عزت نفس درروايات
امام على (علیه السلام): «اكرم نفسك عن كل دنيه و ان ساقتك الى الرغائب فانك لن تعتاضبما تبذل من نفسك عوضا و لاتكن عبد غيرك و قد جعلك اللهحرا».
على عليه السلام به فرزندش امام مجتبى سلام الله عليه فرمود: نفس خويش را عزيزبشمار و به هيچ پستى و دنائتى تن مده گرچه عمل پست، تو را به تمنياتتبرساند،زيرا هيچ چيز با شرافت نفس برابرى نمىكند و (به جاى عزت از دست داده) عوضىهمانند آن نصيبت نخواهد شد، و بنده ديگران نباش كه خداوند تو را آزاد آفريدهاست.
امام على (علیه السلام): «من كرمت عليه نفسه لميهنها بالمعصيه».
كسى كه نفس شرافتمند و با عزت دارد هرگز آن را با پليدى گناه، خوار و پست نخواهد ساخت.
امام على (علیه السلام): «النفس الدنيه لاتنفك عن الدنائات».
كسى كه فرومايه و دنى النفس است از كارهاى پست جدايى ندارد.:
امام على (علیه السلام) «ساعه ذل لاتفى بعز الدهر».
يك ساعت ذلتبا عزت تمام دوران زندگى برابرى نمىكند.
امام على (علیه السلام): «من تذلل لابناء الدنيا تعرى من لباس التقوى».
كسى كه در مقابل شيفتگان دنيا اظهار ذلت كند، با اين عمل، جامه تقوى و پاكىرا از بر خود به در آورده است.
امام على (علیه السلام): «اعجز الناس من قدر على ان يزيل النقص عن نفسه و لميفعل».
عاجزترين مردم كسى است كه مىتواند نقائص اخلاقى خود را برطرف سازد و از انجامآن خوددارى كند.
امام صادق (علیه السلام): «ان الله عزوجل فوض الى المومن اموره كلها و لم يفوض اليهان يذل نفسه».
خداوند تمام كارهاى مومن را به خود او واگذار كرده ولى به او اختيار نداده كهخود را خوار و ذليل كند.
امام صادق (علیه السلام): عن زراره عن الصادق(علیه السلام): «ان رجلااتاه فقال اننى لا احسن اناعمل عملا بيدى و لا احسن ان اتجر و انا محارف محتاجفقال اعمل واحمل على راسك واستغن عن الناس».
زراره از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه مردى به حضور حضرت آمد عرض كرددستسالمى ندارم كه با آن كار كنم، سرمايه ندارم تا با آن تجارت كنم مرد محرومو مستمندى هستم چه كنم؟ حضرت مىديد كه سر آن مرد سالم است و مىتواند طبق رسوممحلى با آن كار كند فرمود: بار را بر سرت ببر و خود را از مردم بىنياز بدار (وگدايى نكن).
امام صادق (علیه السلام): «اقصر نفسك عما يضرها من قبل ان تفارقك واسع فى فكاكها كماتسعى فى طلب معيشتك فان نفسك رهينه بعملك».
از آن چه براى جانت زيان بخش است اجتنابنما پيش از آن كه مرگت فرا رسد، و درراه آزاد كردن نفس خويش از قيود سيئات اخلاقى كوشش نما همانطور كه براى معاشخود تلاش مىكنى، چه آن كه خودت و جانت در گرو اعمالى است كه انجام مىدهى.
پاسداراسلام - شماره 197
عزت نفس امام على عليه السلام:
«لا تسالوا الا الله سبحانه، فانه ان اعطاكم اكرمكم، و ان منعكم حاز لكم». [1]
به جز از خداى سبحان چيزى نخواهيد زيرا اگر به شما بدهد، شما را گرامى داشته و اگر ندهد ذخيره [ آخرتتان] خواهد كرد.
امام على عليه السلام:
«من اتى غنيا فتواضع له لغناه ذهب ثلثا دينه». [2]
هر كس نزد ثروتمندى رود و به خاطر توانگرى و ثروتش در مقابل او كرنش و فروتنى كند، دو سوم دينش رفته است.
امام على عليه السلام:
«الصبر على الفقر مع العز اجمل من الغنى مع الذل». [3]
شكيبايى بر تنگدستى همراه با عزت، زيباتر از ثروتمندى با ذلت است.
امام حسن عليه السلام:
«اذا اردت عزا بلا عشيرة و هيبة بلا سلطان فاخرج من ذل معصية الله الى عز طاعة الله». [4]
هرگاه خواستى عزت بدون داشتن فاميل، و شكوه بدون سلطنت را، پس از ذلت نافرمانى خدا، به سوى عزت اطاعت او خارج شو.
امام حسين عليه السلام:
«موت فى عزة خير من حياة فى ذل». [5]
مرگ با عزت، بهتر از زندگى با ذلت است.
امام سجاد عليه السلام:
«ما احب ان لى بذل نفسى حمر النعم». [6]
دوست ندارم داراى شتران سرخ مو (و ثروت كلان) باشم ولى در برابر تحصيل آن لحظهاى تن به ذلت دهم.
امام سجاد عليه السلام:
«رايت الخير كله قد اجتمع فى قطع الطمع عما فى ايدى الناس و من لم يرج الناس فى شىء و رد امره الى الله عزوجل فى جميع اموره، استجاب الله عزوجل له فى كل شىء». [7]
تمام خير و نيكى را ديدم كه در بريدن طمع از آن چه دست مردم است مىباشد، و هر كه هيچ اميدى به مردم نداشته باشد و امورش را در هر كارى به خداى عزوجل واگذارد، خداى عزوجل در تمام چيزها او را اجابت كند.
امام سجاد عليه السلام:
«من كرمت عليه نفسه هانت عليه الدنيا». [8]
هر كس خود را ارجمند شمارد، دنيا را پست انگارد.
امام باقر عليه السلام:
«طلب الحوائج الى الناس استلاب للعز... والياس عما فى ايدى الناس، عز المؤمن فى دينه». [9]
حاجت خواستن از مردم، موجب سلب عزت خواهد شد. و قطع اميد از آن چه در دست مردم است، مايه عزت مؤمن در دينش مىباشد.
امام صادق عليه السلام:
«لاينبغى للمؤمن ان يذل نفسه، قيل له و كيف يذل نفسه؟ قال: يتعرض لما لايطيق». [10]
سزاوار نيست مؤمن خود را ذليل كند، سؤال شد چگونه؟ فرمود: خود را در معرض كارى كه از او ساخته نيست قرار دهد.
امام صادق عليه السلام:
«من سال الناس و عنده قوت ثلاثة ايام لقى الله تعالى يوم يلقاه و ليس فى وجهه لحم». [11]
كسى كه از مردم تقاضاى كمك كند، با اين كه غذاى سه روز را دارد، روز قيامتبا خداوند ملاقات كند در حالى كه در صورتش گوشت نيست (يعنى با چهره زشت و بىآبرو وارد محشر مىشود).
/خ
على عليه السلام به فرزندش امام مجتبى سلام الله عليه فرمود: نفس خويش را عزيزبشمار و به هيچ پستى و دنائتى تن مده گرچه عمل پست، تو را به تمنياتتبرساند،زيرا هيچ چيز با شرافت نفس برابرى نمىكند و (به جاى عزت از دست داده) عوضىهمانند آن نصيبت نخواهد شد، و بنده ديگران نباش كه خداوند تو را آزاد آفريدهاست.
امام على (علیه السلام): «من كرمت عليه نفسه لميهنها بالمعصيه».
كسى كه نفس شرافتمند و با عزت دارد هرگز آن را با پليدى گناه، خوار و پست نخواهد ساخت.
امام على (علیه السلام): «النفس الدنيه لاتنفك عن الدنائات».
كسى كه فرومايه و دنى النفس است از كارهاى پست جدايى ندارد.:
امام على (علیه السلام) «ساعه ذل لاتفى بعز الدهر».
يك ساعت ذلتبا عزت تمام دوران زندگى برابرى نمىكند.
امام على (علیه السلام): «من تذلل لابناء الدنيا تعرى من لباس التقوى».
كسى كه در مقابل شيفتگان دنيا اظهار ذلت كند، با اين عمل، جامه تقوى و پاكىرا از بر خود به در آورده است.
امام على (علیه السلام): «اعجز الناس من قدر على ان يزيل النقص عن نفسه و لميفعل».
عاجزترين مردم كسى است كه مىتواند نقائص اخلاقى خود را برطرف سازد و از انجامآن خوددارى كند.
امام صادق (علیه السلام): «ان الله عزوجل فوض الى المومن اموره كلها و لم يفوض اليهان يذل نفسه».
خداوند تمام كارهاى مومن را به خود او واگذار كرده ولى به او اختيار نداده كهخود را خوار و ذليل كند.
امام صادق (علیه السلام): عن زراره عن الصادق(علیه السلام): «ان رجلااتاه فقال اننى لا احسن اناعمل عملا بيدى و لا احسن ان اتجر و انا محارف محتاجفقال اعمل واحمل على راسك واستغن عن الناس».
زراره از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه مردى به حضور حضرت آمد عرض كرددستسالمى ندارم كه با آن كار كنم، سرمايه ندارم تا با آن تجارت كنم مرد محرومو مستمندى هستم چه كنم؟ حضرت مىديد كه سر آن مرد سالم است و مىتواند طبق رسوممحلى با آن كار كند فرمود: بار را بر سرت ببر و خود را از مردم بىنياز بدار (وگدايى نكن).
امام صادق (علیه السلام): «اقصر نفسك عما يضرها من قبل ان تفارقك واسع فى فكاكها كماتسعى فى طلب معيشتك فان نفسك رهينه بعملك».
از آن چه براى جانت زيان بخش است اجتنابنما پيش از آن كه مرگت فرا رسد، و درراه آزاد كردن نفس خويش از قيود سيئات اخلاقى كوشش نما همانطور كه براى معاشخود تلاش مىكنى، چه آن كه خودت و جانت در گرو اعمالى است كه انجام مىدهى.
پاسداراسلام - شماره 197
عزت نفس امام على عليه السلام:
«لا تسالوا الا الله سبحانه، فانه ان اعطاكم اكرمكم، و ان منعكم حاز لكم». [1]
به جز از خداى سبحان چيزى نخواهيد زيرا اگر به شما بدهد، شما را گرامى داشته و اگر ندهد ذخيره [ آخرتتان] خواهد كرد.
امام على عليه السلام:
«من اتى غنيا فتواضع له لغناه ذهب ثلثا دينه». [2]
هر كس نزد ثروتمندى رود و به خاطر توانگرى و ثروتش در مقابل او كرنش و فروتنى كند، دو سوم دينش رفته است.
امام على عليه السلام:
«الصبر على الفقر مع العز اجمل من الغنى مع الذل». [3]
شكيبايى بر تنگدستى همراه با عزت، زيباتر از ثروتمندى با ذلت است.
امام حسن عليه السلام:
«اذا اردت عزا بلا عشيرة و هيبة بلا سلطان فاخرج من ذل معصية الله الى عز طاعة الله». [4]
هرگاه خواستى عزت بدون داشتن فاميل، و شكوه بدون سلطنت را، پس از ذلت نافرمانى خدا، به سوى عزت اطاعت او خارج شو.
امام حسين عليه السلام:
«موت فى عزة خير من حياة فى ذل». [5]
مرگ با عزت، بهتر از زندگى با ذلت است.
امام سجاد عليه السلام:
«ما احب ان لى بذل نفسى حمر النعم». [6]
دوست ندارم داراى شتران سرخ مو (و ثروت كلان) باشم ولى در برابر تحصيل آن لحظهاى تن به ذلت دهم.
امام سجاد عليه السلام:
«رايت الخير كله قد اجتمع فى قطع الطمع عما فى ايدى الناس و من لم يرج الناس فى شىء و رد امره الى الله عزوجل فى جميع اموره، استجاب الله عزوجل له فى كل شىء». [7]
تمام خير و نيكى را ديدم كه در بريدن طمع از آن چه دست مردم است مىباشد، و هر كه هيچ اميدى به مردم نداشته باشد و امورش را در هر كارى به خداى عزوجل واگذارد، خداى عزوجل در تمام چيزها او را اجابت كند.
امام سجاد عليه السلام:
«من كرمت عليه نفسه هانت عليه الدنيا». [8]
هر كس خود را ارجمند شمارد، دنيا را پست انگارد.
امام باقر عليه السلام:
«طلب الحوائج الى الناس استلاب للعز... والياس عما فى ايدى الناس، عز المؤمن فى دينه». [9]
حاجت خواستن از مردم، موجب سلب عزت خواهد شد. و قطع اميد از آن چه در دست مردم است، مايه عزت مؤمن در دينش مىباشد.
امام صادق عليه السلام:
«لاينبغى للمؤمن ان يذل نفسه، قيل له و كيف يذل نفسه؟ قال: يتعرض لما لايطيق». [10]
سزاوار نيست مؤمن خود را ذليل كند، سؤال شد چگونه؟ فرمود: خود را در معرض كارى كه از او ساخته نيست قرار دهد.
امام صادق عليه السلام:
«من سال الناس و عنده قوت ثلاثة ايام لقى الله تعالى يوم يلقاه و ليس فى وجهه لحم». [11]
كسى كه از مردم تقاضاى كمك كند، با اين كه غذاى سه روز را دارد، روز قيامتبا خداوند ملاقات كند در حالى كه در صورتش گوشت نيست (يعنى با چهره زشت و بىآبرو وارد محشر مىشود).
پي نوشت:
[1]. نهج البلاغه، نامه 31.
[2]. همان، حكمت 228.
[3]. غرر الحكم.
[4]. بحارالانوار، ج 44، ص 139.
[5]. همان، ص 192.
[6]. مستدرك الوسائل، ج 2، ص 464.
[7]. اصول كافى، ج 2، ص 148.
[8]. تحف العقول، ص 285.
[9]. بحارالانوار، ج 75، ص112.
[10]. فروع كافى، ج 5، ص 46.
[11]. ثواب الاعمال، (ترجمه شده) ص 630.
/خ
