فرزند صالح

پیش گفتار

« ربنا هَب لنا مِن ازواجِنا و ذریتنا قره اعین و اجعلنا للمتقین اماماً»
پروردگارا! به ما از همسران و فرزندانمان آن ده که مایه ی روشنی چشمان ما باشد و ما را پیشوایِ پرهیزگاران گردان.
فرزند شایسته خواسته ی طبیعی و فطری همه ی انسانهاست. همه آرزو دارند فرزندانی سالم و صالح داشته باشند.
فرزندانی که روشنی بخش دیده و شادی بخش جان آنها باشد. حتی انسانهای ناشایسته نیز دوست دارند فرزند آنها خوب و شایسته باشد.
در این دنیای پرغوغای کنونی، بسیاری از افراد تمام همت خود را صرف پیروزی در این میدان جنگ و گریز می نمایند تا مردار دنیا را تصاحب کنند. اما در پس آن هیاهو و در میان جامعه ی اسلامی، همسران جوان، پدران و ماردران موحد و خداجویی هستند که دل در گرو تربیت فرزند صالح سپرده اند.
خوشحالی یابد حالی، بهروزی یا سیه روزی هر یک از انسانها در گرو تربیت است و این مهم به عواملی همچون ساختار فرهنگی خانواده (پدر، مادر، برادر، خواهر، دایی، عمه، خاله، عمو و دیگر بستگان نزدیک سببی و نسبی) محیط آموزشی، محیط زندگی و کمّ و کیف تعلیمات بستگی دارد. این عوامل با یکدیگر ارتباط طولی و تکمیلی دارند و در عین حال می توانند همدیگر را خنثی یا تخریب کنند. به هر جهت همه ی این عوامل به نوعی در قبال انسان و تعلیم و تربیت او مسئولند و در این بین مسئولیت پدر و مادر نسبت به فرزند بیشتر و مهمتر از دیگران است.

مقدمه

از ویژگی های مسئولیت پدر و مادر شمول و پیوستگی آن در طول دوره ی زندگی فرزند است که گستره ی آن دوره ی قبل از تولد فرزند یعنی مرحله ی همسر گزینی، مقدمات انعقاد نطفه ، مرحله ی آمیزش، دوره بارداری ، مرحله ی زایمان و نیز دوره ی کودکی، دوره ی نوجوانی، مرحله ی بلوغ، دوره ی جوانی، مرحله ی تزویج فرزند و نظارت و هدایت پس از ترویج را در بر می-گیرد. در میان مراحل و دوره های گفته شده، دوره ی قبل از تولد، از حساسیت بسیار زیادی برخوردار است و همچون خشت اول ساختمان تربیتی خواهد بود که اگر کج نهاده شود، ساختمان را دچار آسیب جدی می کند و اصلاح چنین ساختمانی بسیار طاقت فرسا و مشقت بار است. پس خانواده نخستین رکن اساسی پرورش کودکان شایسته است. زیر بنای شخصیت کودک در خانواده سرشته می گردد و به طور کلی حقوق کودک بر خانواده به دو بخش تقسیم می شود: حقوق قبل ازتولد و حقوق بعد از تولد. بر این پایه از منظر اسلام مسئولیت پدر و مادر نسبت به فرزند پیش از تولد غاز می شود:
1- ساماندهی خانواده شایسته
2- وراثت
3- غذای پدر و مادر
4- چگونگی بسته شدن نطفه

1- ساماندهی خانواده شایسته (انتخاب همسر)

با توجه به اهمیت همسر گزینی و تأثیر بسیار حساس آن در شکل گیری شخصیت فرزند در منابع روایی از قول پیشوایان معصوم (ع) توصیه هایی بیان شده است. از جمله از رسول گرامی اسلام (ص) نقل شده که می فرمایند: « اُنظُر فی ایُّ شیءٍ تَضَعُ وَلَدَکَ فَاِنَّ العِرقَ دسّاس» بنگر فرزند خود را کجا قرار می دهی که عِرق اثر گذار است.
همچنین می فرمایند: « تخیروا لنطفتکم فانکحوا الاکفاء و انکحوا الیهم»
برای نطفه های خود محل مناسب انتخاب کنید و از اشخاص هم شأن خود زن بگیرید و به آنها زن بدهید.
نظر به اهمیتی که مادر خوب در تکوین شخصیت طفل و پرورش همه جانبه ی او و در نتیجه بهسازی جامعه دارد، در اسلام توصیه شده در انتخاب همسر، عفت، اصالت خانواده و شرف، تقوا و ایمان زن را در نظر بگیرید اوست که با انتقال خصائص و روحیات انسانی خود، به جامعه ی بشری انسان تحویل می دهد.
منقول است که زن به منزله ی قلاده ای است که در گردن خود می افکنی پس ببین که چگونه قلاده برای خود می گیری. و حضرت رسول (ص) فرمودند که: زن باکره بخواهید که فرزند بسیار آورد و زن مقبولی که فرزند نیاورد مخواهید که من مباهات می کنم به شما با امتهای پیغمبران دیگر در روز قیامت، مگر نمی دانی که فرزندان در زیر عرش الهی از برای پدران خود طلب آمرزش می کنند و حضرت ابراهیم ایشان را نگاهداری می کند و حضرت ساره ایشان را تربیت می کند در بالای کوهی از مشک و عنبر و زعفران.
در حدیث دیگری پیامبر (ص) می فرمایند: برای نطفه های خود بهترین رحم ها را برگزینید چرا که زنان فرزندانی همانند برادران و خواهران خود به دنیا می آورند. و نیز امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: سه چیز برای فرزند بر عهده ی پدر است: مادر خوب برای او برگزیدن، نام نیک بر او نهادن و تلاش فراوان در تربیت او نمودن.
به سند معتبر از حضرت رسول (ص) منقول است که بهترین زنان شما زنی است که فرزند بسیار آورد و نزد شوهرش ذلیل باشد و از برای شوهر خود زینت و بشاشت کند و از دیگران شرم کند و عفت ورزد هر چه شوهر گوید بشنود و آنچه فرماید اطاعت کند و چون شوهر با او خلوت کند آنچه از او خواهد مضایقه نکند اما به شوهر در نیاویزد که او را به تکلّف بر جماع بدارد. بعد از آن فرمود: که بدترین زنان شما زنی است که درمیان قوم خود خوار باشد و بر شوهر مسلط باشد و فرزند نیاورد و کینه ورز باشد و از اعمال قبیحه پروا نکند و چون شوهر غایب شود زینت کند و خود را به دیگران نماید و چون شوهر آید مستوری اظهار کند و سخنش را نشنود و اطاعتش نکند و چون شوهر با او خلوت کند مانند شتر صعب مضایقه کند از آنچه شوهر به او اراده دارد قبول نکند و از تقصیرش در نگذرد.

2- وراثت

از زبان پیشوایان اسلام بیان شده است که کودک نه تنها میراث دار خصوصیات ظاهری و جسمی پدر و مادر است ، بلکه ویژگی های روحی و باطنی آنان مانند: شجاعت، سخاوت و حسن خلق به فرزند منتقل می گردد. قابل توجه اینکه از منظر روایات اسلامی، نقش وراثتی مادر در فرزند بیش از پدر است.
و کسانی که می خواهند فرزندانی سالم ، نیرومند، زیبا و صالح داشته باشند باید در انتخاب همسر دقت کنند همانگونه که در مبحث قبلی به آن پرداخته شد.

(نقش وراثت در جسم نوزاد)

در حدیثی از امام باقر (علیه السّلام) آمده است که: یکی از انصار خدمت پیامبر خدا (ص) رسید و گفت این، دختر عمو و همسر من است. از او جز نیکی چیزی نمی دانم و با این حال، او فرزندی برای من آورده است، بسیار سیاه، سوراخ های بینی اش بزرگ، مویش فرفری و بینی اش پهن است شبیه او را نه در دایی هایم می شناسم و نه در نیاکانم، پیامبر خدا (ص) به همسر او فرمود: تو چه می گویی؟ گفت : نه سوگند به آن کسی که تو را به حق بر انگیخته است در مدتی که او مرا در اختیار گرفته هیچ کس را به جای او نشاندم. پیامبر خدا مدتی طولانی سر خود را پایین انداخت ، سپس چشم خود را بر آسمان گرداند و آنگاه رو به مرد کرد و فرمود : « ای مرد هیچکس نیست ، مگر اینکه بین او و آدم ، 99 رگ (و ریشه) وجود دارد که همگی در نسب نقش دارد . وقتی نطفه در رحم قرار می گیرد این رگها به حرکت در می آیند و از خداوند می خواهند که فرزند به آنها شبیه باشد لذا این از رگ هایی است که نه نیاکان تو و نه نیاکان نیاکان تو آن را درک نکرده اند . فرزندت را بگیر»زن گفت : مشکل مرا گشودی ای پیامبر خدا !
امام صادق (علیه السّلام) می فرمایند : همانا خداوند برای رحم زن ظرف آفریده است ، از این رو آنچه از نطفه که در ظرف نخستین قرار گیرد برای پدر است و آنچه در دومین قرار گیرد برای مادر است و آنچه در سومین قرار می گیرد- برای عمو هاست و آنچه در چهارمین قرار می گیرد ، برای دایی هاست .
و نیز امام صادق (علیه السّلام) در این باره می فرمایند : همانا خداوند – تبارک و تعالی – هر گاه اراده کند که کسی را بیافریند، همه صورتهای بین او تا آدم (علیه السّلام) را جمع می کند . سپس او را بر صورت یکی از آنان می آفریند . پس هرگز کسی درباره فرزند خود نگوید : این نه شبیه من است نه شبیه من است و نه شبیه هیچ یک از نیاکان من .

(نقش وراثت در اخلاق)

امام علی (علیه السّلام) می فرمایند : خوش اخلاقی دلیل کرامت ریشه هاست .
امام صادق (علیه السّلام) در زیارت اربعین سید الشهداء (علیه السّلام) می فرمایند : پدر و مادرم فدای تو ای ذفرزند پیامبر خدا گواهی می دهم که تو نوری در پشت بزرگوار و رحم های پاک بودی و آلودگی های جاهلیت تو را نیالود و ناپاکی ها لباسش را بر تو نپوشاند. و نیز امام صادق (علیه السّلام) در جای دیگری فرمودند: پیامبر خدا (ص) خطبه خواند و فرمود: « ای مردم ! از سبزه های مزبله بپرهیزید.» گفته شد : ای پیامبر خدا : سبزه مزبله چیست ؟ فرمود : « زن زیباروی در رستنگاه خانواده بد.»
امام علی (علیه السّلام) می فرمایند: «هرگاه کسی از بزرگواری خانوادگی برخوردار باشد. برخورد او در پشت سروپیش رو، بزرگوارانه است». و نیز در حدیث دیگری می-فرمایند: بر شما باد که در برآوردن نیازهایتان نزد انسان های شرافتمندِ دارای ریشه های نیکو بروید، چرا که نیاز شما نزد آنان بیشتر برآورده می شود و آنان نزد شما پاکیزه ترند. و در جای دیگر آن حضرت فرمودند: « بر شما باد که در برآوردن نیازهایتان به سراغ انسانهای کرامتمند و ریشه دار روید. نزد آنان بی درنگ و بی منت حاجت روا می شوید.

3- غذای پدر و مادر (تأثیر خوراک حرام در نوزاد)

پیامبر خدا (ص) در برخورد با پسر مسعود فرمودند: « ای پسر مسعود، حرام نخور، حرام نپوش، از راه حرام زن مگیر و نافرمانی خدا نکن. چرا که خداوند متعال به ابلیس می-فرماید: « وَ استعزز مَنِ استطعتِ منهم بصوتک و اجلب علیهم بخیلک و رجلک و شارکهم فی الاموال و الاولاد و عدهم و ما یعدهم الشیطان الا غروراً»
و با بانک خود هر که را می توانی از جای برکن و با سوارگانت و پیادگانت بر آنان بتاز و در اموال و اولاد آنان شریک شو و به آنان وعده بده و شیطان جز فریب، وعده شان نمی دهد.
در تفسیر العیاشی به نقل از محمد بن مسلم آورده شده که از امام باقر (علیه السّلام) درباره ی شریک شدن شیطان پرسیدم. امام فرمودند: آنچه از مال حرام به وجود آید شریک شیطان است. گاه شیطان همراه مرد است تا اینکه آمیزش کند. از این رو اگر مال او حرام باشد فرزند از نطفه ی شیطان و نطفه ی مرد خواهد بود. و در جای دیگر آورده شده همتای شیطان فرزندی است که از مال حرام بوجود آید چنین فرزندی در واقع از مشارکت شیطان متولد شده است. اگر مال، حرام باشد، او همراه مرد خواهد بود تا اینکه آمیزش کند و از این رو نطفه اش با نطفه ی مرد می آمیزد. هر دو نطفه با هم آمیخته هستند. گاهی فرزند از یک نطفه آفریده می شود و گاهی از هر دو باهم.
امام صادق (علیه السّلام) در این باره می فرماید: « اثر در آمد حرام در نسل آشکار می شود.»

داستانی از رزق حرام

یک لقمه ی حرام ممکن است شقاوت دنیا و آخرت را به بار آورد. داستان پسر مرحوم شیخ عارف، کامل فضل الله نوری (رحمه الله): این قضیه مثال صریحی از تأثیر لقمه حرام است. وقتی از شیخ بزرگوار می پرسند شما که از مدافعان حریم اهل بیت عصمت و طهارتید، شما که از مدافعان دین مبین اسلام هستید پس چرا فرزند شما از مخالفان شما و دین و مذهب تشیّع است؟ فرزندی که اقدام به دستگیری پدر و به دار آویختن او کرد و پای دار پدر کف زد و رقصید.
جواب می گوید: در دوران طفولیت مادرش بیمار شد و به هر صورت نتوانست به او شیر بدهد. لاجرم دایه ای گرفتند برای او و او را شیر می داد بعدها فهمیدم که آن دایه ناصبی بوده و از دشمنان حضرت علی(علیه السّلام) ، همان موقع من ترسیدم و انتظار چنین روز و ایامی را می کشیدم.
ابن ملجم مرادی قاتل ملعون حضرت علی (علیه السّلام) هم، شیر از یهودی ضد دین خورد و آنچنان قساوتی یافت که اشقی الاشقیاء شد.
مطلب در این راستا زیاد است لذا به پدران و مادران توصیه می شود که: بدن خود را از هر شبهه ای پاک کنند سپس صاحب فرزند صاحب شوند که بسی راحت تر است و بعد از آن هم مراقب باشند تا فرزندان خوبی تربیت کنند و مربیان خوبی باشند.

تأثیر غذای پدر در فرزند (قبل از آمیزش)

امام صادق (علیه السّلام) می فرمایند: هر کس ناشتا یک بِه بخورد، نطفه اش پاکیزه می شود و فرزندش نیکو می گردد. در طب الائمه (ع) به نقل از بکیر بن محمد آمده است که: نزد امام صادق (علیه السّلام) بودم که کسی به ایشان گفت: ای فرزند پیامبر خدا، گاهی فرزندی زاده می شود ولی کم خرد و ناتوان است. فرمود: « چه چیزی تو را از خوردن تسویق باز داشته است؟ خودت بخور و همسرت را نیز به خوردن آن وادار، چرا که گوشت می رویاند و استخوان را محکم می سازد و جز فرزند قوی بر شما زاده نمی شود.
امام کاظم (علیه السّلام) می فرمایند: «هر کس تخم مرغ، پیاز و روغن زیتون بخورد بر توان آمزش او افزوده می شود و هر کس گوشت را با تخم مرغ بخورد استخوان فرزندش درشت خواهد شد.
و در جای دیگر آمده است که خوردن انار شیرین مَنی مرد را افزایش می دهد و فرزند را زیبا می گرداند.
در کتاب کافی از امام صادق (علیه السّلام) نقل شده: ایشان در حالی که به کودک زیبا می نگریستند فرمودند: « ینبغی ان یکون ابو هذا الغلام آکل السفرجل» باید پدر این پسر بچه گلابی خورده باشد. همچنین روایت شده است که پیامبر (ص) گلابی اش را تکه کرد و به جعفر بن ابی طالب داد و به او فرمود: بخور! همانا گلابی رنگ را جلا می دهد و فرزند را نیکو می گرداند.
در کتاب طب الکبیر نوشته شده است: کاسنی باعث رشد و رونق حیاتی در منی می شود. هندباء (کاسنی) برای افزایش فرزند مفید است. خوردن کاسنی آب کمر را افزایش داده و فرزند را نیکو و ذکور بودن را در ولد زیاد می کند. خوردن کاسنی باعث زیبایی فرزند و ازدیاد در ولد ذکور (پسر) خواهد شد.
حضرت علی (علیه السّلام) فرموده اند: « شیر و عسل مواد حیاتی را از نطفه تقویت می کند، آنان که از نعمت فرزند محرومند، سزاوار است مخلوطی از شیر و عسل را بنوشند»
و امام صادق (علیه السّلام) درباره ی زیتون می فرمایند: « روغن زیتون نطفه مرد را زیاد می کند.»
و نیز خود حضرت در بیان خاصیت پیاز می فرمایند: « پیاز سه خصلت دارد: 1- بوی دهان را پاک می کند 2- لثه را محکم می-نماید 3- بر نطفه و جماع می افزاید.»
قابل توجه است که هر چه نطفه مرد قوی تر باشد فرزند بوجود آمده سالمتر و قوی تر خواهد بود.

تغذیه در حین آمیزش

در حین آمیزش هیچ یک از مرد و زن مست نباشند و الکل مصرف نکرده باشند، چون موجب کمبود ویتامین D می شود و در نتیجه استخوان بچه نرم می گردد.
دکتر وازن معتقد است که اگر طفل خرفت و کم هوشی پیدا کردید و توانستید در اطراف وضع پدری یا مادری او اطلاعات صحیحی کسب کنید، به این نتیجه خواهید رسید که یکی از والدین هنگام تشکیل نطفه مست بوده است. همچنین نوع غذا ( از نظر حلال و پاک بودن) اثر فراوانی دارد که لازم است در این زمینه توجه کافی صورت گیرد.

چگونگی بسته شدن نطفه (حالات پدر و مادر)

سیستم فکری و حالات روانی پدر و مادر در حین آمیزش بر روحیات فرزند مؤثر است. در پی روایاتی که بیانگر تأثیرات است به پدران و مادران سفارش شده است که حین نزدیکی با وضو بوده و به یاد خدا باشند. بدیهی است که یاد خدا موجب آرامش قلب می شود و در فرزند اثر مطلوبی خواهد داشت. همچنین میل و رغبت جنسی زوجین در زیبایی چنین و هوشمندی وی اثری قطعی خواهد نهاد. ترس و اضطراب والدین به هنگام عمل زناشویی ، بدترین تاثیر را بر روی طفل می گذارد. همانگونه که آرامش خاطر پدر و مادر تأثیری بس نیکو در فرزند می نهد.
تأثیر خستگی زیاد، روی جنین کاملاً محسوس است و او را ضعیف و رنجور می کند. در حدیثی از معصومین (ع) نقل شده است که فرموده اند: « در شبی که از مسافرت بر می گردید و همینطور در شبی که می خواهید به مسافرت بروید نزدیکی نکنید.»
در ساعات اولیه ی شب با جسمی خسته و شکمی پر آمیزش صورت نگیرد، بلکه در ساعات پایانی شب که خستگی جسم تا حدی زایل و شکم نیز خالی شده نزدیکی انجام شود. تجربه نیز نشان داده است فرزندانی که نطفه ی آنها در ساعات پایانی شب منعقد می-شود از هوش بیشتری برخوردارند.

مکروهات حین آمیزش

در کتاب ارزشمند حلیه المتقین ، ابوسعید خدری می گوید: رسول اکرم (ص) در وصیّت خویش به مولای متقیان علی (علیه السّلام) می-فرماید:
یا علی! در اول ماه با همسر خود آمیزش نکن که موجب دیوانگی ، خوره و خبط دماغ برای زن و فرزندان خواهد شد.
یا علی! بعد از پیشین (بعد از ظهر) آمیزش نکن که اگر فرزندی بوجود آید ، اَحوَل خواهد شد.
یا علی! در هنگام آمیزش سخن نگو! زیرا اگر فرزندی بوجود آید از لال بودن او ایمن نخواهد بود.
یا علی! هیچ کس در هنگام آمیزش نباید به فرج همسر خود نگاه کند، زیرا اگر نگاه کند و فرزندی بوجود آید نابینا می شود.
یا علی! به یاد و شهوت زن دیگری با همسرت آمیزش نکن، زیرا این موجب می شود که فرزندی که متولد می شود دیوانه یا مخنث باشد.
یا علی! هیچ کس نباید در وقتی که با همسر خود در بستر خوابیده است (جُنب است) قرآن بخواند، زیرا می ترسم که آتشی از آسمان بر آنان نازل شود و هر دو را بسوزاند.
یا علی! در زیر آفتاب با همسر خود آمیزش نکن، مگر اینکه پرده ای بیاویزی ، زیرا آمیزش در زیر آفتاب موجب می شود فرزندی که متولد می شود پریشان و بد حال باشد تا لحظه ای که بمیرد.
و نیز مکروهات دیگری هم وجود دارد که آنها را فقط نام می-بریم:
آمیزش در حضور کودکی که صحنه را می بیند یا کلام و نفس آنها را می شنود، به همراه داشتن انگشتری که در آن ذکر خدا یا چیزی از قرآن باشد، رو یا پشت به قبله بودن که لعنت خدا و ملائکه را در پی دارد، در بین راه و در داخل کشتی ، عریان نزدیکی کردن، ایستاده نزدیکی کردن، نزدیکی در پشت بام، نزدیکی در زیر درخت میوه دار، بین الطلوعین، شب خسوف و روز کسوف، در نیمه ی ماه و آخر ماه، شب عید فطر، شب عید قربان، شب نیمه ی شعبان، بین اذان و اقامه، ساعات اولیه ی شب و شبی که قصد سفر دارد.

سفارش به آمیزش در این اوقات

یا علی! در شب دوشنبه آمیزش کن که اگر فرزندی به دنیا آید حافظ قرآن و راضی به مقدرات الهی باشد.
یا علی! در شب سه شنبه با همسرت آمیزش کن، زیرا اگر فرزندی متولد شود به شرف اسلام نایل می شود. و دهانش خوشبو، دلش رحیم، دستش جوانمرد (بخشنده) و زبانش از غیبت و بهتان پاک خواهد شد.
یا علی! اگر در شب پنج شنبه جماع کنی و فرزندی بوجود اید حاکی از حاکمان شریعت یا عالمی از عالمان دین می شود.
یا علی! اگر در روز پنج شنبه هنگامی که آفتاب در میان آسمان باشد با زن خود آمیزش کنی و فرزندی به دنیا آید شیطان به او نزدیک نشود تا پیر گردد و خدا به او سلامتی دین و دنیا عطا می کند.
یا علی! اگر در شب جمعه با همسر خود آمیزش کنی و فرزندی به دنیا آید خطیب و سخنگو خواهد شد.
یا علی! اگر در روز جمعه با همسر خود آمیزش کنی و فرزندی متولد گردد از دانایان مشهور می شود.
یا علی! اگر در شب جمعه بعد از نماز عشاء با همسرت آمیزش کنی و فرزندی متولد شود از ابدال (مردان صالح و شایسته) خواهد شد.(ان شاء الله)

تأثیر غذای مادر در فرزند (بعد از آمیزش)

پیامبر خدا (ص) می فرمایند: « به زنان باردار خود خرما بدهید که فرزند او بردبار و پاک می شود.»
و در جای دیگری می فرمایند: « به زنان باردار خود کندر دهید، چرا که کودک اگر در شکم مادر با کندر تغذیه شود، دلش استوار و عقلش افزون می شود. اگر پسر باشد شجاع می گردد و اگر دختر باشد سَرین او درشت می شود و مورد علاقه ی شوهرش قرار می گیرد.»
و نیز امام رضا (علیه السّلام) فرموده اند: « به زنان باردارتان کندر نر بدهید که اگر در شکم او پسر باشد، هوشمند، دانا و دلیر خارج می شود و اگر دختر باشد، خوش رو و خوش خو می گردد و سرین او بزرگ می شود.»
پیامبر (ص) فرموده اند: « به زنان باردارتان کندر بدهید، چرا که بر خِرَد کودک می افزاید.»
پیامبر خدا (ص) فرموده اند: « هیچ زن بارداری نیست که خربزه با پنیر بخورد ، مگر اینکه نوزادش خوش چهره و خوش خو می گردد.» و در جای دیگری فرمودند: « به آنها بِه بدهید چرا که اخلاق فرزندانتان را نیکو می گرداند.»
رسول اکرم (ص) می فرمایند: « بوی پیامبران بوی بِه، و بوی حورالعین بوی (گیاه خوش بوی) آس و بوی فرشتگان، بوی گل است و بوی دخترم فاطمه ی زهرا(س) بوی بِه و آس و گل است. خداوند هیچ پیامبر و هیچ وصی ای را برنیگیخت، مگر آنکه او بوی بِه می داد. پس آن را بخورید و به زنان باردارتان بدهید که فرزندانتان زیبا می گردد.»
در مکارم الاخلاق به نقل از پیامبر خدا (ص) آمده است که: « بِه بخورید و به یکدیگر هدیه دهید چرا که چشم را جلا می دهد و دوستی را در دل می رویاند و فرزندان را زیبا می کند.»

تأثیر غذای زائو در فرزند

امام علی (علیه السّلام) به نقل از رسول اکرم (ص) فرمودند: « رطب باید نخستین چیزی باشد که زائو می خورد چرا که خداوند متعال به مریم (پس از تولد مسیح) فرمود: «وهُزّی اِلَیکِ بِجَذعِ النَّخلَه تُسقِطا عَلَیکِ رُطَباً جَنیّاً» و تنه ی درخت خرما را به سوی خود تکان ده بر تو خرمای تازه فرو می ریزد.
گفته شد: ای پیامبر خدا! اگر وقت رطب نباشد؟ فرمود: « هفت خرما از خرمای مدینه، اگر نبود هفت خرما از خرمای شهرهایتان. چرا که خداوند متعال می فرماید: « به عزت و جلال و عظمت و والایی جایگاهم سوگند، زائو روز زایمان رطب نمی خورد مگر اینکه فرزند او پسر باشد یا دختر، بردبار خواهد شد.»
و نیز امام صادق (علیه السّلام) در این باره می فرمایند: « به زنانتان در دوران نفاسشان بَرنی دهید تا فرزندانتان بردبار گردند».
درباره ی خرمای بَرنی امام علی (علیه السّلام) می فرمایند: « بهترین خرما، برنی است از آن به زنان در دوران نفاسشان بدهید تا فرزندانتان حکیم شوند.

حقوق فرزند (بزرگداشت تولد)

امام باقر (علیه السّلام) درباره ی تبریک به خاطر فرزند دار شدن کسی اینگونه سفارش می کنند که به او بگوئید: « از خدا می خواهم که او را با تو و پس از تو جانشین شایسته ی تو قرار دهد چرا که فرزند جانشین پدر در زندگی و مرگ اوست.
امام صادق (علیه السّلام) درباره ی روز تولد می فرمایند: « بزرگترین روز انسان، روزی است که زاده می شود و کوچکترین روز او روزی است که می میرد.»
شخصی در تبریک به کسی که پسر دار شده بود، گفت: تولد فرزند سوار کار بر تو مبارک باد. امام حسن (علیه السّلام) به او فرمود: « تو چه میدانی که او سوار کار خواهد شد یا پیاده؟» مرد گفت: فدایت شوم پس چه بگویم؟ فرمودند: « بگو، سپاس گزاردی بخشنده ی این نعمت را و هدیه ی خداوند بر تو مبارک باد. امیدوارم به کمال برسد و خداوند نیکی اش را روزی تو گرداند».

اذان و اقامه گفتن در گوش نوزاد

پیامبر خدا (ص) می فرمایند: « برای هر کس فرزندی زاده شود باید در گوش راست او اذان نماز و در گوش چپ او اقامه بگوید، چرا که مایه ی ایمنی از شیطان رانده شده است.
امام علی (علیه السّلام) می فرمایند: « وقتی زمان زایمان فاطمه (س) فرا رسید. پیامبر خدا به اسماء بنت عمیس و ام سلمه فرمود: « در کنارش باشید وقتی فرزندش به دنیا آمد و گریست در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه بگوئید؛ چرا که هر جا همانند این کار انجام شود نوزاد از شیطان در امان مانده است.»
امام صادق (علیه السّلام) درباره ی آنچه هنگام ولادت نوزاد لازم است انجام شود می فرمایند:« به ماما یا کسی که نزد نوزاد است فرمان دهید به گوش راست او اذان بگوید تا هرگز دیوانه و جن زده نشود.»

کام برداشتن

پیامبر خدا (ص) می فرمانید: « کام نوزاد را با آب گرم بردارید.»
در مسند ابی یعلی به نقل از ابوموسی آمده است که: برای من پسری زاده شد. او را نزد پیامبر خدا بردم او را ابراهیم نامید و کام او را با خرما برداشت و دعا کرد که مایه ی برکت باشد و او را به من برگرداند.
و نیز امام علی (علیه السّلام) در این باره می فرمایند:« کام فرزندانتان را با خرما بردارید. پیامبر (ص) با حسن و حسین  این گونه کرد.»
امام علی (علیه السّلام) می فرمایند: « آگاه باشید که اگر اهل کوفه کام فرزندانشان را با اب فرات بر می داشتند هر آینه، پیرو ما می شدند.»
در روایت دیگری آمده که امام باقر (علیه السّلام) فرموده اند: « کام فرزندانتان را با آب فرات و با تربت قبر امام حسین (علیه السّلام) بردارید و اگر نشد با آب باران.»
امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: « کام فرزندانتان را با تربت امام حسین (علیه السّلام) بردارید چرا که مایه ی ایمنی است.»
امام رضا (علیه السّلام) در کتاب فقه منسوب به ایشان فرموده اند:« هنگامی که فرزند زاده می شود، کام او را اگر توانستی با آب فرات، و گر نه با عسل بردارید.»

نام گذاری (نام نیک گذاشتن)

امما کاظم (علیه السّلام) فرموده اند: « کسی خدمت پیامبر (ص) رسید و گفت: ای پیامبر خدا! حق این فرزند بر من چیست؟ فرمود: نام او و تربیت او را نیکو گردانی و او را در جایگاه تربیتی نیکویی قرار دهی.»
و نیز امام کاظم (علیه السّلام) در این باره می فرمایند: « نخستین نیکی انسان به فرزندش این است که نام نیک بر او نهد، پس هر کدام از شما باید نام نیک بر فرزندش بگذارد.»

برترین نامها

امام صادق (علیه السّلام) فرموده اند: « هیچ فرزندی برای ما زاده نمی شود مگر این که او را «محمد» می نامیم وقتی هفت روز گذشت اگر بخواهیم تغییر می دهیم و اگر بخواهیم وا می-گذاریم.»
پیامبر خدا (ص) فرمودند: « هرگاه فرزند را «محمد» نام نهادید، او را اکرام کنید و در مجلس برایش جا باز کنید و به رویش چهره در هم نکشید.»
امام کاظم (علیه السّلام) فرموده اند: « به خانه ای که در آن نام محمد یا احمد یا علی یا حسن یا حسین یا جعفر یا طالب یا عبدالله یا فاطمه از زنان باشد فقر وارد نمی شود.»

نامهای نکوهیده

پیامبر خدا (ص) می فرمایند: «فرزندانتان را حَکَم و ابوالحکم ننامید، چرا که خداوند حَکَم (داور) است.»
و نیز در جای دیگری فرمودند: « فرزندانتان را شهاب نام نگذارید، چرا که شهاب نامی از نامهای دوزخ است.»
و در جای دیگر فرمودند: « بدترین نامها ضرار، حرب و ظالم است.»
همانگونه که پدر و مادر بر گردن فرزند حق و حقوق زیادی دارند فرزند هم بر گردن پدر ومادر حقوق فراوانی دارد مخصوصاً در دوران نوزادی و کودکی، اما مجال اینکه همه ی اینها (حقوق) را بیان کنیم وجود ندارد، به این مختصر اکتفاء می کنیم.

جمع بندی

اهمیت تربیت فرزند آنقدر زیاد است که باید از سالها قبل در فکر تربیت آن باشیم و تمامی جوانب را در نظر بگیریم تا بتوانیم نسلی که در خور و شایسته است بوجود آوریم که در آینده از سربازان امام زمان بشوند. زیرا فرزند صالح گلی است از گلهای بهشت و باقیات صالحاتی است برای پدر و مادر.
با توجه به نکاتی که قبل و بعد از بسته شدن نطفه برای پدر و بخصوص مادر لازم است باید بتوانیم تمام قوای خود را جمع کنیم و فرزند صالحی را تربیت کنیم با عنایات امام زمان و یاری خداوند ان شاء الله.
البته تمام موراد گفته شده حائز اهمیت است اما با انجام این کارها نباید از دعا کردن غافل بشویم زیرا همه چیز در ید قدرت و اراده ی اوست.
منابع :
1- حلیه المتقین ، علامه محمد باقر بن محمد تقی مجلسی
2- حکمت نامه ی کودک ، محمدی ری شهری
3- ریحانه ی بهشتی ، سیما میخبر
4- هنر همسرداری ، حسن صدری مازندرانی
/خ