام خواب آن را به وسیله پنبه بر سر بمالید.
• مقداری گل ختمی را نرم بسایید بعد با مقداری آب برگ چغندر تازه و مقداری سرکه مخلوط کرده سپس مقداری گِل ارمنی در آن حل کنید و همیشه در حمام پس از شستن سر با آن ترکیب دارویی سر را بشویید و پس از مدتی تحمل دوش بگیرید.
• زفت را بر روی پارچه‌ای کرباس یا متقال کشیده و بر سر بچسبانید و هر روز چندین مرتبه آن کرباس یا متقالی که مانند کلاه بر سر چسبیده است را با گل سرشور که با آب مقطر یا آب جوشیده حل کرده‌اید خیس کنید و بمالید و این کار را تا 12 روز تکرار نمایید. روز سیزدهم خود گل سرشور غلیظ را روی آن کرباس یا متقال بمالید روز 14 تا 16 احتمالاً کلاه خود به خود جواب داده و از سر جدا می‌شود. آنگاه به حمام رفته و با صابون قطران خوب سر را شستشو دهید و قدری قرقوروت را در کمی آب جوشیده حل کنید و بر سر بمالید. پس از چند روز یک بار دیگر اعمال فوق الذکر را تکرار نمایید. با دو مرتبه استفاده از این نسخه به طور کلی میکروب‌های کچلی زیر زفت خفه خواهند شد و در صورتی که پیاز مو وجود داشته باشد، مجدداً به مرور زمان شروع به رویش کرده و کچلی رفع خواهد شد.

طاسی

طاسی با الگوی مردانه (14) ریزش پیشرونده‌ی موی سر است که اغلب دارای یک الگوی مشخص می‌باشد. در طاسی مردان که آلوپسی آندروژنیک هم خوانده می‌شود موها در عرض چندین سال ابتدا در نواحی گیجگاهی و سپس از فرق سر می‌ریزند و حلقه‌ای از مو دور تا دور سر تشکیل می‌گردد. این وضعیت در مردان مُسن‌تر از 30 سال خیلی شایع است، اما احتمال دارد زودتر هم اتفاق افتد. در موارد نادر در زمان بلوغ شروع می‌شود. این نوع طاسی مردانه اغلب پیشرونده بوده و به نظر می‌رسد به دلیل حساسیت بیش از حد فولیکول‌ها به هورمون مردانه تستوسترون روی می‌دهد. ممکن است یک سابقه‌ی خانوادگی در وابستگان مرد طرف مادری وجود داشته باشد.

پیوند مو (15)

طاسی را می‌توان با روش‌های متعدد و جراحی پیوند مو، درمان نمود. نواری از پوست و مو از محلی که معمولاً در پشت سر یا پشت گوش‌ها قرار دارد، برداشته می‌شود. سپس موهای برداشته شده و فولیکول‌های چسبیده به آن‌ها، در ناحیه طاس روی سرکه محل گیرنده نام دارد فرو برده می‌شود.

پی‌نوشت‌ها:

1.Alopecia
2.Serosity
3.Eczema
4.Seborrhoeic Dermatitis
5.Psoriasis
6.Pityriasis Capitis
7.Dandruff
8.Mycelium
9.Tinea Capitis
10.Anthrophilic
11.Zoophilic
12.Griseofulvine
13.kerion که به آن باتلاقی نیز گفته می‌شود، عبارت است از واکنش التهابی شدید پوست در مقابل عفونت قارچی.
14.Male Pattern baldness
15.Hair Transplant

منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.