بزرگترين آجري جهان
گنبد سلطانيه
اين بنا مسجدي است بسيار زيبا از حيث معماري و تزيين و بزرگي در دنيا مشهور است.
گنبد مزبور در پنج فرسخي سمت شرقي شهر زنجان در داخل باروي شهر قديم سلطانيه قرار گرفته و بنايي است هشت ضلعي که طول هر ضلع آن 80 گز است. هشت مناره نيز در اطراف گنبد دارد و قديمي‌ترين گنبد دوپوش موجود در ايران است که به رنگ گنبد آبي است.
بر روي اين اضلاع گنبد بلندي قرار گرفته که ارتفاع آنرا 120 گز نوشته‌اند. در قسمت بالايي آن ساختمان دور تا دور اطاقها و غرفه‌ها ساخته‌اند.
خود گنبد از کاشي‌هاي فيروزهاي رنگ پوشيده و سقف داخل اطاقهاي بالا با گچ‌بري‌هاي و آجرهاي رنگارنگ تزيين يافته است. در حاشيه طاقها آيات قرآني واسماالله با خط جلي نوشته شده‌است.حکاکي‌هايي در آجرهاي ديوارها و سقف‌هاي رنگين بنا نيز ديده مي‌شود.
نماي داخلي گنبد سلطانيه تزينات و نحوه ساخت اين مقبره در واقع نقطه‌عطفي در معماري آن دوران بوده به طوريکه سبکي جديد را در معماري به‌وجود آورده که از معماري سلجوقي منفک شده است.
ساخت اين گنبد در سال 702 هجري قمري به دستور الجايتو در شهر سلطانيه، پايتخت آن زمان ايلخانيان آغاز شد و در سال 712 هجري قمري به اتمام رسيد.
بعضي از تاريخ نويسان نوشته اند سلطان محمد خدابنده اين گنبد و بناي عظيم را بنا کرد که اجساد ائمه اول و سوم شيعيان يعني علي و حسين را از آرامگاهاي خود به آنجا منتقل کند. ولي به علت خوابي که ديد از اين عمل منصرف شد.
دالان‌هاي تودرتويي در سردابه اين بنا موجود است که حدس زده مي‌شود براي اجراي مراسم خاصي به کار مي‌رفته است. حتي حدس مي‌زنند که سلطان محمد خدابنده پس از مدتي از اسلام روي برگردانده و دوباره به اصل خود برگشته و شمن‌پرست شده و اين دالان‌ها و فضاها براي اجراي مراسم مذهبي خاص پس از مرگ وي بوده است. البته جسد وي نيز به جاي دفن در سردابه، در کوه‌هاي اطراف دفن شده است.
گنبد سلطانيه در شهر سلطانيه قرار دارد و در فهرست آثار ميراث جهاني به ثبت رسيده‌است و شامل سه بخش اصلي ورودي، تربت‌خانه و سردابه است.
گفته مي‌شود در ساخت گنبد بزرگ شهر فلورانس از اين گنبد الگوبرداري شده است. بناي اين گنبد که بعد از گنبدهاي سانتامارينا و اياصوفيه سومين گنبد بزرگ دنياست.
منبع:www.jamejamonline.ir
/خ
