پاك كردن لثه‌ها:
برای پاك كردن لثه‌ها عاقرقرها و هلیله‌ی زرد از هركدام 10 گرم و خردل 20 گرم همه را مخلوط و نرم بكوبید و با آنها هر روز لثه را بشویید.ضدعفونی كردن لثه:
بدین منظور گه گاهی خرما خرك را خوب در دهان بجوید و بخورید و تنتور یُد را هم به وسیله‌ی پنبه به لثه بمالید.تقویت لثه:
برای تقویت لثه‌ها آب دم كرده‌ی شاه تره یا آب جوشانده‌ی گزنه بنوشید.• برگ‌های ترب سیاه را گه گاهی در دهان بجوید.
• گه‌گاهی گوشت بالنگ را در دهان بگیرید و بمكید.
• تنباكوی سوخته شده را بر لثه‌ها ضماد كنید.
• خرمای سبز و كال یا خرما خرك را در دهان خوب بجوید و بخورید.
• پوست شكوفه‌های خرمای نر را بسایید و به لثه‌ها بمالید.
• هر بار مقداری شاه تره را در دهان بگیرید و مزمزه كنید.
• مقداری میخك را در لیمو فرو كنید و در كوره یا فر گذاشته تا خشك شود. بعد نرم بكوبید و با آن لثه و دندان را بشویید.
• تخم رازیانه و تخم ترب سیاه از هركدام 30 گرم، پونه 15 گرم همه را در یك لیتر آب انگور خیس كنید و هر بار با كمی از آن لثه‌ها را بشویید.
سستی لثه‌ها:
برای درمان سستی لثه‌ها زاج سبز، سماق، گلنار فارسی، عاقرقرها، پوست انار خشك شده و مازو را به نسبت مساوی مخلوط، بعد یك پنجم وزن همه‌ی آنها نمك اضافه كنید و بسیار نرم بسایید و هر روز سه مرتبه، هر بار كمی از آنها را با مقدار كمی سركه مخلوط و دهان‌شویه كنید.• سماق، گلنار فارسی، گل محمدی، خرنوب، بلوط و تخم مورد را به نسبت مساوی مخلوط و نرم بسایید و هر روز با آن دهان شویه كنید.
محكم كردن لثه‌ها:
برای این كه لثه‌ها محكم‌تر شود از خوراكی‌هایی مانند پیاز، برگ ترب سیاه، برگ تربچه، كرفس، اسفناج، سیب زمینی، چاغاله بادام با پوست و سركه بیشتر استفاده كنید و هسته‌ی هلو را هم در دهان خوب بجوید.• صمغ درخت توت را در دهان بجوید.
• خرما خرك را در دهان بجوید.
• گوشت بالنگ را در دهان بجوید.
• آب گشنیز تازه را بگیرید و در دهان گذاشته و غرغره كنید.
• پس از صرف هر وعده غذای روزانه به وسیله‌ی انگشت نمك را به لثه‌ها بمالید.
• زاج سفید را با سركه مخلوط و در دهان مزمزه كنید.
• انجیر را در شیر بجوشانید و آن شیر را در دهان نگه دارید.
• سركه را با آب رقیق و كمی نمك مخلوط و روزی چند مرتبه در دهان مزمزه كنید.
• برگ درخت توت را بجوشانید و روزی چند مرتبه آب آن را در دهان مزمزه كنید.
• گلنار فارسی را بسایید و پس از هر وعده غذا مقداری از آن را روی لثه مالش دهید.
• خاكشیر تلخ را نرم بسایید و بعد با پوست انار خشك ساییده شده، مخلوط و اطراف لثه و پای دندان‌ها بپاشید.
• زیره‌ی سبز، زیره‌ی سیاه، رازیانه و انیسون را مساوی مخلوط و نرم بسایید، بعد هم‌وزن آنها ذغال چوب تبریز و ذغال چوب گنه گنه یا ذغال چوب بید اضافه كرده و نرم بسایید، قطعه پارچه‌ی تمیزی را تر كنید و بر گردها آغشته و روی لثه‌ها بمالید.
• توری سوخته شده چراغ تریك (سری روشنایی) را روی لثه‌ها بمالید، بعد از دهان بیرون و دهان را خوب بشویید. (چون توری سری روشنایی بسیار سمی است).
• چند عدد گردوی نارس كه تقریباً به اندازه‌ی یك فندق باشند را در سركه بجوشانید، بعد آب آن را در دهان مزمزه كنید.
• پوست سفت بادام را بسوزانید تا به صورت ذغال درآید، بعد نرم بسایید و به لثه‌ها بمالید.
• كربنات دوشو، كربنات دو منیزی، بی كربنات دو سود و كلرات دو پلاس از هركدام 10 گرم، مانتول 30 سانتی گرم و اسانس مانت (جوهر نعناع) به اندازه 10 قطره را مخلوط و هر صبح و شب با آن دندان‌ها را مسواك كنید.
• تنتور یُد را به وسیله‌ی پنبه بر لثه‌ها بمالید.
• پوست سیب درختی را بجوشانید و هر روز سه مرتبه و هر بار مقداری از آن را در دهان نگه داشته و مزمزه كنید.
• پوست سبز گردوی تازه را در سایه خشك كنید و بعد بسایید و به لثه‌ها بمالید.
• پوسته‌های سنجد را جمع‌آوری و بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را روزی یك تا سه مرتبه پای دندان‌ها نگه دارید.
• تنتور میر و تنتور ید و تنتور راتانیا از هركدام 10 گرم مخلوط و هر روز به لثه‌ها بمالید.
• میوه‌ی درخت كاج و ریشه‌ی نی سوخته و پوست خشك شده‌ی انار، گلنار فارسی، سعد كوفی، خون سیاوشان، كندر، تباشیر، كنجیده، اقاقیا، جفت و گل محمدی همه را نرم بسایید. به اندازه‌ی یك پنجم وزن همه‌ی آنها را با نمك مخلوط كنید و هر صبح، ظهر و شب بعد از صرف غذا، كمی از آن را بر لثه‌ها بمالید.
لثه‌آور:
اگر لثه‌های شما تحلیل رفته است برای تقویت آن بِه را خوب بجوید و بخورید.• هر صبح، ظهر و شب پس از مسواك كردن دندان‌ها و شستن دهان انگشت خود را در روغن زیتون كرده و محكم به لثه‌ها بمالید و ماساژ دهید.
• كندر، مستكی، گلنار فارسی، تخم خرفه، شهم حنظل، تبانیر، فوفل، بلوط و مازو را به نسبت مساوی مخلوط و سه برابر همه‌ی آنها نمك اضافه كنید و نرم بسایید، پس از هر غذا انگشت خود را تر كرده به پودرها آغشته كنید و به لثه‌ها بكشید و خوب مالش دهید. بعد از كمی صبر كردن از دهان خارج نمایید.
خارش لثه‌ی كودكان:
برای رفع خارش لثه‌ی كودكان فقط یك مرتبه لثه‌ی او را با گلیسیرین مالش دهید.درد لثه
هنگامی لثه‌ها درد می‌گیرند كه معیوب شده باشند. برای از بین بردن و فاسد كردن لثه‌ها، مسواك‌های معمولی و ارزان قیمت از همه چیز بدتر می‌باشند. زیرا مسواكی كه موهای زبری دارد، در موقع مسواك زدن موهای آن گاهی در داخل لثه می‌شكند. مانند سبوس جو كه داخل نان باشد، موهای مسواك ارزان قیمت با جنس نامرغوب در زیر لثه جا می‌گیرند و بعد آبسه كرده، ایجاد عفونت می‌كند و دهان بدبو و عفن می‌شود، در نتیجه شخص دچار درد لثه نیز می‌گردد. پس سعی كنید از مسواك با جنس مرغوب استفاده كنید، در غیر این صورت تا می‌توانید با پنبه یا انگشتان خود مسواك كنید.گاهی نیز به علل مختلفی بُن دندان‌ها و لثه بیمار می‌گردد و باعث خون‌ریزی و درد می‌شود كه ممكن است انسان آن را با پیوره اشتباه گیرد. در صورتی كه باید قبلاً بر روی مزاج خود امتحان كند و بفهمد كه منشأ آن از حرارت است یا از رطوبت. اگر از رطوبت بود اول رطوبت را برطرف كرده، سپس به طریق زیر به درمان پرداخت.
اگر درد از رطوبت و سردی بود پوست هلیله‌ی زرد را نرم ساییده با عسل مخلوط و تا یك هفته روزی سه بار لثه را با آن شستشو دهید.
• كف دریا، گلنار فارسی و سماق را به طور مساوی مخلوط و نرم بسایید. بعد از هر غذا و پس از شستن دهان به وسیله‌ی انگشت آغشته به آن لثه‌ها را مالش دهید.
• روزی 8 مرتبه لثه‌ها و بن دندان را با گلاب و عرق تمشك به وسیله‌ی انگشتان شستشو و مالش دهید.
درد لثه از گرمی و حرارت:
اگر درد لثه از گرمی و حرارت بود سماق را نرم بسایید و بعد از هر غذا به وسیله‌ی انگشت آغشته به آن روزی سه مرتبه لثه‌ها را مالش دهید.• كلرات دو بتاس را به اندازه‌ی 3 گرم با مقدار نیم لیوان آب گرم مخلوط و روزی 3 مرتبه در دهان مزمزه كنید.
• تنتور را به پنبه آغشته و به لثه‌ها بمالید.
• گِل ارمنی را نرم بسایید و با ذغال چوب درخت انگور ساییده شده مخلوط و روزی 3 مرتبه به لثه‌ها بمالید.
• سماق، طباشیر صدفی، تخم گشنیز، پوست هلیله‌ی زرد، جوش شیرین و گلنار فارسی را به مقدار مساوی مخلوط و نرم بسایید و روزی سه مرتبه پس از صرف غذا بر لثه‌ها بپاشید و كمی بگذارید روی آنها بماند.
• گلنار فارسی را نرم بسایید و بر لثه‌ها مالش دهید.
• خاك شیر تلخ را نرم بسایید و با پوست انار خشك و ساییده شده مخلوط و پای لثه‌ها بمالید.
ورم یا التهاب لثه‌ها
التهاب لثه‌ها معمولاً در اثر سطح پایین بودن بهداشت دهان ایجاد می‌شود. این بیماری در زنان شایع‌تر است. التهاب ملایم لثه‌ها تحت عنوان بیماری لثه شناخته می‌شود و بسیار رایج است، به طوری كه از هر ده فرد بالغ نُه نفر به آن مبتلا می‌شوند. لثه‌های سالم، صورتی یا مایل به قهوه‌ای و محكم هستند. در التهاب لثه، لثه‌ها به رنگ قرمز ارغوانی درآمده نرم و براق می‌شوند و به راحتی خون‌ریزی می‌كنند، به خصوص هنگام مسواك زدن دندان‌ها. این بیماری معمولاً به علت تشكیل پلاك (رسوب ذرات غذایی، بزاق و باكتری‌ها) در محل اتصال لثه به قاعده‌ی دندان می‌باشد.التهاب لثه می‌تواند به علت داروهای خاصی مثل فنی توئین، سركوب كننده‌های ایمنی و داروهای ضد فشار خون بدتر شود. این داروها می‌توانند باعث رشد بیش از حد لثه‌ها شده و جدا شدن پلاك را مشكل كند. داروهای ضد حاملگی خاصی نیز می‌توانند باعث بدتر شدن علائم شوند. خانم‌های حامله به علت تغییرات زیاد هورمون‌ها در بدن بیشتر مستعد التهاب لثه می‌باشند. اگر التهاب لثه به طور ناگهانی رخ دهد، تحت عنوان التهاب حاد نكروزان زخمی لثه (1)یا دهان آلوده (2) نامیده می‌شوند. این بیماری اغلب ناشی از التهاب مزمن لثه می‌باشد و ناشی از رشد بیش از حد باكتری‌هایی است كه به طور طبیعی در دهان زندگی می‌كنند و بی خطر هستند. این ناراحتی بیشتر در افرادی كه تحت استرس زیاد مبتلا به ایدز می‌باشند دیده می‌شود.
علائم آن چیست؟
علایم التهاب لثه (ژنیژیویت) به تدریج ظاهر شده و معمولاً شامل لثه‌های:متورم- درخشان (براق) - نرم و قرمز مایل به ارغوانی- لثه‌هایی كه به آسانی در هنگام مسواك زدن خون‌ریزی می‌كنند می‌باشند.
اگر التهاب لثه (ژنیژیویت) درمان نشود گاهاً لثه از دندان فاصله گرفته و دور می‌شود و بین لثه و دندان فضایی ایجاد می‌شود كه می‌تواند در آن پلاك تشكیل شود. ممكن است باكتری‌های موجود در پلاك سبب گسترش التهاب شوند. گاهاً ممكن است التهاب بافت محافظ دندان (پریودنتیت) مزمن یا پس رفتگی لثه ایجاد شود. در موارد شدید یك یا چند دندان ممكن است از دست رفته و بیفتند.
علایم التهاب لثه حاد نكروزان كه معمولاً بعد از 1 تا 2 روز ظاهر می‌شوند عبارتند از:
-لثه‌هایی به رنگ قرمز روشن كه با یك رسوب خاكستری رنگ پوشیده شده‌اند.
-لثه‌هایی كه به آسانی خون‌ریزی می‌كنند.
-تنفس بدبو و طعم فلز در دهان.
-درد در لثه‌ها.
وقتی التهاب لثه حاد نكروزان پیشرفت می‌كند غدد لنفاوی گردن ممكن است بزرگ شده و ممكن است ایجاد تب كند.
در صورتی كه به ورم لثه مبتلا شده‌اید از خوراكی‌های زیر بیشتر استفاده كنید تا به مرور برطرف گردد. آناناس، خربزه، شاه توت سیاه، توت فرنگی، سیب درختی، هلو، پرتقال، لیموترش، انار ترش، موز، گیلاس، آلبالو، طالبی، تمرهندی، زرشك، هویج، گوجه فرنگی، سیب زمینی، فلفل سبز، كدو، كلم، كاهو، شلغم، نخود سبز، ریواس، اسفناج، تره، شاهی، جعفری، جگر.
برای درمان آن نیز نخود سبز را خیس كنید و چند مرتبه در طول روز آب آن را در دهان بگردانید.
• یك مشت انجیر خشك را در یك لیتر شیر بجوشانید و آن شیر را در جای خنك نگه دارید و در طول روز چند بار در دهان غرغره كنید.
• هلیله‌ی زرد كوبیده شده را بجوشانید و آب آن را در دهان غرغره كنید.
• پودر عدس یا پودر گشنیز یا مورد نرم و یا صندل سرخ ساییده شده و یا فوفل نرم كرده و یا سماق ساییده شده را روزی چند مرتبه به لثه‌ها مالش دهید.
• آب برگ تاج‌ریزی تازه یا برگ بارهنگ تازه یا آب برگ خرفه را چند بار در روز در دهان نگه دارید و پس از كمی صبر كردن از دهان خارج كنید.
• سماق ساییده شده را با گلاب مخلوط كنید و روزی چند بار در دهان مزمزه كنید.
• تخم ریحان كوهی یا هسته‌ی تمرهندی و یا تخم مرو را بسایید و در آب اسفرزه خیس كنید و روزی چند مرتبه روی لثه‌ها بمالید.
• فوفل، كات كبود، زاج سفید و دارو فلفل را به نسبت مساوی بكوبید، بعد بجوشانید و با آب آن دهان شویه كرده و از دهان خارج كنید.
• گل بابونه، مغز ناخنك، مرزنجوش، تخم شنبلیله و تخم كتان را مخلوط بجوشانید و روزی چند بار آب آن را در دهان نگه دارید.
• كمی زاج سفید را با آب لیمو مخلوط و در دهان مزمزه كنید و فوراً از دهان خارج سازید.
آبسه‌ی لثه
تجمع عفونت در داخل یا اطراف ریشه‌ی دندان تحت عنوان آبسته‌ی لثه شناخته می‌شود. آبسه معمولاً به عنوان عارضه‌ی فساد دندان ایجاد می‌شود كه تدریجاً لایه‌های مینای روی سطح خارجی دندان و عاج زیرین آن را تخریب و به باكتری‌ها اجازه‌ی تهاجم به بافت نرم مركز یا پولپ دندان را می‌دهد و گاهاً ممكن است آبسه‌ی دندان شكل یابد. هم‌چنین اگر دندان در اثر ضربه به دهان صدمه دیده باشد، ممكن است پولپ آلوده و عفونی شود.آبسه ممكن است در نتیجه‌ی برخی انواع بیماری لثه نیز ایجاد شود. التهاب اطراف دندان معمولاً با ایجاد پلاك (رسوب شامل خرده‌های غذایی، بزاق و باكتری‌ها) در كیسه‌ای كه بین دندان و لثه شكل می‌گیرد ایجاد می‌شود. یك آبسه‌ی دندانی می‌تواند بی نهایت دردناك باشد و ممكن است سبب سست شدن دندان در حفره‌ی دندانی شود.
علایم اصلی آبسه‌ی دندان به تدریج ظاهر شده و ممكن است شامل موارد زیر باشد:
-درد شدید در لمس دندان مبتلا، به خصوص حین گاز زدن و جویدن.
-سست شدن دندان مبتلا.
-تورم حساس و قرمز رنگ لثه روی ریشه‌ی دندان.
-آزاد شدن عفونت به داخل دندان.
اگر آبسه درمان نشود ممكن است عفونت از دندان به سطح لثه كانال زده و یك تورم دردناك كه پیله‌ی دندان نامیده می‌شود، شكل گیرد. اگر پیله‌ی دندان بتركد، عفونت در داخل دهان آزاد شده و درد را كاهش می‌دهد. در برخی موارد ممكن است كانال ایجاد شده باقی بماند و منجر به آبسه‌ی مزمن شود كه به صورت دوره‌ای تخلیه چرك دارد.
اگر عفونت به بافت‌های احاطه كننده گسترش یابد، ممكن است صورت، متورم و دردناك شود و ممكن است تب نیز ایجاد شود. اگر به آبسه‌ی دندان مشكوك شدید بایستی تا حد ممكن هرچه سریع‌تر با دندان پزشك مشورت كنید.
همه باید بدانند كه پایین بودن سطح بهداشت دهان و دندان، هم‌چنین رژیم سرشار از مواد قندی در این موارد نقش اساسی خواهند داشت و باعث چنین بیماری‌هایی می‌شوند.
اگر تا مراجعه به دندان پزشك تأخیر وجود دارد مصرف مسكن‌ها از قبیل استامینوفن ممكن است كمك كننده باشد. شستشوی دهان با آب نمك نیم گرم نیز ممكن است به تسكین درد و تركیدن پیله‌ی دندان كمك كند. اگر پیله‌ی دندان بتركد بایستی برای خارج كردن عفونت، دهان را با آب نمك گرم زیاد بشویید.
پیله‌ی عفونی لثه
پیله یا آبسه و عفونت لثه‌ها در اثر كثیفی خون و غلبه‌ی صفرا ایجاد می‌گردد كه باید برای رفع آن اول خون را تصفیه كنید تا فروكش كند. اگر به پیله‌ی چركی لثه مبتلا شدید باید برای علاج آن شتاب كنید و فوراً آن را درمان كنید؛ چون برخلاف سایر امراض اگر برای درمان آن كوتاهی كنید و زود به درمان نپردازید ممكن است كیسه عفونی آن منفجر شود (بتركد) و بدون آن كه خودتان متوجه شوید، آن را بخورید و به مشكل دیگری دچار شوید. عفونت زیر دندان‌ها (عفونت لثه) اگر با خون مخلوط شود بدن انسان مانند اشخاص كهیردار دچار دانه‌های قرمز ریز در تمامی اعضاء بدن خواهد شد و گاهی لابه‌لای انگشتان شبیه اشخاص مبتلا به گال خارش شدید ایجاد می‌كند. گاهی این بیماری در اثر عفونت لثه‌ها توأم با تب و سرگیجه خواهد بود. پس با این توصیف هرچه سریع‌تر به پزشك مراجعه و به درمان آن بپردازید. برای سرباز كردن پیله‌ی عفونی لثه می‌توانید قدری كتیرا سفید مفتولی را روی پیله‌ی عفونی قرار دهید و بخوابید تا سر باز كند.• چند عدد زالو از خارج به اطراف لثه و زیر چانه‌ها بیندازید.
• آب اكسیژنه را به مقدار 10 گرم با 25 گرم آب مقطر مخلوط و در دهان غرغره كنید.
• مقداری نشاسته را بپزید و گرماگرم مقدار كمی از آن را در دهان نگه دارید و این عمل را مكرر انجام دهید تا پیله سر باز كند.
• پوست انار خشك و ساییده شده را روی آن بریزید و نگه دارید.
• كمی سِریش را پای دندان و روی پیله‌ی دندان بریزید و بخوابید تا سر باز كند.
• بیخ هلیمون را نرم بكوبید و پای پیله‌ی دندان بریزید و بخوابید تا سر باز كند.
• انگم درخت را نرم بسایید و با ماست گاو، خمیر و گرم كنید و پای پیله‌ی دندان قرار دهید و بخوابید تا سر باز كند.
• گل خطمی، ریشه‌ی خطمی، گل بابونه و شاه تره را مخلوط بجوشانید، بعد آب آن را صاف كرده و در هر 100 گرم آب آن 3 گرم اسیدبوریك را مخلوط و پای دندان نگه دارید و غرغره كنید تا پیله سر باز كند.
• لپه‌ی باقلا، نخ قند، سریش و كتیرا را به مقدار مساوی نرم ساییده و روی لثه قرار دهید و بخوابید تا سر باز كند.
• براكس (برات دوسود- تنه كار) را به مقدار 3 گرم با 2 گرم اسیدبوریك در نصف لیوان آب جوش مخلوط و چندین مرتبه در دهان غرغره كنید.
• مقداری نشاسته، كتیرای ساییده شده و سریش را مخلوط و روی آن بگذارید و بخوابید تا سر باز كند.
• گل خطمی، بیخ هلیمون، كوكنار و نشاسته را مخلوط كرده، بجوشانید و پای پیله‌ی دندان نگه دارید و چندین بار تكرار كنید تا سر باز كند.
• پیه‌های داخل پوست انار تازه را بتراشید و پوست نازك و قرمز رنگ آن را از طرف داخل آن روی پیله قرار دهید تا سر باز كند.
• سیب زمینی پخته شده را تا گرم است له كنید و روی پیله قرار دهید تا سر باز كند.
• ریشه‌ی درخت توت را چاك بزنید، آبی كه از آن خارج می‌شود را روی پیله‌ی لثه بمالید.
• زردچوبه و انیسون ساییده شده را از هركدام 5 گرم در نیم لیتر سركه‌ی انگور خیس كنید و آن را روی لثه نگه دارید.
• مقداری سریش را روی لثه بگذارید تا سفت و باعث سر باز كردن پیله شود.
• چند عدد ساقه‌ی ریواس را 2 دقیقه بجوشانید بعد بكوبید و روزی 3 مرتبه هر بار مدتی آن را روی لثه قرار دهید.
• نخ قند را با چند عدد باقلا بكوبید و روی پیله‌ی لثه قرار دهید تا سر باز كند.
• نصف یك انجیر را در كمی شیر بپزید و آن انجیر پخته شده در شیر را حدود یك ساعت روی پیله‌ی لثه نگه دارید.
• پنجاه گرم برگ ازگیل را در یك لیتر آب 15 دقیقه بجوشانید و پس از خنك شدن آب آن را چند مرتبه در طول روز در دهان بگیرید.
پیوره
پیوره نوعی بیماری لثه است بدین طریق كه پای دندان‌ها را عفونت فرامی‌گیرد، به نحوی كه ایجاد درد می‌كند. اگر هم دست به دندان‌ها گذاشته شود ناراحتی ایجاد می‌كند، هم‌چنین به طور مرتب یا گه‌گاه از بن دندان‌ها خونابه خارج می‌شود و دهان عفن و بدبو می‌شود، به طوری كه بوی آن خود شخص و دیگران را رنج می‌دهد. مبتلایان به پیوره باید هرچه زودتر به دندان پزشك مراجعه و به درمان بپردازند و حتی اگر احتیاج به كشیدن دارد فوراً یك یا چند عدد یا همه‌ی دندان‌ها را بیرون بكشند، زیرا میكروب و عفونت پیوره به مرور خورده می‌شود و ایجاد مسمومیت می‌كند. اهمیت ندادن، درمان نكردن و خوردن عفونت حاصل از پیوره‌ی لثه‌ها، حتی ممكن است به هلاكت انسان نیز بیانجامد.عفونت‌های پای دندان‌ها را می‌توانید به وسیله‌ی سنگ جهنم (نیترات دارژان) یا به دست دندان پزشك به وسیله برق بسوزانید.
• به منظور پیشگیری از مبتلا شدن به پیوره باید روزی سه مرتبه آب سرد خالص را در دهان بریزید و غرغره كنید و با انگشت سبابه محكم به لثه‌ها و بن دندان‌ها بكشید كه لزجیت و لیزی كه آنها را فراگرفته است، از بین برود. انگشت را محكم به لثه‌ها بكشید تا صدای جیرجیری از لثه‌ها به گوش برسد. این عمل را اگر ادامه دهید هرگز دندان‌ها و بن دندان‌ها خراب نخواهد شد و برای همیشه سلامت لثه‌های خود را حفظ خواهید كرد. در این گونه مواقع اگر شخص پرخونی هستید بهتر است قبل از هر اقدامی زیر چانه و اطراف دهان را زالو بیندازید.
برای درمان پیوره می‌توانید پوست تخم مرغ را نرم بسایید و هر روز با آن پودر لثه‌ها را مالش دهید.
• توری چراغ تریك (سری روشنایی) كه سوخته است را به لثه‌ها بكشید.
• پس از صرف هر وعده غذای روزانه لثه‌ها را با نمك به وسیله‌ی انگشت سبابه مالش دهید.
• سعد كوفی، سماق، گل محمدی، جفت، پوست انار شیرین، مازو، گِل ارمنی و پوست هلیله‌ی زرد، از هر كدام به مقدار مساوی مخلوط و بسیار نرم بسایید و شب‌ها هنگام خوابیدن بر بن دندان‌ها بپاشید و بخوابید. صبح‌ها دهان، دندان و لثه‌ها را با آب سردی كه در آن نمك یا جوش شیرین حل كرده باشید، پاكیزه شستشو دهید.
• تباشیر قلمی، تباشیر صدفی، زرشك بدون هسته (زرشك پلویی) خشك كرده را مخلوط و نرم بسایید و شب‌ها هنگام خواب به لثه‌ها بپاشید و بخوابید و صبح با مخلوط آب سرد و گلاب دهان را خوب شستشو دهید.
• پنجاه گرم ابهُل را نرم بسایید و با 100 گرم عسل مخلوط و هر روز 3 مرتبه لثه‌ها را مالش و شستشو دهید.
• خون سیاوشان، گِل ارمنی و گِل مختوم به نسبت مساوی مخلوط و بسیار نرم بسایید و هر شب كمی از آن را با سفیده‌ی تخم مرغ مخلوط و به لثه‌ها بمالید و بخوابید.
• فوفل را نرم بسایید و شب‌ها هنگام خوابیدن كمی از آن را با سفیده‌ی تخم مرغ خوب مخلوط كنید و به لثه بمالید و بخوابید.
• فوفل و مردار سنگ را مخلوط بسایید و با آن لثه و دندان‌ها را مالش دهید و شب‌ها هنگام خوابیدن، صمغ عربی ساییده شده را بر لثه‌ها بپاشید و بخوابید.
• یك استكان سركه را با یك لیوان آب مخلوط و با آن هر روز لثه و دندان‌ها را شستشو دهید.
• بلوط و كندر از هركدام 20 گرم، فوفل 50 گرم، گلنار فارسی و مازو از هركدام 100 گرم همه را مخلوط و نرم بسایید و با آن روزی سه مرتبه لثه‌ها را مالش دهید.
• میوه‌ی كاج را بجوشانید و روزی سه مرتبه با آب آن دهان شویه كنید.
• ریشه‌ی خطمی را پس از شستن نیم كوب كنید بعد حدود 2 ساعت خیس كرده، سپس در همان آب بجوشانید و روزی سه مرتبه با آب آن دهان شویه كنید.
• روزی سه مرتبه با آب جوشانده‌ی گلنار فارسی دهان شویه كنید.
• پوست شكوفه‌ی خرمای نر را بسایید و روزی سه بار به لثه‌ها بمالید.
• شهم حنظل، گلنار فارسی، بلوط، مازو، تباشیر و نمك طعام را مخلوط و نرم بسایید بعد با رب انار مخلوط و روزی سه مرتبه به لثه‌ها مالش دهید.
• خون سیاوشان، فوفل، بلوط، گلنار فارسی، آمله، تباشیر هندی و گِل ارمنی همه را به طور مساوی مخلوط و نرم بسایید و یك ششم همه‌ی آنها نمك ساییده شده اضافه كنید و روزی سه مرتبه با آن دهان شویه كنید.
• روزی سه مرتبه با كوبیده‌ی مخلوط عاقرقرها و خردل لثه‌ها را بشویید.
زخم لثه
برای درمان زخم لثه مرزه و زیره را نرم بسایید و با سركه مخلوط كنید و روی آن بمالید و یا مقداری از آن را در دهان نگه دارید.خون‌ریزی لثه
اگر لثه خون‌ریزی می‌كند برای رفع آن نیم فنجان سركه را در یك لیوان آب جوشیده‌ی سرد شده مخلوط كنید و مدام در دهان بگیرید و مزمزه كنید.• ده گرم مورد و 25 گرم عدس را بسوزانید. خاكستر آن را با 5 گرم تباشیر و 25 گرم سماق و 10 گرم مازو كه همه را نرم ساییده‌اید، مخلوط كنید و مرتب به لثه‌ها بمالید و مقداری از آن را هر شب هنگام خواب روی لثه‌ها بپاشید و بخوابید.
• اسید تانیك 2 گرم، آنتی پرین 2 گرم و تنتور بنژوان 10 گرم را با هم مخلوط كنید و بر لثه‌ها بمالید.
پی‌نوشت‌ها:
1.Acute necrotizing ulcerative gingivistis ANUG
2.Trench mooth
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.
